Spinvis topic deel 4 - Ronnie gaat naar huis

quote:

Op zaterdag 19 maart 2005 16:23 schreef BlaatschaaP het volgende:

[..]

Nieuwegein, IR, Nieuwegein.

quote:

Op zondag 20 maart 2005 15:34 schreef I.R.Baboon het volgende:

[..]

Oh wow. Het epicentrum voor spinvisfans. Dat is nog veel cooler.

quote:

Op zondag 20 maart 2005 16:01 schreef nietzman het volgende:
Ik heb m'n date. .

quote:

Op zondag 20 maart 2005 16:03 schreef BlaatschaaP het volgende:
V'tel v'tel!

quote:

Op zondag 20 maart 2005 16:33 schreef QyRoZ het volgende:
Nietz. Heb jij de scans van dat Spiv-interview uit de Rails nog?

quote:

Op zondag 20 maart 2005 16:46 schreef I.R.Baboon het volgende:
Wat een kutregel, nietzie. Ik mag toch ook wel met jou zoenen.

quote:

En wanneer ga je?

quote:

© 2005 PCM Uitgevers B.V.
NRC Handelsblad

March 25, 2005

SECTION: CS; Pg. 23

LENGTH: 2152 words

HEADLINE: Kom in de cockpit ; Spinvis schaaft dagelijks aan nieuwe liedjes

BYLINE: HESTER CARVALHO

BODY:
Nog geen tweede cd, wel een tournee. Spinvis, alias Erik de Jong, voelt de druk die het succes van zijn debuut meebrengt. 'Ho ho, dat is toch wel de snaredrum.'

Ongeveer drie jaar geleden drong het tot ons door: dat er muziek bestaat die in je onderbewuste kruipt als een vlo in je blouse. Die springt en kriebelt dat het een lieve lust is. Die je tegelijk doet genieten en afvragen hoe dit in godsnaam in elkaar zit. En dan ook nog in het Nederlands. Een taal die je wel kent. En toch moet je je oren spitsen voor de rare combinaties van woorden, de onverwachte wendingen in de verhaaltjes.

De muzikant was Spinvis, zijn liedjes heetten Smalfilm, Herfst In Nieuwegein of Limonadeglazen Wodka. Op leptosome toon zong hij teksten vol wijsheden ('Het noodlot is een raadsel en dat gaat als volgt: het kost je niks en toch altijd prijs'), Hollands vertier ('Je fietste op de afsluitdijk') en alledaagse paranoia ('In de schaduw staat een reiger met een bijbel en een mes'). De muziek was tot stand gekomen door eindeloos plakken en knippen met samples, elektronica en echte instrumenten. Maar het resultaat bleek minder fragmentarisch dan zo'n aanpak deed vermoeden. Spinvis vormde fragiele bouwwerkjes om tot heldere popsongs.

Zijn achtergrond was opvallend gewoon. Spinvis heette Erik de Jong, eenenveertig jaar. Hij bleek te wonen in Nieuwegein, een soort buitenwijk van Utrecht, en maakte de muziek in zijn eentje op zolder. Zijn debuut werd meteen zijn doorbraak; en met 30.000 verkochte exemplaren een succes fou.

Spinvis was snel een bekende naam. Hij kreeg in 2004 een Zilveren Harp, en de Annie M.G.Schmidt-prijs voor zijn nummer Voor Ik Vergeet (in de uitvoering van cabaretiere Lenette van Dongen). Hij schreef drie ritmische monologen voor acteurs Roos Ouwehand en Hans Dagelet en operazangeres Lucia Meeuwsen, die werden begeleid door het Rosa Ensemble. Hij trad op tijdens de eerste gedichtennacht, maakte muziek bij een hoorspel over postbode Cheval, schreef de titelsong van Theo van Goghs tv-series series Najib en Julia en Medea. Onbedoeld creeerde hij het werkwoord 'spinvissen', te gebruiken voor 40+-mannen die ooit in bands hebben gespeeld, daarna een gezin kregen en vervolgens ontdekten dat musiceren ook in je eentje kan. De vraag 'Hoe gaat het met X' kan tegenwoordig als antwoord krijgen 'Goed, druk aan 't spinvissen'.

