quote:
"Undhuru mimman takhudhu dinakum."
Een driedeling in vier delen en 8 elementen.
Door Puntloos.
Het gehele gesprek hieronder is overigens fictie. Er is geen interview geweest. Natuurlijk heb ik wel redelijk bronnenonderzoek gedaan, de citaten zijn vrij accuraat (hoewel ik wel zelf vertaald heb uit het Engels)Op een uitnodiging van een Westerse Journalist kwam een Imam een interview geven. De aanleiding was duidelijk, de recente terreuraanslagen op Amerika. Aangezien beschuldiging tegenover verdediging nergens toe leidt stelde de journalist voor om samen te proberen de situatie te verklaren aan de hand van de Islamitische levensstijl.
"Allereerst" - zei de Imam "Moet u zich realiseren dat de Islam geen stricte stromingen heeft. Het Jodendom bestaat bijvoorbeeld uit Orthodoxen, Conservatieven en Liberalen, het Christendom heeft ondermeer Katholicisme, Protestantisme en Calvinisme, maar ook 7e daags adventisten, de Moon-secte enzovoort..."
"Ik voel al waar u naartoe wil, u wil wederom als Moslim afstand doen van extremisten, en als zodanig zeggen dat zij geen Moslims zijn, maar 'afvalligen'?"
De Imam schudde zijn hoofd triest. "Niet precies. Natuurlijk is dat de oppervlakkige toedracht, we zijn allemaal verantwoordelijk voor onze eigen keuzes, maar er zit meer achter. De Islam heeft zich vaak genoeg gedistantieerd van die 'gekken'. Het is relevant, maar.. laten we echter de koe eens bij de horens vatten en de ware vraag van deze dag bekijken, de vraag die niemand echt hardop durft uit te spreken."
"Wat moge die dan zijn?"
De Imam boog zich iets voorover, en met een bijna bezwerend gefluister zei hij: "Is de Islam een ideale voedingsbodem voor terrorisme en extremisme?"
De stilte was oorverdovend. Rechtop zittend ging de Imam toen onverstoord verder: "Dat is -alweer- een simplificatie natuurlijk, maar overal in de Media wordt geroepen dat dit een religieuze issue is, dus laten we daar dan naar kijken. We moeten om dat te doen natuurlijk eigenlijk de Islam gaan vergelijken met de stromingen van Christendom en Jodendom, met name de extermere vormen, maar dat reikt te ver vandaag. De vraag is sowieso puurder als we naar onszelf kijken, en niet gaan roepen dat 'de concurrentie ook slecht is'."
"Concurrentie is inderdaad wel een sleutelwoord in deze tijden." zei de Journalist, "Een grappig wapenfeit is dat de Islam in Nederland elk jaar ongeveer 1.3% groeit terwijl de Christelijke kerk per jaar met ongeveer diezelfde maat slinkt. Nederland is zelfs weer een officieel Missiegebied geworden! Tijd voor kraaltjes en spiegeltjes?"
Met een grinnik ging de Imam achteruit zitten, nam een slokje water en vervolgde toen zijn verhaal. "Allereerst moet ik een ding duidelijk uitzetten, en ik kan dat denk ik het beste door een kort citaat uit de Koran."
De Imam concentreerde zich, sloot zijn ogen en sprak toen zeer intens:
Waarlijk, zij die geloven in de Koran
en diegenen die de Joodse geschriften volgen
en de Christenen, en de Sabenen
en diegenen die geloven in God
en het laatste oordeel
diegenen die de rechtvaardigheid steunen
die zullen hun beloning krijgen van hun God
Met hen zal geen angst zijn
En zij zullen geen treurnis kennen
Heilige Koran 2:62.
"De verkorte versie is, dat we allen broeders in God zijn." Zei de Imam. "We, daarmee bedoel ik 'de Moslim geestelijkheid' maken in principe geen onderscheid tussen religies. En daarmee zijn we direct aangeland bij een zeer cruciaal onderdeel van de Islam." In een kort staccato zei de Imam toen: "Ei-gen-lijk zit de kern van de situatie in de complexiteit van ons geloof."
