Rondo #17: Met Youri Mulder :r

Mark van Bommel en Marco van Basten schuiven deze zondagavond (om 19.50 uur) beiden aan tafel bij Ziggo Sports Rondo. En dat is bijzonder, gezien hun gezamenlijke verleden. Van Basten lag in zijn tijd als bondscoach van Oranje voortdurend overhoop met de toenmalige middenvelder. Het ging zelfs zo ver dat Van Bommel na het WK 2006 bedankte, omdat hij nooit meer onder de drievoudig Europees Voetballer van het Jaar wilde spelen.
Omdat de storm ook daarna nog niet luwde, besloot Van Bommel de afspraak aan zijn laars te lappen om geen uitspraken over elkaar te doen in het openbaar – ‘Van Basten heeft die afspraak voortdurend geschonden’ – en uitgebreid zíjn kant van het verhaal te vertellen. Dat geruchtmakende interview uit april 2007 hebben we uit het rijke VI-archief opgeduikeld en ook ruim dertien jaar later kun je de woede van de Limburger nog duidelijk voelen. ‘De bondscoach moet niet zo minachtend doen naar zijn spelers.’

Mark van Bommel houdt al twee jaar zijn mond over Oranje, maar vorige week was de maat vol. Op de donderdag na de uitschakeling in de Champions League tegen AC Milan (0-2) had het interview eigenlijk moeten gaan over Bayern München. Voor de Duitse club is de Limburger nu al de belangrijkste veldspeler en hij toont al drie jaar het beste voetbal van zijn leven. Bij PSV was hij de grote man, in Barcelona groeide hij uit tot een gewaardeerde teamspeler met meerwaarde en bij Bayern München is hij chef middenveld. Maar bij bondcoach Marco van Basten wil hij maar niet in het pulletje vallen. Anderhalve week geleden volgde Van Bommel weer eens met verbazing en ontsteltenis het tv-programma Studio Voetbal waarin de bondscoach over hem aan het woord was.
'Elke keer als er gevraagd wordt naar mij, dan heeft hij wel een of andere mening of denigrerende opmerking over mij. Ik móét zo langzamerhand wel gaan reageren'
Van Basten zei tijdens die uitzending onder meer: ‘Wij hebben het met de jongens over de taken, de organisatie en hoe daar gedisciplineerd mee moet worden omgegaan. Met Mark hebben we vele malen de discussie gevoerd over wat wij vragen op het middenveld en hij heeft dat in onze ogen niet goed uitgevoerd. Wij vragen bepaalde dingen en hij doet dat niet. Daar zeg je dan wat van, vervolgens passeer je hem. Daarna komt hij terug, volgt er wéér een discussie en wordt hij vervolgens weer gepasseerd. Dat heeft niets te maken met het feit of ik Mark wel of niet zou mogen. Dat zijn gewoon discussies over voetbal zoals ik die vroeger ook voerde met Johan Cruijff. En Mark heeft zélf bedankt. Hij heeft me gebeld en gezegd: “Ik wil niet meer spelen voor het Nederlands elftal, punt”. Weet je dat zeker?, vroeg ik. “Ja”, zei hij.’
Opnieuw zette de bondscoach Van Bommel neer als een bandeloze dissonant die voordurend weigerde zich in de tactische teamdiscipline te schikken. De middenvelder is het nu zat. ‘Ik heb elke keer mijn mond gehouden, omdat we nu eenmaal de afspraak hebben dat we niets naar buiten brengen’, zegt hij. ‘Maar voortdurend schendt Van Basten die afspraak. Elke keer als er gevraagd wordt naar mij, dan heeft hij wel een of andere mening of denigrerende opmerking over mij. Ik móét zo langzamerhand wel gaan reageren. Hij komt steeds met argumenten die niet kloppen.’

