Itzulia 2024 #1

Nou, lekker ritje was dat. Eerst gaat Roglic op z'n bek, op zich geen bijzondere gebeurtenis. Wel bijzonder: het peloton besluit op hem te wachten. Ze reden bijna stilstaand het laatste klimmetje op, niemand deed iets. Solidariteit is mooi, maar je kunt ook overdrijven. Mooi gebaar, maar een matige rit werd daardoor nog een heel stuk matiger. We hadden koers nodig op die klim om er iets van te maken, maar nu reden we gewoon met een heel peloton naar de finish. En dat ging mis, uiteraard. Nog een chute, vlak voor het eind. Onder meer Ayuso lag bij die val, waardoor ondertussen alle favorieten een keer de grond van dichtbij hebben gezien. Alleen Vingegaard nog niet, die zal nu dan vast aan de beurt zijn. Voor de koers is dat niet leuk, Ayuso en Roglic hebben we toch nodig om het Vingegaard enigszins lastig te maken. De sprint die daarna volgde was ook wel weer bijzonder, lekkere finale in Altsasu. Prachtig werk van Alex Aranburu, die het een goed idee leek om op 300 meter van de finish zijn sprint al in te zetten. Dat is als het vlak is al ver, als het dan ook nog vals plat omhoog loopt is het helemaal zelfmoord. Quinten Hermans profiteerde, godbetert. De man die een veeg uit de pan kreeg van Roodhooft omdat hij voor een dik salaris niets presteerde slaat keihard terug, deze rit in de Itzulia pakken ze hem niet meer af. Jammerlijke rit en jammerlijke Itzulia tot nu toe, hopelijk wordt het nu beter. Het parcours van de volgende rit ziet er wel wat beter uit, al is het nog steeds niet helemaal wat we willen zien.




De rit gaat van start in Etxarri Aranatz, daar reden we tijdens de vorige rit ook al twee keer doorheen. In Etxarri Aranatz, of Etxarri-Aranatz met streepje, zijn we de afgelopen jaren wel vaker geweest. Ook tijdens de Vuelta fietsen we er wel eens doorheen, deden we vorig jaar nog. Voor mij iedere keer een mooi moment om leeg te lopen over Egoi Martinez en Mulu Hailemichael. Dat heb ik al zo ontzettend vaak gedaan dat jullie het verhaal inmiddels wel moeten kennen: Egoi Martinez is de manager van Mulu en toen de carrière van Mulu dreigde te ontsporen na het stoppen van Delko nam Egoi Mulu onder zijn vleugels. Hij haalde hem naar Etxarri-Aranatz, zijn woonplaats, en daar woont Mulu nog steeds. Helaas is Mulu nu niet in koers, erg gemeen dat Caja Rural hem niet heeft opgesteld in zijn thuiskoers. Dit achtergrondverhaal blijft indrukwekkend, deze quote vertederend:

quote:

Martínez rented an apartment in Etxarri-Aranatz in the northern Spanish region of Navarre for Hailemichael to stay. It was 100 metres from both Martínez’s own home and his parents. “I always thought that life was something more than just making money and drinking beers, and I took this on as a challenge,” says Martinez. “It has been very, very hard, but almost the whole village has been luchadores – fighters – for Mulu and have so much love for him. My parents have welcomed him like a son, my wife too, my kids like their brother. I don’t know whether he’s my brother or my son, but he’s part of our family.”

Egoi Martinez heeft samen met Angel Edo meer renners onder zijn hoede, al is Mulu de enige die hij onderdak hoeft te bieden. Veel van zijn andere coureurs zijn wel in koers, onder meer Matias Skjelmose, Igor Arrieta, Iker Mintegi en Unai Iribar. Niet alle Basken zijn eigendom van Acquadro, gelukkig. Skjelmose is een smetje, maar goed, je kunt niet alles hebben. Egoi Martinez is verder niet de enige oud-prof uit Etxarri-Aranatz, zijn voormalige collega bij Euskaltel Gorka Verdugo is ook uit deze plaats afkomstig. Het is verder niet een plaats waar veel over te vertellen valt. Ik zou nog een uur kunnen praten over Mulu, maar als het echt over Etxarri moet gaan krijg ik het moeilijk. De plaats ligt in een vallei tussen allerlei mooie bergen in, dat wel. De berg Beriain mag er zijn, bijvoorbeeld. Je kunt vanuit Etxarri-Aranatz ook aan allerlei mooie beklimmingen beginnen, Mulu mag graag naar de Puerto de Lizarraga klimmen. De koers komt graag door Etxarri-Aranatz, maar beginnen of eindigen, dat is dan weer een ander verhaal. De helaas ter ziele gegane koers Euskal Bizikleta kwam hier in 1996 ooit langs, dan ben je er wel zo ongeveer. Volgens PCS gaan we Mulu binnenkort in een aantal Franse 1.1-wedstrijden zien en daarna in de Ronde van Turkije. Hup Mulu.



