Games... Je ziet tegenwoordig overal shockwave spelletjes opduiken. Er zijn mooie tools van Macromedia waarmee eenvoudig grafische hoogstandjes mee te maken zijn. Geluidjes toevoegen? Geen probleem. Maar toch ben je heel beperkt. Datzelfde geldt voor bijv. Visual Basic, Java, noem maar op.
In de (game)studio's programmeert men voornamelijk in C++. Hiermee zit je namelijk heel direct op de machine, in tegenstelling tot hogere talen als die van Macromedia, Visual Basic, vbs, java en dat soort dingen. Je kunt werkelijk van alles maken met C++. Eerder genoemde talen enzo zijn zelf grotendeels in C++ ontwikkeld.
Enfin, C++ schrikt af omdat het ingewikkeld zou zijn, iets voor stoffige die-hards met een stapel pizza dozen op de monitor en cola in de aanslag. Dat valt wel mee, de ellende waar ik iedere keer tegenaanliep was simpelweg rottig studiemateriaal. Dingen werden meteen veel te complex behandeld, boeken die waren geschreven vanuit nerd-oogpunt, dingen die niet klopten, onvolledigheid, langdradigheid... Niet leuk gewoon.
Hier heb ik een paar links waarmee je wél uit de voeten kan. Het mooie: programmeerervaring is niet nodig. Je leert vliegensvlug de basis van C++ en krijgt zodoende een mooi inzicht in de onderliggende structuur van games en applicaties. Je zult ook in staat zijn om zelf eenvoudige programma's te maken. Verder zul je ook weten hoe je nu complexere dingen kunt maken, zonder dat je maanden aan het ontwikkelen bent. Op internet stikt het van de source codes van applicaties, games, tools, game engines etc., maar ook libraries die ingewikkelde dingen sterk kunnen vereenvoudigen. Ook mbt multimedia. Dus wie weet is dit de aanzet tot een carriere in de games industrie... Of je gaat zelf mods schrijven!
Download de gratis editor en compiler ' Dev- C++' :
http://www.bloodshed.net/download.html
En volg deze prachtige en goed leesbare tutorial:
http://www.cplusplus.com/doc/tutorial/
Let op: Als je van start gaat met de tutorial en je compile't+runt (F9) bijv. het 'hello world' tutorial programmaatje dan lijkt het alsof er niets gebeurt. Dit komt omdat het uitvoervenster direct na het lopen van het programma weer wordt afgesloten. Dit afsluiten is te voorkomen door de instructie system("PAUSE"); toe te voegen in elke programma dat je intikt, in de regel voor de instructie return 0; . Dit zorgt voor een 'press a key to continue' in het uitvoervenster.
Het is trouwens aan te bevelen om voorbeeldcode over te typen ipv copy paste als je serieus aan de slag wilt. Je krijgt de taal dan eerder in de vingers.
Bon, ik hoop dat sommige gamers plezier zullen beleven aan deze links. Als je enigszins geinteresseerd bent gaat er een wereld voor je open.
( Edit: verderop in de topic is deze link toegevoegd:
http://www.gamespp.com
Een site met zeer veel resources, tutorials, downloads etc. mbt games programmeren in C++ )
[ Bericht 5% gewijzigd door Keromane69 op 30-05-2004 12:53:18 ]
Waar ik met programeren bij hogere talen altijd tegen aanliep was de vertaalslag van bv Basic naar Assembley.
"Hoe maak ik een for-next lus" zoiets.
Mocht ik ooit tijd vinden ga ik het zeker proberen
quote:Ik ookOp zaterdag 29 mei 2004 15:10 schreef Swetsenegger het volgende:
Mocht ik ooit tijd vinden ga ik het zeker proberen
Daarnaast spreek je van sourcecodes je zo kan na pluizen. Daar zet ik toch echt mijn vraagtekens bij, want je moet de taal toch echt wel goed kennen als je wil snappen wat er gebeurd en hoe het gebeurd en waarom het zou gebeurd.
Oftewel: Enige programmeerervaring/inzicht is wel degelijk nodig en bij lange na niet zo simpel als jij het doet lijken bij een simpel spel. Als je echt grafische spellen wil gaan maken ben je helemaal een tijd zoet met het doorgronden van alles
Wat existenz al zegt, er komt een hoop meer bijkijken.
Daarnaast maak je een spel niet alleen... wij zitten op het werk met 18 man in een team in een poging games te maken... grafici, musici, programmeurs, designers, e.t.c.
heb het wel gedload daarnet ff die trial maar hoe moetje dan een spel maken ? ik snap dr nix van en van die tutorial staat niet es waar je moet klikken etc 
Tegen de tijd dat je dit allemaal voor elkaar hebt, dan vraag je je pas af in wat voor taal je je spelletje wil schrijven. C++ is inderdaad een krachtige taal waar bijna alles in kan, maar het is overkill om daar een pokerspelletje mee te schrijven. Het kan, maar aan javascript heb je al genoeg voor een pokerspelletje. En Command & Conquer: Tiberian Sun is bijvoorbeeld voor een groot deel in Visual Basic geschreven. Wel met gebruikmaking van een aardig aantal custom made libraries die gemaakt zijn in C, maar de basis waar de rest in is gestoken was gemaakt in VB!
En programmeer ervaring niet nodig? Programmeer ervaring kan van cruciaal belang worden als je bezig bent, een ervaren programmeur ziet sneller welke delen code hij zal opdelen in blokjes subroutines of functies. Soms om een beter overzicht te houden, maar vaak omdat het een terugkerend stuk code is dat nu kan worden hergebruikt. Ook zal een ervaren programmeur efficientere code afleveren, waardoor het programma als het klaar is sneller draait.
Dus zeg niet dat je even een spelletje gaat maken, er komt al snel heel veel bij kijken. De meeste eigenaren van online tekstgames zijn een jaar na release nog steeds vaak dagelijks bezig, omdat ze in het begin dingen te snel en te ondoordacht hebben gedaan.
quote:In dit geval wil ik dus al aangeven:Op zaterdag 29 mei 2004 16:29 schreef Maikuuul het volgende:
Lol ik snap dr nix van
Voordat je uberhaupt aan het programmeren begint, leer eerst BASIC ofzo zodat je uberhaupt weet dat je niet 'ergens moet klikken' oid. Hell, begin eerst een te leren wat een Compiler en een Linker doet en kom dan eens terug. Met een beetje wilskracht moet het wel lukken, maar het merendeel van de gamers zal het echt geen fuck kunnen schelen of begrijpen er geen fuck van.
