Westerborkpad - In het spoor van de Jodenvervolging

Kamp Westerbork (Duits: Judendurchgangslager Westerbork) was tijdens de Tweede Wereldoorlog een doorgangskamp bij Hooghalen in de toenmalige gemeente Westerbork in Drenthe. Het kamp was een voorportaal waarvandaan ruim 102.000 in Nederland wonende Joden en 245 Roma per trein werden gedeporteerd naar concentratie- en vernietigingskampen in Duitsland, Polen en Tsjechië.

Veel van hen werden vanuit Amsterdam en/of Rotterdam gedeporteerd. In Amsterdam werd de Hollandsche Schouwburg in 1942 en 1943 gebruikt als verzamelplaats voor opgepakte Joden uit Amsterdam en omstreken. Na enkele dagen tot weken werden ze per trein gedeporteerd naar doorvoerkampen zoals Westerbork en Vught. 

Een van de bekende personen die in Kamp Westerbork hebben gezeten is natuurlijk Anne Frank. Zij en haar familie kwamen aan op 8 augustus 1944 en werden op 3 september met de laatste trein van Westerbork naar Auschwitz gedeporteerd. Daarvandaan werden Anne, Margot en Auguste in de nacht van 1 november op de trein naar Bergen-Belsen gezet, waar Margot en Anne Frank de vlektyfus oplopen. Ze stierven in februari 1945. 

Een andere bekende persoon is Philip Mechanicus, een in zijn tijd bekend journalist van het Algemeen Handelsblad, werd op 7 november 1942 naar Westerbork afgevoerd en op 15 maart 1944 op transport gesteld naar Bergen-Belsen; op 9 oktober 1944 werd hij met een straftransport van 120 man naar Auschwitz gebracht, waar hij drie dagen later werd doodgeschoten. Mechanicus hield in Westerbork een dagboek bij, uitgegeven onder de titel In Dépôt. Dagboek uit Westerbork, dat een indringende blik biedt op het dagelijks leven in kamp Westerbork.

Na het laatste transport bleven er 500 gevangenen achter in het kamp, waaronder de Joodse kampleiding. In de laatste oorlogsmaanden groeide hun aantal tot 876, waaronder bijvoorbeeld ontdekte onderduikers. Hoewel het gevaar van deportatie na 13 september 1944 was geweken, bleef de angst er voor tot aan de bevrijding bestaan. Op 12 april 1945 werden deze 876 Joodse gevangenen bevrijd door de Canadezen. 

Bij de bevrijding renden de Joodse gevangenen de Canadezen tegemoet. De Canadezen deelden sigaretten en chocolade uit, maar daarna moesten de bewoners terug naar het kamp en daar tot nader order blijven, omdat de omgeving van het kamp nog te gevaarlijk was en gecompromitteerde personen in het kamp die met de Duitsers hadden samengewerkt eerst moesten worden opgepakt en verhoord. De Royal Hamilton Infanterie nam het gezag over en de wachttorens werden bemand met mensen van de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten, die onder gezag van prins-gemaal Bernhard van Lippe-Biesterfeld stonden. De Canadezen trokken de volgende dag verder richting Assen.

In 2008 volgde Jan Dokter het spoor van zijn familieleden, die in 1943 per trein van Amsterdam naar Kamp Westerbork in Drenthe werden afgevoerd en niet meer terugkeerden. Hij liep in vier aaneengesloten dagen van de Hollandsche Schouwburg in Amsterdam naar voormalig Kamp Westerbork. Zijn initiatief was de basis voor het ontstaan van het Westerborkpad, een 336 km lange route van Amsterdam naar Herinneringscentrum Kamp Westerbork, zo dicht mogelijk langs het spoor. 

In de aanloop naar 12 april 2020, de dag dat Kamp Westerbork 75 jaar geleden bevrijd werd, loopt uw redacteur het Westerborkpad, een herinneringsroute in het spoor van de Jodenvervolging, vanaf de Hollandsche Schouwburg in Amsterdam, naar Kamp Westerbork. In deze special, die per etappe zal worden aangevuld, neemt ze jullie aan de hand van een fotoverslag mee langs het pad. 

