Rusland: wederopstanding van een reus?

quote:

Op woensdag 14 april 2004 18:01 schreef wingerd het volgende:

[..]

Nou ja vrezen is inderdaad wat onzinnig.... Maar ik bedoel, is het een straf of zegen zo dicht bij de Russen te zitten....bijvoorbeeld als (economisch) blok tegen USA

quote:

Op woensdag 14 april 2004 18:46 schreef pomtiedom het volgende:
Ook zijn er al hier en daar voorzichtige teken van een kapitalistisch systeem, iets wat het MO niet leuk zal vinden omdat ze daardoor compleet worden ingesloten door kapitalistische machten. (ten zij ze zo persé naar het nog armere donker Afrika willen expanderen met hun Moslimzijn)

quote:

Op woensdag 14 april 2004 18:59 schreef Robert_Jensen het volgende:
Aan de andere kant is de Chineze economie op dit moment compleet overhit aan het draaien, en dat op geleend buitenlands geld en gericht op buitenlandse afzetmarkten. Als ze de boel niet gaan temperen klapt het zooitje dit jaar nog in elkaar.

quote:

Op woensdag 14 april 2004 21:17 schreef Louis_Cyphre het volgende:

[..]

Dat is niet waar. China heeft een enorme voorraad buitenlandse deviezen, omdat ze een enorm handelsoverschot hebben. Het meeste van dat geld komt uit de VS, die een een negatieve handelsbalans met China hebben van honderden miljoenen, zo niet miljarden dollars.

quote:

Op woensdag 14 april 2004 22:47 schreef Robert_Jensen het volgende:

[..]

Dat neemt niet weg dat 80% vd afzet richting Westen gaat en de economie extreem aan het oververhitten is.

quote:

Op woensdag 14 april 2004 23:03 schreef Louis_Cyphre het volgende:

[..]

Afzet? Productie van bedrijven bedoel je?

Er wordt inderdaad een heleboel geëxporteerd vanuit China, wat juist enorm bijdraagt aan de economie. China is bepaald niet de grootste klant bij het IMF hoor, ik weet niet waar je dat verhaal van hoge staatschuld vandaan haalt?

De binnenlandse markt groeit juist explosief in China. Er worden in hoog tempo meer en meer auto's, electronica en andere luxegoederen afgezet. Er is wat markt betreft natuurlijk nog een enorme groeicapaciteit in China, dus ik zie niet in hoe de markt oververhit zou moeten raken.

Het grootste gevaar voor China is naar mijn mening de dreiging van ecologische rampen en sociale onrust. Als bijvoorbeeld de Yangtze plotseling droogvalt, wat al bijna het geval is, komen er aardig wat problemen. Ik verwacht ook dat dit soort zaken nog wel voor wat problemen zullen zorgen, die groei van 8 procent per jaar zie ik nog wel inzakken binnen niet al te lange tijd.

quote:

De Russische tijger

Jan Limbeek

In de jaren '90 leek de Russische economie hopeloos onhervormbaar. Maar onder president Poetin veranderde dit en groeide de economie als een tierelier. Wat is er op economisch terrein gebeurd onder zijn bestuur en wat zijn de verwachtingen voor zijn tweede presidentstermijn?

quote:

Er kunnen vier redenen genoemd worden voor het economisch succes onder Poetin. In volgorde van belangrijkheid zijn die:

strakke begrotingsdiscipline
belastingverlagingen
maatschappelijke stabiliteit
hervormingen
Begrotingsdiscipline
Vóór de crisis van augustus 1998, toen de roebel ineenstortte en de economie kortstondig met zich meetrok, vond de politiek een aanzienlijk begrotingstekort een normaal verschijnsel. Ongeacht het inkomstenniveau of de economische omstandigheden lag dat op zo'n zes à acht procent van het bruto binnenlands product (bbp).

Het tekort werd met kortlopende leningen en tegen zeer hoge rentes gefinancierd op de binnenlandse financiële markten en later ook met behulp van buitenlands kapitaal. Ook instellingen als het IMF en de Wereldbank gaven gul geld.

Zodra bleek dat die miljarden onvoldoende waren, werd er bezuinigd met behulp van een grove kaasschaaf of lonen en bestellingen werden simpelweg niet betaald. In enkele jaren bouwde de Russische overheid zodoende een enorme schuldenlast op.

Na de crisis van augustus 1998 was niemand meer bereid de regering geld te lenen. De prijs van olie en gas was zeer laag. Het bleek echter voor de regering heel goed mogelijk om de tering naar de nering te zetten.

Alleen in 1999 was er nog een klein tekort, in alle jaren erna een overschot. Er werden tientallen miljarden dollars aan schulden terugbetaald. Sinds 2001 werden alle schulden zonder tegemoetkoming van crediteuren bediend en zelfs elk jaar meer dan men schuldig was. De buitenlandse schuld van de overheid neemt nu in hoog tempo af, ook dankzij de groei van het bbp. Het bedraagt heden ten dage nog geen 20 procent van het bbp. Het schuldenprobleem is verdwenen.

