Laten wij onszelf en anderen leren dat politiek niet alleen de kunst van het mogelijke moet zijn, vooral niet als daarmee de kunst van het speculeren, calculeren, van intriges, geheime verdragen en pragmatisch manouvreren wordt bedoeld, maar dat ze ook de kunst van het onmogelijke kan zijn, dat wil zeggen de kunst om zichzelf en de wereld te verbeteren.
Nieuwjaarstoespraak, Praag, 1 januari 1990
Beste medeburgers,
Veertig jaar lang heeft op deze dag uit de mond van mijn voorgangers in verschillende varianten gehoord: hoe ons land bloeit, hoeveel ton staal meer we hebben geproduceerd, hoe gelukkig we allemaal zijn, hoezeer we in onze regering geloven en wat voor mooie vooruitzichten we hebben.
Ik veronderstel dat u mij niet tot dit ambt hebt benoemd opdat ook ik u voorlieg.
Ons land bloeit niet. Het groot scheppende en geestelijk potentieel van onze volken wordt niet zinvol gebruikt. Hele industrietakken produceren dingen waar geen belangstelling voor is, terwijl we niet kunnen krijgen wat we nodig hebben. De staat die zich ‘arbeidersstaat’ noemt, vernedert arbeiders en buit ze uit. Onze verouderde economie verspilt energie, waarvan we maar weinig hebben. Het land, dat ooit trots kon zijn op zijn scholing van haar bevolking, geeft daar zo weinig aan uit, dat we qua scholing op de tweeënzeventigste plaats ter wereld staan. We hebben onze grond, de rivieren en de bossen die onze voorouders ons nalieten, verpest en we hebben nu het slechtste leefmilieu van heel Europa. De levensverwachting van volwassen mensen is bij ons lager dan in de meeste Europese landen.
Laat ik u een klein voorbeeld geven. Toen ik laatst naar Bratislava vloog, keek ik tussen de gesprekken door even uit het raampje. Ik zag het Slavnaft-complex en direct daar achter de stad Petr¸alka. Die aanblik was voor mij voldoende om te begrijpen dat onze staatslieden en politieke hoogwaardigheidsbekleders in al die tientallen jaren nog nooit uit het raampje van hun vliegtuig hebben gekeken. Geen enekel lezing van de statistieken had ’t me mogelijk gemaakt sneller en gemakkelijker te begrijpen in welke toestand we terechtgekomen zijn.
Maar dat alles is nog niet de hoofdzaak. Het ergste is dat we zedelijk in verval zijn geraakt. Moreel zijn we ziek, omdat we eraan gewend zijn geraakt om iets anders te zeggen danwe denken. We hebben geleerd om in niets te geloven, geen rekening te houden met elkaar, ons alleen om onszelf te bekommeren. Begrippen als liefde, vriendschap, medelijden, nederigheid of vergiffenis hebben hun diepte en dimensie verloren en betekenen voor velen van ons niet meer dan wat psychologisch gezwam, of ze doen denken aan verdwaalde groeten uit vervlogen tijden, een beetje belachelijk in het computor- en ruimtevaarttijdperk. (wordt vervolgd indien daar behoefte aan is)
Vaclav Havel in 'Angst voor Vrijheid' uitgeverij van Gennip
ps Aan actualiteit nog niets ingeboet, alleen nu betreft het, het totalitaristische sociaal-neoliberaal huwelijk.
quote:Reya, misschien kun je iets van een antwoord op je vraag terug vinden op Het politiek-economische beestOp zondag 6 november 2005 11:36 schreef Reya het volgende:
Werk die laatste zin eens uit, TS. Waarom is 'het sociaal-neoliberaal huwelijk' eenzelfde verschijnsel als Havel beschrijft? En wat zijn de alternatieven, in jouw ogen?
Een oplossing is niet zo gemakkelijk, maar laat ik het zo proberen uit te leggen: In plaats van de voorwaarden voor concurrentie zo 'goed' mogelijk in te vullen en te bewaken, is het veel efficienter om juist de voorwaarden tot samenwerking te optimaliseren.
Hierdoor legt de overheid, weer de verantwoordelijkheid daar waar die hoort namelijk in de samenleving zelf. Wanneer we blijven uitgaan van 'onderlinge concurrentie' zullen we chronisch ontevreden blijven aangezien de overheid qua rechtshandhaving noodgedwongen chronisch achter de feiten aan blijft lopen. Bij onderlinge concurrentie zal zich uiteindelijk altijd ten minste één partij en vaak zelfs alle partijen benadeeld voelen, dat is inherent aan ons geloof in 'onderlinge concurrentie'. De overheid verzuipt vroeg of laat in de rechtshandhaving omdat ze gekozen heeft voor de verkeerde uitgangspunten.