‘Ten eerste heb ik nooit bedankt voor Oranje, maar weiger ik in een ploeg te spelen waarvan hij trainer is. En ten tweede ben ik het ook beu dat hij steeds maar roept dat hij allerlei discussies met me zou hebben gevoerd over het niet uitvoeren van mijn taken. Dat is gewoon niet waar! Eén keer hebben we het gehad over dat late doelpunt van AC Milan tegen PSV, twee jaar geleden. Dat moment dat ik Ambrosini losliet om druk te zetten op een andere speler. Dat ging dus niet eens over Oranje. Verder waren er nooit discussies. Ik begrijp niet dat hij zoiets kan zeggen.’
Naar de reden van Van Bastens uitspraken kan Van Bommel slechts gissen. Maar het is niet zo moeilijk vast te stellen dat de bondscoach het vanaf zijn aanstelling nooit zag zitten in de speler die al sinds 2004 in Nederland de beste middenvelder was. Al na vier interlands onder Van Basten verloor Van Bommel zijn basisplaats. ‘We speelden 2-2 in Skopje tegen Macedonië en ik werd negen minuten voor tijd gewisseld voor Denny Landzaat. Samen met Wilfred Bouma werd ik toen geslachtofferd en ik weet nog steeds niet waarom.’
'Als ik echt een kerel was geweest, had ik al eerder moeten zeggen: Bekijk het maar!'
Hoewel Van Bommel dat seizoen spectaculair presteerde bij PSV, werd hij daarna in Oranje genegeerd. Er werd in februari 2005 zelfs een plaatsje voor John Heitinga ingeruimd op het Nederlandse middenveld voor de oefenwedstrijd in en tegen Engeland, terwijl Van Bommel op de bank begon. Een maand later, pas nadat de Limburger met drie doelpunten zijn ploeg PSV voorbij Ajax had geschoten (0-4), gunde Van Basten hem een rentree op het middenveld in het uitduel met Roemenië. Nog eens twee maanden verder volgde de thuiswedstrijd tegen de Roemenen, waarin Van Bommel kort na rust werd gewisseld en na afloop publiekelijk geëxecuteerd. ‘We wilden dat Van Bommel dichter op Munteanu doordekte’, verklaarde Van Basten na afloop. ‘We hebben het diverse keren aangegeven, maar Mark zag het blijkbaar niet. Daarom hebben we na rust Nigel de Jong ingebracht. We meenden dat híj dat beter zou uitvoeren. Je moet het natuurlijk wel oppikken. We hebben het al na een paar minuten aangegeven dat Mark dichter moest spelen op Munteanu, maar hij kon of wilde het niet.’
Van Bommel herinnert het zich nog alsof het gisteren was. ‘Ik zou inderdaad op Munteanu spelen’, vertelt hij. ‘En ik heb een dag voor de wedstrijd in de tactische bespreking nog gevraagd: Wat moet ik doen als Munteanu de bal helemaal gaat halen in de achterste linie? Moet ik dan over Dirk Kuijt en Ruud van Nistelrooy gaan om hem vast te zetten? Van Basten zei toen: “Nee, laat hem maar gaan dan”. En zo heb ik het uitgevoerd. Alle spelers die ik er later opnieuw over heb aangesproken, geven me allemaal gelijk. Iedereen weet dat ik die afspraken gewoon goed heb uitgevoerd.’

