De EBI

quote:

Ooit werd de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) in Vught gebouwd om ervoor te zorgen dat gevangenen niet konden ontsnappen. Maar tegenwoordig zijn de uitdagingen door de verharding in de onderwereld vele malen groter. Vrijdag gingen de poorten van de EBI voor een keertje open voor journalisten. Een reportage uit een eenzame betonnen bak.

Het is een gevangenis binnen een gevangenis, omgeven door dikke, hoge, betonnen muren. Wie de EBI binnen wil komen moet eerst door de poorten van de reguliere gevangenis van de PI Vught, om daarna door een gangenstelsel uit te komen bij Unit 5 - de eigenlijke naam van de EBI. Die werd ooit opgericht, omdat in de jaren 80 een aantal gevaarlijke criminelen wist te ontsnappen uit reguliere gevangenissen. En sinds de oprichting is het ook nog nooit voorgekomen dat iemand uit de EBI wist te ontsnappen. Een groot succes dus.

Wie eenmaal voet heeft gezet binnen de klinische betonnen muren van de EBI, voelt het beklemmende gevoel van eenzame opsluiting. Als vanzelf bekruipt je het gevoel dat ontsnappen hier inderdaad kansloos is. Hoge muren, overal camera’s, een stalen frame boven de luchtplaats (om ontsnapping per helikopter of drone te voorkomen) en kilometers prikkeldraad.

In dit gebouw, verdeeld over vier verschillende units, zitten de gevaarlijkste criminelen van Nederland. Ridouan Taghi bijvoorbeeld, net als zijn zoon Faissal en Saïd Razzouki - ook een kopstuk uit het bekende Marengo-proces. Oudgediende Willem Holleeder zit hier al enkele jaren in afzondering.

Want dat is wat de EBI kenmerkt. Omdat hier de meest (vlucht)gevaarlijke klanten van Nederland zitten, wordt elke stap gecontroleerd. Nergens ben je als EBI-gedetineerde alleen, overal worden je stappen door minstens twee medewerkers gevolgd.

Als je uit je cel wordt gehaald, bijvoorbeeld om een uurtje te luchten, wordt een strikt regime gevolgd. De gedetineerde moet vier items uit zijn cel laten zien: een pen, een lepel, een kam en zijn tandenborstel. Dit zijn namelijk de vier items in de cel waarmee de gedetineerde het personeel mogelijk kan aanvallen. Laat je deze items niet zien, dan gaat de deur niet open.

Het regime in de EBI is streng: één keer in de week mag vooraf gescreend bezoek worden ontvangen, maar alleen achter glas. Bellen kan ook eenmaal keer per week, zij het slechts 10 minuten. Bovendien wordt tijdens al deze contactmomenten meegeluisterd door het gevangenispersoneel, om te voorkomen dat er criminele boodschappen worden doorgegeven. Wie in de EBI zit opgesloten, heeft niet of nauwelijks contact met mensen en zit vrijwel eenzaam opgesloten in die betonnen bak.

Meerdere incidenten
Toch kwam de EBI de afgelopen jaren negatief in het nieuws door een aantal incidenten. Zo bleek vorig jaar dat gedetineerden mogelijk anderhalf jaar contact met elkaar hadden via de toiletten. Door met een handdoek het water uit de wc-pot op hun cel te halen, konden ze vervolgens via de afvoerkanalen met elkaar praten. Iets dat de EBI juist niet wil, want zo worden mogelijk criminele berichten aan elkaar doorgespeeld.

In oktober 2021 bleek dat Ridouan Taghi maandenlang via zijn advocaat en neef Youssef Taghi berichten uit de streng beveiligde gevangenis kon smokkelen. Een deel van die berichten ging over een plan om Ridouan Taghi te bevrijden. Daarbij werd over verschillende scenario’s nagedacht: een ontsnapping met veel geweld of door medewerkers van de EBI te ontvoeren.

,,Ons werk in de EBI is altijd gericht geweest op het hinderen van communicatie”, zegt Wim Saris, directeur-generaal van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI). ,,Maar hierdoor heeft het wel een extra dimensie gekregen. Het gaat nu ook over het naar buiten brengen van informatie en boodschappen. We weten dat ieder contactmoment een risico is, en daarom worden ook alle gesprekken gevolgd en meegeluisterd. We weten waartoe deze groep in staat is.”

Saris is daarom blij met nieuwe wetgeving die eraan komt, waardoor het mogelijk wordt om het contact dat gedetineerden hebben met hun advocaat visueel te volgen. ,,Dat je het nodig hebt is niet iets waar we blij van worden. Maar ook dat contactmoment is een risico”, zegt hij, verwijzend naar de recente strafzaken rondom de advocatenneef van Taghi en ook Taghi’s andere advocaat: Inez Weski.

Extra vleugel
De verharding van de georganiseerde misdaad zorgt er ook voor dat er momenteel in en rond de EBI flink wordt verbouwd. Zo was er speciaal voor Ridouan Taghi een extra vleugel gebouwd met een eenpersoonsafdeling, de E1, zodat hij volledig afgezonderd van de andere gevangenen zijn straf kan uitzitten. Momenteel zit hij nog steeds afgezonderd, maar op een andere afdeling, waardoor zes andere cellen niet gebruikt kunnen worden. ,,De rek is in zicht”, zegt DJI-directeur Saris daarover. ,,We zijn blij dat er binnenkort wordt begonnen met de bouw van twaalf nieuwe cellen.”

Na een paar uur zit de rondleiding erop en is het tijd om weer de buitenlucht op te zoeken. Rest de vraag aan DJI-directeur hoelang een gedetineerde moreel gezien in de EBI kan blijven zitten. Ook omdat er nogal eens kritiek klinkt op het EBI-regime, dat té streng zou zijn: vorig jaar ging een aantal gedetineerden in hongerstaking. Saris wijst dat van de hand. ,,Ons beleid is humaan en in balans met de risico’s die we moeten beteugelen.’’