Hoewel het pad officieel begint bij de Hollandsche Schouwburg, begint het Westerborkpad met een proloog die start bij het Centraal Station in Amsterdam. De route van ongeveer 6,5 km voert langs de vele grachten onder meer langs het Anne Frank huis en het monument van Jan Wolkers dat 'de hemel na Auschwitz nooit meer ongeschonden is'.

Lengte van deze etappe: Volgens Wandelnet circa 6,5 km, volgens mijn GPS tussen de 7,5 en 8 km. 

Een foto impressie van de route:

Etappe 0 - De proloog (Amsterdam CS - Hollandsche Schouwburg) (Foto: FOK!)
Etappe 0 - De proloog (Amsterdam CS - Hollandsche Schouwburg) (Foto: FOK!)
Etappe 0 - De proloog (Amsterdam CS - Hollandsche Schouwburg) (Foto: FOK!)
Etappe 0 - De proloog (Amsterdam CS - Hollandsche Schouwburg) (Foto: FOK!)
Etappe 0 - De proloog (Amsterdam CS - Hollandsche Schouwburg) (Foto: FOK!)
Etappe 0 - De proloog (Amsterdam CS - Hollandsche Schouwburg) (Foto: FOK!)
Etappe 0 - De proloog (Amsterdam CS - Hollandsche Schouwburg) (Foto: FOK!)
Etappe 0 - De proloog (Amsterdam CS - Hollandsche Schouwburg) (Foto: FOK!)
Etappe 0 - De proloog (Amsterdam CS - Hollandsche Schouwburg) (Foto: FOK!)
Etappe 0 - De proloog (Amsterdam CS - Hollandsche Schouwburg) (Foto: FOK!)
Etappe 0 - De proloog (Amsterdam CS - Hollandsche Schouwburg) (Foto: FOK!)
Etappe 0 - De proloog (Amsterdam CS - Hollandsche Schouwburg) (Foto: FOK!)
Etappe 0 - De proloog (Amsterdam CS - Hollandsche Schouwburg) (Foto: FOK!)
Etappe 0 - De proloog (Amsterdam CS - Hollandsche Schouwburg) (Foto: FOK!)
Etappe 0 - De proloog (Amsterdam CS - Hollandsche Schouwburg) (Foto: FOK!)

Vanaf de Hollandsche Schouwburg vervolgen we de route richting Diemen. Het eerste wat we tegenkomen is een monument ter nagedachtenis aan Gerrit van der Veen, een Nederlandse verzetsstrijder. Hij zette de Persoonsbewijzencentrale op, waar mensen een persoonsbewijs konden bestellen. Dit werd gedaan door leden van Groep 2000, waar Van der Veen zelf lid van was. Er zijn ongeveer 80.000 persoonsbewijzen op deze manier gemaakt op de drukkerij van Frans Duwaer. Tijdens de oorlog hebben dankzij deze activiteiten duizenden mensen arrestatie door de bezetter weten te ontlopen.

De route vervolgt door het Oosterpark richting de Transvaalbuurt. Destijds ook wel de concentratiebuurt genoemd. Door de 'gunstige' ligging was het voor de bezetters makkelijk om Joden in deze buurt te verzamelen en ze via station Muiderpoort op transport naar Kamp Westerbork te zetten. Op de hoek van het Transvaalplein is er een Jodenster geplaatst ter nagedachtenis. Op station Muiderpoort herinnert slechts een klein monument aan de transporten, en je moet goed zoeken wil je hem vinden.

Vanaf Muiderpoort lopen we door richting station Diemen, waar we onderweg nog een Joodse begraafplaats van voor de eerste wereldoorlog tegenkomen. Tot slot komen we nog een fraaie fietsbrug tegen, die door middel van een kunstgreep zó geplaatst is dat de gemeente Diemen, die tegen de komst van de brug was, geen bezwaar kon maken, omdat hij binnen de Amsterdamse gemeentegrenzen geplaatst werd.