‘Nu beweert Van Basten plotseling dat hij in die wedstrijd voor de rust een aantal malen vanaf de kant heeft aangegeven dat ik wél moest doordekken. Maar daar weet ik niets van. Het is gewoon niet waar. In de rust heeft hij er namelijk ook niets over gezegd tegen me. Ik had toen last van een bovenbeen en liet me in de massageruimte behandelen, dus ik was niet bij de bespreking. Maar ik heb later aan jongens gevraagd of hij daar toen misschien iets heeft gezegd over het doordekken op Munteanu. Maar ze verzekeren me allemaal dat Van Basten dat niet heeft gedaan. Dus hij heeft niets in de groep gezegd en niets persoonlijk tegen mij.’
‘Dus we gingen naar buiten en ik kwam te laat op het veld omdat de tunnel al dicht was. Ik moest een liesbroek aantrekken vanwege die blessure en ging iets later de kleedkamer uit. Nou, het werd 2-0, en na vijf minuten in de tweede helft wisselde hij me. Dat gebeurde op een moment dat we sterker waren en Munteanu alleen maar balletjes breed gaf in de verdediging van Roemenië.’
'Ik had nooit eerder meegemaakt dat ik door een trainer op die manier was behandeld. De maat was toen allang vol, maar ik zat maar met dat WK in mijn kop'
‘Na de wedstrijd liet ik me weer in de kleedkamer behandelen door fysiotherapeut Geert Verwaayen, ik kreeg daarna nog een schaal van directeur betaald voetbal Henk Kesler voor mijn 25ste interland en daarnaast feliciteerde hij me met het kampioenschap van PSV. Toen heb ik Van Basten op de man gevraagd: Waarom wissel je me na vijf minuten in de tweede helft? Waarom haal je me er dan gewoon niet af in de rust? Van Basten antwoordde dat hij dat bewust had gedaan, zodat de tegenstander zich daar niet op kon instellen. “Maar maak je geen zorgen”, zei hij. “Het is gewoon een tactische wissel, klaar. Ga lekker naar huis en we zien elkaar morgen wel”. (Oranje speelde vier dagen later in en tegen Finland, red.) Vervolgens zat ik in de auto op weg naar huis en hoorde ik op de radio dat hij een kwartier later op de persconferentie had gezegd dat ik helemaal niets goed had gedaan.’
‘En de volgende ochtend belde hij me dat ik me niet meer hoefde te melden voor de uitwedstrijd tegen Finland. Toen begreep ik er niets meer van. Hoezo dan? Ik heb mijn taken toch gewoon uitgevoerd?, zei ik, met in het achterhoofd die opmerkingen die hij had gemaakt op de persconferentie. Van Basten antwoordde: “Nee, het heeft geen zin een discussie te voeren, je gaat gewoon niet mee”. Toen antwoordde ik weer: Maar ik wil hier gewoon over met je praten. “Nee, ik heb daar geen zin in. De beslissing is al genomen”, zei hij toen letterlijk.’

Op dat moment was Van Bommel verbijsterd. Dat gevoel ontstond ook bij de buitenwacht toen twee dagen na de interland tegen Roemenië spits Dirk Kuijt tijdens een persconferentie de lezing van Mark van Bommel bevestigde: de middenvelder hoefde Munteanu inderdaad niet te volgen als die zich liet inzakken in de defensie. Van Basten liet tijdens diezelfde bijeenkomst weten dat Van Bommel zich maar moest bewijzen bij Barcelona. ‘Ik had misschien toen al moeten bedanken’, zegt de Limburger nu.
'Speltechnische argumenten om mij niet te selecteren bestaan gewoon niet'
‘Ik had nooit eerder meegemaakt dat ik door een trainer op die manier was behandeld. De maat was toen allang vol, maar ik zat maar met dat WK in mijn kop. Ik stond op het punt naar Barcelona te gaan, maar had nog nooit een groot toernooi gespeeld. Ik kwam vlak na het EK in 2000 bij de groep en voor het WK van 2002 plaatsten we ons niet. Voor het EK van 2004 in Portugal moest ik afzeggen vanwege een blessure, dus het WK in 2006 móést ik gewoon meemaken. En elke keer moest ik steeds maar slikken dat de bondscoach me publiekelijk te kijk zette. Elke keer schond hij weer de afspraak dat je in de pers geen kritiek op elkaar mocht hebben.’
‘En Van Basten heeft dat toch ook niet alleen bij mij gedaan? Ik snap best dat een coach soms dingen moet zeggen tegen de pers om te antwoorden op vragen, maar al die opmerkingen over Edgar Davids en Clarence Seedorf waren toch niet nodig? Elke keer geeft hij daarmee maar weer aan dat hij ze allemaal maar niets vindt. Dat mag hij persoonlijk best vinden, als voetballer mochten we tenslotte allemaal zijn schoenveters nog niet vastmaken. Hij was de beste van allemaal, dat vind ik ook! Maar als trainer moet hij gewoon niet zo minachtend doen naar zijn spelers. Zeker niet als je die later hard nodig hebt om te presteren. Elke andere trainer houdt dit toch intern?’

