Iedereen kent natuurlijk de chrysant. De chrysant uit de kas is vooral bekend als boekettenvuller, en heeft een nogal oubollig imago. Mensen noemen het een graftak, en het feit dat de bloem er na drie weken nog hetzelfde uitziet als bij aanschaf, maakt de mensen ook niet vrolijk.
Wat niet veel mensen weten, is dat de chrysant zijn leven begon als buitenbloem. In zijn originele naam, 'herfstchrysant' komt nog een andere eigenschap naar voren: de chrysant bloeit van nature in de herfst. De plant heeft korte dagen nodig om in bloei te komen, daarom is het bij kaschrysanten nodzakelijk dat de tuinder in voorjaar en zomer de kassen gedurende een aantal uren per dag verduistert, zodat het zonlicht de kas niet binnendringt.
In dit topic zal ik proberen om wat te vertellen over de teelt van buitenchrysanten. Net zoals mijn vorige topics wordt het weer oersaai, maar ik zal proberen om dat te compenseren met wat foto's.
Ook zal ik het verschil laten zien tussen troschrysanten (met meerdere bloeiende knoppen) en geplozen chrysanten (met één grote knop). Ik zal niet teveel informatie in één keer proberen te geven, gewoon stap voor stap, en als er vragen zijn hoor ik wel.
Half mei beginnen we met planten van de chrysantenstek, elke week een paar duizend stek, en begin juli staan er dan 48.000 stekjes in de grond. Een stekje kost 6,50 of 7,50 cent, afhankelijk van plantdatum en soort. De chrysantenstekken die het eerst de grond ingaan, kosten het meest. Ook stek van geplozen chrysanten kost 7,50 cent, omdat die per bloem meer opbrengen. De stekken worden op 'bedden' geplant. Per bed (van een meter breed) komen vier regels, en de stekjes staan op de regels meestal 20 centimeter uit elkaar. Er zijn ook soorten met grover blad, en die staan op 22 of 25 centimeter afstand.
Bij kaschrysant groeit één stekje ook uit tot één tak met bloemen. De teelt gaat dan sneller, en de tak wordt mooi zwaar. Bij buitenchrysanten halen we de kop eruit (het zogenaamde intoppen), zodat de zijtakken uit gaan lopen. Per stekje krijg je zo vijf of zes bloeiende takken. De teelt duur zo wel langer dan in de kas, maar buiten hoeven we toch niet te stoken.
Het intoppen gebeurt meestal een dag of tien na het planten. Als ik vind dat het tijd is. En als ik tijd heb. 
Op deze foto kun je mooi zien dat uit de groeipunten bij de bladeren weer kleine takjes beginnen te groeien, het eerste begin van de nieuwe chrysanten.
En die Chrysanten buiten, doe je daar later eigenlijk ook zo'n raar plastic kapje over? Die dingen zie ik namelijk wel eens om zo'n Chrysant zitten en ik vraag me af waar dat dan voor dient, als bescherming tegen het weer/insecten???
Dat zijn chrysanten waar alle takjes en uitgroeisels eraf worden gehaald, zodat alle kracht naar de kop gaat, en daar dus een immense bloem groeit. Deze bloem is dan heel fragile, en moet dus tegen weer en wind beschermt worden.
Koop er maar eens 1, en trek er 1 blaadje uit, grote kans dat die hele bloem eraf flikkert.
Chrysanten worden meestal gekweekt om te snijden en te verkopen aan de veiling. En volgens mij hebben Chrysanten geen bol maar is de stek die je in de grond zet gewoon een stuk van de wortel van een Chrysant, deze wortel groeit weer uit tot een nieuwe plant.
quote:We kweken chrysanten puur voor de bloemen. Vanaf begin augustus tot eind oktober oogsten we de takken, en die gaan dan naar de veiling in Aalsmeer.
Op woensdag 23 juli 2003 20:48 schreef du_ke het volgende:
Waar kweek je deze planten voor? voor de bloemen of voor de complete plant? of de bollen (hebben chrysanten die eigenlijk wel?).