Theatertournee

Inmiddels, drie jaar na zijn debuut, heeft Spinvis nog geen tweede cd, maar is hij wel op tournee. Langs theaters, dit keer. Het publiek zit op stoelen, er zit een pauze in het hoofdprogramma. 'Lotus Europa' is groots opgezet, met zeven muzikanten, en een concert lang achtergrondvideo's. Tijdens deze optredens gooit De Jong zijn nieuwe liedjes voor de leeuwen; van de set zijn er zes bekend bij publiek, en negen nog niet.

Geflankeerd door een groep muzikanten die zijn composities tot in detail tot bloei kunnen brengen, staat hij te zingen. Spinvis beweegt weinig. Maar weinig zegt hier veel. Soms houdt hij het hoofd scheef als een poes, waardoor je niet meer weet of het serieus is, of dat je in de maling wordt genomen. In het geluid zit een verre echo van de zwoelgruizige stijl van Serge Gainsbourg, maar zonder de perversie. Spinvis is sluimerig maar rechtdoorzee. Meer Afsluitdijk dan Montmartre, meer Lucebert dan Baudelaire.

En meer stroopwafel dan Gauloise, blijkt op een zonnige middag tijdens een gesprek aan de eettafel. De Jong, inmiddels 44, woont nog steeds in Nieuwegein. De muziek ontstaat nog steeds op zolder. We gaan er niet kijken, want De Jong heeft genoeg van alle media-aandacht voor bijzaken: Nieuwegein! Zolder! Nieuwbouwwijk! In-zijn-eentje!

Hij wordt tegenwoordig voor van alles benaderd, vertelt hij. Op het verzoek om een avond in zijn zwembroek in een aquarium te komen zitten gaat hij niet in. Maar er zijn ook voorstellen die het overwegen waard zijn. Toen laatst het Filmmuseum vroeg of De Jong voor hun aanstaande Biennale een soundtrack wilde maken bij een film uit hun voorraad, bedacht hij 'De Explicateur'. Uit het archief verzamelde hij fragmenten met 'echte mensen', gefilmd door een camera die was opgesteld op een willekeurige straathoek, in een fabriek of in een loopgraaf. Al die fragmenten van vaak maar een paar seconden heeft hij 'geloopt' (steeds weer achter elkaar geplakt) tot een half uur film. Bij die film maakte hij muziek, en een tekst die synchroon is met de lipbewegingen van de mensen in beeld. Tijdens de vertoning, van 5 tot 10 april in Amsterdam, zal Hans Dagelet de bewegingen van de filmmensen nadoen.

"Ze zijn allang dood, die mensen", zegt De Jong. "Dat vond ik een mooi idee. Zo'n jongetje dat vijf of tien seconden naar de camera zwaaide in de Verkade-fabriek, ergens in de jaren tien van de vorige eeuw. Honderd jaar later zit een bioscoop vol mensen te kijken naar dat ene kleine stukje van zijn leven."

Meteen na zijn doorbraak als popmuzikant in 2001 presenteerde Spinvis zich in allerlei hoedanigheden: hij schreef monologen voor anderen, regisseerde, maakte soundtracks. Voor De Jong is het niet nieuw: "Dat heb ik altijd gedaan: filmpjes maken, hoorspelen, fotoboeken. Het speelde zich af in een vaag circuit. Honderden cassettes heb ik in winkels gelegd en onder vrienden verspreid. Alleen zat er toen geen hond op te wachten."

Inmiddels zijn de zalen uitverkocht, en verlangt de aanhang naar een tweede cd. De meeste liedjes zijn klaar. Live zijn nu nummers te horen als De Tuinen Van Mexico, Voordeel Van Video en het liefdesliedje De 7e Nacht, waarbij de projecties op de schermen koortsachtig inzoomen op allerlei vrouwen uit de kunstgeschiedenis: geschilderde krullen, gazen jurkjes, marmeren billen. Kern van het optreden is het nieuwe, tien minuten durende Lotus Europa dat De Jong voorleest van papier ('Ik ga een stukje tekst lezen, het zijn 4 A4-tjes', zegt hij bij aanvang). In het lange hallucinerende stuk zit een man aan het zwembad en heeft het gevoel dat hij uit elkaar valt. Eerst zijn voet, dan zijn knie en dan zijn heupen.

