quote:Misschien biedt dit schrijven van Peter Singer handvatten om Socialisme en Liberalisme te integreren.
Als filosoof houdt Marx' werk stand. Het heeft ons begrip over onze eigen natuur veranderd en ons besef over de berekenis van vrijheid verdiept.
Laten we eerst de tweede van deze zaken bekijken, want vrijheid was Marx' hoofdthema (hoe paradoxaal dit ook lijkt wanneer we kijken naar regimes die beweren zijn ideeen te volgen). De betekenis van Marx' opvatting over vrijheid kan het best begrepen worden wanneer we hem vergelijken met de gebruikelijke liberale visie van op de vrijheid die - zowel in de tijd van Marx als in de onze - gehuldigd wordt door degenen die tegen regeringsinvloed op de vrije markt zijn. Volgens dit standpunt ben ik vrij zolang ik geen opzettelijke hinder van andere mensen ondervind. Natuurlijk kleven er er beperkingen aan deze vrijheid. De regering heeft bijvoorbeeld het recht om zich met mij te bemoeien als ik mijn buren aanval; op dat moment worden anderen doelbewust door mij dwarsgezeten en zou mijn eigen vrijheid beperkt kunnen worden om andere mensen en grotere vrijheid te garanderen. Dit strookt met de bewering dat er maximale vrijheid bestaat wanneer ieder individu in staat is te handelen, zonder opzettelijke hinder van anderen.Dit liberale idee van vrijheid past precies bij de economische theorieen van verdedigers van het ongebreidelde kapitalisme, want dit stelt het kapitalisme voor als het resultaat van vrije keuzen van miljoenen individuen. De kapitalist doet niets anders dan mensen werk aan te bieden voor, zeg tweeeneenhalve gulden per uur, gedurende veertig uur per week. Zonder bemoeienis van anderen heeft iedereen de keus dit aanbod aan te nemen of af te slaan. Als enkelen het aannemen, wordt hun arbeid door de kapitalist voor zijn eigen doel gebruikt om bijvoorbeeld overhemden te maken. Hij biedt deze overhemden te koop aan tegen een bepaalde prijs, en weer kan iemand de vrije keus maken een overhemd wel of niet tegen een bepaalde prijs te kopen. En iemand die het beter kan dan de huidige kapitalisten die nu zaken doen, heeft de vrijheid om zijn eigen onderneming op te zetten.
Zo werkt kapitalisme natuurlijk niet echt, maar het laat zien hoe het liberale standpunt over vrijheid gebruikt kan worden als een verdediging van het kapitalisme is dat immuun is voor tegenargumenten, bijvoorbeeld dat kapitalisten hebzuchtige mensen zijn die arme mensen uitbuiten door goederen tegen exhorbitant hoge prijzen te verkopen. Verdedigers van kapitalisme kunnen best toegeven dat sommige kapitalisten misschien hebzuchtig zijn, maar ze kunnen er ook op wijzen dat niemand gedwongen wordt om voor een willekeurige kapitalist te werken of goederen van hem te kopen. Dus de hebzucht van de individuele kapitalist is geen reden om het stelsel van het vrije ondernemerschap te veroordelen.Marx zag dat deze verdediging van het kapitalisme binnen zijn eigen begrenzingen steekhoudend is, maar hij zag ook dat er vanuit een breder, historisch perspectief een fundamenteel bezwaar aan de liberale defenitie van vrijheid kleeft.
Om dit bezwaar uit te leggen moet ik terugvallen op een allendaags voorbeeld. Stel dat ik in een buitenwijk woon en in de stad werk. Ik zou met de auto naar mijn werk kunnen gaan, of de bus nemen. Er wonen vijfduizend andere mensen in mijn wijk die dezelfde keus hebben en hetzelfde besluit nemen. De weg naar de stad is tjokvol met auto's. We doen allemaal een uur over zestien kilometer.
Volgens het liberale begrip van vrijheid hebben we in deze situatie allemaal een vrije keuze gemaakt. Toch is het resultaat iets dat niemand wil. Als we allemaal met de bus zouden gingen zouden de wegen leeg zijn en zouden we de afstand in twintig minuten afleggen. Zelfs met het ongemak dat bij een bushalte wachten met zich meebrengt, zouden we daar de voorkeur aan geven. Het is ons natuurlijk vrij om een ander transport te kiezen, maar wat te doen? Waarom zou een individu een andere keus maken als de bus door zoveel auto's langzamer rijdt? Het liberale begrip van vrijheid leidt tot een paradox: we hebben allemaal voor ons eigen belang gekozen, maar het resultaat is in niemands belang. Individueel rationalisme, collectief irrationalisme.De oplossing is natuurlijk dat we allemaal bijeenkomen en een collectief besluit nemen. Als individuen kunnen we de wenselijke situatie niet tot stand brengen. Samen kunnen we bereiken wat we willen, slechts afhankelijk van de fysieke beperkingen van ons vernuft en technologie. In dit voorbeeld, kunnenwe allemaal besluiten de bus te nemen.