Chrysant wordt vermeerderd door stek, dus geen bollen dit keer. Het bedrijf dat de stekken levert, heeft zogenaamde moerplanten (moederplanten dus) waar stek van gesneden wordt. Zoals je op de vierde foto kunt zien, groeien bij elk blad nieuwe takken. De vermeerderaar wacht tot dit takje nog iets langer is. Als hij (of zijn personeel) zo'n klein takje af snijdt en in potgrond steekt, zal deze wortels maken, en verder groeien. Bij elk blaadje groeit dan weer een nieuwe tak, en deze snijdt hij later weer af, enzovoort.
Het bedrijf dat onze chrysanten vermeerdert is helemaal gericht op buitenchrysanten. De meeste bedrijven die zich richten op de kaschrysanten (een markt die oneindig veel groter is dan de teelt van buitenchrysanten) laten hun stek tegenwoordig in het buitenland opkweken, zoals Kenya of Brazilië. Dan profiteren ze van het tegengestelde klimaat (waardoor ze ook in de winter goede stek hebben) en uiteraard ook van de lage lonen. De stek wordt dan in het buitenland gesneden, en Nederland in perskluitjes (potgrond samengedrukt tot een handig kubusje) gestoken. Zodra de stekken genoeg wortels hebben, kunnen ze naar de tuinder.
De chrysanten groeien aardig door. Om ze wat steun te geven, wordt er gaas over de 'bedden' gerold. Eerst gieten we (met een gieter zonder kop) kunstmest tussen de regels. Dit is langzaamwerkende kunstmest, de stoffen worden langzaam afgegeven aan de grond, en de komende maand opgenomen door de plant.
Aan elke kant van het bed slaan we twee houten palen de grond in. Daarna rollen we een net van een meter breed en 25 lang (de lengte van het bed) over de planten. Elke maas in het net is 12,5 x 12,5 cm groot. Over de chrysanten met grover blad (zoals de pluischrysanten) komt net met mazen van 20x 16,6 cm, ook deze netten zijn een meter breed en 25 meter lang.
Om het geheel nog wat meer steun te geven, slaan we om de (ongeveer) twee meter houten palen in het bed. Deze staan iets scheef, als de chrysanten langer worden, kunnen we het net omhoog halen. Doordat de palen scheef staan, staat het net direct mooi strak. Voor het slaan van de palen gebruik ik een houten hamer van zes kilo. En er gaan best wel een paar palen de grond in.
Door de droogte van de afgelopen maand zijn we gedwongen om te beregenen. Als de chrysanten te droog geteeld worden, gaat dit ten koste van de lengte. Dus kun je kiezen: korte bloemen en geen geld, of sjouwen met pijpen en slangen, maar dan wel lange bloemen en hopelijk wel geld.
Om te beregenen gebruiken we gewoon slootwater, dat is hier van goede kwaliteit: de sloot is bijna 10 meter breed, schoon, en de buren zwemmen er zelfs in. We zouden ook regenwater kunnen gebruiken, maar dat is nogal schaars, en we gebruiken het regenwater liever in de kas. Het is verstandig om 's morgens vroeg of 's avonds laat water te geven. Midden op de dag verdampt het water te snel, dan heeft het weinig effect. In de avond laten we de sproeiers een half uur op één plek draaien, daarna zet ik ze een stuk verderop weer neer. Per keer geef ik tien bedden chrysanten water, en er staan ongeveer 90 bedden. Gelukkig hoeft niet elke plek iedere dag water te hebben.
Als je in de kas telkens slootwater zou gebruiken voor de beregening, zouden deze ballastzouten zich ophopen in de grond. De grond wordt daardoor zo zout dat er de planten geen wortels meer maken. Daarom gebruik ik in de kas liever regenwater, met een lage EC, waar je dan nuttige kunstmeststoffen aan toe kunt voegen. Buiten is het niet zo erg dat de planten slootwater krijgen: ze hebben al voldoende wortels, en uiteindelijk zal het wel een keer gaan regenen.