Lengte van deze etappe: volgens wandelnet 8,4 km, volgens mijn GPS tussen de 9 en 10 km. 

Etappe 1 (Hollandsche Schouwburg - Diemen) (Foto: FOK!)
Etappe 1 (Hollandsche Schouwburg - Diemen) (Foto: FOK!)
Etappe 1 (Hollandsche Schouwburg - Diemen) (Foto: FOK!)
Etappe 1 (Hollandsche Schouwburg - Diemen) (Foto: FOK!)
Etappe 1 (Hollandsche Schouwburg - Diemen) (Foto: FOK!)
Etappe 1 (Hollandsche Schouwburg - Diemen) (Foto: FOK!)
Etappe 1 (Hollandsche Schouwburg - Diemen) (Foto: FOK!)
Etappe 1 (Hollandsche Schouwburg - Diemen) (Foto: FOK!)
Etappe 1 (Hollandsche Schouwburg - Diemen) (Foto: FOK!)
Etappe 1 (Hollandsche Schouwburg - Diemen) (Foto: FOK!)
Etappe 1 (Hollandsche Schouwburg - Diemen) (Foto: FOK!)
Etappe 1 (Hollandsche Schouwburg - Diemen) (Foto: FOK!)
Etappe 1 (Hollandsche Schouwburg - Diemen) (Foto: FOK!)
Etappe 1 (Hollandsche Schouwburg - Diemen) (Foto: FOK!)
Etappe 1 (Hollandsche Schouwburg - Diemen) (Foto: FOK!)
Etappe 1 (Hollandsche Schouwburg - Diemen) (Foto: FOK!)
Etappe 1 (Hollandsche Schouwburg - Diemen) (Foto: FOK!)
Etappe 1 (Hollandsche Schouwburg - Diemen) (Foto: FOK!)
Etappe 1 (Hollandsche Schouwburg - Diemen) (Foto: FOK!)
Etappe 1 (Hollandsche Schouwburg - Diemen) (Foto: FOK!)

Dit deel van het pad is niet geschikt voor mensen die bang zijn voor honden; een groot gedeelte voert namelijk door het Diemerbos, wat een vrijplaats is voor loslopende honden. Je komt ze dan ook veelvuldig tegen. Verder is deze etappe voornamelijk genieten van weidse uitzichten en prachtige tot prehistorische natuur. De route voert vanaf station Diemen dwars door Diemen naar het Diemerbos, waarna je langs de Gaasp via het Spoorpad (hele toepasselijk naam, het is namelijk een fietspad dat aan de spoorbrug vastzit) het Amsterdam-Rijnkanaal oversteekt, en daarna in vrijwel rechte lijn naar Station Weesp wandelt.

Vaak hou ik via Facebook mijn familie en vrienden op de hoogte waar ik aan het wandelen ben, en zo ook tijdens deze wandeling. Nou heb ik behoorlijk hoogtevrees, dus toen ik de spoorbrug in de verte zag opdoemen werd ik al bang en een snelle blik op de routekaart bevestigde mijn angst: ik moest er overheen. De gruwel! Toch probeerde ik het voor mezelf te relativeren: ik stond voor die brug met de keuze terug te gaan. De honderdduizend joden die richting Westerbork werden gedeporteerd hadden geen keuze en hen wachtte een zekere dood. Ik zou het lopen over die brug wel overleven, ondanks mijn hoogtevrees. Ik liep dus gewoon door.

Bij het naderen van de brug plaatste ik een foto op Facebook met daarbij de tekst: 'Het was fijn jullie gekend te hebben'. (Zie deze screendump) Niet zo heel handig bij een foto van een spoorbrug over een kanaal heen Ik werd dan ook al vrijwel direct geappt met de melding dat ik een knurft was om dat zo te plaatsen en dat mijn tante wilde weten wat ik van plan was. Nadat ze gerustgesteld was, ben ik, slap van het lachen om mijn stommiteit, de rest van de brug afgelopen, waarbij ik geen moment meer aan m'n hoogtevrees gedacht heb. Helaas heb ik er na de brug ook niet meer aan gedacht om nog foto's te maken, maar goed, dat was toch een vrij saai stuk.