Enkele maanden na augustus 1998 werd de meeste import onbetaalbaar en vervangen door eigen fabricage. Sommige Russische producten konden de concurrentie op de wereldmarkt aan. De Russische industrie werd daardoor weer tot leven gewekt. In 1999 was het effect van de devaluatie en het anti-inflatiebeleid het sterkst. Daarna verdween het stimulerende effect van de lage roebel, omdat de inflatie in Rusland veel hoger is dan in het Westen.

Negatieve consequenties voor de economie heeft dat niet, omdat andere stimulansen een rol gingen spelen. Bovendien blijft de begroting sterk en sparen de overheid en de Centrale Bank jaarlijks tientallen miljarden dollars. Het vertrouwen van investeerders in Rusland komt vooral voort uit het solide financiële beleid.

Het is de verdienste van Poetin dat hij de strakke begrotingsdiscipline volhield, ook toen de toestroom van oliedollars een veel soepeler beleid mogelijk maakte. De tabellen 2 en 3 laten zien hoe gezond de Russische financiën zijn geworden.

quote:

Belastingverlagingen
Door de begrotingsdiscipline, de hogere olieprijzen en de aantrekkende economie ontstond ruimte om de belastingen te verlagen. In 2001 werd de eerste radicale belastingverlaging van kracht: een uniform tarief voor de inkomstenbelasting (vlaktaks) van slechts 13 procent in plaats van een progressieve schaal met een tarief van maximaal 35 procent.

Ondanks de spectaculaire belastingverlaging stegen de inkomsten. Dit is het Laffer-effect, genoemd naar de Amerikaanse econoom Arthur Laffer. Zijn Laffer-curve laat zien dat lagere belastingen kunnen leiden tot hogere inkomsten als het belastingniveau ver verwijderd is van het optimale niveau. De achterliggende gedachte is dat mensen bereid zijn meer belasting te betalen en harder te werken naarmate ze een groter deel van de vrucht van hun arbeid mogen houden.

Meestal duurt het enkele jaren eer er extra inkomsten binnenkomen. In Rusland trad het effect meteen op in 2001, hetgeen aangaf dat de bevolking de belastingdruk als veel te hoog ervaren had en voor een belangrijk deel niet bereid was de verschuldigde belastingen te betalen.

Het succes van de vlaktaks zette de beleidsmakers ertoe aan dit kunstje ook op andere terreinen uit te halen. Belastingverlaging levert immers niet alleen allerlei economische voordelen op, maar zelfs extra inkomsten. De verlaging sindsdien van allerlei andere belastingen liet echter zien dat het zo simpel niet was.

Met name de verlaging van de winstbelasting in 2002 van 35 naar 24 procent (bij het schrappen van aftrekposten) kostte veel geld. Achteraf gezien was dat goed verklaarbaar. Alleen al door de mogelijkheden die de wet zelf bood, betaalden veel bedrijven aanzienlijk lagere winstbelasting dan 35 procent. Het feitelijke percentage was vaak lager dan het nieuwe officiële tarief. In die gevallen was er sprake van een verhoging van de lastendruk, waardoor - keurig volgens Laffer - de inkomsten dalen.

De schrik zat er goed in. Eind september 2002 verklaarde Poetin dat het 'feestje van de belastingverlagingen' voorbij was. Tegenwoordig is de regering van mening dat belastingverlagingen erg goed zijn voor de economie, maar voorlopig geld kosten.

Sinds het begin van dit jaar daalde de btw niettemin van 20 naar 18 procent. Volgens eerste vice-premier Sergej Sjatalov wordt de btw nog verder verlaagd naar 15 procent in 2006. Dit zijn radicale reducties, omdat de btw de schatkist ruim een derde van alle inkomsten oplevert. Men is van plan deze reducties te financieren door de energiesector extra te belasten. Onlangs zei vice-premier Aleksandr Zjoekov door te willen gaan met belastingverlagingen, zelfs als die resulteren in een begrotingstekort.

Maatschappelijke stabiliteit
Poetin heeft de touwtjes strak in handen. Rusland is bijna een saai land geworden. In het algemeen geldt: hoe saaier een land, hoe beter de economie draait. Daarnaast vindt Poetin dat een sterke staat nodig is om de belastingdiscipline te versterken, de corruptie te bestrijden en gehoorzaamheid aan de wet af te dwingen.

Hervormingen
Veel critici stellen dat de hervormingen niets voorstellen omdat ze toch niet worden uitgevoerd, net als onder Jeltsin het geval was. Zij hebben een cruciaal verschil met de jaren '90 niet begrepen. Een hervorming bestaat uit drie fasen: eerst wordt een idee maatschappelijk en politiek besproken, vervolgens wordt in het parlement de wettelijke basis gelegd en daarna wordt de wet uitgevoerd.

