POLL: Ben jij voor of tegen de klimaatwet? #7

quote:

EU-wetsvoorstel ontbossing volgens milieuorganisaties onvolledig

Milieudefensie en Greenpeace vinden het wetsvoorstel van de Europese Commissie om ontbossing tegen te gaan en natuurverwoesting aan te pakken onvolledig. Mensenrechten, inheemse volkeren en veel natuurgebieden blijven met de wet onbeschermd, terwijl banken en pensioenfondsen met hun investeringen buiten schot blijven, aldus de organisaties. Het Wereld Natuur Fonds (WWF-NL) wijst in een reactie op een aantal mazen in de wet waardoor ontbossing en natuurvernietiging alsnog ongecontroleerd door kunnen gaan. Er is meer nodig om natuurvernietiging echt te stoppen

Woensdag presenteerde klimaat-Eurocommissaris Frans Timmermans een wetsvoorstel om ontbossing aan te pakken, schadelijke uitvoer van afval te beperken en de bodem te verbeteren. Dat is nodig omdat de wereld de afgelopen dertig jaar meer regenwoud en ander bos verloren heeft dan de Europese Unie groot is, zo constateerde Timmermans. De grote boosdoener is de landbouw die voor de productie en levering van rundvlees, soja, palmolie, hout, cacao en koffie meer grond zoekt.

Wil een boer leveren aan de EU, dan wordt in het wetsvoorstel geopperd om eerst het gevaar op ontbossing in het land van herkomst in te schatten. Is er een hoog risico, dan volgen er strengere controles en voorwaarden. De maatregelen gaan ook gelden voor afgeleide producten zoals chocolade, leer en meubels. Volgens de milieuorganisaties is het wetsvoorstel een stap in de goede richting, maar gaat het niet ver genoeg omdat bijvoorbeeld rubber en mais buiten schot blijven, net als financi�le instellingen die investeren in bedrijven die bossen schaden.

Reactie Milieudefensie
"Banken, verzekeraars en pensioenfondsen gaan volledig vrijuit terwijl ze met miljarden euro’s de klimaatcrisis aanwakkeren. Bovendien vallen mensenrechten en cruciale natuur - zoals savannes - buiten de boot", aldus Wouter Kolk van Milieudefensie. De rechten van inheemse volkeren en lokale gemeenschappen zoude beter verdedigd moeten worden. Zo zouden industri�le bedrijven en houthakkers hun licenties moeten overdragen aan ecologische bosbeheerders van lokale gemeenschappen.

Reactie Greenpeace
Sigrid Deters van Greenpeace stelt dat consumenten "de garantie moeten hebben dat niets in hun winkelmandje hen medeplichtig maakt aan natuurvernietiging". Daarom moet het wetsvoorstel volgens Greenpeace verbeterd worden op meerdere punten. Het moet niet alleen kijken naar bossen, maar naar alle ecosystemen. Daarbij moeten alle afgeleide grondstoffen en producten met risico op natuurverwoesting onder de maatregelen vallen en alle productielanden hetzelfde beoordeeld worden. Ook moet het verboden worden schade aan ecosystemen te financieren.

Reactie WNF-NL
“Het begin is er, maar door die mazen in de wet kan deze alsnog omzeild worden en gaat ontbossing gewoon door,” vertelt Natasja Oerlemans, voedsel- en bossenexpert bij het Wereld Natuur Fonds (WWF-NL). Volgens WWF-NL zijn er aanpassingen aan de wet nodig. Naast het voorkomen van vernietiging van natuurgebieden die geen bos zijn gaat het bijvoorbeeld ook om het waarborgen van mensenrechten. Het wetsvoorstel belet namelijk niet dat producten en goederen die verband houden met mensenrechtenschendingen op de EU-markt worden gebracht. Momenteel worden inheemse volkeren en lokale gemeenschappen over de hele wereld van hun land verdreven en worden ze geconfronteerd met toenemend geweld om plaats te maken voor landbouw. Ook moeten alle relevante producten en grondstoffen die in verband worden gebracht met natuurvernietiging onderdeel zijn van de wet.