De eerste kilometers van deze rit zullen bekend aanvoelen voor de renners, ze rijden namelijk van Etxarri Aranatz naar Altsasu en dat deden ze tijdens de vorige rit ook al twee keer. Ditmaal blijven we voorbij Altsasu in dezelfde vallei, waar de wegen nog een tijd recht, breed en vlak zullen blijven. Na een tijd verlaten we Nafarroa en betreden we de volgende Baskische provincie, Araba. In Araba wijken we af van de hoofdweg in de vallei voor een klein ommetje, maar dat stelt zeer weinig voor. De renners rijden door Egino, het dorpje waar Lourdes Oyarbide vandaan komt. Een renster die jarenlang voor Movistar reed, maar dit jaar is ze teruggekeerd naar huis, ze heeft een contract getekend bij Laboral Kutxa, de vrouwenploeg van Euskaltel. Heel goed is ze verder niet, dus rijden we snel verder over de hoogvlakte van Araba om even later Albeniz te passeren, waar de voormalige prof Alberto Lopez de Munain dan weer vandaan komt. Die was er zo'n beetje vanaf het begin van Euskaltel-Euskadi bij, en won godbetert ooit nog een rit in de Dauphiné. Brede wegen door een hoogvlakte die vrij leeg is, dit deel van Araba is nooit heel inspirerend. Even later komen de renners uit in Zalduondo, in dit dorpje veranderen ze van koers en fietsen ze een tijdje zuidwaarts in licht dalende lijn richting Agurain, het dorp van de profs Jokin Murguialday en Andoni Lopez de Abetxuko. Zijn er allebei niet bij in deze Itzulia, dat is dan weer jammer. Jokin reed namens Caja Rural de Ronde van Catalonië en staat nu op de rol voor de Ronde van Turkije, terwijl Andoni Lopez de Abetxuko momenteel namens Euskaltel actief is in de Ronde van de Loire. Agurain, ook wel Salvatierra, is tevens het dorp van de band DUPLA, die zo nu en dan in hun clips ook een sfeerbeeld tonen van de hoogvlakte alhier. Voor de koers is van belang dat je in Agurain kunt beginnen aan een serieuze beklimming. Dat deden we vorig jaar al tijdens de Itzulia en dat kunstje herhalen we nu, het zal 7,1 kilometer aan 5,8% omhoog gaan naar de top van Opakua. Het is een vrij onregelmatige klim, tussendoor komen de renners heel wat stroken aan meer dan 10% tegen. We beginnen aan de klim na meer dan 30 vrij vlakke kilometers, de kans dat hier de kopgroep van de dag gaat ontstaan lijkt derhalve klein en de klim lijkt daarom niet direct veel betekenis te hebben, maar je weet het nooit. Na 41 kilometer komen de renners boven op deze stevige puist, de enige klim van de dag van tweede categorie. Voor de jongens die graag de bergtrui willen hebben wel een belangrijke, dus.