.quote:Daar noem je meteen ook iets. Ik krijg echt de rillingen van pointers. Machtige dingen, verdomd irritant om mee te werken.Op zaterdag 29 mei 2004 16:32 schreef Fliepke het volgende:
Haha, maikuuul denk je nu echt dat je "even" een spel maakt, zodra je mij kunt uitleggen hoe pointers werken en je hebt eens een echt gewoon programma gemaakt, dan wil ik wel meer van je horen
quote:daardoor ben ik een beetje afgehaakt bij mijn c++ cursus.Op zaterdag 29 mei 2004 16:34 schreef Anthraxx het volgende:
[..]
Daar noem je meteen ook iets. Ik krijg echt de rillingen van pointers. Machtige dingen, verdomd irritant om mee te werken.
Ik moet gewoon nog WEKEN inhalen, alleen omdat ik die pointers zo eng vond, en even geen zin had om me erin te verdiepen...
Ik wil er iedere keer aan beginnen, maar ik doe het niet, ik voel me zo'n ontzettende null-pointer
.quote:De truuk is om ze gewoon veel te gebruiken. En lekker boeiend als je PC 2 of 3 keer over zijn nek gaatOp zaterdag 29 mei 2004 16:37 schreef Fliepke het volgende:
[..]
daardoor ben ik een beetje afgehaakt bij mijn c++ cursus.
Ik moet gewoon nog WEKEN inhalen, alleen omdat ik die pointers zo eng vond, en even geen zin had om me erin te verdiepen...
Ik wil er iedere keer aan beginnen, maar ik doe het niet, ik voel me zo'n ontzettende null-pointer
Je bent er jaren mee bezig en waarschijnlijk geef je het op voor alles af is.
Het is een introductie die zelfs voor absolute leken geschikt is. Kennismaking met de programmeertaal die wordt gebruikt in de (game)studio's. Niets meer niets minder. C++ is geen klik-klik-klaar meuk zoals VB. Complexer dan dat, maar het geeft veel meer vrijheid en de basis van C++ is niet zo ingewikkeld als dat het lijkt. Wie geinteresseerd is kan met die links goed van start.
Zelfs de grootste game makers zijn ooit begonnen met een simpel 'hello world'. Deze cursus leert je op een bijzonder leesbare manier de basis van C++ en laat je zien waar je verder moet zoeken om complexere zaken voor elkaar te krijgen. Dat heb ik ook letterlijk zo gezegd.
Wat betreft het buiten beschouwing laten van libraries (geef mensen die zelfs nog nooit van C++ hebben gehoord even een break zeg!): wie de links volgt en z'n geinteresserde ogen een heel klein beetje de kost geeft komt ook deze dingen tegen. Bruikbaar zelfs. Ik -als complete n00b wat C++ betreft- had gisteren in een half uurtje voor elkaar om een 'windows applicatie' te produceren met wat bewegende geometerische figuren in allerlei kleurverlopen. 'Goh, wat ingewikkeld.' dacht ik nog: je include de juiste libraries, je roept de functies aan in begrijpelijke 'commando's' die onderhand exact lijken op gelikte instructies zoals bijv. in MM Lingo , en het resultaat wordt vlamsnel gegenereerd.
Nou, met een beetje gevoel voor programmeren en een beetje fantasie heb je die PONG zo voor elkaar hoor. En ja, programmeer ervaring moet je opdoen. Maar dat kan alleen als je uberhaupt ergens begint. Of niet soms?
Wil je 'lui' programmeren zonder al teveel na te denken moet je een tool gebruiken als Macromedia Lingo. Leuke resultaten, heel flexibel, maar je bent altijd afhankelijk van de interpretatie van anderen. En je leert niet wat er nu werkelijk achter de schermen gebeurt. Wil je er echt induiken dan moet je naar C++ kijken. Ben je geinteresseerd dan zijn die links maak je een mooie, volledige start. Niets meer en niets minder.
quote:Er is een reden dat die boeken zo 'moeilijk' beginnen en dat is gewoon het feit dat je de beginnende programmeur netjes leert omgaan met het Object Georienteerd programmeren in C++. Zodat de programmeur dadelijk niet janked zijn boek wegpleurd bij onderwerpen als Polymorfisme. Dat de programmeur dadelijk het verschil weet tussen een klasse en een object etc....Op zaterdag 29 mei 2004 17:14 schreef Keromane69 het volgende:
@ de criticasters, willen jullie wel even lezen?
Het is een introductie die zelfs voor absolute leken geschikt is. Kennismaking met de programmeertaal die wordt gebruikt in de (game)studio's. Niets meer niets minder. C++ is geen klik-klik-klaar meuk zoals VB. Complexer dan dat, maar het geeft veel meer vrijheid en de basis van C++ is niet zo ingewikkeld als dat het lijkt. Wie geinteresseerd is kan met die links goed van start.
Zelfs de grootste game makers zijn ooit begonnen met een simpel 'hello world'. Deze cursus leert je op een bijzonder leesbare manier de basis van C++ en laat je zien waar je verder moet zoeken om complexere zaken voor elkaar te krijgen. Dat heb ik ook letterlijk zo gezegd.
Wat betreft het buiten beschouwing laten van libraries (geef mensen die zelfs nog nooit van C++ hebben gehoord even een break zeg!): wie de links volgt en z'n geinteresserde ogen een heel klein beetje de kost geeft komt ook deze dingen tegen. Bruikbaar zelfs. Ik -als complete n00b wat C++ betreft- had gisteren in een half uurtje voor elkaar om een 'windows applicatie' te produceren met wat bewegende geometerische figuren in allerlei kleurverlopen. 'Goh, wat ingewikkeld.' dacht ik nog: je include de juiste libraries, je roept de functies aan in begrijpelijke 'commando's' die onderhand exact lijken op gelikte instructies zoals bijv. in MM Lingo , en het resultaat wordt vlamsnel gegenereerd.
Nou, met een beetje gevoel voor programmeren en een beetje fantasie heb je die PONG zo voor elkaar hoor. En ja, programmeer ervaring moet je opdoen. Maar dat kan alleen als je uberhaupt ergens begint. Of niet soms?