De muziek maakt De Jong weer in zijn eentje. De computer schreef er vervolgens een partituur van die nu door onder meer een celliste, pianist, vibrafonist, drummer en bassist wordt gespeeld. De nieuwe nummers blijven onder constructie. "De band wordt gek van me", zegt De Jong. "ik zit dagelijks te hakken. Dat refrein moet gehalveerd, daar moet nog een intro. Want dat is nu eenmaal hoe ik werk: iedere dag schaven. Maar normaal doe ik dat in mijn eentje op zolder, nu is het met band en voor een publiek."

De nieuwe cd zal waarschijnlijk uitkomen in het najaar. Dat dit de opvolger is van de plaat die zoveel in zijn leven veranderde, maakt het werk niet eenvoudiger. "Het is toch anders. Bijvoorbeeld: ik kies een snaredrum op mijn computer. Je hebt zo'n 50.000 verschillende snares. Vroeger nam ik er gewoon een, nu ben ik zelfbewust: 'Ho ho, dat is niet zomaar een snare, dat is toch wel de snare.' Er kijken 100.000 mensen over mijn schouder mee. Als ik eenmaal echt bezig ben valt dat gevoel weg, maar ik kan niet ontkennen: het speelt een rol.

"Ik had het me heel anders voorgesteld. Ik dacht: je maakt een plaat en dan zijn er een paar mensen die hem mooi vinden. Je maakt nog een plaat en dan zijn er wat meer mensen die hem mooi vinden. Maar het overkwam mij plotseling: veel mensen vonden het leuk. Dat is ook geweldig hoor, daar moet je niet over zeiken."

Op het moment van zijn doorbraak was Spinvis ouder dan de gemiddelde popmuzikant. "Het was een goed moment. Ik denk dat ik het nu langer uithou dan wanneer ik 21 was geweest. Maar er knaagt soms wel iets. Dan denk ik: wat ik nu doe is goed, maar tussen mijn achttiende en mijn achtentwintigste was ik echt briljant. Alsof ik nu de vruchten pluk van iets dat al geweest is. Dat idee kan ik niet van me af zetten. Ik groei wel, de muziek die ik nu maak is op zich beter dan toen. Maar er mist een soort brille.

"Misschien is het een romantisch terugverlangen naar een tijd dat de wereld nog open lag. Daarin zit een analogie met het schrijven van een liedje. Als een liedje er nog niet is maar wel al in de lucht hangt, dan is het, WOW, het mooiste liedje dat ooit gemaakt is. Tot het moment dat je het naar beneden moet trekken en op de grond moet zetten, met echte woorden en echte muziek en dan is het nog geen 60 procent van wat je je had voorgesteld. Dan is het een aardse, ordinaire vertolking geworden.

"Er zijn heel veel mensen die het houden bij de droom. Ze maken hun liedjes nooit af. Honderden meisjes en jongens beginnen iedere dag met een nieuw liedje, omdat ze die teleurstelling niet willen meemaken.

"Zo was ik zelf ook. Het heeft niet voor niets zo lang geduurd met die carriere van mij. Planken vol met onaffe meesterwerken had ik staan. Daarom kan ik nu ook denken dat ik toen beter was: ik heb het echte resultaat nooit gehoord."

Geen zelfdiscipline

Dat het er op een gegeven moment wel van kwam hing samen met de veranderde situatie. "Ik had nooit zelfdiscipline gehad, maar met de jaren komt het. Ik kreeg kinderen en werd praktischer. Met kinderen heb je minder tijd, maar er gebeurt meer. En je kunt beter tegen de teleurstelling dat het weer geen Mozart is."