ANTICLIMAX

De Limburger maakte tijdens het WK van dichtbij mee hoe zijn ploeggenoot Ruud van Nistelrooy hetzelfde overkwam. Vlak voor de derde groepswedstrijd, tegen Argentinië, werd de spits tijdens een persconferentie verbaal aangevallen door de bondscoach omdat hij niet genoeg zou brengen. Daarvoor excuseerde Van Basten zich later persoonlijk bij de aanvaller, die er ook op aandrong dat Van Basten die verontschuldigingen in de groep zou herhalen. Doordat de bondscoach dat niet deed, ontplofte de boel vlak voor het cruciale duel met Portugal, waar zoals bekend een woedende Van Nistelrooy zijn trainer voor de selectie ter verantwoording riep. Door die botsing en de ontluisterende uitschakeling (0-1) eindigde het toernooi in een anticlimax voor Oranje én Van Bommel. Dat hij uiteindelijk toch nog op dat podium aanwezig was, had alles te maken met een verzoenend gesprek dat noodzakelijk was geworden na zijn verwijdering na de interland tegen Roemenië. Henk ten Cate, destijds nog assistent-trainer van Barcelona, trad in dat gesprek op als bemiddelaar tussen de technische staf van Oranje en de speler.

‘Maar je kunt eigenlijk niets eens stellen dat alles toen is uitgesproken’, zegt Van Bommel. ‘In feite lieten beide partijen hun standpunt horen en verder niets. Ten Cate zei toen: “Als ik het zo hoor, is het allemaal gebaseerd op een misverstand. Maar laten we er zand over gooien. Jullie willen Mark terug en Mark wil zelf ook weer voetballen”. Er is dus nooit echt concreet gepraat over wat er scheef zat.’
Van Bommel zat weer in de WK-selectie, wat niet meer dan logisch was gezien zijn prestaties in Barcelona, maar zijn relatie met de bondscoach bleef gespannen. In de eerste wedstrijd, tegen Servië en Montenegro, werd Van Bommel al na zestig minuten gewisseld. De bondscoach verklaarde later op tv dat de half geblesseerde middenvelder zelf het seintje had gegeven dat hij niet meer verder kon. ‘Ook zoiets merkwaardigs’, countert Van Bommel. ‘Er was helemaal niets aan de hand en ik had helemaal geen seintje gegeven. Ik was wel geblesseerd in de aanloop naar die wedstrijd, maar ik was zó goed behandeld dat ik niets voelde.’
'De boodschap was kort maar krachtig: Je hebt me de afgelopen twee jaar beschadigd en vernederd. Je ziet mij niet zitten als voetballer en als mens. Jij hoeft mij nooit meer op te roepen, ik wil nooit meer onder jou spelen'
‘Ook zoiets merkwaardigs’, countert Van Bommel. ‘Er was helemaal niets aan de hand en ik had helemaal geen seintje gegeven. Ik was wel geblesseerd in de aanloop naar die wedstrijd, maar ik was zó goed behandeld dat ik niets voelde.’ Van Bommel speelde daarna negentig minuten tegen Ivoorkust en werd gespaard tegen Argentinië omdat hij al een gele kaart op zak had. Tegen Portugal stond hij opnieuw in de basis, al leek het daar aanvankelijk niet op tijdens de trainingen. De Limburger werd plotseling meermalen bij de B-ploeg ingedeeld door de ogenschijnlijk hevig twijfelende bondscoach. Tegen de Portugezen speelde Van Bommel een matige eerste helft, maar herstelde hij zich na de rust. Merkwaardig genoeg werd hij gewisseld op het moment dat hij steeds sterker werd en met schoten voor steeds meer gevaar zorgde.