Veel renners zullen die beklimming van Opakua wel kennen, is het niet van de Itzulia van vorig jaar dan wel van de Vuelta het jaar ervoor. Drie jaar op rij Opakua in een koers, toe maar. Na de beklimming van Opakua rijden de renners heel wat kilometers door een natuurgebied dat luistert naar de naam Izki. Het terrein hier is glooiend, het gaat heel wat kilometers op en af terwijl de wegen een tijd wat smaller zijn. Tot in Maeztu is dat zo, daarna worden de wegen wel weer wat breder. De omgeving is mooi, al zullen we daar niet veel van zien aangezien men tegen deze tijd nog niet live is. Je kunt me geloven op m'n woord, of je kunt simpelweg een paar maanden geduld hebben als je wil weten hoe mooi het hier is. De Vuelta zal dit jaar ook deze regio aandoen, er gaat een rit aankomen in de buurt van Maeztu, in het natuurpark Izki. Een beetje een floprit, maar hey, de beelden zullen in ieder geval de moeite waard zijn. Hoe dan ook, in Maeztu verlaten we het parcours van de rit van vorig jaar en kiezen we voor een weg die ons rechtstreeks naar Vitoria-Gasteiz gaat brengen. Dit is een brede weg die eventjes vlak is, maar zodra het peloton het dorpje Virgala passeert begint er een ongecategoriseerde klim. Het gaat 5,5 kilometer omhoog naar de top van de Puerto de Azazeta, een klim die 4 kilometer lang vooral vals plat is. Omhoog aan een procentje of drie, meer niet. In de laatste anderhalve kilometer wordt het iets interessanter, het gaat dan aan 5% omhoog. Geen enorm lastige klim, we kunnen er enig begrip voor opbrengen dat deze klim geen bergpunten waard is. Het is een snelweg omhoog, ook de andere kant van de klim is voorzien van een brede weg. Die andere kant is evenwel een stuk lastiger, het gaat een kilometer of vier aan meer dan 6% omlaag. We noteren een paar flauwe bochten, maar eigenlijk komen de renners geen lastige bochten tegen. Toch kan dit alsnog een gevaarlijke afdaling blijken te zijn, als we aan 6% afdalen zonder dat er geremd hoeft te worden gaat de snelheid heel hoog liggen. Brede weg, dus genoeg ruimte om elkaar in te halen. Nee, doe toch maar rustig aan, de finish is nog ver weg. Beneden bereiken de renners een nieuwe hoogvlakte, ze kijken uit over velden vol graan. Deze hoogvlakte is vooral weer vlak, we kunnen grofweg stellen dat de komende 45 kilometer zo goed als vlak zijn. Geen heel spannend stuk van de rit, ben ik bang. We rijden langs Estibaliz af, waar in het verleden nog wel eens een rit eindigde in de Itzulia, en bereiken even later het voorgeborchte van Gasteiz. De hoofdstad van het Baskenland is de startplaats van de volgende rit, tijdens deze rit werken we alleen even een rondje af door de oostelijke agglomeratie. Het peloton bereikt Elorriaga, slaat dan af richting Arkaute, om daarna via Zurbano naar Durana te rijden en ter hoogte van Durana laten we het grondgebied Gasteiz voorlopig achter ons. Maar we keren terug, dus. In en rond Gasteiz ligt er wat bochtenwerk op het parcours, wat rotondes en dat soort dingen, maar de tocht blijft enorm simpel. Van Durana rijden we rechtdoor naar Mendibil, het volgende dorp dat we tegenkomen heet Arroyabe. Het ging lang rechtdoor over een brede weg, maar de weg buiten Arroyabe wordt iets bochtiger, terwijl het ook zowaar een tweetal kilometer aan 3% omhoog zal gaan. Daarna gaat het kort naar beneden, voor de weg weer vlak wordt. We fietsen inmiddels in de buurt van Uribarri Ganboa, langs het gelijknamige stuwmeer dat we de afgelopen jaren met enige regelmaat in koers hebben gezien. Vorig jaar kwam de Tour hier nota bene voorbij, toen we van Gasteiz naar Donostia reden. Toen reden we wel langs een andere kant van het meer, maar alsnog.