Nog een plaatje voor de sier.
ff een personlijke vraag. als het zo warm is en die sproeiers staan zo lekkers te bewateren uh te beregenen 
ga je dan wel eens in de druppels dansen of stiekem een mr.wet-t-shirt-wedstrijd doen, alleen danwel met collegaas? 
quote:Ja, Para-Dox, we hebben wel eens last van ongedierte. Meest voorkomende zijn rupsen, die opvallen doordat ze gaten uit het blad eten, en bladluis, die de zachte gedeelten van de plant opzoekt en daar plantensappen uitzuigt. Hierdoor raken de planten misvormd. Een redelijk nieuwe plaag is de brandnetelwants, die vreet de knoppen uit de plant.
Op maandag 4 augustus 2003 13:23 schreef Para-Dox het volgende:
Heb je ook wel een last van ongedierte, zoals luizen? Zo ja: wat doe je daarmee? chemische middelen of juist plantaardig?
Op deze foto is (wat onduidelijk ) zwarte luis te zien, die zich genesteld heeft in de top van de bloem, waar de plant op zijn zwakst is. De luis steekt zijn snuit in de plant en zuigt het sap op. We bestrijden de plagen en ziekten chemisch, maar we proberen wel om de natuurlijke vijanden van luis zoals lieveheersbeestjes en gaasvliegen te sparen. Ook is het niet zo dat we bij de aanblik van de eerste luis direct naar de gifspuit grijpen, de meeste plagen bestrijden we als er echt schade ontstaat. De consument wil geen beestjes in de bloemen, als ze eenmaal naar de veiling gaan moeten ze dan ook absoluut vrij zijn van ongedierte. Een week voor de oogst kijken we of een bestrijding nodig is, om de bloemen insevtenvrij te maken. Naar Japan mogen alleen bloemen worden geëxporteerd die 100% insectenvrij zijn, en dat wordt dan ook streng gecontroleerd.
Tegenwoordig worden steeds meer plaaginsecten bestreden met natuurlijke vijanden. In de kas is dat makkelijker dan buiten, omdat er een natuurlijk evenwicht kan ontstaan. Buiten kunnen plaaginsecten veel sneller van akker A naar akker B vliegen. Bestrijdingsmiddelijke zijn in de loop der jaren minder slecht voor het milieu geworden, de meeste doodshoofdmiddelen waar alle dieren (dus ook de nuttige) van doodgaan zijn vervangen door selectieve middelen die bijvoorbeeld alleen luis of alleen rups doden.
quote:
Op dinsdag 5 augustus 2003 13:31 schreef KWAKje het volgende:
ff een personlijke vraag. als het zo warm is en die sproeiers staan zo lekkers te bewateren uh te beregenen
KWAKje Vroeger, toen we jong waren, en Terence Trent D'Arby nog cool was. Dansen in de regenboog, met een blond meisje met blauwe ogen in badpak. Oh zorgeloze jeugd, waar ben je gebleven. Als je langskomt, gaan we samen dansen.
blauwe ogen:
aardbeienbikini, kan dat ook?
TTD [voor de jongere luisteraars; spreek uit als: tie tie die] ***dance, little sister*** WHOEAAAH * KWAKje is gelukkig immer jong 
p.s. kunnen chrysanten zon-verbranden?
weer Dwerg!Waarin zit het verschil tussen kas- en buitenchrysanten dan? Dat de ene in de kas groeit en de ander buiiten begrijp ik, maar ze worden toch beiden als bosje bloemen verkocht?
Zijn die buitenchrysanten ook geschikt als tuinplant? Vind ze erg leuk! (kunnen ze in kleigrond?)
Ondanks dat het niet de mooiste bloemen zijn, toch wel leuk.
