'Ik vind oversterfte bij 60-jarigen erger dan bij 85-jarigen'Rob de Lange
26 feb
De bekende hoogleraar veroudering Andrea Maier onderzoekt in Amsterdam, Melbourne en binnenkort Singapore de oorzaken van veroudering. Gaat corona het denken over ouderdom veranderen en wat zijn de gevolgen voor de gezondheidszorg? ‘Covid hoort erbij en verdient geen status aparte of aparte afdeling.’
In het kort
• Hoogleraar veroudering Andrea Maier gaat in Singapore medicijnen testen op ouderen om ouderdomsschade te voorkomen.
• Ze is geschrokken van het hoge sterftecijfer op de Nederlandse ic's.
• Haar voorstel: versnelde vaccinatie via de huisarts van alle kwetsbare zestigjarigen.
Voor Andrea Maier is ouderdom even complex als simpel. In haar onderzoek dringt ze diep door in de biologie van verouderende cellen op zoek naar de oorzaken van het lichamelijk verval. Maar met hetzelfde gemak geeft ze op televisie het advies op één been je tanden te poetsen om het evenwicht te verbeteren met minder kans op latere valpartijen.
Ze kreeg onder meer landelijke bekendheid door een optreden in het televisieprogramma Zomergasten en baarde opzien met haar uitspraak dat we allemaal 130 kunnen worden, mits we goed voor onszelf zorgen. Al langere tijd pleit Maier, ooit de jongste hoogleraar interne geneeskunde van Nederland, ervoor gezond te leven in plaats van achteraf de boel te repareren.
Maier is naast haar werkzaamheden in Amsterdam verbonden aan het academisch ziekenhuis in Melbourne. Eind oktober keerde ze uit Australië terug.
‘Ik heb daar tien maanden vastgezeten en kon niet voor een kort bezoek terug naar Nederland. Het beleid was zeer streng. Hele staten werden afgesloten, je mocht één uur per dag naar buiten in een straal van vijf kilometer. Dat werd regelmatig gecontroleerd: politie voor je deur om te kijken of je er was.' Lachend: 'Vergelijk dat eens met Nederland.'
Kon de zorg het aan?‘We hadden slechts kleine uitbraken en daar werd zeer succesvol tegen opgetreden. Totdat de tweede golf kwam en Melbourne ineens een hotspot werd. Eerst in drie flatgebouwen waar duizenden mensen dicht op elkaar leefden. Enige dagen later brak in het ziekenhuis op al mijn afdelingen corona uit en binnen no time was ik alleen nog maar bezig verpleegkundigen uit andere staten in te vliegen omdat zo veel medewerkers besmet of in quarantaine waren. Het was echt een noodsituatie. Veel van mijn oudere patiënten raakten geïnfecteerd en de sterfte was ontzettend hoog. We hadden het niet onder controle. De staat Victoria ging meteen op slot.’
Binnenkort vertrekt Maier naar haar nieuwe standplaats Singapore voor weer een ander onderzoek: ‘Ik ga interventies doen bij mensen tussen de 40 en 60 jaar zonder ziektelast. Het idee is ze door middel van medicatie langer gezond te laten zijn en niet te wachten tot er kwalen optreden. Met bestaande medicijnen die oorspronkelijk zijn ontwikkeld voor mensen met suikerziekte, bijvoorbeeld, of met senolytica, een nieuw soort “oplosmiddel” voor verouderde cellen.’
Is veertig niet een beetje jong?‘Nee. Schade aan cellen, en daarmee het lichaam, treedt al vroeg op. Rond het veertigste levensjaar zien we de functie van organen, de snelheid van het bewegen en onze cognitie afnemen. Juist dan is het belangrijk met medicatie nog meer schade te voorkomen of schade op te ruimen. Om dergelijke behandelingen in de artsenpraktijken te integreren, is sinds 2018 veroudering als ziekte overal ter wereld geclassificeerd, zodat de behandeling is erkend en er een vergoeding tegenover staat. Anders krijgt de preventie van leeftijdsgerelateerde ziekten nooit handen en voeten in de geneeskunde.’
Wat is het belang van Singapore om dit te doen?‘Singapore vergrijst snel. De handen om de productiviteit op peil te houden verdwijnen. Ze willen de bevolking zo lang mogelijk gezond houden. Dat is prettig en nuttig. Het drukt de gezondheidskosten en je kunt mensen aan het werk houden, én jong van geest. De Singaporese overheid pakt het groots aan en trekt wereldwijd talent aan om preventie te bevorderen. Dat maakt het voor ons onderzoekers een broedplaats, een wetenschappelijk paradijs om dingen uit te proberen.’
Wat vindt u van de Nederlandse aanpak van het virus tot nu toe?'Ik heb eens het sterftecijfer op de ic wereldwijd opgezocht en dat is 40 procent. Toen keek ik naar de Nederlandse data en dat is zeker in deze leeftijdscategorie ook heel hoog, namelijk 30 procent. Daar schrok ik van.'
Waarom?'Nou, we weten dat de gemiddelde leeftijd van covidpatiënten op een ic 63 jaar is en van de patiënten die in het ziekenhuis zijn opgenomen 66 jaar. Dus je ziet dat er relatief jongere mensen op de ic liggen. Terwijl we juist de oudere groep, boven de 80 jaar, en bewoners in verpleeghuizen vaccineren. Ik gun de 80-plussers natuurlijk hun vaccin, maar het strookt niet met het beleid gericht op het ontlasten van de gezondheidszorg. Ik vind de oversterfte bij 60-jarigen erger dan bij 85-jarigen. Zij hebben in principe nog twintig jaar te gaan. Terwijl de 85-jarigen het gemiddelde van de Nederlandse bevolking al hebben gehaald.’