De journalist keek verbaasd op. "Complexer dan het Christendom of het Jodendom?". "Jazeker, in de expliciete zin van het woord. Begrijpt u mij absoluut niet verkeerd, ik wil niet zeggen dat het Christendom of het Jodendom inferieur zijn, maar in onze heilige geschriften zijn onze leermeesters veel verder gegaan in het uitwerken van de religieuze processen die ten grondslag liggen aan 'verlossing'."
"Hoe hebben ze dat gedaan dan?" vroeg de Journalist met een opgetrokken wenkbrouw.
"Om u dat te kunnen beantwoorden moet ik eerst in ruwe streken het religieuze proces dat wij voor ons zien aangeven. Metaforisch gezien zijn het Christendom, Jodendom ook, maar ik neem even het Christendom hier, en de Islam gelijk."
"We beginnen zondig en moeten door God te dienen en vroom te leven ons een plek in de hemel verwerven?"
"Precies" zei de Imam.. en weifelde toen.. "Dat wil zeggen.. de zondeval is eigenlijk een metafoor in een metafoor. De zondeval is in mijn ogen vrij expliciet bedoeld om aan te geven dat de mens zijn leven begint met spirituele leegte." De journalist die steeds rechter op was gaan zitten gedurende deze zin ging iets gerust gesteld achterover zitten. "Ik neem aan dat ik uw gebruik van het woord 'spiritueel' aanduidt dat kinderen niet -slecht- zijn, maar wel aan het begin van de weg?"
"Correct. Het is wel mogelijk dat een kind al een deel van de weg achter zich heeft, maar op zich mag je een mensenleven als een op zichzelf staand proces zien." Na even verzitten ging de Imam verder: "Het spirituele proces van de mens is maar voor een zeer klein deel het navolgen van wetten en regels. De Islam onderkent dit zeer expliciet. Religieuze 'wetten' en gebruiken zijn een middel, niet het uiteindelijke doel. Ik wil daar wederom niet mee zeggen dat het Christendom lege regeltjes heeft gemaakt zonder doel voor ogen, maar wel dat het Christendom de interpretatie van deze regels meer aan de 'lezer' heeft gelaten."
"Hoe ziet de Islam het dan?"
"De Heilige Profeet (moge de zegen en de vrede van Allah met hem zijn) heeft naar verluidt gezegd: 'De Shariah is mijn spraak, de Tariqah is mijn gedrag, Haqiqah is mijn station en daar zal Ma'rifah zijn.'"
De journalist knipperde even met zijn ogen, maar voordat hij iets kon zeggen vervolgde de Imam al: "Ik snap dat u dit op zich niet veel zegt, maar laat me dat verduidelijken. Allereerst zijn de vier termen die u hier hoorde de vier fasen van de spirituele ontwikkeling van de Moslim, hoewel je niet van 'begin, midden en eind' mag spreken, het is niet zo chronologisch. De termen zal ik even voor u vertalen."
"de Shariah is de Islamitische wet. Het zijn de exoterische, oftewel 'werkelijke, reeele' regels van de religie, bedoeld om de maatschappij in een morale richting te wijzen. Het zijn de 'geboden' zoals u wilt, hoewel er zeer vele van zijn."
Na even diep na te denken zei de Imam: "Er is veel meer over de Shariah te zeggen, want deze dicteert belangrijke delen van het leven van Moslims, maar ik ga even verder."
"De Tariqah, letterlijk 'weg' is het eigenlijke proces. De geestelijke zoektocht naar de vragen, de antwoorden. Het proces is puur geestelijk, in de zin dat geen enkele daad -op zich- kan worden gezien als gerelateerd in een stap vooruit."
"U bedoelt dat als je in de 'spirit' van de Islam je leven leidt, je onbewust vooruit zal komen, terwijl als je dat niet doet je geen stap verder komt?"
"Jazeker, maar vergeet niet het verschil met de Shariah, je mag niet met een leeg hoofd de wetten van je voorgangers volgen. Je moet -voelen- dat je goed aan het doen bent.. En zelfs dan zul je ook de lessen van begeleiders tot je moeten nemen. Sterker nog, iemand die daadwerkelijk op het goede pad is zal zichzelf en zijn eigen acties sterk ter discussie stellen. Tot in het jezelf ver -onder- anderen stellen. Alleen een oprecht gevoel van onwaardigheid zal je uiteindelijk in waardigheid laten stijgen, op het Tariqah-pad voortschrijden."
