29 juli '73: Zwarte dag op Zandvoort Formule 1 wordt vaak geassocieerd met technische vooruitgang. Vandaag de dag is deze vorm van sport een belangrijk kanaal voor bijvoorbeeld autofabrikanten om hun merken onder de aandacht van de fans te brengen.
Het zijn echter niet altijd commercieel belang of de drang naar snelheid die de constructeurs dwingen te zoeken naar deze technische vooruitgang. In de geschiedenis zijn er namelijk een groot aantal gebeurtenissen voorgevallen die van grote invloed zijn geweest op, met name, de veiligheid in de sport. Helaas gaan dergelijke gebeurtenissen vaak gepaard met persoonlijk leed; diverse coureurs verloren hun leven bij grote crashes
Een recent voorbeeld hiervan is de dood van racelegende Ayrton Senna in 1994 op het circuit van Imola. Naar aanleiding van zijn ongeluk en dat van enkele andere rijders dat jaar werden de veiligheidsvoorschriften onder druk van de rijders flink aangescherpt. Dit was echter niet de eerste keer dat de Formule 1-wereld werd opgeschrikt door een dergelijke omvang. Begin jaren '70 vond tot twee keer toe een tragedie plaats op eigen bodem, waarvan er één een diepe, onuitwisbare indruk maakte op velen. De eerste was de dood van de geliefde Piers Courage, die in de vlammen omkwam in 1970. Van het andere ongeluk waren miljoenen live via de televisie getuige..
Op 29 juli 1973 om precies te zijn, op het circuit van Zandvoort. De 25-jarige jongeling Roger Williamson verschijnt voor de tweede keer aan de start van een Grand Prix. De race daarvoor kwam hij niet verder dan de eerste bocht, toen hij betrokken raakte bij de beruchte massacrash een ronde na de start, in Woodcote, Silverstone. Williamson, deze keer gestart vanaf een achttiende plaats, en zijn boezemvriend David Purley vochten al enige tijd voor een plekje binnen de Formule 1 en lagen die dag beiden goed op koers om zich te bewijzen.
In de achtste ronde sloeg echter het noodlot toe voor Williamson. In de bocht Hondsrug brak de linkervoorwielophanging van zijn March 731, de breuk was een gevolg van een extrusie-fout bij fabricage. Met een snelheid van zo’n 210 kilometer per uur verliet zijn STP March de baan. Na het raken van de vangrail veranderde de bolide van richting en schoot, nog altijd op zeer hoge snelheid, terug over de baan om enkele honderden meters later tot stilstand te komen, vlak bij het stuk circuit dat destijds bekend stond onder de naam “Tunnel Oost”. Het wrak van Williamson’s auto brandde door de nog nagenoeg volle brandstoftank als een fakkel en de Engelsman bevond zich in een nagenoeg kansloze positie.
Zijn maatje Purley, die alles van korte afstand had zien gebeuren terwijl hij Williamson achtervolgde over het Zandvoort zoals het er destijds bij lag, bedacht zich geen twee keer en zette ogenblikkelijk zijn auto aan de kant om Williamson te hulp te kunnen schieten.
De Formule 1 van toen is in geen enkel opzicht te kunnen vergelijken met de Formule 1 van nu. Sinds 1950, toen het kampioenschap werd opgericht, draaide het met name om vermogen en snelheid. De auto’s waren sigaren op wielen met zo veel mogelijk pk’s aan boord.
In '68 of '69 werden voor het eerst vleugels toegepast In de dagen van Roger Williamson en David Purley werden de aërodynamische ontwikkelingen serieuzer van aard en kreeg men oog voor het zinvol gebruiken van luchtstromen.
Met de veiligheid rondom de baan was het echter nog altijd droevig gesteld. Juist in het begin van 1973 waren er voor het eerst vangrails rond het Circuit van Zandvoort geplaatst. Van een veilige situatie was echter nog lang geen sprake; het circuit was net van exploitant veranderd en na 29 juli waren veel critici van mening dat de verbouwing van het circuit eerder dat jaar veel beter had gekund. De circuits zouden onvoldoende zijn berekend op de almaar toenemende snelheden.
Hoewel de wegligging van de auto’s er door de komst van vleugels flink op was vooruit was gegaan, had men in die dagen nog niet echt gehoord van kreukelzone’s en andere vindingen om de veiligheid van de rijder te bevorderen. Van koolstofvezel monocoques die ook meteen de benzinetanks beschermen bij een crash was al helemaal geen sprake. En zo kon het zijn dat Roger Williamson gevangen zat in een brandende omgeslagen Formule 1-wagen.
Passerende coureurs dachten dat David Purley driftig probeerde zijn eigen auto te redden, de baanpostte wilde telefoneren naar de wedstrijddirectie om hulp, en trok in paniek de telefoonkabel kapot. Na enkele verwoede pogingen om de auto weer overeind te zetten, greep Purley uit wanhoop de brandblusser van een baanmarshall en probeerde de auto van Williamson te blussen.
Het moet voor Purley een afgrijselijk aanzicht geweest zijn. Te zien hoe het lichaam van zijn vriend, al vechtend om zichzelf uit het inferno te redden, verbrandde. Toen hij de hulp in wilde roepen van brandweermensen langs de baan, probeerde men te verhinderen dat hij terug zou keren naar het wrak, "voor zijn eigen veiligheid". Politie wist niet veel beters te doen dan toeschouwers, die Purley te hulp wilden schieten, achter de omheining te houden. Met honden nota bene.
Purley deelde een klap uit aan een brandweerman, en ging door tot hij zich realiseerde dat het leven van zijn kameraad niet meer te redden viel.
Om de gebeurtenis van 29 juli 1973 niet voorgoed verloren te laten gaan, heeft een groepje enthousiastelingen kort geleden een stichting opgericht die zichzelf als doel heeft gesteld om een gedenkteken voor Roger Williamson in het leven te roepen. Deze racefans in hart en nieren zien het verongelukken van Roger Williamson en de heldendaad van David Purley als een belangrijk hoofdstuk in de Formule 1-geschiedenis.
Bij het horen van het verhaal verbaasden ze zich erover dat er op het Zandvoort van nu nergens iets tastbaars terug te vinden is dat herinnert aan die zwarte dag. Het circuit doet Tunnel Oost immers al lang niet meer aan en op de plek waar de tragedie zich destijds voltrok is nu een golfbaan gevestigd.
De stichting wil proberen op termijn middels een website fondsen te werven, om het doel, een gedenkteken voor Roger Williamson en David Purley op het circuit van Zandvoort, te kunnen verwezenlijken. InsideF1 zal u op de hoogte houden van eventuele ontwikkelingen rondom dit mooie project.
Volgende week dinsdag zal in het programma Andere Tijden van NPS en VPRO aandacht besteden aan de tragedie rond Williamson en Purley. In de tv-uitzending zal men terugblikken op de bewuste 29 juli 1973 en de gebeurtenissen daaromheen. Er zijn onder andere interviews met direct betrokkenen gemaakt. Tevens is er aandacht voor de onthulling van het beeld van Roger Williamson bij Donington Park, exact 30 jaar na dato.
bron: www.insideF1.nl