quote:
Jumbo-Visma komt richting Olympische Spelen met “geheim schaatspak”
De schaatsers van topteam Jumbo-Visma hebben in het diepste geheim gewerkt aan de ontwikkeling van een speciaal wapen op weg naar de Winterspelen van Peking. Het resultaat is een naar verluidt baanbrekend wedstrijdpak, dat moet gaan zorgen voor snellere rondetijden. Komende maandag, tijdens een trainingswedstrijd in Thialf, worden de nieuwe kledingstukken nog één keer getest voordat volgende week zondag het cruciale olympisch kwalificatietoernooi van start gaat.
Succescoach Jac Orie is overtuigd. Met nog wat kleine aanpassingen heeft dit kersverse wedstrijdpak de potentie om een ’significante tijdswinst’ op te leveren. De afgestudeerd bewegingswetenschapper vertelt: „Het is lastig om er een winstpercentage aan te koppelen, maar ik zeg altijd: voor elke halve procent progressie moet je op dit niveau echt héél stevig trainen. En daar zijn dan ook nog risico’s aan verbonden, zoals het oplopen van blessures. Als je ervoor kan zorgen dat je wat winst kan pakken dankzij beter materiaal, hoef je daar als sporter nauwelijks extra werk voor te leveren. Elk beetje voordeel is daarbij erg mooi meegenomen. Dat kan in een grote wedstrijd net dat cruciale verschil maken. Zeker op de sprintafstanden zijn duizendsten van een seconde vaak al bepalend.”
Stap 1
Van de schaatsers wordt in dit traject vooral verwacht dat ze helpen bij het uittesten van het materiaal, en dat hebben de rijders van Jumbo-Visma veelvuldig gedaan. Ze zijn al twee jaar de hoofdrolspelers in een veelomvattend onderzoek, genaamd Project Aero. Een belangrijke rol daarin is weggelegd voor Red Bull. De innovatiepartner van Orie en consorten stelt dusdanig veel operationele en financiële middelen beschikbaar dat er dieper kan worden gegraven dan ooit tevoren. Dat heeft geleid tot waardevolle inzichten. „Het begon met het idee om een grote, dynamische windtunnel aan te leggen op het ijs”, blikt Orie terug. „Op het moment dat de schaatsers door die tunnel rijden, blazen we dat hele ding vol met rook. Met behulp van innovatieve cameratechnieken en laserstralen worden vervolgens de luchtstromen rond de schaatsers zichtbaar. Door die beelden nauwkeurig terug te kijken, kun je goed zien waar een verstoring zit. Dat hadden we nog nooit eerder op deze manier gedaan, omdat het enorm kostbaar is.”
“Het kan nog zo goed werken, maar je hebt er wel een flinke dosis lef voor nodig”
Jumbo-Visma heeft vele toppers onder contract staan: van Sven Kramer en Thomas Krol tot Kai Verbij en Antoinette de Jong. Om hun rivalen niet wijzer te maken, trainden ze alleen in het diepste geheim met die bewuste windtunnel. Ze huurden regelmatig het ijs van Thialf af voor zichzelf en konden dan ongestoord hun gang gaan. Orie zag op de kraakheldere videobeelden al snel dat er opvallend veel luchtweerstand rond de schaatsschoenen zat. En luchtweerstand is een grote tegenstander voor schaatsers. Hoe minder luchtweerstand ze hebben, hoe sneller ze gaan. „In de hoek van de bovenkant van de voet naar de voorkant van het onderbeen was een scherpe knik te zien”, analyseert de 53-jarige Hagenaar. „Als je aan het schaatsen bent, gebeurt er natuurlijk heel veel in die omgeving en we zagen daar flink wat verstoring. Dat was gelijk een punt waarmee we aan de slag wilden.”
Na uitvoerig overleg met een groep specialisten ontstond het idee om een speciale hoes voor de schaatsschoenen te ontwikkelen. Een van die specialisten is de Nederlandse pakkenmaker Bert van der Tuuk. Als het aankomt op wedstrijdkleding voor schaatsers, is deze 53-jarige Assenaar de wereldwijd meest gevraagde ontwikkelaar. Van der Tuuk wordt in dit geval ingehuurd door Fila. Dat bedrijf heeft enerzijds een samenwerking met de Nederlandse schaatsbond en produceert de bekende oranje pakken die worden gedragen tijdens internationale wedstrijden. Maar daarnaast is het ook de kledingsponsor van Jumbo-Visma. Dat is ontstaan doordat de leiding van die ploeg nu eenmaal de ambitie heeft om elk detail te verbeteren, en daar ook tijd en geld voor wil vrijmaken. „Die hoes was een eerste doorbraak”, vertelt pakkenmaker Van der Tuuk. „Je trekt dat ding over je hele schoen heen, zodat alles mooi gestroomlijnd is en de luchtstroming door geen enkel naadje verstoord kan worden. En het lost bovendien die scherpe knik op, waardoor de hoek van de voet naar het onderbeen nu heel mooi rond loopt.”