MERKWAARDIGE UITLEG

Na het voor Oranje uiterst teleurstellend verlopen WK veegde Johan Cruijff in zijn column in het maandblad Nummer 14 de vloer aan met Van Bommel: ‘Wat zijn de basiskwaliteiten van Van Bommel? Hij moet helpen in de verdediging en daarnaast als tweede man naast de spits in het strafschopgebied komen om daar te scoren. Dan krijgt hij tijdens de vier WK-wedstrijden twaalf tot veertien schietkansen, waaronder een beeldschone tegen Portugal. Als je die dan allemaal niet benut, dan heb je niet bepaald een hoog rendement. En hij is ook geen type om negentig minuten lang zijn man uit te schakelen. Dan kun je zeggen: Oké, dan had Van Basten hem eruit moeten halen. Maar omdat er al zo veel stemming gemaakt was, heeft hij Van Bommel laten staan. En de zekerheid dat het met Denny Landzaat veel beter was gegaan, had je natuurlijk niet.

Het was een voorbode voor de nieuwe selectie van Oranje voor de oefeninterland tegen Ierland, half augustus, waar Van Bommel inderdaad ontbrak. ‘Ik was na die column al gewaarschuwd door anderen dat dit weleens gevolgen voor me zou kunnen hebben’, vervolgt de Limburger. ‘Dat bleek. Net als Ruud was ik plotseling niet meer goed genoeg voor de selectie.’
Van Basten motiveerde zijn keuze als volgt: ‘Van Bommel en Van Nistelrooy zijn om speltechnische redenen afgevallen. De spelers die we nu hebben geselecteerd, vinden we op dit moment beter.’ Een merkwaardige uitleg, omdat er op dat moment nog nauwelijks een serieuze wedstrijd was gespeeld sinds het WK. Speltechnische argumenten of vormverlies konden dus amper worden aangevoerd, maar toch werden middenvelders als Nigel de Jong, Denny Landzaat, Stijn Schaars en Theo Janssen destijds beter geacht dan de basisspeler. Van Bommel: ‘Elke keer is Van Basten sterk in het opnoemen van wat ik allemaal zogenaamd niet kan, maar hoe zit het dan met de spelers die hij in mijn plaats selecteert? Zijn die dan wél perfect? Speltechnische argumenten om mij niet te selecteren bestaan gewoon niet.’
'De laatste drie jaar speel ik het beste voetbal uit mijn carrière. Ik weet dat toch van mezelf en dat is toch makkelijk voor iedereen te zien?'
Uit het aantal door Van Basten gebruikte spelers (56) in Oranje en drie debutanten in de laatste interland – in en tegen Slovenië – blijkt dat ook wel. De nieuwelingen die plotseling de voorkeur kregen worden eveneens zonder pardon weer afgevoerd. Er is inmiddels een ellenlange lijst te maken van voetballers die op een bepaald moment weer werden opgeroepen, afgeserveerd en in sommige gevallen in ere hersteld. Die lijst (van soms mentaal gewonde spelers) telt na drie jaar een slordige 25 namen: Roy Makaay, Barry Opdam, Khalid Boulahrouz, Pierre van Hooijdonk, Romeo Castelen, Barry van Galen, Theo Janssen, Ron Vlaar, Jan Kromkamp, Tim de Cler, Maarten Stekelenburg, Ugur Yildirim, André Ooijer, Boudewijn Zenden, Kew Jaliens, Denny Landzaat, Ruud van Nistelrooy, Dirk Kuijt, Kevin Bobson, Romano Denneboom, Edgar Davids, Clarence Seedorf, Mario Melchiot, Wilfred Bouma en Mark van Bommel.
Van Nistelrooy reageerde uiteindelijk in het blad Sportweek en stelde de integriteit van de bondscoach openlijk ter discussie. De Brabander had sterk het gevoel dat zijn afvallen zeer veel te maken had met de botsing die hij tijdens het WK had met Van Basten. En in feite was de spits van Real Madrid niet de eerste die zijn mond opendeed. Davids besloot al eerder zijn onvrede kenbaar te maken met een open brief op de website van Voetbal International. Daarin stelde hij dat Van Basten een grens van goed fatsoen en respect had overschreden en een groot gebrek aan persoonlijke klasse toonde met zijn laatdunkende uitlatingen over andere voetballers met een succesvolle internationale carrière.