De journalist keek even bedenkelijk maar zei toen: "Ik geloof dat ik het begrijp. De acties doen er niet toe, je ondergeschiktheid verbonden met het gevoel dat je goed doet in de ogen van Allah doen er toe."
De Imam knikte en vervolgde toen: "De aankomst, het Station heet Haqiqah. Dit is letterlijk vertaald "het domein van de waarheid, haq. Het is een puur esotherisch, oftewel innerlijke staat.".
"Nirvana?" vroeg de Journalist enthousiast. "Het Islamitische Nirvana?"
"Alweer niet precies. Boeddhisme heeft als je het zo wil bekijken 3 fasen, wij hebben een vierde fase die verbonden is met de derde, maar wel degelijk onderscheid heeft. Haqiqah is tegelijkertijd de complete 'Realiteit' en de aankomstplaats, het moment dat hij dat niveau van waarheid kan bevatten. Vanaf dat punt begint Ma'rifah".
"Ma'rifah.. is dan.. het bevatten zelf?"
"Precies!" zei de Imam met lichtjes in zijn ogen. "Het is wat wij 'gnose' noemen, het tegenovergestelde van het veel vaker gebruikte 'agnose' in 'agnosticus'. Het is het -kennen- van dat niveau van spirituele waarheid. Overigens zijn deze ideeen verre van nieuw. Socrates zei "ken uzelf", humanisten zeggen ook al 'perfectioneer uzelf'."
Na even na te denken zei de Imam: "Ik moet nog even onderstrepen wat ik eerder zei, het is niet chronologisch. Met name de Shariah zal door het hele proces heenlopen. Een Moslim kan niet opeens ophouden met zijn vrome levensstijl en toch ontwikkelen. De Shariah loopt door."
De journalist was even stil, en de Imam maakte onvermoeibaar gebruik van de pauze om zijn verhaal door te zetten. "DAT is dus de gehele reis van een Moslim. Maar.. dit is een zeer intellectueel proces.. het vereist een spirituele intelligentie die niet in ieder zit. Daarom is het geschreven dat in principe een oprecht naleven van de Shariah voldoende is om in de 'hemel' te komen. Snapt u nu ook een beetje hoe ik bedoel dat de Islam complexer is?"
"Ik geloof het.." begon de journalist, maar brak toen af in bedachtzame stilte. Na een tijdje vroeg hij hardop: "Maar waarom zit dit wel in de Islam maar niet in het Christendom?"
De Imam was voorzichtig stil en zei toen: "Ik kan een aantal voorzichtige gokken wagen. Allereerst, de Islam is een veel jongere godsdienst dan het Christendom en met name het Jodendom waar de eerste op gestoeld is. De formulering en implicaties van dit toch enorme tijdsverschil is hier relevant. Ik wijs u wederom op de stelling dat de Joden en de Christenen en andere gelovigen simpelweg onze broeders zijn. Op een bepaalde manier mag u zelfs stellen dat de Islam de basisprincipes en de metaforen van het Christendom neemt en uitbreidt. Net zoals vele kerken bezig zijn met de practische interpretatie van de metaforiek van de bijbel bevat de Koran zelf een dergelijk soort toevoeging, en een van onze heiligste geschriften is de Hadith, die puur uit diverse interpretaties bestaat."
"Daar kan ik me wel wat bij voorstellen. Net zoals er ook veel interpretatieve geschriften rond de bijbel en de thora zijn heeft de Koran dit ook zelf gedaan?"
"Ja, maar dus ook een mystieke toevoeging. Een leidraad, zoals ik eerder aangaf. In ieder geval, dat is het eerste deel, maar het tweede deel is net zo belangrijk, de Koran is ook moderner in de zin dat wij ook proberen diverse lagen van spiritualiteit aan te geven, aangezien daar steeds meer behoefte aan is.. kijk maar naar de moderne wereld. Vele mensen stappen van de geloven af, alleen maar omdat ze rebelleren tegen de rigiditeit van de religies."