Onder Jeltsin kwam men zelden verder dan de discussiefase. Onder Poetin daarentegen worden de eerste twee fasen wel afgerond. Er gaat enige tijd overheen om te kijken of de wet goed wordt uitgevoerd. Er gaan vele jaren overheen voor een structurele hervorming economische consequenties heeft. Daarom staat de categorie 'hervormingen' als laatste vermeld. Niet omdat ze te weinig voorstellen of niet uitgevoerd worden, maar omdat de tijd te kort was.

Op één punt hebben de critici zeker gelijk. Op sommige terreinen heeft Poetin het niet aangedurfd noodzakelijke hervormingen door te zetten omdat ze erg impopulair zouden kunnen zijn. Dit betreft allereerst de woningsubsidies. Maar ook de hervorming van het pensioenstelsel, de energiemarkt en het enorme gasconcern Gazprom is moeilijk en omstreden.

Vooralsnog heeft Poetin ontkend uit te zijn op een derde termijn. Hij is dus niet herkiesbaar in 2008. Als dat zo blijft heeft hij alle ruimte om impopulaire maatregelen te nemen.

De vier bovengenoemde categorieën staan natuurlijk niet geïsoleerd. Ze versterken elkaar en scheppen daarmee een positieve sfeer. Er kan daarom nog een vijfde verklaring voor het economisch succes genoemd worden, namelijk het succes zelf. Succes kweekt succes.

Het economisch succes komt in ieder geval niet door de hoge olieprijs. De hoge olieprijs levert de overheid jaarlijks miljarden dollars extra inkomsten op, maar de overheid heeft dat geld helemaal niet meer nodig. De Russische economie kan al die dollars niet opnemen. Presidentieel economisch adviseur Andrej Illarionov was altijd blij dat er nog wat kapitaalvlucht was.

De vlucht van kapitaal behoort echter tot het verleden. De toestroom van oliedollars beperkt in het algemeen de noodzaak voor de regering om te hervormen, ondermijnt financiële discipline en leidt onvermijdelijk tot hogere inflatie of een hogere roebelkoers. In de economie krijgen simpele grondstofwinners een steeds groter aandeel. Een hoge olieprijs is alleen goed als die tot in lengte der jaren hoog blijft en het volk slechts op een laag niveau wil rentenieren.

Tot nu toe heeft de overheid zich behoorlijk ingehouden met de luxe van al die oliemiljarden. Het nieuwe stabilisatiefond volgt het 'lossere' reservefonds op en wordt gevuld met oliedollars als de prijs boven de 20 dollar per vat uitkomt. Begin 1994 zat er 3,6 miljard dollar in het fonds, eind maart 5 miljard en Zjoekov verwacht 10,5 miljard aan het eind van 2004.

Poetins doel om het bbp in tien jaar te verdubbelen is bijna geslaagd. Daarvoor is een jaarlijkse groei van zeven procent nodig. Aan het begin van zijn ambtsperiode zou Poetin voor de bereikte resultaten blind getekend hebben. Hij heeft meermaals gedreigd de regering te ontslaan, omdat die niet ambitieus genoeg zou zijn bij de formulering van de groeidoelstelling. Daarop stelde de regering dan steevast de prognose naar boven bij.

Op 24 februari van dit jaar ontsloeg Poetin de regering van premier Michaïl Kasjanov (46) dan toch. Kasjanov was de laatste belangrijke persoon uit de Jeltsin-tijd en diende onder Poetin bijna vier jaar als premier. Zijn nauwe relaties met grote ondernemingen waren Poetin een doorn in het oog. Het ontslag van het kabinet-Kasjanov was waarschijnlijk bedoeld om de opkomst bij de presidentsverkiezingen te vergroten.

Een andere reden voor het ontslag van Kasjanov zou het trage verloop van sommige hervormingen kunnen zijn. Zijn opvolger, Michaïl Fradkov (53), moet hier wat aan doen. Hij gaf meteen het goede voorbeeld door het aantal ministeries te verminderen van 23 naar 14 en de kabinetsstaf te halveren.

Hij moet de enorme bureaucratie inkrimpen, het loon van de resterende ambtenaren verhogen en administratieve hervormingen versnellen. Het doel hiervan is het verminderen van de corruptie, willekeur en bureaucratische traagheid. Deze zaken zijn misschien wel de belangrijkste rem op voortgaande economische ontwikkeling.

quote:

Op woensdag 2 juni 2004 23:52 schreef faustkern het volgende:
Olie, gas, goud, zilver, diamanten, Drinkwater, Uranium. Rusland is van alle markten thuis en voert op economisch gebied een zeer vooruitstrevende koers, waar wij in het Westen nog wat van kunnen leren (vlaktax, verlagingen BTW).