Marx zag dat het kapitalisme dergelijke collectief irrationalisme in zich draagt. In prekapitalistische stelsels was het duidelijk dat de meeste mensen hun eigen lot niet konden bepalen - tijdens de feodale tijd moesten horigen bijvoorbeeld voor hun heer werken. Het kapitalisme lijkt anders omdat mensen in theorie keuzevrijheid hebben om voor zichzelf of anderen te werken, Toch hebben de meeste arbeiders net zo weinig controle over hun leven als feodale horigen. Dit komt niet omdat ze een verkeerde keus hebben gemaakt. Ook komt dit niet door fysieke beperkingen van ons vernuft en technologie, maar dit komt door het cummulatieve effect van talrijke individuele keuzen een maatschappij tot gevolg heeft waar niemand - zelfs kapitalisten niet - voor heeft gekozen. Waar degenen die deze liberale opvatting over vrijheid hanteren zouden zeggen dat we vrij zijn omdat we niet onderworpen worden aan opzettelijke hinder van andere mensen, zegt Marx dat we niet vrij zijn omdat we geen controle hebben over onze eigen maatschappij.
Uit de serie kopstukken filosofie, Marx, geschreven door Peter Singer
Ik werk in de OR van een tamelijk groot bedrijf en krijg menigmaal te maken met collectief irrationalisme bij het proberen tot stand te brengen van een bepaalde regeling. Beide contractpartners willen nl. altijd winnen. Omdat echter beide zijden dit niet willen inzien, krijg je langslepende overleggen, waarbij iedereen een duit in het zakje wil doen en vaak een regeling die hom nog kuit is: uiteindelijk wint niemand. Vaak ook weer stel ik voor om i.p.v. met iedereen te discussiëren een regeling en petit comité in mekaar te zetten, waarbij gezorgd wordt dat niet iedereen altijd verliest. D.w.z. voor beide partijen geldt dat ze soms verliezen en soms winnen... Dit zonder het doel van de regeling uit het oog te verliezen. Maar wat is dit in feite? Dit is achterkamertjespolitiek, de OR wordt hierdoor regentesk; de jaren 70 types in de OR wijzen zulks dan ook resoluut van de hand. En ideosyncratisch is daarvoor momenteel geen brede steun in ons land. Bovendien speelt dat ik juist de OR ben ingegaan, omdat ik vond dat de OR het contact met de achterban verloren had. (Van dit laatste ben ik dus een beetje bekomen, maar dit is wat anders...)
Dan over hebzucht en vrijheid. Zoals ik eerder in een topic in POL al aangaf laat het kapitalisme de mens wat betreft moraal volkomen vrij. In landen waar het kapitalisme of liever gezegd de Derde Weg heerst, bestaat geen keuzedwang. Echter de vraag is terecht of dit waar is of niet. Immers als mensen massaal zouden zeggen: ik heb nu genoeg dan komt er zand in de moter van het kapitalisme. Het kapitalisme of laten we liever zeggen de aanbieder zal dus constant bezig moeten zijn met het oplaaien van het vuurtje van de hebzucht, immers dat is de brandstof voor de moter. Idealistisch ingestelde mensen zien dus overal bewuste en onbewuste vormen van manipulatie en dus dwang in het zogenaamd vrije kapitalistische systeem. En zelfs is misschien idd de stelling gerechtvaardigd dat wij zo onvrij zijn als feodalistische gehorigen. Kritiek hierop is drieledig:
1. naast dat het kapitalisme veel onodige producten heeft voortgebracht, heeft het toch ook de menselijke conditie verbeterd. Ik leef liever nu dan voor het kapitalistische systeem, al is het maar, omdat ik de knop van de thermostaat maar hoef om te draaien in de winter en het wordt direct warm.
2. er zijn, vooral in landen als Nederland, al genoeg regelingen en systemen, bovendien zit de democratische structuur dusdanig in mekaar, dat het niet zo is dat 1 partij altijd verliest en een andere partij altijd wint. Soms winnen we, soms verliezen we en dat geldt voor iedereen.