Wil je 'lui' programmeren zonder al teveel na te denken moet je een tool gebruiken als Macromedia Lingo. Leuke resultaten, heel flexibel, maar je bent altijd afhankelijk van de interpretatie van anderen. En je leert niet wat er nu werkelijk achter de schermen gebeurt. Wil je er echt induiken dan moet je naar C++ kijken. Ben je geinteresseerd dan zijn die links maak je een mooie, volledige start. Niets meer en niets minder.
Maar inderdaad je moet ergens beginnen. Hoewel ik de stap nog steeds te groot vind. Begin gewoon in BASIC om een spelletje te schrijven, dan leer je fundamenteel ook alles maar is het tenminste BEGRIJPBAAR. Of begin een stap hoger met Pascal of Delphi. Het voordeel aan Delphi is dat je al meteen de basis van Object Orientatie onder de knie zult krijgen. En de overstap naar Borland C++ is niet zo heel groot. Vandaaruit kun je alle richtingen op zonder dat je meteen in het begin vastloopt. En iets als een spelletje programmeren is nou niet iets wat je als beginner moet gaan doen, omdat je al heel snel vast loopt. Als je echt perse wilt beginnen met C++, schrijf dan een console applicatie en pak een goed boek. Dat is al stukken beter als ee tutorial.
Dingen worden vaak te snel 'te moeilijk' geacht. Als ik een vergelijking mag maken: stel je wilt gitaar leren spelen. Dan heb je mensen die uit de grond van hun hart vinden dat je eerst maar eens op blokfluitles moet. Dat je jarenlang toonladdertjes moet oefenen. Erg leuk, de theorie erachter. Toch ben ik meer van het type 'in het diepe': pak dat instrument, ga rammen. Het klinkt nergens naar. Maar wees er niet bang voor, wees nieuwsgierig. Dan komen die toonladdertjes vanzelf, je ontwikkelt gevoel. Komt dat niet dan kun je beter een andere hobby nemen, dan heb je er simpelweg het gevoel niet voor. Er is geen cursus die je 'gevoel' kan aanleren als dat niet latent aanwezig is. Anyway, lukt het niet dan heb je het in ieder geval wel geprobeerd en het heeft je het leren van uiteindelijk zinloze dingen bespaard. Dingen waar je zelf anders toch wel achter was gekomen.
Die tutorial laat de basics van C++ zien. Ben je serieus geinteresseerd en heb je er gevoel voor dan is het niet meer dan logisch dat je een object georienteerde neus ontwikkelt. Dat je verder op zoek gaat. Dat is programmeren namelijk. Instructies in een slimme constructie duwen. Of het nu C++ is, Basic of Pascal, het is hetzelfde. Alleen is met C++ niet alles voorgekauwd, je wordt gedwongen om te kijken wat er nu allemaal echt gebeurt. En dat blijkt minder eng en hocuspocus te zijn dan wat de waarschuwende vingertjes doen geloven.
Ik werd gillend gek op de opleiding mbt programmeren. Allerlei mooie theorieen kwamen langs maar je kon er niets mee. Ja toch: opzij zetten en je gezonde verstand gebruiken. 'Wat wil ik en hoe bereik ik het.' Never mind, ik ben dit topic begonnen om geinteresseerden in de techniek achter games een handreiking te doen. Een start. En ik ben de laatste die mensen aanraadt om eerst blokfluitles te nemen. Het intellect en talent van mensen wordt nogal eens onderschat.
Uit hobby oogpunt snap ik wel dat het meer voldoening geeft als je iets aan het doen bent wat leuk is, zoals een spel maken. Daar moet ik je wel gelijk in geven, alleen mensen hoeven niet te denken dat het binnen 1 jaar een 2de Quake is
Ik zeg niet dat jij het denkt, maar 1 figuur in dit topic gaf toch al aan dat hij/zij dacht dat programmeren een kwestie van klikken is. Nou ja, succes verder.
quote:Nou ik weet dat in Nijmegen bij zowel informatica en informatiekunde niemand meer een "oude" programmeertaal geleerd krijgt. C++, JAVA, clean, zijn de enige talen die er gegeven worden.Op zaterdag 29 mei 2004 19:16 schreef Anthraxx het volgende:
Dat is dan ook DE reden dat ze die relatief oudere talen nog gewoon geven op een opleiding.
We zijn in C++ gewoon begonnen met imperatief te programmeren, en pas later is de object orientatie erbij gekomen, ik weet niet precies hoe dit zit bij informatica tegenwoordig, maar volgens mij doen die hetzelfde maar dan sneller
.quote:Ik heb niet echt een echte Informatica opleiding gekregen maar ik ben begonnen met Assembler, daarna Pascal en dan C. Het Assembler was meer om te laten zien hoe een computer werkt. Niet echt veel boeiende dingen. Nog net een 'JE' (Jump If Equal) of 'JNE' (Jump If Not Equal) instructie meegemaakt.Op zaterdag 29 mei 2004 19:24 schreef Fliepke het volgende:
[..]
Nou ik weet dat in Nijmegen bij zowel informatica en informatiekunde niemand meer een "oude" programmeertaal geleerd krijgt. C++, JAVA, clean, zijn de enige talen die er gegeven worden.
We zijn in C++ gewoon begonnen met imperatief te programmeren, en pas later is de object orientatie erbij gekomen, ik weet niet precies hoe dit zit bij informatica tegenwoordig, maar volgens mij doen die hetzelfde maar dan sneller
Niettemin kon ik 6 jaar geleden C ook al, maar dan uit hobby oogpunt
En weet je wat het grootste struikelblok van C++ is? Je kan er zoveel mee
Ik zou beginners iig geen C++ aanraden als 1e taal om in te leren programmeren. Iemand zei het net ook al: in het begin moet je ook leren om bepaalde abstracte ideeen om te zetten in een serie stappen zoals de computer die zou moeten uitvoeren. Dat is al moeilijk genoeg, en het feit dat C++ van zichzelf uit al erg cryptisch is (kan zijn) en dat er een heleboel taalconstructies mogelijk zijn maken dat de taal niet heel makkelijk te leren is.
Pas wanneer je wat programmeerervaring hebt kan je door veel van deze zaken heenkijken, en dan merk je dat de flexibiliteit van C++ echt prachtig is. Maar dan weet je er ook beter mee om te gaan.