Hoe kan het anders?'Onder druk van de ic-artsen is sinds kort besloten mensen, meestal mannen, met zware obesitas en een BMI van over de 40 versneld te vaccineren omdat zij veelal op de ic terechtkomen. Maar dat is een heel kleine groep. Het risico op overlijden bij een BMI hoger dan 30 is al veel groter. Kies je echt voor het ontlasten van de ziekenhuiszorg, dan zou je juist de jongere groep vaccineren die kans maakt om in het ziekenhuis en de ic terecht te komen en te overlijden. Het zijn mensen van rond de 60 jaar met overgewicht en hart- en vaatziekten. Haal deze groep eruit met behulp van de huisartsen. Zij beschikken over deze gegevens.'
Sommige politici stellen voor bij schaarste op de ic te loten wie er mag worden opgenomen, om niet aan leeftijdsdiscriminatie te doen.'Het spoeddebat in de Tweede Kamer over de vraag of er geloot moet worden, was ronduit hilarisch. Het tekent de grote leemte die gaapt tussen medisch specialisten en de politiek. Selectie op basis van leeftijd gebeurt al lang binnen de ziekenhuismuren, bijvoorbeeld bij orgaantransplantaties, kankerbehandelingen of grote hartoperaties. Ik zie niet in waarom we bij covid opeens anders moeten handelen. Loten is de slechtste selectie. Je moet selecteren op basis van levenskansen. Covid of niet.'
Hoe bepaal je wat de levenskansen zijn?'We hebben uitstekende mathematische modellen om vast te stellen hoeveel verjaardagskaarsjes je waarschijnlijk nog zal uitblazen, rekening houdend met fysieke en psychische componenten. Roken, het wel of niet hebben van vrienden, enzovoort. Laat dat dus maar het criterium zijn bij de vraag wie er moet worden opgenomen in het ziekenhuis als we moeten kiezen.'
Wordt covid een fact of life in de zorg?'Ja, en zal ook niet meer zo snel weggaan, denk ik. Waarschijnlijk blijven de golven komen. We hebben nooit geprobeerd om influenza weg te krijgen en elke winter weten we dat de ziekenhuizen voller komen te liggen met ouderen die daar waarschijnlijk aan zullen overlijden. Zo kan het ook met covid worden. We vaccineren voor influenza met relatief succes, zodat de ziekenhuiszorg het aankan en andere noodzakelijke zorg niet hoeft te worden afgeschaald. Dat gebeurt nu in de coronatijd wel, en dat is een enorm probleem. We kunnen niet doorgaan met de ziekenhuizen te splitsen in covidzorg en de rest. Waarom moet covid voorrang krijgen boven een hartoperatie? Covid hoort in de lijst van aandoeningen die besproken wordt bij de patiëntenbespreking en verdient geen status aparte of aparte afdeling.'
In Nederland is er een debat over de vraag of ouderen, ook wel aangeduid als 'dor hout', niet te veel beschermd worden ten koste van jongeren en van de economie. Wat vindt u?‘Welk debat? Ik houd het nieuws toch goed bij, maar volgens mij is er helemaal geen debat. Was het maar zo. Wat hebben we over voor de zorg voor een fragiel iemand van 80 en hoe lang weten we de gezondheidszorg nog te bemensen zonder preventie? Kiezen we voor de 80-jarigen in een verpleeghuis of investeren we in de 50-jarige mannen die een beetje afslanken? De helft van de bevolking heeft overgewicht!'
Wat stelt u voor?'We moeten keuzes maken op basis van betrouwbare analyses. We weten hoeveel sterfte kanker geeft als het te laat wordt vastgesteld of onbehandeld blijft, maar kunnen de psychologische gevolgen van een lockdown nog maar matig kwantificeren. Welke langetermijngevolgen heeft dat over twintig jaar voor jongeren en welke ziekten of angsten komen daaruit voort?'
'Het is interessant te zien hoe nu de fysieke gesteldheid van de 60-jarige in het ziekenhuis afgezet wordt tegen het psychische domein van de puber die niet met zijn vrienden kan afspreken. Dat heb ik zo sterk nog niet meegemaakt. We kunnen in beide domeinen kwantificeren en meten. We kunnen vaststellen of een puber zich goed voelt. Of het aantal zelfmoorden omhoog gaat. Maar wat we nog moeten leren, is om de fysieke en psychische criteria met elkaar te vergelijken: de verwachte gewonnen levensjaren door minder besmettingen dankzij de lockdown versus het mogelijke verlies aan welbevinden op langere termijn.'
Wat raadt u ouderen aan, de komende jaren?'Ik vind het de verkeerde vraag. Wat is oud of een oudere? De juiste vraag is: wat raad ik een 50- of 60-jarige aan? En dan zeg ik: voorkom dat je de komende tien jaar klant bij de huisarts wordt met meer dan één aandoening. Zorg voor een gezond gewicht met een BMI onder de 25 en een uitgewogen dieet, en heb plezier in je leven. Behalve het laatste punt zijn dit de ingrediënten om niet aan covid te overlijden. En wacht op medicatie die additioneel steun geeft aan het voorkomen van ziekten.'
Originele link van het artikel:
https://fd.nl/weekend/137(...)jarigen-j0b1caBCd1Ko