quote:
Middeleeuwen
Belfort van Gent
In de middeleeuwen werd de avondklok geluid om aan te geven dat de stadspoorten werden gesloten; tot de morgenklok in de daaropvolgende ochtend mocht niemand er meer in of uit en werd het kwaad buiten de poort gehouden. Het was vaak ook een signaal voor andere beperkingen, waaronder het verplicht dragen van een lantaarn en het doven van haardvuur (frans couvre-feu, letterlijk 'vuur afdekken'; engels curfew) om stadsbranden te voorkomen.[1] Herbergen en taveernen moesten hun deuren sluiten en prostituees hun werkzaamheden beëindigen.[2] De avondklok ging aanvankelijk gelijk op met de zonsondergang, maar later werden vaste tijden geïntroduceerd. Deze tijden verschilden per stad. In Mechelen en Gent moesten kroegen om 22 uur gesloten zijn, in Antwerpen om 22:30 en in Brussel om 23 uur. Overschrijding van de avondklok werd beboet.[3]
Steden kregen een belfort of klokkentoren waarin een stadsklok werd opgehangen. In tegenstelling tot kerkklokken bleven stadsklokken ongewijd en kregen geen eigen naam. Het kon ook voorkomen dat een stadsbestuur een klok in een kerktoren plaatste of pachtte zoals in de Buurkerk in Utrecht.[4] Stadsklokken waren een belangrijk communicatiemiddel. In de loop der tijd werd de hoofdklok - de banklok - voorzien van klokken voor specifieke functies, zoals een werkklok, een klok bij brand, kermis, raadsbesluiten en een avondklok. De avondklok werd ook wel wingeroen, achterste clocke, laetste clocke, slaepclocke; boeveclocke, diefclocke, drabbeclocke, donkerclocke, ruymclocke of waeckersclocke genoemd.[5][6]
In de avond was het donker en stil in de steden. De introductie van straatlantaarns maakte de avonden in steden lichter en levendiger.[7] De avondklok wordt ook in de 21e eeuw in sommige steden als traditie nog geluid. In Culemborg, Putten, Doesburg, Ede, Lochem, Terborg, Lunteren, Zutphen, Aalten, Hummelo, Winterswijk, Huissen, Gendringen, Otterlo en Zelhem kennen nog een avondklok.[8] Ook de waakklok in Utrecht is op 15 juli 2002 weer in ere hersteld en luidt om 21:55
Terug bij af.