En voor iedereen die denkt dat de 'pointer' het grote probleem is.... duik eens in templates zoals bijv. de STL die gebruikt
quote:Gelukkig is C++ niet mijn dingOp zaterdag 29 mei 2004 19:47 schreef HenryHill het volgende:
En voor iedereen die denkt dat de 'pointer' het grote probleem is.... duik eens in templates zoals bijv. de STL die gebruikt
Ik blijf bij C voor het echte werk en Delphi voor het Object Georienteerd werk quote:Dit topic gaat overigens nergens over, het slaat zijn doel compleet mis. Of TS moet ff nieuwe post maken met als titel: "C++ voor beginners", maar met games maken heeft het zoals vele al met mij zeiden niets te maken en komt er veel meer bij kijken.Op zaterdag 29 mei 2004 20:02 schreef Anthraxx het volgende:
[..]
Gelukkig is C++ niet mijn ding
Ik blijf overigens gewoon bij c# voor Object Georienteerd werk
quote:It's all about object oriented programming tegenwoordig. Je begint met iets als simpels als HTML of zo, al snel volgt JAVA en daarna komen zaken als C, Delphi vervolgt door C++ en talen als Clean.Op zaterdag 29 mei 2004 19:24 schreef Fliepke het volgende:
[..]
Nou ik weet dat in Nijmegen bij zowel informatica en informatiekunde niemand meer een "oude" programmeertaal geleerd krijgt. C++, JAVA, clean, zijn de enige talen die er gegeven worden.
We zijn in C++ gewoon begonnen met imperatief te programmeren, en pas later is de object orientatie erbij gekomen, ik weet niet precies hoe dit zit bij informatica tegenwoordig, maar volgens mij doen die hetzelfde maar dan sneller
quote:Je hebt hier mee de basis van games programming onderuit gehaald he, het is maar dat je het weet. Je leert dingen als eXtreme Programming, Data Structures, Logische Automaten en Design Patterns niets voor niets. Die worden altijd en overal toegepast en al helemaal in games.Op zaterdag 29 mei 2004 19:07 schreef Keromane69 het volgende:
Ik werd gillend gek op de opleiding mbt programmeren. Allerlei mooie theorieen kwamen langs maar je kon er niets mee. Ja toch: opzij zetten en je gezonde verstand gebruiken. 'Wat wil ik en hoe bereik ik het.' Never mind, ik ben dit topic begonnen om geinteresseerden in de techniek achter games een handreiking te doen. Een start. En ik ben de laatste die mensen aanraadt om eerst blokfluitles te nemen. Het intellect en talent van mensen wordt nogal eens onderschat.
quote:Dat is inderdaad goddelijk. En met C# 2.0 wordt het alleen nog maar beter.Op zaterdag 29 mei 2004 21:56 schreef existenz het volgende:
[..]
Ik blijf overigens gewoon bij c# voor Object Georienteerd werk
Verder: hoezo, basis onderuit gehaald? Ik heb zelf games ontwikkeld, een serie met commercieel succes. Zonder leuke toverwoordjes. Svp concrete opbouwende kritiek en niet met aanmatigende cliche's aan komen zetten.
Wat een rel zeg... Game makers maken gebruik van C++. Ik heb interpreter/compiler + tutorial waar ik mensen op wijs. Kun je zomaar mee uit de voeten. Als je interesse en gevoel hebt heb je snel je eigen game in elkaar gezet.
Poker heeft ook als voordeel dat je (nog net) overzichtelijk kunt spaghetti-programmeren. Dat wil zeggen: 1 lang stuk code zonder routines te hoeven aanroepen en dat soort fratsen. Alleen maar een rijtje met schakelaars: als dit -->: dan dat.
Het lastige met poker is dat je er een erg rudimentaire vorm van kunstmatige intelligentie in moet bouwen. Jawel, het bouwen van het gedeelte dat bijhoudt wie welke kaarten heeft, en welke kaarten er nog te verdelen zijn, kan je al een dag kosten, maar je moet de computer ook een beetje een idee geven op welke kaarten hij zijn geld moet zetten, en hoeveel geld. Maar het is ook leuk als je de computer een beetje kan laten bluffen. Erg simpele dingen allemaal, voor een professionele game-programmeur, maar het zijn dingen die je toch echt goed uit moet werken voordat je aan de slag gaat. Tuurlijk, je kunt dingen tweaken in een bèta versie, maar met tweaken wil je een paar procent aanpakken en niet je halve code hoeven herschrijven!
Zorg dus eerst eens voor een goed uitgewerkt concept en maak je dan pas druk om programmeren.
En voor diegenen voor wie programmeren het toch echt niet is, maar die bijvoorbeeld op grafisch gebied niet onverdienstelijk zijn: er zijn diverse game construction sets in omloop, in diverse genres ook. En er zijn massa's games waar modmakers springen om artistieke mensen om invulling te geven aan hun aanpassing voor al bestaande games. Modmakers die vaak ook open staan voor jou ideeën!
En mocht je echt voor honderd procent ervoor gaan, en zelf een game willen bouwen, probeer dan samen te werken met andere programmeurs/grafici/musici. Alleen red je het gewoon bijna niet, als je wilt dat meer mensen jou spel spelen, en zonodig zelfs een community om jou spel vestigen. Eigenlijk weet ik maar 1 site waar je goed op zoek kunt naar particuliere medestanders, en tips van anderen kunt vinden. Maar het is wel een erg serieuze site, waar je concept meer moet omvatten dan "ik wil een 3d adventure maken met veel speciale wapens in een dark science fiction setting". Bezoek gewoon een tijdje het forum van de site www.avidgamers.com en kijk of je er een concept tussen ziet dat jou aanspreekt. Als je een tijdje (een maand of zo) niets gezien hebt wat jou interresseerd, post dan een uittreksel van jou concept, en kijk eens of je medestanders krijgt. Maar heb geduld, en wees niet te kieskeurig in het begin. Als groepje particulieren de opvolger van Battlefield 1942 maken is bijna onmogelijk, dus ga maar uit van het spelletje Riverraid uit de jaren 80, dan valt het resultaat alleen maar mee
Interesse in programmeren? Begin maar eens met gewone turbo pascal. Dit is een taal die kwa structuur lijkt op C, geen gebruik maakt van pointers (tenzij je dat zelf wilt) en die heel erg lijkt op gewoon engels. Als je in pascal een boter melk kaas kunt maken (moeilijker dan je denkt!) met gewoon tekstkarakters als O en X dan kun je eens gaan kijken hoe pointers werken en hoe je je eigen grafische libraries schrijft. Een voorzichtige volgende stap zou zijn om deze libraries deels om te schrijven naar ASM als je wilt dat de boel een beetje snel wordt (hetgeen erg nodig is voor spelletjes
) en dan (en dan ben je echt al jaren verder) stap je over op C of desnoods C++ en doe je daar hetzelfde. Uiteraard kun je de stap ASM en C ook omdraaien, resultaat blijft hetzelfde: het kost ja-ren.Werkelijk een prachtig initiatief overigens, het is alleen een droom te denken dat je binnen afzienbare tijd een game kunt schrijven. Iig succes voor wie het wil proberen
. Het is in ieder geval een grote kick als je voor het eerst je eigen pong hebt geschreven kan ik je melden.Antraxx: overigens zou ik nooit iemand aanraden te beginnen met BASIC aangezien BASIC een ongestructureerde taal is.