De renners rijden nu een kilometer of vijf langs het meer, passeren het dorpje Uribarri-Ganboa, slingeren zich op en af door wat bochten heen en komen dan aan de rand van het meer uit bij het dorpje Landa. Een dorpje waar we tijdens deze rit twee keer doorheen zullen rijden, en een dorpje waar Mikel niet uit afkomstig is. Die komt uit Murgia, een paar kilometer verderop. Al woont hij tegenwoordig in Amurrio, ook niet heel ver van hier. Enfin, in het dorpje Landa vinden we ook een park met een strandje, een zeer populaire bestemming voor de lokale bevolking. Vooral vanuit Gasteiz trekken ze graag deze kant op, ver is het niet. De renners slaan in Landa linksaf en beginnen dan aan een lokale ronde, de organisatie vindt het leuk om overal twee keer voorbij te fietsen. Van Landa fietsen we richting Legutio, waar de aankomst te vinden is. Maar als we na 107 kilometer voor het eerst door Legutio rijden volgt er slechts een tussensprint. Het stuk tussen Landa en Legutio is niet heel boeiend, de weg is recht, breed en behoorlijk vlak. Ook een stukje weg dat vorig jaar in de Tour zat, bekend terrein voor redelijk wat renners. Legutio is gelegen aan een stuwmeer en na de eerste doortocht aldaar volgen we een tijd dit meer richting het noorden, al zien we weinig water omdat we vooral over een brede weg door het bos fietsen. Van Legutio gaat het richting Otxandio over een weg die nog een aantal kilometer zo goed als vlak zal zijn. Zodra we Otxandio bereiken gaat de rit pas echt beginnen, we hebben er lang op moeten wachten maar er staat nu eindelijk wat steil spul op het programma. Otxandio is het dorp van Dalmacio Langarica, de winnaar van de Vuelta van 1946. Een prachtige naam, en vanuit zijn dorp kun je ook aan een prachtig klimmetje beginnen. We noteren een tweetal bochten naar rechts en dan gaat het twee kilometer aan 9% omhoog naar het dorpje Olaeta. De weg omhoog is behoorlijk breed, dus valt het amper op, maar dit is een pittig klimmetje. De renners komen onder meer een halve kilometer aan 11% met pieken tot 14% tegen, best geestig. Eenmaal in het dorpje Olaeta slaan de renners rechtsaf en daarna begint dat steile stuk echt, waarna het voorbij de top nog even wat verder vals plat omhoog zal lopen, we hebben tegen die tijd 119 van de 159 kilometer afgewerkt. De finale begint hier.





Er volgt niet direct een afdaling na de klim, het gaat dus eerst nog even wat verder omhoog. Een golvende weg, met nog een paar lastige meters tussendoor. Even later begint er dan toch een afdaling, een vrij lange. Een vrij technische ook, de renners komen meerdere haarspeldbochten tegen. De weg is wel gigantisch breed en het asfalt zeer goed, die technische bochten zouden daardoor goed te doen moeten zijn. Tenzij het regent, altijd een mogelijkheid in het Baskenland. We rijden inmiddels door de gemeente Aramaio, wederom een prachtig stukje Baskenland. Zodra we het gelijknamige dorp bereiken zijn we beneden en niet ver buiten het dorp slaan we zonder dat we een vlakke meter hebben gezien meteen scherp rechtsaf om direct aan de volgende klim te beginnen. Weer een lastige klim, de weg wordt na de bocht smaller en loopt zonder pardon aan 10% omhoog. De komende 2,3 kilometer gaat het aan 8,4% omhoog naar Untzilla, maar het venijn zit vooral in de eerste anderhalve kilometer. Een kilometer aan 10% en een kilometer aan 8%, waarna het in de resterende meters steeds vlakker wordt. Het is een Itzulia die weinig mogelijkheden biedt om in de aanval te gaan, de renners gaan iedere gelegenheid moeten aangrijpen en deze klim is zeker een gelegenheid. Tijdens de klim is er regelmatig een prachtig uitzicht over de vallei, maar er is geen tijd om op dat uitzicht te letten, hup, aanvallen, koers, aupa. Na 133 kilometer komen de renners boven in het gehucht Untzilla, een werkelijk wonderschone plaats. Voorbij de top kijken de renners zo de vallei van Aramaio in, net boven ze ligt de lokale kerk en als je van de kerk de andere kant op kijkt zie je in de verte Anboto liggen, een van de heilige bergen van de Basken. Het thuis van hun godin Mari, de belangrijkste godin uit de Baskische mythologie. Als de koers weer eens niet om aan te zien is kunnen we ons ieder geval nog laven aan het uitzicht. Klimmetje dat overigens wel vaker in de koers is voorgekomen, vooral in de Ronde van het Baskenland voor de vrouwen, nu is het een keertje de beurt aan de mannen.




