'Gekke pil' nationale ramp Thailand

Door onze correspondent Robert Giebels(NRC)

BANGKOK, 13 AUG. De disco's en clubs aan de Suthisan-straat in de Thaise hoofdstad Bangkok produceren één pompende dreun. Headbangende jongeren proberen, ritmisch hun hoofd op en neer schuddend, de hele nacht door te halen. Om een uur of twee 's nachts kijken velen wat afwezig uit hun dikke ogen. Ze hebben eerder op de avond een klein roze pilletje geslikt dat hen erdoor moet slepen. Het is een amfetaminepil en hij heet ya ba, vrij vertaald: de gekke pil.

,,Als ik veel pillen slik, voelt het alsof ik zweef'', zegt een jongen van een jaar of achttien. Hij wil niet zeggen hoe hij heet, of hij is het vergeten. ,,Maar als ik niet genoeg rust, zie ik dingen die er niet zijn.'' Daar kan zijn kameraad – ook nauwelijks op de hoogte van zijn eigen bestaan – over mee praten: ,,Als ik teveel ya ba neem, zie ik allemaal mensen op me af komen die me willen vermoorden. Dan ga ik rennen.''

De ya ba zorgt in Thailand voor een nationale crisis. Bij leger en politie in het grensgebied met Birma vallen vrijwel wekelijks dodelijke slachtoffers tijdens gevechten met zwaar bewapende drugssmokkelaars. Deze week kwamen drie soldaten om, toen smokkelaars in een hinderlaag liepen, maar zich schietend terugtrokken in het voor hen veilige Birma. De militaire junta van dat land steunt het drugsleger dat bestaat uit leden van de etnische Wa-minderheid. De Wa krijgen die steun, omdat ze naast hun drugshandel ook vechten tegen de Shan-minderheid die zich verzet tegen de Birmese machthebbers.

Drugsbestrijders in Thailand zien al met al machteloos toe hoe honderden miljoenen speedpillen à vijftien cent per stuk vanuit kleine, mobiele fabrieken aan de Birmese kant van de grens, het land binnen komen. Maar de crisis beperkt zich niet tot de militaire dimensie ervan. Hoewel de pil hooguit vijf gulden kost, is hij te duur voor de armste onder de naar schatting drie miljoen verslaafden, vijf procent van de bevolking. Door het enorme aantal verslaafden is dan ook het criminaliteitscijfer spectaculair gestegen. Driekwart van alle misdaden in Thailand heeft iets met de gekke pil te maken. Veel gebruikers verhitten de pil en injecteren zich met de vrijgekomen vloeistof. Ze gebruiken vuile naalden, waardoor het toch al hoge aantal aids/hiv-lijders in Thailand verder stijgt.

Om aan pillen te komen, moeten veel verslaafden erin handelen. Daardoor is de pil uiteindelijk in alle lagen van de bevolking terecht gekomen. Het begon bij boeren en vrachtwagenchauffeurs die meenden 48 uur achter elkaar te kunnen werken op één `paardenpil' zoals ze de drug aanvankelijk noemden. De pillen kwamen in Bangkok terecht, aanvankelijk bij de arme bevolking van de stad.

De politiek zag het alarmerende van de drug pas in toen bleek dat ook de kinderen van de Thaise bovenklasse massaal aan de gekke pil waren. Eén op de acht middelbare scholieren en studenten is verslaafd aan de speed. Uit onderzoek bleek bovendien dat de helft van alle scholieren vanaf twaalf jaar minstens één keer een gekke pil had geprobeerd.

De schok was nog groter toen 16.000 pillen werden gevonden op een plek waar niemand ze verwachtte: een boeddhistische tempel. De 30.000 boeddhistische monniken zijn voor de Thai altruïstische wijzen, vrij van menselijke zwakheden. Eén op de tien monniken blijkt echter verslaafd aan de gekke pil.

Regelmatig verbrandt de regering met veel ceremonieel en media-aandacht partijen in beslag genomen drugs. Maar dat is een fractie van de tachtig ton die alleen al aan pillen over de zestig miljoen Thai wordt uitgestort. Leger en politie weten in de grensstreek alleen kleine dealers aan te pakken. Cameramensen mogen vaak mee bij zo'n gelegenheid. ,,Echt'', huilde zo'n verslaafde drugshandelaar op tv, ,,ik ben verslaafd geraakt doordat mijn baas pillen in ons drinkwater heeft gestopt zodat we harder en langer zouden werken.'' De militairen die om de man heen stonden, lachten hem hartelijk uit.

De machteloosheid van de regering kwam eerder dit jaar tot uiting toen de Thaise minister van Volksgezondheid, Surapong Suebwonglee, met een naar eigen zeggen baanbrekend plan kwam om het drugsgebruik terug te dringen. Voortaan moest de bevolking de amfetaminepil niet langer ya ba noemen, maar ya ngo - domme pil. Volgens de minister zouden vooral jongeren een pil met die naam negeren. Wie neemt immers een drug waarmee je jezelf als dom bestempelt?

De maatregel gaat volgens de professionals die dagelijks met verslaafden te maken hebben, volstrekt voorbij aan de ernst van de situatie. De gekke pil is volgens hen levensgevaarlijk. ,,Veelvuldig gebruik kan leiden tot psychose'', zegt de Amerikaanse epidemioloog Chris Byer, een expert op het gebied van drugsgebruik in Zuidoost-Azië. ,,Dat maakt een man zo gevaarlijk als een man maar kan zijn. Hij is paranoïde waardoor hij dodelijk kan zijn voor zichzelf en anderen.''

Het tv-nieuws bevestigt Byers diagnose en toont vrijwel dagelijks geflipte ya ba-gebruikers die mensen ontvoeren, dreigen te doden en dan uit voorzorg worden gedood door de politie. Anderen dreigen van grote hoogte te springen. ,,Ze denken dat ze speciale krachten hebben en van een hoog gebouw kunnen springen zonder zichzelf te doden'', zegt dr Jaroon Jittiwutikarn, directeur van een afkickcentrum in het noorden van Thailand. ,,Dus springen ze en doden ze zichzelf. Gebruikers voelen zich alsof ze zweven en denken dat ze kunnen vliegen. We hebben sinds de introductie van ya ba heel veel van dat soort gevallen in Thailand.''
------------------------------------------------------

Dit bericht even voor de Fokkers die voornemens zijn binnenkort op vakantie naar Thailand te gaan.