quote:Nee, zoals al vele hebben aangegeven, bij games programmeren komt veel en veel meer kijken dan wat jij zegt.Op zondag 30 mei 2004 02:50 schreef Keromane69 het volgende:
@Extinze: intro tot programmeren = intro tot games programmeren.
quote:Daarom crasht bij niemand zo vaak z'n PC als bij programmeurs.Op zaterdag 29 mei 2004 16:48 schreef Anthraxx het volgende:
[..]
En lekker boeiend als je PC 2 of 3 keer over zijn nek gaat
quote:Norton Ghost is your friendOp zondag 30 mei 2004 11:03 schreef Tijn het volgende:
[..]
Daarom crasht bij niemand zo vaak z'n PC als bij programmeurs.
quote:Zucht.Op zondag 30 mei 2004 11:00 schreef existenz het volgende:
[..]
Nee, zoals al vele hebben aangegeven, bij games programmeren komt veel en veel meer kijken dan wat jij zegt.
Ik heb het over een begin met programmeren. En dit is een begin. Ben je geinteresseerd en wil je kijken hoe commerciele games in elkaar zitten qua programmacode, ga eens te kijken naar C++. Niet naar java, lingo, pascal, basic, vbs, gameconstructionsetdeluxe, Fortran, LOGO, maar naar C++.
Wat geef ik aan? Een tutorial die je in een begrijpelijke taal de basics uitlegt, een editor/compiler die heel handig werkt, allerlei libraries heeft, waarmee je die en nog veel meer opdrachten kunt uitvoeren. Bij de tutorial zitten kleine demo'tjes die laten zien hoe bijv. grafische dingen tot stand komen.
Wat een ontmoediging allemaal. Laat mensen zelf uitmaken of C++ te ingewikkeld voor ze is c.q. op welke manier ze kennis willen maken met echt programmeren ipv klik-klik-klaar?
Als je de basics van de taal hebt gezien, iets wat in vrij korte tijd kan en waarvoor je geen universitaire graad voor hoeft te hebben, dan kom je vanzelf bij vraagstukken hoe je moeilijkere functies zou moeten ontwerpen. Maar ook hoe je een groter project tot stand moet laten komen. Inclusief schematisch ontwerp, flowcharts en alle best practices. Niet omdat een wiseguy dat zegt maar omdat je zelf tegen die dingen aanloopt, mits je serieus bent. En mensen die het allemaal wel geloven? In de tussentijd kan het zomaar zijn dat je voor de lol in bestaande (open) sourcecodes met code/variabelen gaat stoeien om het resultaat te bekijken.
Er zijn meer wegen die naar Rome leiden.
Als het nu rotweer wordt, hier is een site met veel resources en downloads:
http://www.gamespp.com/
quote:C++ is geen taal voor beginners vanwege alle pointers, lijsten en een moeilijke graard voor object georienteerd werk. Begin met basic of iets dergelijks, dat is simpel. Game Development Kits valt niet onder programmeren, maar gewoon onder sleep en pleur werk. JAVA is wel degelijk een taal waar ook beginners mee overweg kunnen en relatief simpel om daar snel al redelijk wat in te maken. Ook worden er zeer veel games gemaakt in Java.Op zondag 30 mei 2004 12:28 schreef Keromane69 het volgende:
[..]
Zucht.
Ik heb het over een begin met programmeren. En dit is een begin. Ben je geinteresseerd en wil je kijken hoe commerciele games in elkaar zitten qua programmacode, ga eens te kijken naar C++. Niet naar java, lingo, pascal, basic, vbs, gameconstructionsetdeluxe, Fortran, LOGO, maar naar C++.
quote:Inderdaad, maar dat heeft niets met games programming te maken zoals jij iedereen die niets van programmeren af weet laat vermoeden en dat hebben we je nu al 30x verteld. Wij raden alleen simpelere talen aan om mee te beginnen, maar iedereen zijn eigen manier natuurlijk.Wat geef ik aan? Een tutorial die je in een begrijpelijke taal de basics uitlegt, een editor/compiler die heel handig werkt, allerlei libraries heeft, waarmee je die en nog veel meer opdrachten kunt uitvoeren. Bij de tutorial zitten kleine demo'tjes die laten zien hoe bijv. grafische dingen tot stand komen.
Wat een ontmoediging allemaal. Laat mensen zelf uitmaken of C++ te ingewikkeld voor ze is c.q. op welke manier ze kennis willen maken met echt programmeren ipv klik-klik-klaar?
Als je de basics van de taal hebt gezien, iets wat in vrij korte tijd kan en waarvoor je geen universitaire graad voor hoeft te hebben, dan kom je vanzelf bij vraagstukken hoe je moeilijkere functies zou moeten ontwerpen.
quote:Flowcharts etc. werden niet uitgelegd in je tutorial zover ik kan zien en variabelen/source codes editen leer je niets van, zo kan zelfs mijn oma "programmeren".Maar ook hoe je een groter project tot stand moet laten komen. Inclusief schematisch ontwerp, flowcharts en alle best practices. Niet omdat een wiseguy dat zegt maar omdat je zelf tegen die dingen aanloopt, mits je serieus bent. En mensen die het allemaal wel geloven? In de tussentijd kan het zomaar zijn dat je voor de lol in bestaande (open) sourcecodes met code/variabelen gaat stoeien om het resultaat te bekijken.
Er zijn meer wegen die naar Rome leiden.
quote:Ik leer op dit moment C++ op school en het is m'n eerste serieuze programmeertaal. En dat gaat eigenlijk best wel goed.Op zondag 30 mei 2004 13:10 schreef existenz het volgende:
[..]