Het voorstel laat rubber en ma�s buiten beschouwing onder het voorwendsel dat deze slechts een klein deel van de ontbossing voor hun rekening nemen, terwijl ze wel in de top 10 staan van de lijst van EU-ingevoerde grondstoffen die in verband met natuurvernietiging worden gebracht. WWF-NL stelt dat het besluit over welke producten moeten worden opgenomen, gebaseerd moet zijn op objectieve en wetenschappelijke criteria.

Bron: ANP en WNF-NL

quote:

Op zondag 21 november 2021 07:55 schreef Bondsrepubliek het volgende:
Dat de Nederlandse financi�le sector aanzienlijk bijdraagt aan de opwarming en biodiversiteitsvernietiging doordat ze investeert in producten waarvoor bossen en andere natuur voor moeten wijken is geen groot geheim. Het recente wetvoorstel van de EU om de ontbossing tegen te gaan pakt die sector echter niet aan. De Partij voor de Dieren wil onder andere daarom wel meer regels voor de finan�ci�le sector. Maar meer regels gaat in tegen de vrijheid blijheid ideologie waar de partijen VVD en D66 de belangrijkste aanhangers van zijn. Dus om dat door de kamer te krijgen is nu nog niet mogelijk vanwege VVD66 als dwarsligger. En eigenlijk hebben de ontwikkelingslanden waar nu massaal ontbost wordt vanwege Rutte 3 bestuurd Nederland dubbel pech. Want de door de Nederlandse financi�le sector gefinancierde bedrijven die de ecocide daar bewerkstelligen ontwijken via Nederland ook nog eens massaal de belasting. Een stem op VVD66 maakt je daarom medeplichtig aan ecocide, opwarming, het instant houden van armoede en het schenden van mensenrechten.
[..]

quote:

Op zondag 21 november 2021 08:33 schreef Hanca het volgende:

[..]
Op zich volledig met je eens dat er veel meer moet worden gedaan aan ontbossing en dat daarbij ook de financi�le sector moet worden meegenomen. Maar je beseft toch hopelijk wel dat je het over EU wetgeving hebt en dus je standaard geklaag over VVD en D66 die dat tegen zouden houden geen hout snijdt?


Het Europees Parlement was er voor om de financi�le sector mee te nemen, het is de commissie die dat niet doet. Het is aan Timmermans en vooral Sinkevičius om uit te leggen waarom de commissie dat doet. Ze hebben er donderdag over gedebatteerd, helaas kan ik daar geen verslag van vinden.

quote:

Op zondag 21 november 2021 07:55 schreef Bondsrepubliek het volgende:
Dat de Nederlandse financi�le sector aanzienlijk bijdraagt aan de opwarming en biodiversiteitsvernietiging doordat ze investeert in producten waarvoor bossen en andere natuur voor moeten wijken is geen groot geheim. Het recente wetvoorstel van de EU om de ontbossing tegen te gaan pakt die sector echter niet aan. De Partij voor de Dieren wil onder andere daarom wel meer regels voor de finan�ci�le sector. Maar meer regels gaat in tegen de vrijheid blijheid ideologie waar de partijen VVD en D66 de belangrijkste aanhangers van zijn. Dus om dat door de kamer te krijgen is nu nog niet mogelijk vanwege VVD66 als dwarsligger. En eigenlijk hebben de ontwikkelingslanden waar nu massaal ontbost wordt vanwege Rutte 3 bestuurd Nederland dubbel pech. Want de door de Nederlandse financi�le sector gefinancierde bedrijven die de ecocide daar bewerkstelligen ontwijken via Nederland ook nog eens massaal de belasting. Een stem op VVD66 maakt je daarom medeplichtig aan ecocide, opwarming, het instant houden van armoede en het schenden van mensenrechten.
[..]

quote:

Op zondag 21 november 2021 12:56 schreef ludovico het volgende:

[..]
Hypocriet gelul, als je niet extreem bezig bent met je eten en ver weg blijft van fossiele brandstoffen en jaarlijks doneert aan CO2 compensatie doelstellingen.. Je huis ultiem ge�soleerd is en andere zaken die doorgedrukt moeten worden volgens dezelfde personen.