ZINLOOS

Van Bommel beet tot vandaag op zijn tong. Zelfs toen hij in oktober 2006 plotseling werd opgeroepen voor de interland in en tegen Bulgarije en besloot te bedanken, weigerde hij dat besluit toe te lichten. Misschien zorgde dat stilzwijgen ook voor onduidelijkheid. AZ-trainer Louis van Gaal stelde bijvoorbeeld dat Van Bommel na het WK meteen had moeten bedanken. ‘Maar waarom zou ik dat op dat moment hebben gedaan?’, reageert de middenvelder. ‘Ik was nog basisspeler en wilde gewoon doorgaan. En daarna was het te laat. Je kunt moeilijk bedanken als je eenmaal bent afgevallen of niet wordt opgeroepen. Dat staat ook nogal dom. Dan reageert iedereen van: Wat bedankt die Van Bommel nu? Hij is niet eens opgeroepen...’
'Misschien zou Johan Cruijff gewoon een keer moeten kijken naar een wedstrijd in Duitsland. Want de ruimtes zijn juist veel kleiner dan in Spanje!'
‘Toen ik voor Bulgarije-uit wél werd geselecteerd, was dat volkomen onverwacht. Ik had nooit meer rekening gehouden met een selectie, omdat de bondscoach eerder had gezegd dat anderen voor een langere periode de kans zouden krijgen. Maar ja, dat bleek dus ook weer een van die dingen te zijn waar hij zogenaamd niet consequent in was. Ik heb er een dag over nagedacht en de conclusie getrokken dat het allemaal zinloos was. Als ik echt een kerel was geweest, had ik al eerder moeten zeggen: Bekijk het maar! Daarna heb ik Van Basten gebeld. De boodschap was kort maar krachtig: Het Nederlands elftal betekent alles voor me en daarom kost deze beslissing me erg veel moeite. Je hebt me de afgelopen twee jaar beschadigd en vernederd. Je ziet mij niet zitten als voetballer en als mens. Jij hoeft mij nooit meer op te roepen, ik wil nooit meer onder jou spelen.’ De bondscoach nam de mededeling voor kennisgeving aan, waarna de middenvelder ook perschef Kees Jansma en teammanager Hans Jorritsma van zijn besluit op de hoogte bracht.
Van Bommel dacht dat hij daarmee het hoofdstuk Van Basten kon afsluiten, maar tot zijn eigen verbazing en ergernis kreeg hij de afgelopen weken toch weer van alles over zich heen in verband met Oranje. ‘Ik doe niet eens meer mee, maar dan krijg je er plotseling van langs in een column van Johan Cruijff als Nederland slecht speelt tegen Roemenië’, reageert Van Bommel. ‘Het moet toch niet gekker worden, dacht ik toen.’
'Van Nistelrooy had het over warmte die hij miste. Daar doet Van Basten dan weer heel denigrerend over, maar zo is het wél'
In de column van Cruijff viel op 26 maart te lezen: ‘Dat Nederland-Roemenië niet best was, is wel duidelijk. Ook heeft het weer duidelijk gemaakt hoe tactisch beperkt de nieuwe generatie voetballers eigenlijk is... Dat los je niet op door weer van allerlei namen te gaan roepen. Natuurlijk zijn Ruud van Nistelrooy en Mark van Bommel prima voetballers, maar in de situatie waarin Nederland zit, gaat het erom of Van Bommel de rechtsbuiten beter laat voetballen en de rechtsback rustiger laat spelen. Om alleen te roepen dat hij een geweldige voetballer is die in het Nederlands elftal thuishoort, is me te gemakkelijk. Of zijn we soms het afgelopen WK vergeten? Toen lukte het de routiniers ook niet het iemand als Wesley Sneijder gemakkelijker te maken. En daar draait het wél om. Zeker in een elftal dat jong en onervaren is. Dan ga je als coach in eerste instantie op zoek naar meer zekerheden voor het totale team. Dan kies je bijvoorbeeld voor Babel, Huntelaar en Sneijder, omdat die ten opzichte van elkaar beter ingespeeld zijn. Daar voeg je om dezelfde reden ook Van der Vaart bij.’
Van Bommel, schamper: ‘Volgens iedereen was rechtsbuiten Van Persie toch de revelatie van de ploeg? Heb ik het dan goed of slecht gedaan? En Van Basten heeft na het toernooi toch zelf geroepen dat hij heel tevreden was over Sneijder...'