[ Bericht 2% gewijzigd door Hoopman op 06-11-2005 12:02:07 ]
Dit zelfde geldt meer voor 'algemene zaken' dan voor economische zaken trouwens. Wat dat laatste betreft zijn we wel op de goede weg in Nederland denk ik.
quote:Heel idealistisch.Op zondag 6 november 2005 11:52 schreef Hoopman het volgende:
[..]
Reya, misschien kun je iets van een antwoord op je vraag terug vinden op Het politiek-economische beest
Een oplossing is niet zo gemakkelijk, maar laat ik het zo proberen uit te leggen: In plaats van de voorwaarden voor concurrentie zo 'goed' mogelijk in te vullen en te bewaken, is het veel efficienter om juist de voorwaarden tot samenwerking te optimaliseren.
Hierdoor legt de overheid, weer de verantwoordelijkheid daar waar die hoort namelijk in de samenleving zelf. Wanneer we blijven uitgaan van 'onderlinge concurrentie' zullen we chronisch ontevreden blijven aangezien de overheid qua rechtshandhaving noodgedwongen chronisch achter de feiten aan blijft lopen. Bij onderlinge concurrentie zal zich uiteindelijk altijd ten minste één partij en vaak zelfs alle partijen benadeeld voelen, dat is inherent aan ons geloof in 'onderlinge concurrentie'. De overheid verzuipt vroeg of laat in de rechtshandhaving omdat ze gekozen heeft voor de verkeerde uitgangspunten.
Zolang je in stamverband woont kan je samenwerken met elkaar ipv te concurreren.
Dit verband valt echter ineens vanaf dat meerdere stammen zich met elkaar verbinden, dan gaan ze ieders voor hun eigen belang in de grotere groep vechten.
In onze samenleving is de familie en vrienden de grootste cirkel tegenover wie we ECHT solidair zijn. Maar wij stellen onze groep boven andere. Dat is gewoon inherent aan ieder leven dier. Als je dat niet hebt ga je tenonder.
Wat jij voorstelt klinkt mooi maar werkt niet in de praktijk.
quote:Dergelijke ideeen lopen vast op grond van de rationele keuze.Op zondag 6 november 2005 11:52 schreef Hoopman het volgende:
[..]
Reya, misschien kun je iets van een antwoord op je vraag terug vinden op Het politiek-economische beest
Een oplossing is niet zo gemakkelijk, maar laat ik het zo proberen uit te leggen: In plaats van de voorwaarden voor concurrentie zo 'goed' mogelijk in te vullen en te bewaken, is het veel efficienter om juist de voorwaarden tot samenwerking te optimaliseren.
Hierdoor legt de overheid, weer de verantwoordelijkheid daar waar die hoort namelijk in de samenleving zelf. Wanneer we blijven uitgaan van 'onderlinge concurrentie' zullen we chronisch ontevreden blijven aangezien de overheid qua rechtshandhaving noodgedwongen chronisch achter de feiten aan blijft lopen. Bij onderlinge concurrentie zal zich uiteindelijk altijd ten minste één partij en vaak zelfs alle partijen benadeeld voelen, dat is inherent aan ons geloof in 'onderlinge concurrentie'. De overheid verzuipt vroeg of laat in de rechtshandhaving omdat ze gekozen heeft voor de verkeerde uitgangspunten.
Stel je voor: in een gesloten circuit leven twee mensen. Ze moeten samen leven, en ze hebben hierin allebei twee keuzes: altruistisch handelen of egoistisch handelen.
Als beiden altruistisch handelen, zullen ze het meeste welvaart produceren en zullen ze dit gelijk verdelen. Als een van beiden of allebei egoistisch handelen zal de collectieve welvaart lager zijn. Als beiden egoistisch handelen zal de welvaart alsnog gelijk verdeeld worden. Echter, als een van beiden egoistisch handelt en de ander altruistisch handelt, zal de welvaart ongelijk verdeeld worden, in het voordeel van degene die egoistisch handelt.