Ronduit hypocriet als je zelf niet al voorop loopt.

quote:

Op zondag 21 november 2021 13:16 schreef Hanca het volgende:

[..]
En wie zegt dat hij niet voorop loopt?

Zo moeilijk is het nu ook weer niet om je voetprint extreem te verkleinen in NL. We hebben een prima 2e hands spullen/kleding markt, de meeste voorzieningen zijn binnen 15 km en dus op fietsafstand, je kunt heel goed vegetarisch (en liefst ook volledig PlanetProof) eten, je huis isoleren is goed te doen, zonnepanelen zijn gewoon te koop.

Die laatste 2 dingen ben ik nu volop mee bezig: muur is ge�soleerd, vloer komt komende maand, dak komend jaar en dan gaan er gelijk zonnepanelen op.

Waarom denk je dat iemand die zich hier druk maakt om het klimaat, dat in het dagelijks leven niet zou doen?

quote:

Inflatie genegeerd en gebagatelliseerd
Waar het slecht gaat, is aan de aanbodzijde. De aanvoer van goederen is wereldwijd vertraagd. Amerikaanse werkgevers hebben veel moeite personeel te vinden, een probleem dat mogelijk wordt versterkt door de coronacheques die werklozen in verscheidene staten nog altijd kunnen aanvragen. Zodoende kunnen veel ondernemers hun productie maar niet op een peil krijgen dat gelijke tred houdt met de vraag. Daar komt de hoge inflatie in de Verenigde Staten vandaan: 6,2 procent tussen oktober 2020 en dit jaar, de hoogste prijsstijging in drie decennia.

Maandenlang heeft het Witte Huis de inflatie genegeerd dan wel gebagatelliseerd. Het heette steeds „een tijdelijk fenomeen”. Sinds een paar weken adresseert Biden de kwestie wel, maar dan vooral om steun voor zijn Build Back Better wet te mobiliseren. Deze 1.850 miljard dollar kostende investeringswet – met vooral geld voor sociale voorzieningen en klimaatmaatregelen – is vrijdag aangenomen in het Huis van Afgevaardigden. Lastiger zal het worden om de wet door de Senaat te loodsen, waar twee conservatieve Democraten dwarsliggen. Zij vinden de wet te duur en stellen dat die de inflatie alleen maar zal aanwakkeren.

Biden zou strategische voorraden willen aanspreken
Biden zwaait in zijn toespraken vaak met „vijftien Nobelprijswinnaars” die stellen dat zijn wet „inflatie omlaag zal brengen”. In september schreven inderdaad vijftien winnaars van de Nobelprijs voor Economie (later tekenden nog twee bij) een open brief om hun steun te betuigen aan Bidens wet, als een noodzakelijke investering in publieke werken. Laatste zin van de brief: „Omdat deze agenda investeert in de economische capaciteit op de lange termijn en ervoor zorgt dat meer Amerikanen in staat zullen zijn productief deel te nemen aan de economie, zal het inflatie op de lange termijn verzachten.”

