Vandaag op topics.nl een artikel uit het Parool:
Gewelddadige incidenten en agressieve ouders: onveilig klimaat IJburg College zorgt voor uittocht tientallen docentenTientallen docenten verlaten het IJburg College. Ze deinzen terug voor de vele gewelddadige incidenten in een klimaat waarin leerlingen overal mee wegkomen. ‘Ergens moet een grens zijn, die is er nu niet.’
Het gebeurde in maart vorig jaar. Een bovenbouwleerling sloeg de boel kort en klein en haalde uit naar een andere scholier. Docenten sloten zichzelf met de belaagde scholier op in de wc, omdat het op dat moment de veiligste situatie was die ze konden bedenken. Drie docenten werkten de gewelddadige scholier de school uit. De gealarmeerde politie werd weggestuurd door een leidinggevende, die – toen de teruggekeerde aanstichter opnieuw onrust veroorzaakte – de politie toch maar weer inschakelde.
De volgende dag waarschuwde de schoolleiding per mail dat het niet de bedoeling is dat medewerkers op eigen houtje het noodnummer bellen. ‘Overleg eerst met je teamleider voor je de politie belt,’ luidde de boodschap.
Het is slechts een van vele incidenten die zorgen voor een uittocht van docenten op de enige middelbare school op IJburg met een vmbo-, havo- en vwo-afdeling.
Agressieve oudersDe school, die een kleine negenhonderd scholieren telt, kampte eerder met problemen. Toen directeur Jolanda Hogewind begin 2019 aantrad, stond zowel de
financiële huishouding als de onderwijskwaliteit ter discussie. Er is actie ondernomen, maar daarmee is de rust niet weergekeerd. Zo’n 35 docenten zijn de afgelopen maanden vertrokken of keren na de zomervakantie niet terug. Daarmee houdt – naast een handvol onderwijsondersteuners – bijna 30 procent van het docentenbestand het voor gezien.
De exodus kan niet los worden gezien van gewelddadige incidenten, agressieve ouders en docenten die zich onveilig voelen. Van die laatste groep sprak Het Parool er 24. Zes van hen willen alleen hun vertrek bevestigen. Zestien anderen vertellen over de redenen van hun ontslag. Anoniem, uit angst voor represailles van de schoolleiding. Verschillende docenten doen opgelucht hun verhaal. “Ik zat er al over te denken om jullie te benaderen.” Of: “Mijn ouders zeiden: ‘Stap toch naar de krant’.”
Ze vertellen over de gebeurtenissen omdat ze zich zorgen maken over de situatie voor leraren. En ze benadrukken dat er veel fijne leerlingen zijn die een veilige school verdienen. Nu is daar in hun ogen geen sprake van.
Gegijzeld in de kleedkamerEen berucht voorval dateert uit het voorjaar: een leidinggevende kreeg van een scheldende leerling een stoel naar zijn hoofd. Schorsing bleef uit. Docenten vertellen ook over vrouwelijke docenten die werden gewaarschuwd door leerlingen dat ze hen na schooltijd ‘te pakken’ zouden nemen.
In oktober 2020 werden leerlingen enkele minuten gegijzeld in de gymkleedkamer door een met een mes zwaaiende scholier. Toen de dader de straat op rende sloeg een betrokken docent alarm bij de leiding, in de veronderstelling dat de politie zou worden gebeld. Dat gebeurde pas na ruim een uur, nadat slachtoffers contact hadden gezocht met het thuisfront. Voor critici een bevestiging van het beleid om de politie zo veel mogelijk buiten de deur te houden. De docent belandde ziek thuis en heeft de school inmiddels verlaten.
Ook een skitripje eind 2019 naar Oostenrijk staat in het collectieve geheugen gegrift. Vooraf maakten docenten tevergeefs bezwaar tegen de aanwezigheid van leerlingen uit 4 vmbo die als moeilijk hanteerbaar te boek stonden. Begeleiders kregen in de bus kauwgum naar hun hoofd. Een leerling die geen zin had om te stoppen met skiën bedreigde een docent en sloeg hem op zijn hoofd. Een ander kreeg een woedeaanval in de bus.
Bij terugkomst maakten de begeleiders een aangeslagen indruk. De mishandelde docent stopte met lesgeven.
Corona als oorzaakToiletten en plafonds op de school zijn regelmatig doelwit van vernielingen. Een freesmachine werd gestolen.
Sommige docenten wijten de onrust mede aan de
lockdowns. “Na corona zijn veel leerlingen niet in staat te onderscheiden wat wel en niet door de beugel kan,” aldus een leraar. Maar, zegt hij ook: “De schoolleiding zou beter moeten uitleggen wat wel en niet mag.”
Er is brede kritiek op het beleid om in principe geen leerlingen te schorsen. “Iemand onderwijs ontzeggen is niet altijd de oplossing,” zegt een leraar. “De schoolleiding wil het bij voorkeur met maatwerk oplossen. Maar als je nooit ingrijpt, geef je een verkeerd signaal. Veel kinderen hebben behoefte aan structuur en duidelijkheid. Die kunnen we niet bieden.”
Een docent kreeg meermaals de vraag van leerlingen welke sancties er staan op vechten. “Daar kon ik geen antwoord op geven, want er zijn geen richtlijnen.”