Afstand van deze etappe: volgens wandelnet 10,8 km, volgens mijn GPS rond de 11 km 

Westerborkpad - Etappe 2 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 2 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 2 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 2 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 2 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 2 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 2 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 2 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 2 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 2 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 2 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 2 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 2 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 2 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 2 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 2 (Foto: FOK!)

Vanaf station Weesp loop je door de stad eerst langs de Joodse Synagoge, waarna je om het Torenfort Ossenmarkt heenwandelt. Hier vind je ook een oorlogsmonument, ontworpen door Lidi van Mourik Broekman. Op een plaquette staan de namen van de mensen die op transport werden gesteld en in welk vernietigingskamp zij zijn omgekomen. We vervolgen onze weg langs de Lange Muiderweg, richting Muiden. Kronkelend langs de Vecht, heb je soms niet eens door dat je langs het water loopt, de woonboten belemmeren het zicht op de Vecht.

In Muiden kom je eerst lang het Muizenfort, onderdeel van de Stelling van Amsterdam, en vanuit hier gaan we over de dijk richting Muiderberg. Hier zie je aan de overkant het Muiderslot liggen, Dit stuk van de etappe was behoorlijk ploeteren, want het was behoorlijk drassig allemaal, en een andere wandelaar die dezelfde route liep merkte dan ook op dat het een slecht pad was, waarop ik opmerkte dat als je bang voor vieze schoenen was, niet moest gaan wandelen. (En smerig waren m'n schoenen!) Ergens halverwege de dijk richting Muiderberg komen we nog een rijksmonument tegen: een voormalige tankhindernis, een aspergeversperring aangevuld met een drakentandversperring, gebouwd gedurende de mobilisatieperiode 1939-1940.

Aan het eind van deze etappe kom je nog langs het echobos waarna de route eindigt bij de Joodse begraafplaats in Muiderberg. Er liggen naar schatting 45.000 duizend Joden begraven, en op het terrein bevindt zich onder andere een monument ter nagedachtis aan de slachtoffers van de holocaust.

Afstand van deze etappe: volgens Wandelnet 10,7 km, volgens mijn GPS 12 km 

Westerborkpad - Etappe 3 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 3 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 3 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 3 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 3 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 3 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 3 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 3 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 3 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 3 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 3 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 3 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 3 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 3 (Foto: FOK!)

We vervolgen onze route vanaf de Joodse begraafplaats richting het Naardermeer. Onderweg komen we de Hakkelaarsbrug tegen en lopen we via de De Goog naar het Naardermeer. Hoewel ik een trap naar beneden kon nemen schreef de route voor dat ik via de weg een rondje moest lopen, dus deed ik dat. Eenmaal aangekomen bij het Naardermeer gaan we het begrazingsgebied in, waarbij er gewaarschuwd wordt afstand te houden van grote grazers. Gelukkig kwam ik er maar twee tegen die ook nog netjes voor me uit de weg gingen toen ik aankwam .

Al snel kwam ik de volgende uitdaging tegen: ik moest een smalle loopplank over om de route te kunnen vervolgen. Twijfel sloeg toe: stuk van de route afwijken en veilig het verharde pad volgen of toch die loopplank over en de officiele route volgen? Ook hier woog de overweging dat de duizenden Joden in de Tweede Wereldoorlog geen keuze hadden zwaarder dan mijn angst en dus ben ik, jawel, op handen en knieeën die loopplank overgestoken.

Al snel bleek het de moeite waard geweest te zijn; je wandelt door een prachtige omgeving met een schitterend uitzicht op het Naardermeer. Daarna komen we langs 'de machine' een fraai monumentaal pand dat vroeger dienst deed als stoomgemaal. Als we doorlopen passeren we huisje 'De Elshof' waarna we zoetjesaan in de buurt van de eindbestemming van deze etappe komen: station Naarden-Bussum.