De journalist keek op en vroeg: "Is dat niet meer doordat de algemene validiteit van religie wordt betwijfeld met de komst van de 'ontwikkelde wetenschap'?"
"Ten dele, wellicht. Maar ik geloof dat het ook sterk te maken heeft met het feit dat een religie niet restrictief moet zijn in de dagelijkse beleving. Om een simpel voorbeeld te geven, als 'jouw' religie verklaard heeft dat de aarde plat is en er zeer verleidelijke bewijzen zijn van het tegendeel, dan wordt jouw geloof op de proef gesteld. De Islam heeft dit, eigenlijk slechts door de modernere manier van schrijven, afgevangen door expliciet te zeggen dat de leefregels dus slechts het middel is.. een middel dat in principe vrij exact gevolgd moet worden, maar dat wel 'zelfkennis' heeft in de zin van dat aangegeven wordt dat er meer tussen Hemel en Aart, als u mij de uitdrukking wilt vergeven." De Imam veegde een klein glimlachje van zijn gezicht en vervolgde: "De ware weg naar God ligt uiteindelijk in jezelf."
"Hoe gaat dat in de praktijk?"
"Als voorbeeld zal ik de manier van de Sufi's beschrijven. Sufi's zijn zeer religieuze Moslims die hun hele leven wijden aan de godsdienst. Mohammed is ook beschreven als zijnde de allereerste Sufi, en als zodanig proberen Sufi's zijn levensstijl te imiteren. Het proces valt op te splitsen in een aantal stappen. Allereerst moeten we uitgaan van iemand met voldoende ratio, voldoende intellect.."
"Is dat niet erg oneerlijk?" vroeg de journalist
"Nee, zoals ik al zei, op zich kan het genoeg zijn om aan de Shariah te voldoen. Er is door een voorganger gezegd: 'Als een slaaf op een recht pad is en hij wordt door ziekte geveld, dan zal de Engel die aan hem toegewezen is worden verteld dat vergelijkbare goede daden opgeschreven moeten worden.' De Profeet (moge de vrede en zegeningen van Allah met hem zijn) zei: 'Hij die een pad (tariquah) loopt in de zoektocht naar kennis, zal een pad geopend zien door Allah'. Je mag dus zeggen dat zolang iemand maar zijn capaciteiten aanwendt en het -probeert- het in principe goed genoeg is."
"Aha."
"Doorgaand: als deze man dit intellect aanwendt om de ware natuur van Godheid te leren dan wordt hij een talib, een zoeker naar God genoemd"
De journalist keek verrast op en vroeg: "Taliban?"
"Ja.. ze zien zichzelf als 'op zoek'. Of ze dat zijn laat ik even in het midden. Als deze man bereid is deze zoektocht te volgen volgens ons systeem wordt hij een 'Murid' genoemd, oftewel 'iemand die geneigd is'. Als hij dan de spirituele instructie van een leider of 'Sheihk' accepteert wordt hij een 'Salik' of 'reiziger'. Dan zal zijn leven in het teken staan van devotie, zodat hij uiteindelijk bij complete kennis van God uit kan komen."
De Imam nam een slokje van zijn glas en vervolgde: "Dan begint het pad, Tariqah. De eerste stap is God dienen. De reiziger wordt dan 'Ubudiyah' genoemd.
De tweede stap volgt als hij in antwoord op zijn gebeden een neiging tot de liefde van God heeft gekregen. Hij is dan in het 'Ishq' of 'Liefde' stadium.
Deze liefde zal al zijn wereldse wensen verdrijven, en zo komt hij in het stadium van 'zuhd' of 'afzondering'.
Vanaf daar beginnen de stadia in elkaar over te lopen, maar na veel bestuderen van metafysische theorieen over God komt hij in het 'volgende' stadium, 'Ma'rifah' genoemd, of 'kennis.
Aangezien Ma'rifah zeer logisch, aantrekkelijk en ordelijk is zal de geest hier 'blij' of zelfs extatisch van worden. Dit is de naam van het stadium van 'wajd' of 'extase'.