“Na een knokpartij volgt een gesprek en dan ben je er vanaf,” aldus een collega. “Dat zien die leerlingen; die weten dat ze ermee weg komen.” Weer een ander vult aan: “Ergens moet een grens zijn, die is er nu niet.” Een laatste collega: “We hebben leerlingen niet in de hand.”
Geen dossieropbouwVolgens de schoolleiding staan er wel sancties op ongeoorloofd verzuim. Maar een docent vertelt dat scholieren zestien keer te laat kunnen komen of spijbelen zonder gevolgen, afgezien van een gesprek met de ouders of verzorgers. “Dat geeft ze het idee dat ze zestien keer ongeoorloofd weg kunnen blijven. Het jaagt het verzuim aan.”
Sommige leerlingen komen tientallen keren te laat zonder dat er iets gebeurt. “Er is ook geen dossieropbouw, het wordt vaak niet vastgelegd.” Officieel is daar Magister voor (een app met onder andere roosters, huiswerk en cijfers), maar daar wordt geregeld de hand mee gelicht.
Als een leerling wél op wangedrag wordt aangesproken, kan die op een zogenaamd ‘herstelformulier’ zijn of haar verhaal doen. Hoeveel herstelformulieren iemand verzamelt, maakt niet uit. Zo is er een leerling met veertien formulieren, bij wie sancties desondanks uitblijven. “Ook na meerdere vechtpartijen volgt geen schorsing,” aldus een medewerker. “We zijn een school van kansen, zo wordt dan als reden aangevoerd.”
Rijke witte oudersDe problemen zitten vooral in de onderbouw van het vmbo en deels bij de havo. De vwo-afdeling lijkt op zijn laatste benen te lopen. Voor komend jaar hebben zich daarvoor nog geen vier basisschoolleerlingen aangemeld. Van de 56 leerlingen van de nabijgelegen Willibrordschool die na de zomer doorstromen naar het voortgezet onderwijs, gaan er slechts 6 naar het IJburg College. In 2018 telde de school meer dan 1400 leerlingen, inmiddels zijn dat er nog maar 870.
“Ook de havo-afdeling is de laatste jaren gekrompen,” zegt een docent. “De woningmarkt op IJburg is van invloed. Je hebt hier óf sociale huur óf hartstikke dure woningen. Dat doet iets met de populatie. De balans is weg, ook op school. Rijke witte ouders sturen hun kinderen elders naar school. Kinderen uit sociale huurwoningen komen hier en daar is de school niet op toegerust.”
Ongewild wordt het IJburg College steeds meer een school voor vooral vmbo’ers, vaak ook uit Zuidoost.
De schoolleiding leunt bij onrust op ‘leerklimaatmedewerkers’, jonge hulpkrachten die een vertrouwensband met scholieren proberen aan te gaan. Docenten kunnen hun hulp inroepen. “Daarmee ondermijn je je eigen gezag,” zegt een docent. Een ander: “Laatst zei zo’n medewerker: ik ben er voor de leerlingen. Maar wie is er dan voor een veilig leerklimaat?”
“Ik denk dat veel docenten mentaal op zijn,” concludeert iemand. “Altijd maar in gesprek moeten blijven. Ze voelen zich niet gehoord.”
Ouders lopen in en uitDie kritiek slaat terug op directeur Jolanda Hogewind, die in 2019 van het Calvijn College kwam. Dat groeide
onder haar leiding uit tot een van de beste vmbo’s van Amsterdam. Felix Rottenberg prees haar aan als ‘scholendokter’. Veel docenten op het IJburg College zijn minder enthousiast. Een enkeling zegt haar nog nooit te hebben gesproken. “Ze bestuurt via vier teamleiders, je ziet haar weinig op de werkvloer.”
Wie een probleem heeft met een leidinggevende, moet met diegene zelf op gesprek bij Hogewind. Een praktijk die niet uitnodigt tot het vrijelijk uiten van kritiek.
Het ‘opendeurbeleid’, waarbij ouders het gebouw in en uit kunnen wandelen, is intern ook omstreden. “Ouders komen soms op agressieve toon verhaal halen,” zegt een docent, “soms zelfs midden in de les.” Zo beet een moeder een leerling toe haar dochter niet meer te pesten.
Eind vorig jaar doken er in ruim een maand tijd tot drie keer toe boze ouders op en hielden docenten zich verborgen in het gebouw. “Dan moet je je als docent verstoppen... Je krijgt geen rugdekking van de school,” concludeert een leraar. “Een gevaarlijke situatie.”
FilmpjesSommige docenten proberen te ontsnappen aan het surveilleren tijdens pauzes of kijken als surveillant de andere kant op. Het vooruitzicht om klierende leerlingen aan te moeten spreken, stemt weinig vreugdevol. “Als ik een afspraak kan inplannen om er onderuit te komen, doe ik dat.”
Op school circuleren door leerlingen gemaakte filmpjes waarin jongere kinderen agressief worden bejegend. Zo is te zien hoe een leerling van het IJburg College een meisje aan haar haren over de stoep sleurt, tot hilariteit van medeleerlingen.
Wat leerlingen ook doen, consequenties zijn er niet of nauwelijks voor hun gedrag. Dat lijkt de rode draad in alle verhalen van de vertrokken docenten. Ook leerlingen met veel absenties slagen gewoon voor hun eindexamen. Een docent: “Wat voor signaal geef je dan aan lagere klassen?” Ouders vroegen deze medewerker om eerlijk advies over de schoolcarrière van hun kind. “Ik zei: zoek een andere school.”
POLL