Die genuanceerde voorspelling voor de verre toekomst haalt Biden in zijn toespraken bepaald �ngenuanceerd naderbij om te suggereren dat zijn wet een acuut probleem adresseert. Vrijdag kwam The New York Times met ongemakkelijk nieuws: het onafhankelijke begrotingsbureau van het Congres heeft berekend dat het plan het overheidstekort de komende tien jaar zal verhogen met ten minste 160 miljard dollar.

quote:

Op zondag 5 december 2021 04:45 schreef Bondsrepubliek het volgende:
Het groenste kabinet ooit houdt erg veel van kappen. Begrijpen ze de betekenis van groen wel?
[ twitter ]

quote:

Op zondag 5 december 2021 09:06 schreef Hanca het volgende:

[..]
Lees je de tekst die je plaatst ook? Schouten heeft een nieuwe bossenstrategie gemaakt.

Wat er gekapt en geplant gaat worden wordt jaren van te voren al vastgesteld, dus een kabinet heeft daar inderdaad niet onmiddelijk effect op. Maar dat wist jij ook wel.

quote:

Bosbranden stootten dit jaar een triest record van 1.760.000.000 ton koolstof uit in de atmosfeer

Vincent Merckx

De bosbranden die in 2021 wereldwijd hebben gewoed, hebben samen 1.760 megaton (1,76 miljard ton) koolstof in de atmosfeer uitgestoten, een nieuw record. Dat blijkt uit data van het Europese monitoringsprogramma Copernicus. Koolstof is een bestanddeel van broeikasgassen.

De voorbije zomer was er een van zware bosbranden. In Noord-Amerika woedde bijvoorbeeld de Dixie Fire, de grootste bosbrand ooit in Californi�. In Siberi� brandde het alweer vroeger en zuidelijker dan ooit. En dichter bij huis, rond de Middellandse Zee, werden Turkije, Griekenland, Spanje en Itali� getroffen. Uit metingen van Copernicus, het monitoringsprogramma van de EU dat de atmosfeer opvolgt, bleek toen al dat die bosbranden voor een recorduitstoot van het broeikasgas CO2 hadden gezorgd. In juli werden de hoogste waarden opgetekend sinds het begin van de metingen in 2003.

Uit nieuwe metingen blijkt nu dat die vaststelling voor heel het jaar 2021 geldt. Was juli een recordmaand, dan was 2021 een recordjaar. Nooit eerder mat het Copernicus-programma (CAMS) zo’n grote uitstoot van koolstof door bosbranden. In de loop van het jaar ging 1.760 megaton (1,76 miljard ton) de lucht in. Dat is vergelijkbaar met 2,5 keer de CO2-uitstoot die dit jaar in Europa veroorzaakt werd door fossiele brandstoffen.

In sommige regio’s woedden de bosbranden veel heviger dan normaal, zegt Mark Parrington, die als wetenschapper betrokken is bij het CAMS. “Met het einde van het jaar in aantocht, zien we dat grote gebieden intense en verlengde periodes van bosbranden beleven. Doordat het veranderende klimaat voor drogere en warmere weersomstandigheden zorgt, groeit ook het risico dat de vegetatie ontvlamt en gaat branden.”

Dat leidde volgens Parrington dit jaar tot enkele grote en snel evoluerende bosbranden die lang bleven woeden. Naast Siberi�, Noord-Amerika en het Middellandse Zeegebied werd ook Noord-Afrika door zulke branden getroffen.

Ideale voorwaarden voor bosbranden
Het veranderende klimaat was dus een belangrijke factor in de hoge uitstootwaarden die dit jaar werden opgetekend. Maar in sommige regio’s zat ook menselijke activiteit er voor iets tussen. Zo werden in India en Pakistan recordwaarden opgetekend tussen september en november. Dat is het seizoen waarin landbouwers hun velden afbranden. Op luchtbeelden is duidelijk te zien hoe de smog van die branden tegengehouden wordt door de bergen van de Himalaya, en daardoor wekenlang blijft hangen boven het noordoosten van India.

Maar volgens het CAMS ligt de oorzaak wereldwijd toch vooral bij de klimaatverandering. “Hoge temperaturen, ernstige bliksemactiviteit, sterke winden en andere extreme weersomstandigheden cre�ren de ideale voorwaarden voor bosbranden. Door de gevolgen van de klimaatverandering komen die steeds vaker voor."