Gedurende deze extase zal hij een gewaarwording, een revelatie krijgen (niet op hetzelfde niveau van de Profeten, misschien is het woord 'Inspiratie' toepasselijker. Dit stadium wordt 'haqiqah' of 'waarheid' genoemd.
Na het kennen van de waarheid gaat hij door naar het stadium van 'wasl' of 'eenheid met God'.
Verder dan dit kan hij niet komen, hij zal echter doorgaan met levensbeschouwing tot his dood, die gezien wordt als 'fana' - 'totale opname in de Godheid, uitdoving'.."
De journalist keek wat schuchter maar zei toch: "Nirvana?".
Tevreden keek de Imam terug, zakte iets terug in zijn stoel na een slok te nemen en zei toen vergenoegd: "Ja! Dat lijkt er goed op. Ik weet niet precies wat de Boeddhistische uitleg is maar in volgens mij komt het redelijk overeen. Maar vergeet dus niet, dit is een pad dat maar voor weinigen weggelegd is. Dit is totale kennis en totaal afwijzen van al het wereldlijke. Het gaat er (vaak) vanuit dat je al een bepaalde voorsprong hebt. We gaan nu terug naar de Shariah. Er zijn vele manieren waarop je van dag tot dag zult moeten leven. Er zijn vele regels. Ik zal niet ingaan op de details, maar aangeven wat de pilaren van de Shariah zijn."
"gaat uw gang".
"Allereerst hebben we natuurlijk de gebeden, salat. Sommigen zijn verplicht (dagelijks, of bij een bepaalde dag/gebeurtenis), sommigen zijn 'spontaan'. Dit spontane wordt bedoeld in de zin van dat de Moslim voelt dat het gewenst of nodig is. Daarnaast hebben we het vasten (sawm), ondermeer tijdens de Ramadaan. Dit is om symbolisch aan te geven dat je je dingen ontzegt, maar ook solidariteit hebt met mensen die arm zijn.
Als derde de Pelgrimage naar Mekka, waar een aantal rondes gemaakt moeten worden rond de Ka'aba. Een teken van devotie. Vier is de religieuze belasting, zakat. Eigenlijk hetzelfde als het collectezakje in de Christelijke kerk, de Moslims wordt gevraagd om naast symbolisch ook 'echt' een donatie te doen, voor de Moskee, maar ook voor verdeling onder de armen. En als laatste is er de Jihad, de heilige oorlog."
De Imam zag dat de journalist rechtop ging zitten en vervolgde snel: "De jihad is in het westen verkeerd en erg negatief begrepen. De heilige oorlog is NIET per definitie gericht tegen het westen. Sterker nog, de heilige oorlog moet m.i. geheel niet op het fysieke vlak uitgevochten worden. De heilige oorlog is de strijd tegen alles dat de mens afschermt tegen de waarheid en dat het innerlijke evenwicht verstoort. Het is het 'gevecht'.. " De Imam benadrukte dit sterk - "dat gevoerd moet worden om de weg naar het innerlijke te openen. Een strijd tegen jezelf, je moet jezelf overwinnen, niet tegen anderen. Zoals voorheen gezegd, een van de vele wegen tot God is de -overgave-, de -islam-. Als je je overgeeft aan God dan wordt je redenering zelfs zo dat je alle kwaad en ongeluk dat je overkomt ook aan jezelf wijt, dat er een reden is en dat jij als goede Moslim zo goed als je kan aan je zelf zult moeten werken om dit op te heffen."
"Dus u zegt dat de Islam zeker niet dingen als de recente aanslagen goedpraat?"
"Precies.. zoals velen. We zijn 'full circle' hier, ziet u? Waar zijn we mee begonnen in ons gesprek?"
