Er rijzen steeds meer vragen over de rol van oud-Kamervoorzitter Vera Bergkamp (D66) in de affaire rond het onderzoek naar haar voorganger Khadija Arib (PvdA). Zo vernietigde Bergkamp het appverkeer met haar voormalig woordvoerder Sonja K., die verdacht wordt van het lekken van vertrouwelijke informatie. Ook verwijderde Bergkamp haar berichten met twee betrokken topambtenaren, zo blijkt uit onderzoek van Nieuwsuur en Follow the Money.
In 2022 ontving Kamervoorzitter Bergkamp een anonieme brief waarin haar voorganger Arib werd beschuldigd van "machtsmisbruik", een "schrikbewind" en een "onveilige werkomgeving". Het bestuur van de Tweede Kamer - het presidium - besloot daarop een onderzoek in te stellen naar Arib. Dat besluit, en het advies van de landsadvocaat daarover, lekten via NRC uit, nog voordat Arib zelf op de hoogte was gebracht.
Bergkamp deed namens het presidium aangifte van het lek, waarop de rijksrecherche een onderzoek startte. Uit dat dossier, 'Bremen', van de rijksrecherche ingezien door Nieuwsuur en Follow the Money komt een beeld naar voren van onderlinge afstemming door topambtenaren en hoofdrolspelers die achteraf hun sporen verwijderen.
Wie sprak met NRC?
De eerste verdachte in het onderzoek van de rijksrecherche is Sonja K., de woordvoerder van Bergkamp. Ze stond in mei al terecht voor het schenden van haar beroepsgeheim: het Openbaar Ministerie acht bewezen dat zij aan NRC lekte en eist 140 uur taakstraf. De uitspraak tegen K. is donderdag.
Tijdens de behandeling van de rechtszaak van K. werd duidelijk dat zij met drie topambtenaren had besproken om de informatie naar de pers te lekken. Bij dit zogeheten 'scenario-overleg' waren ook oud-griffier Simone Roos en haar rechterhand Jaap van R. aanwezig.
Sonja K. zegt die dag, zo is te lezen in het dossier, dat ze eerder weg moet van het overleg vanwege een sportblessure van haar kind. Maar uit telefoongegevens blijkt dat K. die middag niet naar Utrecht maar naar Amsterdam reist. Haar telefoon peilt uit in de buurt van de redactie van NRC in Amsterdam. Voor de rijksrecherche staat vast dat Sonja K. daar één of twee NRC-journalisten ontmoette.
Maar de rijksrecherche denkt dat meer mensen op de hoogte waren van het plan om informatie te lekken. Ook Van R. is door het OM als verdachte aangemerkt. Uit zijn telefoongegevens blijkt dat hij voorafgaand aan het lek al contact had met de betreffende journalist. Het OM denkt bovendien dat R. een naaste medewerker op de hoogte bracht van het besluit tot onderzoek naar Arib.
Sonja K. niet op de lijst
Als Bergkamp aangifte doet van het lek, ontbreekt de naam van Sonja K. op het lijstje met mensen die toegang hadden tot de uitgelekte informatie, onthulde Follow The Money een paar weken geleden. Ook als het OM Bergkamp een paar dagen later vraagt om een concretisering van de aangifte, blijft de naam van Sonja K. buiten beschouwing.
Nu blijkt uit het dossier dat Simone Roos de naam van Sonja K. van de lijst liet halen. Zij zegt dat ze Bergkamp daarvan vooraf op de hoogte had gesteld.
Telefoongegevens
Bergkamp, Sonja K., Roos en Van R. verklaren allen dat zij volledig overvallen waren door de publicatie van NRC, maar uit hun telefoongegevens blijkt dat zij kort daarvoor onderling intensief contact hadden:
Nieuwsuur
Vlak voor en vlak na de publicatie in NRC is er intensief telefonisch contact
Tijdens zijn verhoor wil Van R. niet antwoorden op de vraag wat hij en Bergkamp hebben besproken naar aanleiding van de NRC-publicatie, vanwege zijn "vertrouwenspositie richting de Kamervoorzitter".
De rijksrecherche, zo lezen we in het Bremen-dossier, vermoedt dat Roos en Van R. 'bewust berichtenverkeer hebben verwijderd gelieerd aan het onderwerp van het onderzoek van de rijksrecherche'. En: 'Er bestaat het vermoeden dat men bewust is gaan bellen via de applicatie Signal om te voorkomen dat gesprekken afgeluisterd konden worden'.
Bovendien heeft Vera Bergkamp al haar chatberichten met Van R. en Roos gewist, verklaart zij in het vertrouwelijke dossier van de rijksrecherche.
Anonieme brief
Uit het dossier blijkt dat Van R. ook een cruciale rol speelt bij de totstandkoming van de anonieme brief die het onderzoek naar Arib in gang zette. In zijn verhoor bekent hij dat de anonieme brief door een van zijn medewerkers is geschreven. "En daar ben ik nauw bij betrokken geweest om hem te adviseren", aldus Van R..
Er is een periode geweest waarbij de instructies waren: wis alles.
Jaap van R.
Die bekentenis werpt een heel ander licht op het besluit van het presidium om het onderzoek naar Arib in te stellen. Aan een eerdere anonieme brief, uit februari 2022, werd namelijk geen gevolg gegeven, conform de regels van de Tweede Kamer over anonieme meldingen.
Na de tweede brief adviseerde de landsadvocaat dat het presidium wel een onderzoek móest instellen, omdat Simone Roos en Jaap van R. persoonlijk de aantijgingen in de brief tegenover het presidium bevestigden. Maar het presidium wist destijds niet van wie de anonieme brief kwam, laat staan van de 'advisering' door Jaap van R..
Documenten wissen
In afgeluisterde telefoongesprekken tussen Roos en Van R. blijkt dat de twee gezamenlijk optrokken en "maatjes" waren, in de woorden van Roos. Het besluit om een onderzoek in te stellen naar Arib noemt Roos, "historisch". Beiden voelden zich slachtoffer van Arib. "Het had een persoonlijke betekenis voor ons. En Jaap en ik hadden wel echt leiderschap getoond omdat wij uit de kast waren gekomen als slachtoffer door de melding te bevestigen."
Daarnaast stelt oud-griffier Roos ook dat Bergkamps secretaresse documenten moest wissen van Bergkamp. "Ze verwijderde altijd heel veel." Dat zou volgens Roos zijn om te voorkomen dat documenten openbaar zouden worden via de Wet open overheid.
Van R. verklaart in zijn verhoor juist dat het Roos was die de instructie gaf om documenten te wissen: "Er is een periode geweest waarbij de instructies waren: wis alles". Die instructies kwamen van de toenmalig griffier, aldus Van R..
Verdenking
Het onderzoek van de rijksrecherche heeft zich beperkt tot de rol van de ambtenaren. Onderzoek naar Kamerleden kan alleen worden gedaan door Procureur-Generaal bij de Hoge Raad. Hier moet de regering of de Tweede Kamer opdracht toe geven.
Uit het dossier blijkt dat de rijksrecherche wel de telefoongegevens in die periode van alle negen Kamerleden die toegang hadden tot de gelekte informatie, waaronder Vera Bergkamp, apart heeft bewaard. Dit in verband met "een eventuele latere verdenking tegen één of meer Kamerleden".
Huidig Kamervoorzitter Martin Bosma liet eerder al weten signalen van betrokkenheid van Bergkamp en topambtenaren "zeer serieus" te nemen. "Het aanzien van de Tweede Kamer staat op het spel."
https://nos.nl/nieuwsuur/(...)b-blijkt-veel-groterWat een shitshow op links