Wat is het verschil tussen koolstof en CO2? Koolstof is een atoom dat onder andere voorkomt als onderdeel van het broeikasgas CO2. CO2 bestaat uit ��n koolstofatoom en twee zuurstofatomen. E�n kilogram koolstof kan zich binden tot 3,67 kilogram CO2.

quote:

Nooit eerder zo warm tussen Kerstmis en Nieuwjaar

Het regent vandaag weerrecords. In Arcen in Limburg werd het vandaag 15 graden: nooit eerder werd die temperatuur tussen Kerstmis en Nieuwjaar in Nederland gemeten.

Het is ook landelijk de warmste 30 december ooit. In De Bilt steeg de temperatuur naar 13,1 graden, waarmee het oude record van 13 graden is gebroken. En in Ell (Limburg) en Gilze-Rijen (Noord-Brabant) steeg het kwik naar 14,7 graden. Het oude record stond op 14,6 graden. Zowel het landelijke record als het datum-warmterecord waren al 96 jaar oud: beide stamden uit 1925.

Zeer zachte nacht
Ook afgelopen nacht was het erg zacht. In Westdorpe in Zeeland werd het niet kouder dan 13,1 graden en daarmee wordt mogelijk het landelijk warmterecord voor de minimumtemperatuur van de maand december uit 2015 gebroken. Dat staat op 12,7 graden, gemeten op 17 december in Eindhoven, Ell en Gilze-Rijen.

Dat record wordt gebroken als op ten minste een van de weerstations van het KNMI de temperatuur de hele dag boven de 12,7 graden blijft. Vannacht om 01.00 uur wordt duidelijk of dat het geval is.

Ook in het nieuwe jaar is er direct al weer kans op warmterecords. Als het op nieuwjaarsdag ergens in Nederland warmer wordt dan 15 graden levert dat een ultiem vroegterecord op, want het was tussen 1 en 4 januari nooit eerder 15 graden ergens in Nederland.

Ook de datum-warmterecords van 1 en 2 januari lijken te sneuvelen. In de Bilt staat dat op 12,9 graden voor 1 januari en de kans is groot dat dat wordt gebroken.

quote:

18�C in het midden van de winter: ook in Alaska "absurde" hitterecords

Net zoals Belgi� krijgt ook de Amerikaanse staat Alaska te maken met extreem hoge temperaturen. Bovendien krijgt de regio ook uitzonderlijke hoeveelheden neerslag te verwerken. Maar dat verrast plaatselijke klimaatwetenschappers niet echt: "In een opwarmende wereld verwachten we meer van zulke ongeziene weerfenomenen"...

quote:

Maar met alleen de technologie in de truck zijn we er niet, waarschuwt Borsboom. „Het tempo van alle verdere ontwikkelingen wordt bepaald door de beschikbaarheid van groene waterstof. Het heeft geen zin met waterstof te werken die met behulp van steenkoolcentrales is opgewekt.” Van zulke waterstof uit steenkool is de productie immers nog steeds sterk vervuilend.

Maar als de groene waterstof er eenmaal is, moet er ��k een tanknetwerk komen dat geschikt is voor zware voertuigen. Niet alleen in Nederland, maar door heel Europa, en zeker langs de routes voor langeafstandstransport, aldus Borsboom.

Andere merken, Volvo Trucks, Iveco en Mercedes voorop, onderschrijven die behoefte aan een goede tankinfrastructuur. Voor waterstof geldt, net als voor batterijaandrijving, dat het tempo van de energietransitie wordt bepaald door beschikbaarheid en (laad)infrastructuur. En daarvoor kijkt de truckindustrie weer naar nationale en internationale overheden.