De journalist keek even bedenkelijk, en de Imam vervolgde: "Elke religie kan op verschillende manieren geinterpreteerd worden. Ik heb met ons gesprek tot dusver proberen aan te geven dat de weg van de Islam zeker niet -fundamenteel- gewelddadig is. Elk heilig geschrift, sterker nog, elk moralistisch geschrift, kan op een negatieve manier uitgelegd worden. Een gevecht wordt een oorlog, jihad wordt een fysieke strijd..." De Imam schudt zijn hoofd treurig. "Het is het eeuwige probleem met slechte mensen die religie voor hun eigen doeleinden gebruiken. Zonder weerwoord kan iemand op de Koran, of op welk geschrift ook wijzen, zeggen dat -daar- iets staat, en dat dan gebruiken voor eigen doeleinden. Het is maar een boek, het zegt niks terug. Een (geestelijk) leider die dus zijn volgelingen manipuleert heeft een enorme machtsituatie. Leiders hebben namelijk 'per definitie', dat wil zeggen, tenzij anders bewezen, gelijk.
Een feit is echter dat bijvoorbeeld de Sufi's die ik eerder noemde loyaliteit moeten zweren aan hun Sheihk, en zeer veel gekweld zullen worden of zichzelf zullen kwellen onder zijn directie. De Sufi moet doen wat de Sheihk zegt en heeft geen enkele persoonlijke keuze. Als de Sufi niet gehoorzaamt dan zal hij -nooit- zijn doel, Allah bereiken, halen.
In het geval van de Jihad is dit dus erg gevaarlijk. Als je tijdens het oprecht nastreven van het pad wordt gedood kom je automatisch in de hemel, zeker als je leiders dat zeggen. Het enige dat de leider nog moet zeggen is doe dit-en-dat tegen die-en-die vijand, en er zijn mensen die dit zullen doen, zelfs als het hun leven kost."
"Moeten volgelingen dan niet kritisch zijn?"
"Ja Zeker!" - De Imam sprong bijna op "'Undhuru mimman takhudhu dinakum.' zei de Profeet (moge de vrede en zegen van Allah met hem zijn) zelf. 'Kijk kritisch naar datgene of diegene waarvan je je Religie neemt, man of boek'. Het is echter gewoon moeilijk om je zomaar te verzetten tegen een situatie, zeker als je verzwakt bent op welke manier dan ook. Zie het als volgt: Het is erg menselijk om degenen te volgen die je betere tijden beloven. Deze misdadigers misbruiken het geloof voor hun eigen redenen, en met retoriek en beloften kun je minder kritische mensen meekrijgen. Het is niet anders. Denk maar aan Hitler en Goebbels voor een recent voorbeeld in de Westerse geschiedenis.
Waar we hier mee te maken hebben is wellicht een kracht van de Islam die ook een zwakte is. We willen de optie voor eigen interpretatie openhouden, maar dit vergt wel aandacht, en een bepaalde resistentie tegen drogredeneringen."
"Tsja. Maar wat is naar uw mening aan de situatie te doen dan?"
"Moeilijk. Dit is geen probleem van Moslims tegen Christenen, dat is bijzaak. Waar we hier mee te maken hebben is de slechte situatie van de mensen, bijvoorbeeld de Afghanen. In een zodanig slechte situatie, zeer slechte beletterdheid, geen sociale zekerheden, onderdrukking door het regime, moeilijk bebouwbaar land, en niet te vergeten de Russische bezetting... De situaties lijken meer op Duitsland in 1930 dan we willen toegeven. De enige oplossing lijkt mij structurele ontwikkelingssteun voor -alle- landen en samenwerking in proberen elementen als Bin Laden op te sporen zonder onschuldigen te treffen.. Maar ik ben geen politicus. Ik weet niet hoe dit moet worden opgelost, want de situatie, jawel, tussen Moslims en andere religies met name Jodendom en Christendom is gespannen. We moeten voorzichtig zijn, zeker omdat de overweldigende meerderheid van de Christen- en Moslimmassa geen oorlog wil, echter er zijn gewoon situaties waarin een locaal conflict wordt opgestuwd tot iets globalers."
"Dat wil niemand."
"Niemand behalve gekken en Goddelozen."
"Dank u voor dit gesprek."
Disclaimer: de schrijver pretendeert niet een Imam te zijn noch dat
de tekst hierin het standpunt van de gemiddelde Moslim correct weergeeft.
(maar ik heb wel mijn best gedaan)
[edit door puntloos, met goedvinden van Hagelslag even de formattering iets leesbaarder gemaakt..]