Van Bommel ziet Cruijff en Van Basten daarbij klaarblijkelijk als een twee-eenheid. Dat is ook niet zo onlogisch. Van Basten is tenslotte bondscoach geworden op advies van Cruijff, tijdens het WK hadden ze voortdurend contact en zat laatstgenoemde tijdens een training in Stuttgart zelfs een keer in de dug-out. En op de momenten dat de bondscoach onder druk komt te staan, wordt hij in de media altijd door de beste Nederlandse voetballer aller tijden beschermd.

ZEIKERIG

Aan de ene kant spijt het Van Bommel dat hij in de verdediging is gedrongen. 'Want als je wat terugzegt, lijkt dat weer zo kleinzielig en zo wil ik juist niet overkomen. Ik heb namelijk geen enkele reden tot klagen.'Het gaat namelijk goed met Van Bommel in Duitsland. De dag voor de return tegen AC Milan in de kwartfinale van de Champions League meldde zijn trainer Otmar Hitzfeld: 'Gelukkig hebben we Mark van Bommel er weer bij. Hem misten we in de uitwedstrijd. Mark is ten eerste een leidersfiguur. En ten tweede kan hij met zijn kwaliteiten voor openingen zorgen, iemand met een pass voor de keeper zetten. Hij kan op dit niveau dingen openbreken. Dat misten we in Milaan.'
'Je kunt wel steeds zeggen dat je op basis van voetbalkwaliteiten selecteert, maar dat klopt niet'
Na de 0-2 nederlaag kreeg Van Bommel de hoogste cijferwaardering van de Duitse media, terwijl hij afgelopen zondag tegen Bayer Leverkusen (2-1 zege) ook weer zijn waarde bewees met de openingstreffer en een sterk optreden. Van Bommel: 'De laatste drie jaar speel ik het beste voetbal uit mijn carrière. Ik weet dat toch van mezelf en dat is toch makkelijk voor iedereen te zien? Je kunt mij niet vertellen dat ik zo goed speel doordat PSV, Barcelona en Bayern München helemaal naar mij zijn ingericht. Dat klopt gewoon niet.'
De conclusie van criticaster Cruijff dat het Duitse voetbal zo veel beter is voor Van Bommel omdat de ruimtes er groter zijn dan in Spanje, zorgt weer voor onbegrip bij de Limburger. 'Misschien zou hij dan gewoon een keer moeten kijken naar een wedstrijd in Duitsland. Want de ruimtes zijn juist veel kleiner dan in Spanje! Spaanse ploegen willen toch ook zelf meer voetballen, waardoor ze meer ruimte weggeven. Maar hier wil geen enkele ploeg voetballen tegen Bayern en lopen ze je negentig minuten voor de voeten om je het spelen onmogelijk te maken.'
Het hoge niveau dat hij bij Bayern, Barcelona en ook PSV haalde, ontbrak in het Oranje van Marco van Basten. Dertien keer stond Van Bommel in de basis, zeven interlands mocht hij van begin tot eind spelen. 'Ik ben de eerste om toe te geven dat ik niet het constante niveau haalde dat ik bij mijn club had' peinst hij. 'En natuurlijk vraag je je af hoe dat komt. Ik denk dat je die vraag gewoon wat breder moet bekijken, want ik ben niet de enige in de selectie. Misschien is het gewoon een kwestie van je prettig voelen. Ik weet dat het nogal zeikerig klinkt, maar het is gewoon een feit. De warmte van een club en de waardering van de technische staf werken allemaal mee aan het leveren van een prestatie.'
'Waarom moet de een wél spelritme hebben en de ander niet? Waarom mag de een uit vorm zijn en de ander niet?'
'Er komen meer factoren bij topsport kijken. Het gevoel zoals je in een elftal zit. Van Nistelrooy had het over warmte die hij miste. Daar doet Van Basten dan weer heel denigrerend over, maar zo is het wél. Je hoeft geen garantie te hebben op een basisplaats, maar je moet wel het gevoel hebben dat je geselecteerd bent omdat ze vertrouwen in je hebben. Niet dat je het idee hebt dat je na één foute pass alweer wordt afgevoerd. Als je speelt moet je je sterk en vrij voelen.'
'Ik heb de afgelopen jaren wedstrijden in Oranje gehad dat ik alleen maar aan het nadenken was. Als de bal aan de linkerflank was, moest ik bijsluiten en voor het doel komen. Zodra de bal op rechts was, moest ik erachter blijven om te ondersteunen. Terwijl je soms in die situaties ook je voordeel kunt halen door iets verrassend te doen. Misschien zit je tegenstander er wel doorheen en moet je juist over hem heen gaan. Bij Oranje was het allemaal zo geprogrammeerd. Het gekke is dat ik bij Seedorf hetzelfde zie gebeuren. Hij voert zijn taken uit met in het achterhoofd: Dáár kunnen ze me nooit op pakken. Maar daardoor haalt hij dus niet het niveau van AC Milan, waar hij wordt gewaardeerd als een topspeler en dat daarom ook is. Daar is hij een topspeler die verantwoordelijkheid en dus vertrouwen krijgt.'