De gebrekkige infrastructuur is ook meteen het grootste nadeel voor de H2-truck van DAF. Nederland telt negen waterstoftankstations, die niet eens allemaal openbaar zijn. Duitsland doet het met een kleine honderd tappunten iets beter, maar om ook vrachtauto’s waterstof te kunnen laten tanken is meer druk nodig. Nu kan er tot 350 bar worden geladen, wat zelfs voor sommige personenauto’s aan de magere kant is. Er zullen laadsystemen van minstens 700 bar moeten komen, zodat tanken niet te veel kostbare tijd in beslag neemt.

quote:

De oceanen waren in 2021 warmer dan ooit

De temperatuur van de oceanen is in 2021 voor het zesde achtereenvolgende jaar toegenomen. Dat is ondanks natuurverschijnsel La Ni�a, dat een afkoelend effect heeft op het water in de Stille Oceaan door een koude stroming voor de kust van Zuid-Amerika. Internationale onderzoekers, onder meer uit China en de Verenigde Staten, hebben deze bevindingen dinsdag gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Advances in Atmospheric Sciences.

Klimaatverandering is de oorzaak
De oceanen waren in 2021 warmer dan ooit. Metingen vinden plaats sinds 1955. De oorzaak voor de opwarming van de oceanen is de door de mens veroorzaakte klimaatverandering. De wetenschappers waarschuwen dat deze opwarming nog onvoldoende wordt meegenomen bij het beoordelen van risico's op natuurrampen.

Zo zorgen warmere oceanen voor een stijging van de zeespiegel, doordat ze de ijskappen van Groenland en Antarctica verwarmen. Daarnaast zorgt de toename van de oceaantemperatuur voor meer stormen, orkanen en extreme regenval. Daardoor wordt het risico op overstromingen wereldwijd hoger.

Koraalriffen
Oceanen absorberen ongeveer een derde van de broeikasgassen die mensen uitstoten. Het water wordt daardoor zuurder, wat funest is voor koraalriffen. Ook kunnen orkanen zorgen voor schade aan het koraal, terwijl dit een belangrijke 'thuisbasis' is van een groot deel van het zeeleven.

quote:

Milieuorganisatie eist sluiting Tata Steel wegens vervuiling

14 jan 2022

Mobilisation for the Environment (MOB) begint een juridische strijd om Tata Steel in IJmuiden gesloten te krijgen. Als eerste zet heeft MOB het provinciebestuur van Noord-Holland verzocht om intrekking van de natuurvergunning van het grote staalbedrijf. "Tata Steel is de grootste vervuiler van Nederland. Het bedrijf heeft de grootste CO2-emissie van alle Nederlandse bedrijven", schrijft MOB met verwijzing naar landelijke cijfers over de uitstoot van broeikasgassen.

Natura 2000-gebieden
Naast de CO2-uitstoot wijst de organisatie op de hoge uitstoot van schadelijke stikstofverbindingen door Tata. "De rook vanuit IJmuiden waait uit over heel Nederland en tast alle Natura 2000-gebieden aan." Alleen al in de nabijgelegen duinen van Noord-Holland gaat het volgens voorzitter Johan Vollenbroek om "astronomische hoeveelheden" ammoniak en stikstofoxiden. Tata Steel "draagt bij aan het verval van vrijwel alle Nederlandse natuur", stelt MOB.

Vollenbroek heeft weinig vertrouwen in verduurzamingsplannen van Tata. "Het lijkt erop dat het bedrijf niet in staat is om zijn stikstofuitstoot drastisch terug te brengen en tijdig te vergroenen." Daarom heeft de voorzitter van MOB het in zijn bericht over "euthanasie" op het bedrijf.

Passende beoordeling ontbreekt
In een brief aan het college van Gedeputeerde Staten van Noord-Holland stelt MOB dat de huidige natuurvergunning van het staalbedrijf ten onrechte is verleend, omdat een "passende beoordeling" van de effecten op beschermde natuurgebieden ontbreekt.