Ik zal het even concreet proberen te maken:
Er zijn twee personen: persoon A en persoon B. De enige vorm van welvaart die ze kennen, is het bezit van beide koeien. Er zijn nu vier opties:
Vanuit collectief oogpunt bekeken is de eerste optie het beste. Daarmee bezitten ze gezamenlijk het meeste koeien, en het bezit is gelijk verdeel. Toch zal dit systeem zich nooit in stand kunnen houden. Tenslotte, zodra de eerste situatie is bereikt, zal persoon A denken: die ander kan me wat, ik werk niet meer langer om onze gezamenlijke belangen, want daardoor zal ik meer welvaart vergaren (een koe extra). Persoon B merkt echter dat hij opeens twee koeien minder heeft, en vraagt zich af waarom hij nog langer voor die ander werkt. Ook hij gaat alles voor zichzelf regelen, en daardoor weet hij extra welvaart voor zich te vergaren. Uiteindelijk komen we dus altijd in de laatste situatie. Let op dat beide verschuivingen in handelen die van de eerste naar de laatste situatie hebben geleid zijn ingegeven door het oogmerk de eigen welvaart te vergroten.
Dat we in de laatste situatie terecht komen, is ook niet gek. Het is tenslotte altijd voordeliger voor een persoon om egoistisch te handelen. Als de andere ook egoistisch handelt, zal hij hierdoor twee koeien in plaats van een koe bezitten. Als de andere persoon altruistisch handelt, zal hij hierdoor vier koeien in plaats van drie koeien bezitten. Vanuit individueel-rationeel gezichtspunt is egoistisch handelen dus altijd beter.
Dit is natuurlijk sterk vereenvoudigd, maar feitelijk is de wereldorde op eenzelfde principe gestoeld. En daarom lijkt het me ook vrij onrealistisch dat we ooit een maatschappij zullen krijgen waar iedereen gezamenlijk aan een optimale leefsituatie werkt. Dat wringt met de individueel-rationele instelling die, zeker in de laat-moderne tijd, zeer dominant is
quote:Vervolg maar of geef een linkje.Op zondag 6 november 2005 11:30 schreef Hoopman het volgende:
De republiek waarvan ik droom
Laten wij onszelf en anderen leren dat politiek niet alleen de kunst van het mogelijke moet zijn, vooral niet als daarmee de kunst van het speculeren, calculeren, van intriges, geheime verdragen en pragmatisch manouvreren wordt bedoeld, maar dat ze ook de kunst van het onmogelijke kan zijn, dat wil zeggen de kunst om zichzelf en de wereld te verbeteren.
Nieuwjaarstoespraak, Praag, 1 januari 1990
Beste medeburgers,
Veertig jaar lang heeft op deze dag uit de mond van mijn voorgangers in verschillende varianten gehoord: hoe ons land bloeit, hoeveel ton staal meer we hebben geproduceerd, hoe gelukkig we allemaal zijn, hoezeer we in onze regering geloven en wat voor mooie vooruitzichten we hebben.
Ik veronderstel dat u mij niet tot dit ambt hebt benoemd opdat ook ik u voorlieg.
Ons land bloeit niet. Het groot scheppende en geestelijk potentieel van onze volken wordt niet zinvol gebruikt. Hele industrietakken produceren dingen waar geen belangstelling voor is, terwijl we niet kunnen krijgen wat we nodig hebben. De staat die zich ‘arbeidersstaat’ noemt, vernedert arbeiders en buit ze uit. Onze verouderde economie verspilt energie, waarvan we maar weinig hebben. Het land, dat ooit trots kon zijn op zijn scholing van haar bevolking, geeft daar zo weinig aan uit, dat we qua scholing op de tweeënzeventigste plaats ter wereld staan. We hebben onze grond, de rivieren en de bossen die onze voorouders ons nalieten, verpest en we hebben nu het slechtste leefmilieu van heel Europa. De levensverwachting van volwassen mensen is bij ons lager dan in de meeste Europese landen.
Laat ik u een klein voorbeeld geven. Toen ik laatst naar Bratislava vloog, keek ik tussen de gesprekken door even uit het raampje. Ik zag het Slavnaft-complex en direct daar achter de stad Petr¸alka. Die aanblik was voor mij voldoende om te begrijpen dat onze staatslieden en politieke hoogwaardigheidsbekleders in al die tientallen jaren nog nooit uit het raampje van hun vliegtuig hebben gekeken. Geen enekel lezing van de statistieken had ’t me mogelijk gemaakt sneller en gemakkelijker te begrijpen in welke toestand we terechtgekomen zijn.