Voorbij de top gaat het nu wel meteen omlaag, een stevige afdaling richting Aretxabaleta is het volgende onderdeel van deze rit. Direct in het begin van deze afdaling komen de renners enkele technische bochten tegen, het venijn zit hier in het begin. Na een stuk of drie lastige bochten in het begin wordt de afdaling steeds makkelijker, terwijl de omgeving hemeltergend mooi blijft. Schitterende vergezichten hier, als het weer het een beetje toelaat kunnen hier prachtige plaatjes geschoten worden. Eenmaal beneden in Aretxabaleta komen de renners een rotonde en een flink aantal bochten tegen, opletten Primoz. Aretxabaleta is het dorp waar Amy Pieters in 2018 een rit won in de Emakumeen Bira, arm kind. Verder vooral een dorp van voetballers, ik neem aan dat de naam Andoni Zubizarreta meer belletjes doet rinkelen dan die van Garazi Estevez. Enfin, na het bochtenwerk in Aretxabaleta komen we op een brede weg terecht die ons rechtdoor naar de laatste klim van de dag brengt. Het is een aantal kilometer recht, breed en vlak, op weg naar die laatste uitdaging van de rit. Een moment om even op te schuiven, want de laatste klim is er wel eentje waar de koers volledig gaat ontbranden. De brede weg brengt het peloton in eerste instantie van Aretxabaleta richting Eskoriatza, een dorpje met een mooi historisch centrumpje. Ook een dorpje waar de weg wat omhoog begint te lopen, voor we aan de slotklim beginnen gaat het eerst een drietal kilometer vals plat omhoog. Stukje aan 3%, stukje aan amper een procent en dan een stukje aan 4%, vooraleer het serieuze werk volgt. De renners fietsen langs een restaurant, het Maulanda Jatetxea, en hier volgt de tweede tussensprint van de dag. Direct na de tussensprint vliegen de percentages de hoogte in, het gaat drie kilometer omhoog aan bijna 9%. Tijdens deze drie kilometer komen de renners zelfs twee halve kilometers aan bijna 11% tegen met enkele pieken tot 13%. Door die brede weg lijkt het hier helemaal niet zo lastig, maar dit zijn percentages waar de renners iets mee kunnen. Door al het bochtenwerk kun je ook nog snel uit beeld zijn, we moeten maar hopen dat de renners er een beetje goesting in hebben. Al helpt het ook niet mee dat zo'n beetje alle favorieten inmiddels op de grond hebben gelegen, lekker dan. In ieder geval, een klimmetje waar Jonas Vingegaard prima full retard zou kunnen gaan, vooral omdat hij als enige nog niet is gevallen. We fietsen tijdens de klim door Leintz Gatzaga, een dorpje dat heilig is voor het Baskische wielrennen. Op het hoogste punt van het dorp vinden we een heiligdom, het heiligdom van Dorleta. Zoals ze in Italië Madonna del Ghisallo hebben en zoals de Tour de France ons graag langs Notre-Dames-des-Cyclistes in de buurt van Labastide-d'Armagnac brengt hebben ze in het Baskenland het heiligdom van Dorleta, een kerk gevuld met wielerspullen. Er zijn twee wegen omhoog richting Leintz Gatzaga, langs de weg die we nu niet nemen staat ook nog eens een beeld van Maria, de Virgen de Dorleta. Deze heilige maagd van Dorleta is aan beide kanten voorzien van heel wat bloemen en wielermemorabilia, het is een bedevaartsoord voor de Baskische fietsers. Sinds 1959 mogen we deze plek echt heilig noemen, want een paar locals zijn op bezoek geweest bij de paus om de Virgen de Dorleta te laten benoemen tot de patroonheilige van de Baskische wielrenners. De paus gaf zijn zegen en sindsdien is er een Baskische Madonna del Ghisallo. Beter goed gejat dan slecht verzonnen.



Virgen de Dorleta.

En het heiligdom van Dorleta.

En een kicken muurschildering in Leintz Gatzaga, op het moment dat er boven de 10% geklommen wordt.