Stap 2
Toeval of niet: Verbij werd vorig seizoen wereldkampioen op de 1000 meter met die hoes om zijn schoenen. Maar die hoes is slechts één vondst. Tijdens de analyses is nog een belangrijke ontdekking gedaan. „Bij het maken van de pakken gingen wij er altijd vanuit dat de schaatsers een snelheid tot zo’n 60 kilometer per uur op het ijs halen”, aldus Van der Tuuk. „Dat klopt ook wel, maar wat zagen we tijdens die video-analyses? De voet en het onderbeen bewegen tijdens het schaatsen nog ongeveer 15 procent sneller dan de maximumsnelheid die we terugzien op het ijs.”
“Ik denk dat de trainingswedstrijd van komende maandag bepalend wordt”
Dat vroeg om een volgende verbetering, besefte Van der Tuuk. Parallel aan het onderzoek met Orie speurde hij in samenwerking met de Technische Universiteit Delft, NOC*NSF en de KNSB naar innovatie voor de kledingstoffen bij het onderbeen. Wat de specialisten betreft, viel in dat gedeelte van het pak de meeste winst te behalen. Onderzoeker Wouter Terra van de TU Delft kwam uiteindelijk met het ei van Columbus. „Het is een heel technisch verhaal, maar het komt erop neer dat we een nieuwe, hybride samenstelling van kledingstoffen hebben ontwikkeld. En dat is by far de snelste die we ooit hebben gehad”, beweert de ervaren Van der Tuuk. „Het mooie hiervan is vooral dat het onderbeen van het pak zich kan aanpassen aan de snelheid van de schaatsers. Dat is echt uniek.”
Stap 3
Voor stap 3 worden vooral de laatste weken overuren gedraaid, zowel op het ijs als in de kledingfabriek. „Die hoezen voor de schaatsschoenen zaten eerst los van het pak, maar daar hebben we nu één geheel van gemaakt”, verklaart Van der Tuuk. „En in dat totale plaatje zit echt heel veel potentie, blijkt uit de rondetijden.”
Orie haakt in: „Ook ik denk dat de combinatie heel snel kan zijn, maar we zijn dus nog druk aan het testen om die afstelling zo goed mogelijk te krijgen. Voor de rijders moet het perfect aanvoelen. Soms kan dat bijvoorbeeld betekenen dat een bepaald deel van het pak net een centimeter strakker moet worden gemaakt. Dat is een vrij complex gebeuren.”
Maandag rijden ze in Heerenveen hun laatste trainingswedstrijd in de aanloop naar het olympisch kwalificatietoernooi, waar de tickets voor de Winterspelen van Peking worden verdeeld. „Dat is voorlopig de laatste dag waarop ze aanpassingen kunnen doorgeven”, zegt Van der Tuuk. „Dat heeft ook te maken met mijn naaister. Zij komt uit Polen en is katholiek. Ik kan hoog of laag springen, maar vlak voor kerstmis stapt zij op het vliegtuig naar huis.”
“Als er straks schaatsers zijn die geweldig rijden in die nieuwe samenstelling, is de kans groot dat ze bijna allemaal dat pak aantrekken”
Een gevoelig punt is dat de Nederlandse concurrenten van Jumbo-Visma vooralsnog onbekend zijn met de nieuwe pakken. Maar dat wil niet automatisch zeggen dat de pupillen van Orie straks bij het olympisch kwalificatietoernooi een voorsprong hebben op de rest. Niet iedereen durft het namelijk aan om de nieuwe pakken aan te trekken op het moment suprême. „Het kan nog zo goed werken, maar je hebt er wel een flinke dosis lef voor nodig”, weet Van der Tuuk. „Qua geluid en gevoel zijn deze pakken anders dan de pakken die ze gewend zijn. En zeker de schaatsers die in voorgaande wedstrijden niet goed hebben gepresteerd, vallen op de meest cruciale momenten terug op het materiaal dat ze al kennen. Ik denk dat de trainingswedstrijd van komende maandag bepalend wordt.”
Orie: „Want het kan snel gaan. Als er straks schaatsers zijn die geweldig rijden in die nieuwe samenstelling, is de kans groot dat ze bijna allemaal dat pak aantrekken. Maar rijden ze om wat voor reden dan ook slecht, dan kan het juist andersom werken.”
De nieuwe pakken zijn binnenkort voor alle Nederlandse schaatsers beschikbaar, ook op de Winterspelen in Peking (februari). Van der Tuuk: „Ik ga ervan uit dat het merendeel van de Nederlanders daar in het nieuwe pak rijdt. Maar helemaal zeker weten doe je het natuurlijk nooit.”
Op naar de