3. wat is nu de ware aard van de mens? Is die hebzuchtig of niet-hebzuchtig. De idealist zegt van niet en dus ziet dat de mens wordt gemanipuleerd. De cultuurpessimist, hoewel beseffend dat dit geen wetenschappelijk vraag is, is geneigd om te zeggen: met het kapitalisme krijgt de onbekwame, hebzuchtige, egocentrische etc. mens precies hetgeen hij verdient.
Ik kan me helemaal me verplaatsen in je standpunt. Mijn antwoord is echter simpel in een citaat.
Onwetendheid is de grootste tegenstander van vrijheid.
Zoals ik jou ken uit jou bijdragen ken ik je als een uiterst ambitieus iemand, die misschien wel eens wat te veel van zich en daarmee anderen vraagt.
Ik durf zelfs te zeggen dat we energetisch de nodige overeenkomsten hebben. Belangrijk is voor mijzelf te aanvaarden dat onwetendheid een gegeven in de samenleving en in mijzelf, wij zijn allemaal kinderen die in feite niets van het leven begrepen hebben. Tegelijkertijd is de bewustwording van dit gegeven misschien wel het belangrijkste in deze tijd. Heeft heeft echter nogal wat tegenover gestelde kenmerken van wat we 'evolutie' plegen te noemen: involutie. Evoultie, wordt vaak geassocieerd met groet, kracht e.d. involutie is misschien het best samen te vatten met het woord 'beperking' een woord waar we het in onze psyche lastig mee kunnen stellen. Echter dat is wat hedentendage in het collectieve aan het knoeien is, de kruising van de wegen: Evolutie en Involutie, resultaat, verandering, verwarring, welke uiteindelijk kan leiden tot bewustwording.
Nogmaals Ryan, misschien wil je teveel. 
quote:Ik weet niet of ik in werkelijkheid zo ambitieus ben... Misschien is dat iets dat altijd aan mij ontbroken heeft. Ik ben geen fanatiekeling. Wat de onwetendheid betreft: gelijk heb je... Alleen voor mij langs een andere weg dan en wellicht met andere implicaties. En ook geloof ik dat door dingen scherp te analyseren weldegelijk ook de meest juiste keuze gemaakt kan worden... Maar iig toch vaak en petit comité...
Op maandag 3 maart 2003 13:21 schreef Peter_Hoopman het volgende:
Beste Ryan,Ik kan me helemaal me verplaatsen in je standpunt. Mijn antwoord is echter simpel in een citaat.
Onwetendheid is de grootste tegenstander van vrijheid.
Zoals ik jou ken uit jou bijdragen ken ik je als een uiterst ambitieus iemand, die misschien wel eens wat te veel van zich en daarmee anderen vraagt.
Ik durf zelfs te zeggen dat we energetisch de nodige overeenkomsten hebben. Belangrijk is voor mijzelf te aanvaarden dat onwetendheid een gegeven in de samenleving en in mijzelf, wij zijn allemaal kinderen die in feite niets van het leven begrepen hebben. Tegelijkertijd is de bewustwording van dit gegeven misschien wel het belangrijkste in deze tijd. Heeft heeft echter nogal wat tegenover gestelde kenmerken van wat we 'evolutie' plegen te noemen: involutie. Evoultie, wordt vaak geassocieerd met groet, kracht e.d. involutie is misschien het best samen te vatten met het woord 'beperking' een woord waar we het in onze psyche lastig mee kunnen stellen. Echter dat is wat hedentendage in het collectieve aan het knoeien is, de kruising van de wegen: Evolutie en Involutie, resultaat, verandering, verwarring, welke uiteindelijk kan leiden tot bewustwording.
Nogmaals Ryan, misschien wil je teveel.
quote:Ambities kunnen vele richtingen hebben Ryan. Je wilt weten samen of alleen, door o.a scherpe analyses. Heel belangrijk, misschien is het ook goed de verschillende motivaties van de analyses af en toe kritisch onder de loep te nemen. Dit is wat er ook gebeurd tussen liberalen en socialisten terwijl ze vaak in mijn ogen althans twee verschillende invalshoeken van het zelfde thema benaderen, allebei met hun waarheid. Een leider weet deze tot één te smeden, zodat er samenwerking is in plaats van conurrentie.
Op maandag 3 maart 2003 13:32 schreef Ryan3 het volgende:[..]