C++ is geen taal voor beginners vanwege alle pointers, lijsten en een moeilijke graard voor object georienteerd werk. Begin met basic of iets dergelijks, dat is simpel.
Kheb hiervoor wel wat zelf geklust met o.a. VisualBasic, JavaScript en PHP, maar dat was meer het editten van bestaande dingen dan het zelf in elkaar zetten van programma's. Ik denk niet dat ik hier ook echt veel aan het gehad.
Maar nu ik op een goeie manier C++ leer, heb ik die talen ook al een stuk beter door.
Wat ik wil zeggen is dat als je er serieus mee aan de slag wil, C++ helemaal geen slechte taal is om mee te beginnen. Waarom zou je uberhaupt eerst iets doen wat makkelijker is? Even doorzetten zul je met elke taal moeten.
quote:Inderdaad, maar ook jij hebt al een vorm van voorkennis opgedaan door midel van Visual Basic, JavaScript en PHP. Dit draagt er zeker aan bij ookal zul je het zelf in eerste instantie er niets van merken.Op zondag 30 mei 2004 14:23 schreef Tijn het volgende:
[..]
Ik leer op dit moment C++ op school en het is m'n eerste serieuze programmeertaal. En dat gaat eigenlijk best wel goed.
Kheb hiervoor wel wat zelf geklust met o.a. VisualBasic, JavaScript en PHP, maar dat was meer het editten van bestaande dingen dan het zelf in elkaar zetten van programma's. Ik denk niet dat ik hier ook echt veel aan het gehad.
Maar nu ik op een goeie manier C++ leer, heb ik die talen ook al een stuk beter door.
Wat ik wil zeggen is dat als je er serieus mee aan de slag wil, C++ helemaal geen slechte taal is om mee te beginnen. Waarom zou je uberhaupt eerst iets doen wat makkelijker is? Even doorzetten zul je met elke taal moeten.
quote:Je weet minstens hoe je logisch moet denken.Op zondag 30 mei 2004 16:07 schreef existenz het volgende:
[..]
Inderdaad, maar ook jij hebt al een vorm van voorkennis opgedaan door midel van Visual Basic, JavaScript en PHP. Dit draagt er zeker aan bij ookal zul je het zelf in eerste instantie er niets van merken.
quote:bron: http://www.cplusplus.com/doc/tutorial/tut1-1.html#include <iostream.h>
int main ()
{
cout << "Hello World!";
return 0;
}
nieuw:
quote:Jammer dat die tutorial, net als vele andere tutorials out there, achterloopt.#include <iostream>
using namespace std;
int main ()
{
cout << "Hello World!";
return 0;
}
Betere tutorial: http://www.briceg.com/ticpp/
Ik heb het er zelf ook uit geleerd, en hoewel het erg veel tekst is, is het wel een heel goede!
quote:As C++ evolved, different compiler vendors chose different extensions for file names. In addition, various operating systems have different restrictions on file names, in particular on name length. These issues caused source code portability problems. To smooth over these rough edges, the standard uses a format that allows file names longer than the notorious eight characters and eliminates the extension. For example, instead of the old style of including iostream.h, which looks like this:
#include <iostream.h>
you can now write:
#include <iostream>
The translator can implement the include statements in a way that suits the needs of that particular compiler and operating system, if necessary truncating the name and adding an extension. Of course, you can also copy the headers given you by your compiler vendor to ones without extensions if you want to use this style before a vendor has provided support for it.
quote:Ik merk eerlijk gezegd eerder dat ik nu meer van VB, JS en PHP snap dan dat ik er wat aan heb bij m'n C++ dingen.Op zondag 30 mei 2004 16:07 schreef existenz het volgende:
[..]
Inderdaad, maar ook jij hebt al een vorm van voorkennis opgedaan door midel van Visual Basic, JavaScript en PHP. Dit draagt er zeker aan bij ookal zul je het zelf in eerste instantie er niets van merken.
quote:Geldt andersom ook welOp zondag 30 mei 2004 16:42 schreef Tijn het volgende:
[..]
Ik merk eerlijk gezegd eerder dat ik nu meer van VB, JS en PHP snap dan dat ik er wat aan heb bij m'n C++ dingen.
Als je C goed kent, heb je denk ik in een halve dag Perl wel onder de knie.
quote:CheckOp zondag 30 mei 2004 11:03 schreef Tijn het volgende:
Daarom crasht bij niemand zo vaak z'n PC als bij programmeurs.
.quote:Ach, onder Delphi crasht de ontwikkelomgeving minstens 1 keer per dag. Helaas is Windows nog wel zo stabiel om niet mee te gaan.Op zondag 30 mei 2004 18:09 schreef Litpho het volgende:
[..]
Check
quote:Delphi is dan ook nog wel een redelijk veilige omgeving. Als je in C++ met je pointers zit te kutten heb je soms geen idee wat je per ongeluk uitleest of overschrijftOp zondag 30 mei 2004 18:16 schreef Anthraxx het volgende:
[..]
Ach, onder Delphi crasht de ontwikkelomgeving minstens 1 keer per dag. Helaas is Windows nog wel zo stabiel om niet mee te gaan.
quote:Onderschat Delphi niet. Daar heb je ook pointers en ook ik maak er gebruik van. Het wordt wel door Borland afgeraden btwOp zondag 30 mei 2004 18:18 schreef Tijn het volgende:
[..]
Delphi is dan ook nog wel een redelijk veilige omgeving. Als je in C++ met je pointers zit te kutten heb je soms geen idee wat je per ongeluk uitleest of overschrijft
quote:Delphi heb ik nou werkelijk nog *nooit* laten crashen... hoewel, directdraw onder delphi zuigdeOp zondag 30 mei 2004 18:19 schreef Anthraxx het volgende:
[..]