Afstand van deze etappe: volgens wandelnet 8,9 km, volgens mijn GPS 10,7 km 

Westerborkpad - Etappe 4 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 4 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 4 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 4 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 4 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 4 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 4 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 4 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 4 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 4 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 4 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 4 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 4 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 4 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 4 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 4 (Foto: FOK!)

quote:

Op zondag 9 februari 2020 14:29 schreef Cobra4 het volgende:
Top bezig DJMO. Erg interessant.

quote:

Op zondag 9 februari 2020 16:25 schreef soapie het volgende:
Wauw, mooi!

quote:

Op zondag 9 februari 2020 17:23 schreef Lucky_Strike het volgende:
Wat een gaaf project

quote:

Op zondag 9 februari 2020 17:37 schreef golfer het volgende:
Mooi initiatief.
Ik ben er zelf nooit geweest. Komt voor mij te dichtbij.
Het grootste deel van mijn vermoorde familie heeft er gezeten en mijn moeder is er zelfs met iemand getrouwd, voordat ze verder op transport naar andere echte concentratiekampen ging.

quote:

Op zondag 9 februari 2020 17:37 schreef Postbus100 het volgende:
Heel tof!

(En herkenbare punten )

quote:

Op zondag 9 februari 2020 17:45 schreef golfer het volgende:

[..]

Ja, zij heeft als enige in haar familie ook o.a. Auschwitz overleefd en ik weet er vrij veel van, maar ga dat niet verder hier openbaar delen.

quote:

Op zondag 9 februari 2020 19:18 schreef HaverMoutKoekje het volgende:
Leuk! Ik zou het handig vinden als je de lengte van de etappe zou vermelden

quote:

Op zondag 9 februari 2020 19:27 schreef HaverMoutKoekje het volgende:

[..]

Ja dat ken ik idd. Komt ook niet op de meter nauwkeurig De km opgave van wandelnet is al prima
Ik heb een beperking qua kilometers die ik kan afleggen, en ik ben gewoon benieuwd of er nog leuke trajecten voorbij gaan komen om zelf te lopen.

quote:

Op maandag 10 februari 2020 04:25 schreef Postbus100 het volgende:

[..]

[..]

Als jullie het beiden ècht precies willen weten (niet dus ), dan kan je de route ook uittekenen op afstandmeten.nl. Als je links bovenin de kaart de legenda openklikt, kan je 'OpenWalks' aanvinken. Nu komen alle wandelroutes in Nederland zichtbaar, zo ook de route van het Westerborkpad. En dan kan je de digitale meetlat ernaast leggen .

quote:

Op maandag 10 februari 2020 07:59 schreef derLudolf het volgende:
Was he dronken, dat je zo slingerde?

quote:

Op maandag 10 februari 2020 15:21 schreef MadMaster het volgende:
Momenteel loopt mijn echtgenote deze route ook, veel soortgelijke foto's van ook door haar bezochte lokaties vind ik in dit topic terug. Vandaag loopt ze het stuk Muiderberg - Naarden.
Ik blijf dit dus even voor haar volgen...

Volg de prikkeldraadjes...

[ afbeelding ]

quote:

Op maandag 10 februari 2020 17:29 schreef MadMaster het volgende:

[..]

Hoe is jouw wandeltactiek?
Loop je de route in één keer met wat wat rustdagen tussendoor of...?

Mijn echtgenote loopt elke maandag een etappe.
Daarbij reist ze per OV of auto naar de volgende etappe, loopt de aangegeven route en gaat dan weer met het OV terug naar het beginpunt van de etappe.

quote:

Op maandag 10 februari 2020 17:47 schreef MadMaster het volgende:

[..]

Duidelijk.
Mijn echtgenote heeft vorige week Diemen - Weesp - Muiden gelopen en is dus afgeweken van de voorgeschreven routes. Vandaag is ze vanuit Muiden via Muiderberg naar Naarden gelopen. Ze is ook wel wat gewend qua afstanden lopen.