"Het intrekken van vergunningen van piekbelasters zoals Tata Steel is de ge�igende weg om de depositie van stikstof op korte termijn drastisch te verminderen", schrijft MOB. De organisatie voegt er de theoretische optie aan toe dat de provincie ook zou kunnen besluiten om andere vergunningen in te trekken om hetzelfde resultaat te bereiken.

quote:

Ambtelijke cultuur
Wat we daarom nodig hebben is een OMT voor energie en klimaat. Engeland heeft dat. Hun Climate Change Committee beoordeelt de klimaatplannen en -prestaties van de regering, levert onafhankelijke adviezen en geeft ongezouten kritiek. Ons Planbureau voor de Leefomgeving maakt keurige, grondige rapporten, maar hun ambtelijke cultuur maakt dat ze voorzichtig zijn met kritiek. Daarom hebben we onafhankelijke experts nodig die durven te zeggen waar het op staat. In zo’n OMT moeten liefst wetenschappers zitten met een vaste baan bij een universiteit, die kunnen het zich veroorloven om te zeggen waar het op staat. Ik zie ook wel wat in studenten natuurkunde; zij kunnen rekenen als geen ander, ze hebben tijd en ze hebben geen verplichtingen aan bedrijven of politiek. Bij de besprekingen over de Klimaatwet stelden PvdA en GroenLinks zo’n klimaat-OMT voor. CDA en VVD blokkeerden dat. Zij hielden wetenschappers liever op afstand, de onderhandelingen met bedrijven, vakbonden en milieuclubs waren al moeilijk genoeg. Helaas trekt de aardbol zich niets aan van onze wetten.

Mij lijkt het wishful thinking dat we in 2030 onze CO2-uitstoot zouden kunnen halveren dankzij duurzame energie. Bovendien wordt nergens de gigantische hoeveelheid CO2 meegerekend die China uitstoot voor het maken van onze spullen, Zuid-Amerika en Azi� om het voer te telen voor ons vee en de CO2-uitstoot van de schepen die dat allemaal vervoeren. Volgens mij is de aarde alleen te redden als we minder gaan verbruiken, maar misschien heb ik het mis. Daarom wil ik graag een OMT met experts die hun mond opendoen.

Martijn Katan is biochemicus en emeritus hoogleraar voedingsleer aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Voor bronnen en cijfers zie mkatan.nl.

quote:

Antarctica-expeditie moet kennis over smeltrisico Thwaites-gletsjer vergroten

Een Brits-Amerikaanse expeditie met een vloot onderwaterrobots en 32 internationale wetenschappers is in Antarctica om onderzoek te doen naar de gevolgen van de opwarming van de aarde voor de Thwaites-gletsjer. Deze gletsjer, even groot als Groot-Brittanni�, baart klimaatonderzoekers zorgen. Met satellietbeelden is vastgesteld dat ijsplaten v��r de gletsjer de laatste jaren steeds grotere scheuren vertonen, waardoor uiteindelijk het landijs van de gletsjer sneller in zee zou kunnen stromen.

Die ontwikkelingen in Antarctica kunnen grote consequenties hebben voor Nederland. Kennisinstituut Deltares gaat het onderzoek naar die impact intensiveren. Marjolijn Haasnoot: "Vooral naar welke opties Nederland heeft en welke maatregelen Nederland eventueel kan versnellen wordt onderzoek gedaan. Voor Deltares is het uniek om hier met zoveel mensen aan te werken, samen met andere partijen."

De Thwaites-gletsjer is kwetsbaar, omdat grote drijvende ijsplaten in contact staan met het opwarmende oceaanwater. Deze ijsplaten fungeren als een soort kurk of plug, en houden het landijs van de gletsjer op z'n plaats. Het warmere zeewater doet de ijsplaten van onderaf smelten. Gevreesd wordt dat als de ijsplaten weg zijn, de gletsjer sneller de zee in stroomt. Het proces lijkt zich te versnellen, waardoor mogelijk al binnen vijf tot tien jaar sommige ijsplaten kunnen versplinteren.