Onderschat Delphi niet. Daar heb je ook pointers en ook ik maak er gebruik van. Het wordt wel door Borland afgeraden btw
Ow en pointers onder delphi is soms gewoon nodig hoor of je moet echt spuuglelijk programmeren
Ik zal die Dev-C++ es bekijken, hoewel Borland C++ Builder een van de betere C++ compilers schijnt te zijn. Maar die (BCB) is weer minder makkelijk in combinatie met Direct X en dergelijke, en het is geen freeware.
hier ook veel resources te vinden
http://www.gamedev.net/community/forums/
Maar ik heb jullie nog geen linkje zien plaatsen -Edit- Zijn info heeft mij teminste een paar extra uurtjes opgehouden, want ik vind het wel fun
Er is geen betere taal voor mij als C++ (nadat ik Java, Pascal (turbo en delphi), Asm, Forte, basic, PHP, perl enz. heb geleerd) kan bijna elke taal leren in een week of 2 maar blijf erbij C++ geeft voor mij het snelste en het gewenste resultaat in de meeste gevallen. Elke taal heeft zijn doel en daar moet je het voor gebruiken C++ is voor snelle programma's die dicht bij de machine moeten zijn Pascal is prima voor GUI applicaties PHP natuurlijk voor web perl goed voor script op linux dozen
en forte is eigenlijk nergens goedvoor maar moest het van mijn werk leren. Java is prima voor enterprise web applications (e-banking oplossingen)Mijn favoriet compiler voor nu is nog altijd Borland zal nooit veranderen ben er mee begonnen dus blijf je er bij hangen om het zo maar te zeggen. Maar als jullie games willen programmeren begin in flash of director (shockwave) voor dat je C++ goed genoeg doorheb om iets te kunnen maken ben je misschien al afgehaakt en dat zou natuurlijk zonde zijn. Programmeren moet in je bloed zitten je kan het of je kan het niet. it that simple. maar als je geen aanleg heb voor programmeren kan je altijd nog prima games maken voor tools te gebruiken enof flash enz.
Toch deze thread eens in de gaten houden,
zo leer ik nog eens wat !
)quote:C++ is inderdaad dé aangewezen taal voor multi-platform (Windows, MacOS etc) of professionele en games en de echt serieuze projecten e.d.Op woensdag 14 juli 2004 03:43 schreef Vamp1337 het volgende:
Reactie op alle mensen die van mening zijn dat je beter met andere "talen" kunt beginnen; kom maar op met die goede, duidelijke editors & tutorials!
Voor de wat minder serieuze wannabee game programmeurs is er ook
BlitzBASIC Zie www.blitzcoder.com voor vele tutorials, games, projecten etc. ikzelf heb er een wat games en kleine demootjes mee geschreven de compiler is nog verbazend goed, maar compileerd dus "alleen" voor windows/direct-xbtw het heet BlitzBASIC maar het heeft ook veel van C (maar niet C++)
http://www.bruceeckel.com/Books/DownloadSites
Nehe's OpenGL tutorials zijn uitstekend om iig de eerste stappen te zetten wat betreft graphics programmeren.
http://nehe.gamedev.net/
quote:Ik denk dat je beter JAVA voor cross-platform kan nemen... maar wanneer je echt snelle en compacte applicaties wilt schrijven die niet al te afhankelijk zijn van een ander framework (ik noem .NET...) dan is C++ ideaal.Op donderdag 15 juli 2004 11:59 schreef BdR het volgende:
C++ is inderdaad dé aangewezen taal voor multi-platform (Windows, MacOS etc) of professionele en games en de echt serieuze projecten e.d.
Assembly raad ik ook af omdat de tegenwoordige compilers toch wel efficiente code genereren, en hier kan je in je C++ source ook wel voor zorgen (dit tenzij je weer SSE instructies oid wilt gebruiken natuurlijk)
Als het om de keus tussen C of C++ gaat om mee te beginnen, dan zou ik toch met C++ beginnen, je hoeft niet gelijk met objecten te beginnen ! Je kan C++ als superset zien van C (met hier en daar wat echte wijzigingen).
De keuze tussen pascal of C++ maakt me eigenlijk niet uit, het word allebei gecompileerd tot snelle executable code. Pascal is wat leesbaarder, alleen daardoor wel meer typewerk . C++ is weer wat gevaarlijker omdat het zwak getypeerd is, je kan van een int een float maken en daar weer een pointer van, pascal is hier wat strenger in.
quote:procedure iets;
var
count,count:integer;
begin
sum := 0;
for count := 1 to 100 do
sum := sum + count;
end;
quote:C# begin ik maar niet over...void iets()
{
int count,sum = 0;
for(count = 1;count < 100;count++)
sum += count;
}
voor de geeintresseerden de bedenker van C++ heeft ook een pagina (niet schrikken !)
Bjarne Stroustrup
Einde discussie.
quote:Oh, vergeet dat dan niet tegen die lui van Triumph Studios te vertellen,Op donderdag 15 juli 2004 14:12 schreef Najra het volgende:
Ok gaat het om programmeren leren dan kan men dat eindeloze geneuzel over cross platform e.d gaan beginnen. Maar het gaat hier om game programmeren dus dan is een verdere discussie over de taal niet aan de orde. Dat is C++ of anders gebruik je niet de industrie standaard.
Einde discussie.
die maken hun "Age of Wonders" games in Delphi.
En als het gaat om game programmeren - die "simpele" web-games maken tegenwoordig 75% uit van de gespeelde spelletjes.
Dus als je een industrie-standaard zou hebben - dan zou het toch Flash / Director zijn
Verder zijn er ook nog plenty mensen die in C werken hoor.
[ Bericht 23% gewijzigd door _Led_ op 15-07-2004 21:57:36 ]
De wiskunde achter het programmeren van games is heel wat complexer. En dat is echt maar voor heel weinig mensen weggelegd. En dan heb ik het natuurlijk niet over pong, waar je met het berekenen van een paar hoeken en collision detection eigenlijk al klaar bent.
quote:Ja heel fijn. Je hebt moeite met lezen kennelijkOp donderdag 15 juli 2004 21:24 schreef L.Denninger het volgende:
Oh, vergeet dat dan niet tegen die lui van Triumph Studios te vertellen,
die maken hun "Age of Wonders" games in Delphi.
quote:Dat is C++ of anders gebruik je niet de industrie standaard.
Einde discussie.
quote:Mensen die proberen hun gelijk door te drukken door "einde discussie" te declameren negeer ik ook wel vaker. Zelfs al hebben ze gelijk, dan nog is dat niet echt een vriendelijke manier van discussiëren.Op vrijdag 16 juli 2004 00:54 schreef Najra het volgende:
Ja heel fijn. Je hebt moeite met lezen kennelijk
quote:Och, jij kan vast goed lezen maar je hebt niet helemaal gelijkOp vrijdag 16 juli 2004 00:54 schreef Najra het volgende:
[..]