Maar dat alles is nog niet de hoofdzaak. Het ergste is dat we zedelijk in verval zijn geraakt. Moreel zijn we ziek, omdat we eraan gewend zijn geraakt om iets anders te zeggen danwe denken. We hebben geleerd om in niets te geloven, geen rekening te houden met elkaar, ons alleen om onszelf te bekommeren. Begrippen als liefde, vriendschap, medelijden, nederigheid of vergiffenis hebben hun diepte en dimensie verloren en betekenen voor velen van ons niet meer dan wat psychologisch gezwam, of ze doen denken aan verdwaalde groeten uit vervlogen tijden, een beetje belachelijk in het computor- en ruimtevaarttijdperk. (wordt vervolgd indien daar behoefte aan is)
Vaclav Havel in 'Angst voor Vrijheid' uitgeverij van Gennip
ps Aan actualiteit nog niets ingeboet, alleen nu betreft het, het totalitaristische sociaal-neoliberaal huwelijk.
quote:Wellicht is volgens jouw - en de algemene Westerse - interpretatie van vrijheid Nederland zo vrij, maar ik zou dat zeker niet zo algemeen durven te stellenOp zondag 6 november 2005 17:43 schreef Gimmick het volgende:
Je kunt communistisch Tsjechië onmogelijk vergelijken met Nederland anno nu. Het is ronduit smerig om het lijden van het Tsjechische volk voor partijpolitiek te gebruiken. Wij behoren tot de meest vrije 1% die ooit op deze planeet heeft geleefd. Dat maakt elke parallel met echt onderdrukte volken onmogelijk, bovendien getuigd het van slechte smaak.
quote:Laat ik het zo zeggen: al gaf TS bovenstaande kritiek op de overheid vlak na de Praagse lente in Tsjechië, was hij uit het openbare leven verwijderd. Nu is zijn kritiek totaal onzinnig en misplaatst: toch veroorzaakt hij niet meer dan een frons om zoveel stomzinnigheid. Die luxe is geen moment bij TS opgekomen, terwijl dat niet vanzelfsprekend is. Sterker nog: hij vindt het zelfs totalitair.Op zondag 6 november 2005 18:50 schreef Reya het volgende:
[..]
Wellicht is volgens jouw - en de algemene Westerse - interpretatie van vrijheid Nederland zo vrij, maar ik zou dat zeker niet zo algemeen durven te stellen
Geen weldenkend mens noemt het communisme in het Oostblok en onze sociaal-liberale maatschappij totalitair, als zijnde vergelijkbaar. Als je dat doet is het begrip totalitair aan een dusdanige inflatie onderhevig dat het helemaal niets meer betekent.
Op zich wel een ironische paradox: door onze maatschappij straffeloos totalitair te noemen, bewijst hij direct dat onze maatschappij niet totalitair is.
quote:Havel schrijf over het communisme en onze eigen (de mens) rol daarin. Charles Handy schrijft in het volgende stuk over het kapitalisme, waarbij het opmerkelijk is hoe veel deze twee ogenschijnlijke tegengestelden in werkelijkheid erg veel op elkaar lijken.Maar weinig durfden hardop te zeggen dat de machtigen niet almachtig zouden mogen zijn, dat de speciale boerderijen, die ecologisch zuivere en kwalitatief goede levensmiddelen voor hen verbouwden, hun producten naar scholen, internaten en kinderziekenhuizen zouden moeten sturen, zolang onze landbouw er niet op berekend is, iedereen dat te bieden. Het vorige regime – gewapend met z’n grootse onverdraagzame ideologie – verlaagde de mens tot een productiekracht en de natuur tot een productie-instrument. Het keerde zich daarmee tegen hun eigen wezen en tegen hun wederzijdse relatie. Van ijverige en mondige mensen, die hun landerijen op zinvolle wijze bebouwden, maakte het radertjes van een reuzengrote, ratelende en stinkende machine, waarvan niemand weet waar die eigenlijk toedient. Ze kan weinig anders doen dan langzaam maar zeker wegslijten, samen met haar radertjes.
Wanneer ik van een verdorven morele atmosfeer spreek, heb ik het niet alleen over die heerschappen die ecologische groente eten en niet uit vliegtuigraampjes kijken. Ik heb het over ons allemaal. Allemaal hebben we ons namelijk bij het totalitaire systeem neergelegd, we hebben het als een onveranderlijk feit aanvaard en daarmee feitelijk in stand gehouden. Met andere woorden: allemaal zijn we –ieder van ons natuurlijk in verschillende mate – verantwoordelijk voor de voortgang van de totalitaire machinerie, niemand van ons is alleen maar slachtoffer, maar we zijn tegelijkertijd haar medescheppers.
Vaclav Havel
quote:We were not destined, to be empty raincoats, nameless numbers on a payroll, role occupants, the raw material of economics or sociology, statistics in some government report. If that is the price, then economic progress is an empty promise. There must be more to life than to be a cog in someone else’s great machine, hurtling God knows whereThe challenge must be to prove that the paradox can be managed and that we, each of us, can fill that empty raincoat.
Charles Handy, the empty raincoat