Hoorde van die (Franse) huisgenoot dat er heel veel chrysanten vanuit Nederland worden geexporteerd naar het buitenland en dat ze in het buitenland (zoals frankrijk) echt veel meer opleveren.
quote:De kleuren van buitenchrysanten zijn meestal harder/feller dan die van kaschrysanten. Verder zijn de meeste buitenchrysanten gevuldbloemig (meer bloemblaadjes), en hebben die uit de kas veelal een geel hart met alleen daar omheen bloemblaadjes. Kaschrysanten worden veel in boeketten verwerkt, buitenchrysanten verkoopt men vaker als losse bos bloemen, vooral in Engeland is chrysant nog erg populair.
Op donderdag 7 augustus 2003 15:31 schreef Nyame het volgende:
Waarin zit het verschil tussen kas- en buitenchrysanten dan? Dat de ene in de kas groeit en de ander buiiten begrijp ik, maar ze worden toch beiden als bosje bloemen verkocht?
Typische buitenchrysant: Gerrie Hoek Dark:
quote:Ze worden wel verkocht in de tuincentra, maar als tuinplant zijn ze niet echt geschikt. Snijbloemen worden te lang, en moeten steunmateriaal hebben om te voorkomen dat ze omvallen. Sommige mensen zetten ze wel in de tuin, zodat ze zelf af en toe een bosje in huis kunnen zetten. Ze groeien ook op kleigrond, maar zullen dan wel iets meer moeite hebben om wortels te maken.
Zijn die buitenchrysanten ook geschikt als tuinplant? Vind ze erg leuk! (kunnen ze in kleigrond?)
In 2002 werden in de groep 'troschrysant' 1.255 miljoen stuks geveild, en daarvan kwamen slechts 10,4 miljoen stuks van buiten. In vergelijking met 2001 was dat een daling van 28% (omdat ze in 2001 nogal goedkoop waren), en de gemiddelde prijs steeg in 2002 met 5 cent naar 16 cent. Kaschrysanten leverden gemiddeld 22 cent per stuk op.
Ook in 2002 werden in de groep 'geplozen chrysant' 81 miljoen stuks geveild, en 3 miljoen daarvan kwamen niet uit de kas. Dit betekende voor de buitenteelt een stijging in de aanvoer van 8%, en de middenprijs steeg ook: in vergelijking met 2001 steeg deze met 2 cent tot 38 cent.
Buitenchrysant Ellen Wit:
quote:Dat is een mooie omschrijving van de geplozen chrysant, of grootbloemige chrysant. Zelf doen we geen zakjes om de knop heen, ik vind het namelijk klotewerk. Om elke knop zou je dan een plastic zakje moeten vouwen, en deze vastmaken met een klein aluminium stripje. Niet dat ik lui ben, maar ik kan wel leukere klusjes verzinnen. We kopen wat steviger soorten, die wél tegen een stootje kunnen, en waar dus ook geen zakjes omheen moeten.
Op woensdag 23 juli 2003 20:42 schreef Innisdemon het volgende:
Die kapjes zie je alleen bij Bolchrysanten.
Dat zijn chrysanten waar alle takjes en uitgroeisels eraf worden gehaald, zodat alle kracht naar de kop gaat, en daar dus een immense bloem groeit. Deze bloem is dan heel fragile, en moet dus tegen weer en wind beschermt worden.
Koop er maar eens 1, en trek er 1 blaadje uit, grote kans dat die hele bloem eraf flikkert.
Zo ziet de bloem eruit als de 'pluizen', zoals de zijtakken genoemd worden, er nog aan zitten. In het verwijderen van deze pluizen gaan ook nog wel wat uren werk zitten, vooral omdat niet elke tak even snel groeit. Je zult dan ook een aantal keren door de hele hoek bloemen moeten lopen om de pluizen eraf te halen.