Ja heel fijn. Je hebt moeite met lezen kennelijk
[..]
(Zie de flash-games opmerking
)oh jah, en je hebt een vrij onaangenaam karakter zo te merken
[ Bericht 18% gewijzigd door _Led_ op 16-07-2004 14:36:15 ]
http://sourceforge.net/projects/genesis3d
quote:Ja maar kijk daar heb je weer een probleem van inzicht.Op vrijdag 16 juli 2004 10:11 schreef Litpho het volgende:
[..]
Mensen die proberen hun gelijk door te drukken door "einde discussie" te declameren negeer ik ook wel vaker. Zelfs al hebben ze gelijk, dan nog is dat niet echt een vriendelijke manier van discussiëren.
Er is geen discussie.
quote:Ja sorry ik reageer nog slecht op onnozele betweterigheid.Op vrijdag 16 juli 2004 14:29 schreef L.Denninger het volgende:
oh jah, en je hebt een vrij onaangenaam karakter zo te merken
Edit:
Hm niemand die mijn typo wil verbeteren.
[ Bericht 15% gewijzigd door Najra op 17-07-2004 12:51:32 ]
quote:Welles, web-games worden het meest gespeeld - en niet in C++ gemaakt.Op zaterdag 17 juli 2004 12:15 schreef Najra het volgende:
[..]
Ja maar kijk daar heb je weer een probleem van inzicht.
Er is geen discussie.
Voor telefoons is Java ook best populair.
Console-games worden nog vaak genoeg in C gemaakt.
quote:Zoals mensen die stellige beweringen doen en vervolgens ongelijk blijken te hebben ?Ja sorry ik reageer nog slecht op onnozele betweterigheid.
Leuter toch niet zo joh, je zet jezelf alleen maar voor lul
'einde discussie'
[ Bericht 26% gewijzigd door _Led_ op 19-07-2004 15:45:05 ]
In welke taal is de engine geschreven die jullie gebruiken.
Welke taal gebruiken jullie om in house tools te schrijven.
Welke taal gebruiken jullie om exporters e.d. te schrijven voor 3d tools.
quote:Dit stond er nog niet voor de edit.Op maandag 19 juli 2004 15:11 schreef L.Denninger het volgende:
Welles, web-games worden het meest gespeeld - en niet in C++ gemaakt.
Voor telefoons is Java ook best populair.
Console-games worden nog vaak genoeg in C gemaakt.
Dit ontken ik dus ook helemaal niet. Het zal best dat voor gameboy e.d. nog een hoop bedrijven C gebruiken of zelfs alleen maar kunnen gebruiken.
Ik heb het over de standaard en dat is C++. Moeilijk hoor lezen.
quote:Zucht, hou je kop nou eens en lees zelf nou eerst eens even,Op maandag 19 juli 2004 16:04 schreef Najra het volgende:
[..]
Dit stond er nog niet voor de edit.
Dit ontken ik dus ook helemaal niet. Het zal best dat voor gameboy e.d. nog een hoop bedrijven C gebruiken of zelfs alleen maar kunnen gebruiken.
Ik heb het over de standaard en dat is C++. Moeilijk hoor lezen.
als je het over een standaard hebt heb je het over hetgene dat het meest gebruikt wordt.
Dat is dus Flash/Director, aangezien daar meer spellen mee gemaakt worden dan met welke andere taal dan ook.
Tuurlijk is dat niet wat jij wilt horen, maar dat maakt het niet minder waar
"ja maar dat is niet programmeren !"
Heb je wel eens met Director's lingo gewerkt ?
Da's behoorlijk programmeren hoor
De standaard wordt bepaald door de spellen die het meeste geld opleveren.
Nou wat was de omzet van je flash spelletjes?
Jij blijft gewoon hardnekkig doornuilen alleen maar om je gelijk proberen te halen.
quote:Weer een edit.Op maandag 19 juli 2004 16:08 schreef L.Denninger het volgende:
"ja maar dat is niet programmeren !"
Heb je wel eens met Director's lingo gewerkt ?
Da's behoorlijk programmeren hoor
Ok dit beweer ik nergens en zal je mij nooit horen zeggen.
quote:Wie bedenkt er nou z'n eigen definitie van het woord "standaard" hier ?Op maandag 19 juli 2004 16:12 schreef Najra het volgende:
Goh als we dan toch onze eigen standaard aan het bedenken zijn.
De standaard wordt bepaald door de spellen die het meeste geld opleveren.
Nou wat was de omzet van je flash spelletjes?
Jij blijft gewoon hardnekkig doornuilen alleen maar om je gelijk proberen te halen.
Ik zal 'm even van dictionary.com halen :
( http://dictionary.reference.com/search?q=standard )
>Something, such as a practice or a product, that is widely recognized or employed, especially >because of its excellence.
Dit sluit dus niet eens uit dat er *meerdere* standaarden op hetzelfde gebied kunnen zijn;
jij sluit uit dat er meerdere standaarden kunnen zijn met je opmerking "einde discussie".
En daar ging je dus al de fout in
Waar jij zo nodig over door wilt zemelen is dat er ook zoiets is als webgames en dat daar de standaard helemaal niet C++ is. Nee daar wil ik je best in tegemoet komen. Maar ik zou dan sowieso al willen beargumenteren dat die webgames geen onderdeel uitmaken van de game industry of iig zeer zeker niet tot het gebied waar wij het in dit topic over hebben. Maar goed, lezen kan je niet, je gezond verstand gebruiken kan je niet. Je wilt alleen je gelijk halen. Hopelijk lees je dan ook hierin dat ik gelijk geef.
[ Bericht 2% gewijzigd door Najra op 19-07-2004 16:54:53 ]
quote:Joh, als dit jouw manier is om door het leven te gaan - prima, moet je zelf weten.Op maandag 19 juli 2004 16:46 schreef Najra het volgende:
ik wil met veel slap gelul laten merken dat ik me niet laat weerhouden door mijn gebrek aan kennis van zaken en sociale vaardigheden.
Ik ben blij dat ik geen mensen zoals jij in mijn omgeving heb.
"Einde discussie" is inderdaad van toepassing, niet omdat je zulke goede argumenten hebt maar voornamelijk omdat je onbeschoft bent, niet wil nadenken en het principe van discussieren niet eens kent.
Succes met whatever je voor de rest doet, je zult het nodig hebben vrees ik met jouw instelling.
Hoera ontopic.