Ik weet niet of ik in werkelijkheid zo ambitieus ben... Misschien is dat iets dat altijd aan mij ontbroken heeft. Ik ben geen fanatiekeling. Wat de onwetendheid betreft: gelijk heb je... Alleen voor mij langs een andere weg dan en wellicht met andere implicaties. En ook geloof ik dat door dingen scherp te analyseren weldegelijk ook de meest juiste keuze gemaakt kan worden... Maar iig toch vaak en petit comité...
Concurrentie van ideeen is een heel normaal menselijk gegeven, soms alleen maar om gehoord te worden, soms om dwars te liggen, etc.etc. etc. Vaak is een gebrek aan zelfvertrouwen een onderliggende oorzaak (ik praat hier over mezelf en in het algemeen en niet zo zeer over jou, daarvoor ken ik je te oppervlakkig). Met de meest juiste keuze is meteen mogelijk je achilleshiel aangehaald. Bush is bezig met zijn meest juiste keuze o.a. wat hij in het belang van de wereld acht. Zijn broer Sadam is bezig met zijn meest juiste keuze. Juiste keuzes kunnen juist in de weg staan van een dialoog en mensen gaan meteen met hun 'juiste keuze' in de loopgraven zitten. Schiet uiteindelijk niemand iets mee op. Alleen in stilte (onvevooroordeeld) kun je kontakt maken met een ander en kan er een open dialoog ontstaan, mijns inziens.
ps Iets anders is Fatima een kloon van je of speelt er iets ander? Ik ben geneigd tot het eerste. Staal was voor mij een verassing, dat dit een kloon van je was. Hele andere energie mijns inziens, frisser, onbevangener, minder zijn last meetorsend, al werd dat na verloop van tijd minder door dat de 'oerenergie' hem weer te pakken kreeg. Je zult op zoek moeten gaan naar je wortels, en vooral daarbij het 'vingertje van de uber-kip'.
quote:Er is, zoals ik in mijn eerste post probeerde aan te geven, at the end of the day geen methode om vast te stellen, tussen liberalen en socialisten, wie nu gelijk heeft. Komt neer op welk mensbeeld je koestert en dat is geen wetenschap. Wie hakt de knoop door? Jij noemt het de leider, ik in mijn stukje over de OR: een petit comité... Maar hoe dan ook het betekent niet altijd ongebreidelde vrijheid en het aanvaarden van het feit dat je ook wel eens niet altijd wint...
Op maandag 3 maart 2003 15:20 schreef Peter_Hoopman het volgende:[..]
Ambities kunnen vele richtingen hebben Ryan. Je wilt weten samen of alleen, door o.a scherpe analyses. Heel belangrijk, misschien is het ook goed de verschillende motivaties van de analyses af en toe kritisch onder de loep te nemen. Dit is wat er ook gebeurd tussen liberalen en socialisten terwijl ze vaak in mijn ogen althans twee verschillende invalshoeken van het zelfde thema benaderen, allebei met hun waarheid. Een leider weet deze tot één te smeden, zodat er samenwerking is in plaats van conurrentie.
quote:Binnen het spelletje, dat bepaald wordt door zijn intenties en taakopvatting, kunnen beide idd de meest juiste keuze volgen. En idd dus tegenstrijdig gericht. Het gaat dus uiteindelijk om doel en intenties. Objectieven en intenties, en dat is meteen het nadeel van het leidersprincipe en het werken met zo'n petit comité, kunnen wel eens vastliggen in verborgen agenda of zelfs in onbewuste strevingen... Dat is nadelig, want de intenties bepalen mede de kaders van het spel...
Concurrentie van ideeen is een heel normaal menselijk gegeven, soms alleen maar om gehoord te worden, soms om dwars te liggen, etc.etc. etc. Vaak is een gebrek aan zelfvertrouwen een onderliggende oorzaak (ik praat hier over mezelf en in het algemeen en niet zo zeer over jou, daarvoor ken ik je te oppervlakkig). Met de meest juiste keuze is meteen mogelijk je achilleshiel aangehaald. Bush is bezig met zijn meest juiste keuze o.a. wat hij in het belang van de wereld acht. Zijn broer Sadam is bezig met zijn meest juiste keuze. Juiste keuzes kunnen juist in de weg staan van een dialoog en mensen gaan meteen met hun 'juiste keuze' in de loopgraven zitten. Schiet uiteindelijk niemand iets mee op. Alleen in stilte (onvevooroordeeld) kun je kontakt maken met een ander en kan er een open dialoog ontstaan, mijns inziens.