De Jongs muziekleven begon in de jaren zeventig met punk, toen hij speelde in bands als Blitzkrieg en The Duds. Vervolgens zat hij een paar jaar op het Rotterdamse conservatorium voor slagwerk en compositie maar hij vond het onderwijs 'te technisch'. Eind jaren zeventig ontdekte hij de eerste muziekcomputer, die toen net op de markt was: de Commodore 64. "Dat was een revolutie. Vroeger nam je iets op op tape en dan kon je er niet meer bij. Nu kon je de noten in je computer stoppen en ze daarna nog veranderen of bewerken. Dat kon met alles: drum, gitaar, trompet, wat je maar wilde. Het betekende een wezenlijk andere manier van muziek maken. Vanaf dat moment heb ik alle fasen van de elektronische muziek doorlopen: soundscapes, house, met drumcomputers, de Roland 808 - ik zat er bovenop. Maar er kwam bij mij nooit echt house uit.

"Ik ben ooit weken bezig geweest met het bewerken van een radio-interview met Hans van Mierlo. Ik had me er op toegelegd om alle klinkers en medeklinkers te verwisselen. Ik knipte ze los en draaide ze om, precies op het ritme. Het werd een absurde brij, maar wel een ritmische brij. Van Mierlo ging rappen."

In de waardering voor de muziek van Spinvis is veel aandacht voor zijn teksten, zoals ook blijkt uit de Annie M.G.Schmidtprijs die hij vorig jaar kreeg. Dat accent verraste hem. "Ik heb op die teksten natuurlijk mijn best gedaan. Maar het was nooit de bedoeling dat ze als poezie werden gezien. Ik doe geen 'spoken word'-versies, en wil ook niet dat ze in een bundel komen. Tekst is gewoon de helft van het liedje."

Bij de concerten is nu een nieuw nummer te horen met de titel Kom In De Cockpit. De tekst van dat liedje kreeg tijdens haar ontstaan steeds andere bedoelingen. "'Kom in de cockpit' was het eerste zinnetje dat in mijn hoofd zat. Ik vond het een mooi zinnetje, het heeft een goeie funk. Ik vatte het op als een aansporing, een hart-onder-de-riem-liedje: 'Kom op, jongen, ga iets doen met je leven. Kom in de cockpit, neem controle!'. Maar toen het nummer die kant op ging, kreeg ik het benauwd: ik ben toch geen dominee? Okee, er zijn mensen die een uitkering hebben en verder niks doen, als ze op een dag een ei bakken is het veel. Soms wil je dan zeggen: Kom op, ga wat doen. Maar om dat nou te gaan zingen, dat vond ik te prekerig. Toen ontstond er een dubbele bodem. Degene die dat zegt, wil iets verkopen, verleiden. Hij is een valse steward, die je iets wil aansmeren. Dat was beter. Want iemand moet het uiteindelijk toch zelf weten als hij de hele dag wil nietsdoen."

Erik De Jong heeft genoeg van de status van 'chroniqueur van het leven' die hem wel eens wordt toegeschreven. "Dat is zo makkelijk. Mensen denken dat ik het cynisch bedoel, dus dan zal ik het allemaal wel 'doorhebben'. Maar ik wil juist helemaal niet cynisch zijn.

"Als je dertig of veertig bent, dan weet je wel dat alles cynisch is. De kunst is juist om daar overheen te stappen. Als je leest en televisie kijkt dan weet je dat de wereld slecht is. Maar dat kun je niet blijven beschrijven: het falen van de mens, het falen van de wereld, het falen van relaties.

"Eerst ben je romantisch, dan cynisch, en daarna moet je iets nieuws aanboren. Ik weet nog niet wat het precies is. Ik ben nu 44. Ik hoop het langzamerhand te ontdekken."

Tournee van Spinvis t/m 17 april. Voor info: www.spinvis.nl

Muziek van Spinvis is uitgebracht door Excelsior.

Spinvis & Hans Dagelet: De Explicateur, te zien tijdens Filmmuseum Biennale, Amsterdam op 10 april

'Wat ik nu doe is goed, maar tussen mijn 18de en 28ste was ik echt briljant'

'Het was nooit de bedoeling dat mijn teksten als poezie werden gezien'

Spinvis foto Lex van Rossen

quote:

Op maandag 28 maart 2005 23:25 schreef QyRoZ het volgende:
Kom op mensen! Zet die scanners aan het werk.