Nederland kwetsbaar
De expeditie is onderdeel van een langjarig onderzoeksprogramma van de VS en Groot-Brittanni�. In een filmpje op de website van het onderzoek worden vier regio's en landen genoemd, die bij uitstek kwetsbaar zijn voor de mogelijk versnelde zeespiegelstijging als gevolg van de smeltende Thwaites-gletsjer: New York, Miami, Bangladesh en Nederland.

Als de gletsjer volledig zou wegsmelten betekent dat 65 centimeter zeespiegelstijging in de komende eeuwen. Maar samen met het smelten van andere gletsjers en het uitzetten van het oceaanwater kan een veel hogere zeespiegelstijging niet worden uitgesloten, aldus het jongste IPCC-rapport. Het risico van een smeltende Thwaites-gletsjer is een van de redenen waarom de voorspellingen van het VN-klimaatpanel IPCC nog een grote bandbreedte hebben.

De Zweedse oceanograaf Anna W�hlin, deelnemer aan de expeditie, vindt meer kennis van de gletsjer van groot belang voor de rest van de wereld. "Thwaites is de belangrijkste reden, zou ik zeggen, waarom er zoveel onzekerheid zit in de projecties van de toekomstige zeespiegelstijging. Dat komt omdat het gebied erg afgelegen is en moeilijk te bereiken. We hebben dus heel weinig gegevens."

Volgens Marjolijn Haasnoot van Deltares zijn er steeds meer aanwijzingen voor een versnelde zeespiegelstijging. "We moeten daarom sneller aan de bak. Bij dertig centimeter deze eeuw is die opgave te overzien. Maar als het meer wordt, is de opgave heel groot. Daar moeten we niet te laat mee beginnen, want aanpassen vergt veel tijd."

"Deltares vindt dit zo urgent dat we hierop nog meer gaan focussen. Dat is echt bijzonder gezien de andere actuele vragen waar we aan werken zoals droogte, de overstromingen in Limburg of verzakkingen van infrastructuur."

Onherbergzaam
De expeditie van de Amerikanen en Britten gaat inderdaad naar zeer onherbergzaam gebied, zegt NOS-weerman Peter Kuipers Munneke. Hij is als klimaatonderzoeker ook op Antarctica geweest. "Vliegtuigen kunnen er niet landen, want daarvoor is het gebied niet vlak genoeg. Het is enorm brokkelig ijs, met veel scheuren en oneffenheden. Ook helikopters kunnen het gebied niet bereiken, want daarvoor ligt het te ver weg."

Wel kunnen er onbemande duikboten onder de ijsplaten varen en is er al eerder apparatuur uit vliegtuigen geworpen om autonoom metingen te verrichten. Inmiddels richt veel klimaatonderzoek zich op Antarctica, zegt Kuipers Munneke. "Omdat daar erg veel ijs ligt opgeslagen, meer dan waar ook ter wereld, is die ijskap van het grootste belang voor de toekomstige zeespiegelstijging."

Al is de onzekerheid over de processen die een rol spelen op Antarctica nog erg groot, het onderstreept volgens klimaatwetenschappers wel de noodzaak om de mondiale opwarming tot 1,5 graad te beperken. De verwachting bestaat dat daarmee het smelten binnen de perken kan worden gehouden.

Vorig jaar is opnieuw een warmterecord gevestigd in de gemiddelde wereldwijde zeetemperatuur, heeft de NOAA (een Amerikaans instituut voor oceanografie en meteorologie) vastgesteld. Dit is volgens experts van directe invloed op het smelten van sommige gletsjers in Antarctica.

De opwarming werd volgens klimaatwetenschappers vorig jaar getemperd door het natuurverschijnsel La Ni�a. Sowieso verdwijnt meer dan 90 procent van de extra warmte in de oceanen.