quote:Meen je dat nou...? Nee, joh, fatima is echt... En absoluut onnavolgbaar of door een saaie Piet als ik ook maar enigszins te benaderen... Fatima is..., fatima is.... je ziet woorden schieten tekort... Overigens dat jij contempleert dat fatima en Ryan3 1 en dezelfde zijn, geeft alleen maar aan, in het kader van de kippense en vosse twisten, dat het werken met klonen ten zeerste corrumpeert, ook als de intenties niet boosaardig zijn en de kloon dus geen terreurkloon is, zoals Staal ook niet was... Inhouden van en associaties bij identiteiten worden aangetast; je weet niet meer met wie je te doen hebt... Had fatima ook een stonde, geloof ik, en ik heb het af en toe nog immer... (Overigens zijn klonen die niet aan terreur doen m.i. natuurlijk wel toegestaan: bijv. om "anoniem" te posten over gevoelige zaken in SEX en R&P... Ook zijn er leuke klonen of klonen die een bekende persoonlijkheid imiteren om een punt te maken...)
ps Iets anders is Fatima een kloon van je of speelt er iets ander? Ik ben geneigd tot het eerste.
quote:Mm, interessante recensie, frisser, onbevangener, minder de wereld op z'n nek, maar hoewel de intenties van Staal niet kwaadwillend waren, was zijn presentie uiteindelijk toch een vorm van corruptie, misschien dat bij dit besef de 'oerenergie', zoals jij dit noemt, hem te pakken kreeg... Toch mis ik deze oppassende Vlaming wel... Zijn texten rammelde ik er zonder na te denken bijna in 1 x uit, juist vanwege het ontbreken van bepaalde beperkingen, denk ik...
Staal was voor mij een verassing, dat dit een kloon van je was. Hele andere energie mijns inziens, frisser, onbevangener, minder zijn last meetorsend, al werd dat na verloop van tijd minder door dat de 'oerenergie' hem weer te pakken kreeg.
quote:Mijn wortels liggen overal... KiP ben ik, stammende uit het land van de vos Reynaerde, uit overtuiging... (Enfin, verleden jaar werden daar wolven gezien...) Zelfs maak ik me wijs dat Bill idd ook graag over KiPPen spreekt, dit in relatie tot de oorlog met Irak, en zeker nu er ergens in Latijns-Amerika, dacht ik, een KiP van 1 meter is geFok!t...
Je zult op zoek moeten gaan naar je wortels, en vooral daarbij het 'vingertje van de uber-kip'.
(Mm, lijkt wel een fatimisme zeg...)
[Dit bericht is gewijzigd door Ryan3 op 03-03-2003 17:39]
Wat Staal betreft doe je uitleg me denken aan een uitspraak die m'n vader wel eens deed: Niet gehinderd door enige kennis van zaken, een enorme vrijheid als je er bij stil staat.
Krisnamurti schrijft er over in zijn boekjes: Het verleden loslaten en het web van het denken. (Het gebruikt overigens niet de terminologie van mijn vader. Totaal ander beestje )
Nou blij dat, dat van Fatima en jou duidelijk is, vond van begin af aan dat er 'iets aan de hand was', zonder te weten wat. Nou dus niet het kloon zijn.
quote:Idd..
Op maandag 3 maart 2003 19:24 schreef Peter_Hoopman het volgende:
Ik kan me wel in je visie vinden, maar dat is meestal wel zo, al leg ik andere accenten en probeer andere invalshoeken te belichten.
quote:Is zo, echter al snel werd Staal dus een eigen persoonlijkheid die aan zijn eigen beperkingen ging lijden.... Ik zie hem wel nog een beetje als verwante, soms duikt hij ook op, vooral als fatima wordt gesignaleerd, want tussen ons gezegd en geschreven broeide er iets tussen deze Vlaamse broekemans en de faat... Wat dat weet ik niet...
Wat Staal betreft doe je uitleg me denken aan een uitspraak die m'n vader wel eens deed: Niet gehinderd door enige kennis van zaken, een enorme vrijheid als je er bij stil staat.Krisnamurti schrijft er over in zijn boekjes: Het verleden loslaten en het web van het denken. (Het gebruikt overigens niet de terminologie van mijn vader. Totaal ander beestje
quote:Toch gek dat je dat dacht, aan de ene kant... Een kloon van het andere geslacht creëren heb ik nog niet gedaan, vraag me af wat het effect zou zijn... Voor de rest is de faat natuurlijk de faat eh... Door mij absoluut nooit te evenaren...