Ook de opmerking over het hoge 'ik-mag-je-gehalte' van Van Nistelrooy kan Van Bommel goed begrijpen. Je kunt wel steeds zeggen dat je op basis van voetbalkwaliteiten selecteert, maar dat klopt niet. Want dan horen de spelers uit die topcompetities allemaal geselecteerd te worden. Waarom moet de een wél spelritme hebben en de ander niet? Waarom mag de een uit vorm zijn en de ander niet? Die opmerking van Ruud komt niet uit de lucht vallen. Voetballers zijn nu eenmaal niet achterlijk.

ONVOLDOENDE KWALITEIT

Heeft Van Bommel eigenlijk nog vertrouwen in de missie van Oranje? Ik hoop gewoon dat het lukt en dat we op het EK hoge ogen gooien. Maar tegelijkertijd zie ik ook wel dat we nooit het voetbal spelen waarnaar we streven. De KNVB en de CBV (belangenvereniging Coaches Betaald Voetbal, red.) kunnen wel kwaad zijn op Van Gaal dat hij zoiets vaststelt, maar misschien is dat vooral omdat hij gewoon gelijk heeft. Ik denk dat Van Basten gewoon niet de kwaliteit aan spelers voorhanden heeft om het spel uit te voeren zoals hij het wil.
Henk Kesler kan wel zeggen dat Marco van Basten en John van 't Schip nog geen drie jaar bezig zijn en dat het dan te vroeg is om al automatismen te verwachten, maar drie jaar is in het voetbal een eeuwigheid. Als nu al drie jaar iets niet lukt en je ook zelf al hebt vastgesteld dat je onvoldoende kwaliteit beschikbaar hebt om iets uit te voeren... Je geeft spelers toch geen opdrachten waarvan je van tevoren al beseft dat ze die niet aankunnen? Het is dan toch logisch dat heel veel jongens niet hun gebruikelijke niveau halen? Dan moet je het op een andere manier proberen, laat je spelers dingen doen waarvan je zeker weet dat ze die wél kunnen en dat ze zich er sterk bij voelen. Dat zou elke trainer toch doen?