Na 150 kilometer, op 9 kilometer van de finish, komen de renners boven op deze behoorlijk lastige klim, terwijl we ons dus op heilige grond bevinden. Op deze heilige grond wordt jaarlijks een amateurkoers wordt verreden, onder meer het fenomeen Oier Lazkano wist ooit te winnen voor de neus van Dorletako Ama. Dit had eerlijk gezegd ook een prima moment kunnen zijn om deze rit af te sluiten, een keer een aankomst bergop, maar nee, daar doen we dit jaar niet aan. We breien er nog een stuk aan vast, we laten de patroonheilige van de Baskische wielrenners achter ons en gaan via Landa terug naar Legutio. Voorbij de klim slaan de renners rechtsaf, ze bereiken een nóg bredere weg en die weg loopt een beetje omlaag. Geen echte afdaling aan het eind, vergelijkbaar met de vorige rit. Wel wat bochtenwerk, maar het stukje in licht dalende lijn is bepaald niet uitdagend. Heb je allemaal Baskische wonderdalers, geef je ze geen terrein om hun kunsten te laten zien, tja. Tijdens de klim reden we even een paar kilometer door Gipuzkoa, maar richting de aankomst keren we terug in Araba, we scheren langs Landa af en dan gaat het in gestrekte draf richting Legutio. Van Landa gaat het eigenlijk zo goed als rechtdoor richting Legutio over een glooiende weg. Tussen kilometer zes en drie van het eind is de weg breed, recht en licht heuvelachtig, maar het is geen terrein om iemand uit het wiel te kletsen. Wel terrein voor een late uitval, al blijf je door de rechte en brede wegen lang in het zicht. Het is een poepsimpele finale, tot de slotkilometer. De bochten zijn op één hand te tellen, op drie kilometer van het eind een keer een brede naar rechts, maar daarna gaan ze in de laatste kilometer toch lollig doen. Waar ben je allemaal mee bezig, Roberto? Gigantisch brede wegen, niets aan de hand, maar dan die slotkilometer: op 800 meter van het eind scherp naar rechts. Brede weg nog steeds, da's te doen. Maar dan: op 500 van het eind, terugdraaiende bocht naar rechts, een smallere weg in die even een paar meter steil omhoog loopt, klein stukje aan 9% aldus het roadbook. Aan het eind van dat straatje gaat het nog eens stevig naar rechts en dan gaan we zo goed als rechtdoor verder richting de finish, vals plat omhoog. Vlak voor het bereiken van het centrum van Legutio, en vlak voor een drempel, zou de finishlijn moeten liggen. Waarom we niet gewoon de finish een kilometer eerder leggen is me een raadsel, maar afijn.



Finishplaats Legutio is gelegen aan meerdere stuwmeren, onder andere het stuwmeer van, goh, Legutio, maar ook het stuwmeer van Urrunaga. Dat is zo'n beetje het belangrijkste wapenfeit ook meteen van de plaats, er valt niet bijster veel over te vertellen. Tijdens de Tour reden we vorig jaar dwars door Legutio heen, de afgelopen jaren zijn we ook in de Vuelta met enige regelmaat gepasseerd in dit dorpje. In 1936 vond tijdens de Spaanse Burgeroorlog een bloedige veldslag plaats in Legutio, een plaats die het tegenwoordig naast al die stuwmeren vooral moet hebben van een hoop groene weides en flink wat industrie. In een grijs verleden bestond de Ronde van Araba nog als profkoers en in die tijd kwam er ooit een rit aan in Legutio. We moeten helemaal terug naar het jaar 1999, toen won Iban Sastre hier een tijdrit. Iban Sastre, ondanks een Baskische voornaam kwam hij uit El Barraco. Dat zal dan wel familie van Carlos Sastre zijn, kan bijna niet missen. Hij reed een paar jaar voor Festina, maar verdween geruisloos uit het peloton. Zoals Legutio ook geruisloos weer uit onze gedachten kan verdwijnen. Ergens in het plaatsje is een leuke poort te vinden, maar veel architectonische hoogtepunten zijn er niet te vinden. In het slot van de rit rijden we langs een sloot nieuwbouw, het heeft veel weg van een Nederlandse vinexwijk. Het is aangenaam vertoeven langs het stuwmeer, maar verder hoef je niet direct om te rijden richting Legutio.




Dit wordt natuurlijk de dag dat Jonas Vingegaard verschroeiend gaat uithalen. Sluiten we af met een muziekje van de dag, ik kies voor een liedje van een band uit Aretxabaleta, alleen al om jullie hersens nog eens te laten kraken vanwege die naam, maar ook omdat we daar in de finale van de rit natuurlijk doorheen zijn gefietst. En omdat er bij mijn weten weinig muziek in Legutio zit. En nog een foto van de dag, leuk!