Nou blij dat, dat van Fatima en jou duidelijk is, vond van begin af aan dat er 'iets aan de hand was', zonder te weten wat. Nou dus niet het kloon zijn.
Het lijkt wel of iedereen de overtuiging mist om door te zetten, of teveel persoonlijkheden heeft om de juiste of de enige in te zetten.
Of zou het zijn omdat uiteindelijk het iedereen maar weinig interesseert wat er nou echt voortkomt uit dit 'gebl@@t'.
mvg!
quote:Hooguit persoonlijkheden die er achter komen dat er achter de facade gebrek aan persoonlijkheid zit.
Op maandag 3 maart 2003 22:23 schreef Born_2B_Scorned het volgende:
Waarom wordt op fok het altijd persoonlijk, als het interessant begint te worden?
Het lijkt wel of iedereen de overtuiging mist om door te zetten, of teveel persoonlijkheden heeft om de juiste of de enige in te zetten.
Of zou het zijn omdat uiteindelijk het iedereen maar weinig interesseert wat er nou echt voortkomt uit dit 'gebl@@t'.
mvg!
Laat dat je niet weer houden om jouw mogelijk interessante visie op vrijheid in relatie tot de visie van Marx op vrijheid met ons te delen.By my guest, or as I prefer, be your own guest.
quote:Nu ja, ik wilde het niet zeggen, maar er kan altijd nog gereageerd worden op mijn eerste reactie... Wat let je...?
Op maandag 3 maart 2003 22:23 schreef Born_2B_Scorned het volgende:
Waarom wordt op fok het altijd persoonlijk, als het interessant begint te worden?
Het lijkt wel of iedereen de overtuiging mist om door te zetten, of teveel persoonlijkheden heeft om de juiste of de enige in te zetten.
Of zou het zijn omdat uiteindelijk het iedereen maar weinig interesseert wat er nou echt voortkomt uit dit 'gebl@@t'.
mvg!
Het ging er mij maar om dat het er initieel op leek dat het interessant zou worden maar dat behalve het neerleggen van de standpunten er geen progressie hierop werd gemaakt.
quote:1. Beetje makkelijk gesteld als je zegt dat omdat in de westerse wereld 'het kapitalistische systeem' ingevoerd is dat het daarom hier beter is. Misschien is het wel andersom, waarschijnlijk zijn de banden tussen vooruitgang en kapitalisme op geen enkele manier na te gaan. Daarnaast hangt onze definitie van vooruitgang sterk samen met wat wij de positieve punten vinden van het kapitalisme. Ga je het ergens anders vragen dan zullen ze graag onze 'vooruitgang' beschimpen en verklaren met de negatieve punten van ons kapitalisme.
1. naast dat het kapitalisme veel onodige producten heeft voortgebracht, heeft het toch ook de menselijke conditie verbeterd. Ik leef liever nu dan voor het kapitalistische systeem, al is het maar, omdat ik de knop van de thermostaat maar hoef om te draaien in de winter en het wordt direct warm.2. er zijn, vooral in landen als Nederland, al genoeg regelingen en systemen, bovendien zit de democratische structuur dusdanig in mekaar, dat het niet zo is dat 1 partij altijd verliest en een andere partij altijd wint. Soms winnen we, soms verliezen we en dat geldt voor iedereen.
3. wat is nu de ware aard van de mens? Is die hebzuchtig of niet-hebzuchtig. De idealist zegt van niet en dus ziet dat de mens wordt gemanipuleerd. De cultuurpessimist, hoewel beseffend dat dit geen wetenschappelijk vraag is, is geneigd om te zeggen: met het kapitalisme krijgt de onbekwame, hebzuchtige, egocentrische etc. mens precies hetgeen hij verdient.
2. Het is niet zo dat het geheel voordeel heeft als soms de een wint en soms de ander. Als je een geheel hebt waarin beslissingen moeten worden gemaakt (en een samenleving is niet op alle punten een geheel) dan kan in veel gevallen het voor iedereen beter zijn als er afspraken worden gemaakt die boven de individuele partijen staan. Ik weet niet of je het Prisoner's Dilemma Game kent, maar dat is een conclusie uit die speltheorie. (ken je het niet, google je ff, en dan weet je het binnen 10 minuten
Dat je zegt dat dan de vrijheid wordt beperkt is wel waar, maar in het mensbeeld waarop de PDG is gebaseerd, is er geen echte vrije keuze alleen de nutmaximaliteitskeuze.
3. Tja!