Het eindresultaat mag er zijn. De grootbloemige chrysant Astro, één van de bekendste soorten, hard blad, en zeer geliefd in Japan:
En mijn favoriet, de rode John Riley. Erg breekbaar, aparte geur, maar een kleur die je bij kaschrysanten niet zult krijgen. Vorig jaar leverde dit soort op sommige dagen 73 cent per tak op. Deze tak is over twee dagen mooi rijp, en kan dan geoogst worden.
Leuk topic weer dwerg!
op naar de bloemendealer voor mijn eerste portie bolchrysanten. maar eerst 60 uur bedenktijd om te mijmeren over welke kleur ik nu weer wil, paars of toch maar oranje? en zal ik ook een bolletje meenemen voor buiten? en zal ik ook maar meteen leuke ompotten kopen?
ik hou van de herfst
De geplozen chrysanten worden beter betaald, maar daar zit dan ook meer werk aan. Toch zijn de prijzen niet op het niveau dat nodig is om de gestegen kosten van arbeid en energie te vergoeden.
Het duurste soort dat we zelf telen is deze:
Dit soort heet 'Pandion'. Een antieke cultivar, we telen hem al een jaar of tien. De afgelopen week liep de prijs telkens iets op, tot 44 cent per steel op vrijdag. Eigenlijk is het een beetje vreemd dat ze zoveel geld opleveren, het is niet echt een modieuze kleur.
In deze emmer staan ook een paar afwijkende bloemen die lichter van kleur zijn. Soms kom je wel eens een plant tegen die spontaan een andere kleur heeft gekregen. Als zo'n 'mutant' een mooie kleur heeft, en je zou hem verder vermeerderen, kun daar nog geld mee verdienen.
In principe spuit ik pas tegen luis als er schade ontstaat. In een groeiend gewas worden de meeste luizen nog opgegeten door (larven van) lieveheersbeestjes en gaasvliegen. Op het moment dat de knoppen zichtbaar worden, kun je bijna niet om vergif heen. Als er luizen in de bloem zitten, is deze waardeloos geworden. We spuiten dan wel een middel dat de natuurlijke bestrijders in leven laat, zoals Aztec. Dit doodt alleen de luizen.
Ik ga nog even verder in op het milieu. Sinds 1996 doet ons bedrijf mee aan MPS, het Milieu Project Sierteelt. Deelnemers aan dit project (zo'n 5000 bloemen- en plantenkwekers) registreren hun energieverbruik, en het verbruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen. Op basis van de teelt die je hebt, wordt je in een milieucluster ingedeeld. Zo kent MPS voor snijbloemen onder andere de clusters Tulp, Chrysant en Lelie, maar ook voor potplanten zijn er verschillende clusters. Voor elk cluster zijn er normen vastgelegd, en daar aan gekoppeld een puntensysteem. Hoe minder kunstmest/energie/bestrijdingsmiddelen je gebruikt, des te meer punten. Als je je afval scheidt (organisch afval, plastic, papier) levert dit ook punten op. Aan de hand van het aantal punten krijgt het bedrijf een kwalificatie: A, B of C.
In 2004 is MPS begonnen met MPS-Mind. voor de kwalificatie worden bestrijdingsmiddelen ingedeeld in categorieën: rood, oranje en groen. in welke categorie een middel wordt ingedeeld, is afhankelijk van de eigenschappen van de werkzame stof van het middel, en van de invloed die het middel heeft op de omgevingsfactoren. Middelen die in de groene categorie vallen, belasten het milieu het minst.
Ook worden de deelnemers aan MPS gecontroleerd of ze de gegevens wel correct invullen. Een controleur komt dan langs en vergelijkt de geregistreerde gegevens van bijvoorbeeld bestrijdingsmiddelen met de aankoopfacturen van de leveranciers, en de cijfers van het gasverbruik met de metingen van het energiebedrijf.
Nog een foto van een buitenchrysant:
Gompie Super Rose (ik verzin die namen niet
)
je bent vereeuwigd in de bolchrysant, in mijn gedachtenkronkels dan he...Een kaschrysant:
'Roubaix'
Typisch een soort voor het najaar.