Binnen hoeveel tijd wil je de hele route gelopen hebben?

quote:

Op maandag 10 februari 2020 17:47 schreef MadMaster het volgende:
Mijn echtgenote heeft vorige week Diemen - Weesp - Muiden gelopen en is dus afgeweken van de voorgeschreven routes. Vandaag is ze vanuit Muiden via Muiderberg naar Naarden gelopen. Ze is ook wel wat gewend qua afstanden lopen.

quote:

Op maandag 10 februari 2020 18:32 schreef livelink het volgende:
Wat een goed idee, DJMO
Ik had geen idee van het bestaan van het Westerborkpad. Heel interessant. Ik ben in oktober nog in Westerbork geweest en het maakte toch echt wel weer indruk op me. Het was ook erg druk trouwens, met veel kinderen/jongeren (herfstvakantie). Dat vond ik ook erg positief om te zien.

quote:

Op dinsdag 11 februari 2020 07:29 schreef MadMaster het volgende:

[..]

Daar heb je op zich gelijk in, maar in principe houdt ze wel de etappes aan zoals in de Westerbork Luister app/-website en in het boekje zijn opgenomen.

quote:

Op dinsdag 11 februari 2020 09:34 schreef Rewimo het volgende:
Mooi verslag @:DJMO

Ik weet niet zo heel veel over Westerbork, erg interessant allemaal. Ben zelf lang geleden met school in Buchenwald geweest, dat heeft veel indruk gemaakt.

Een paar jaar terug waren we er in de buurt en ben ik er met onze zoon, die toen dezelfde leeftijd had als ik destijds, teruggeweest. Ook hij was erg onder de indruk.

quote:

Op dinsdag 11 februari 2020 16:38 schreef MadMaster het volgende:

[..]

Als je luister app download, dan hoor je verhalen van mensen die langs de route betrokken zijn geweest....

Onderweg naar het startpunt heb ik mooi de tijd om me te verdiepen in de reacties op de eerdere etappes. Zo wees Gombro me op de Frontpage op de Calmeyer-lijst. Hans Calmeyer was een Duitse jurist, die naar schatting zo'n 3.700 Joden heeft weten te redden door te verklaren dat zij geen Joden, of slechts deels Jood, waren. De aanvragen die hij moest beoordelen werden vaak aangedragen door advocaten zoals de in 1972 overleden mr. A.N. (Nino) Kotting in samenwerking met de op zijn bureau werkzame advocaat Jaap van Proosdij, die in 2011 in Zuid-Afrika overleed. Calmeyer overleed in 1972 aan een hartaanval.

Op het Forum wees Golfer me er op dat Nederland eind jaren dertig de grenzen potdicht hield voor Joodse vluchtelingen. Voor de vluchtelingen die desondanks ons land wisten binnen te komen, werd er een centraal opvangkamp gebouwd. Dat had oorspronkelijk in de buurt van Apeldoorn moeten komen, maar dat was tegen de zin van Koningin Wilhelmina, die vond dat die locatie te dicht bij Paleis 't Loo lag. De nieuwe locatie werd Westerbork, deels gebouwd door de Joodse vluchtelingen zelf. Ruim twee jaar na het begin van de Duitse bezetting, op 1 juli 1942, namen de Nazi's het als doorvoerkamp in gebruik, wat zou duren tot de bevrijding van het kamp in 1945.

Eenmaal aangekomen bij het startpunt station Naarden-Bussum lopen we eerst langs een Synagoge waarna we onze route vervolgen via de Brediusweg, waar voetgangers en fietsers gebroederlijk van dezelfde rijbaan gebruik maken, langs een Joodse begraafplaats, waar een monument is geplaatst ter nagedachtenis aan de Joodse slachtoffers van de Shoah (Hebreeuws voor de Holocaust).

Op de Huizerweg werd ik even afgeleid doordat er pal voor m'n neus een schuur in de hens leek te vliegen, ik heb hier dan ook staan kijken als een rasechte ramptoerist. Nadat de rust was teruggekeerd, vervolgen we onze route richting de Bussumerheide. Hier kreeg ik het even lastig, want de wandelnetapp viel telkens dood en hoewel ik hier op redelijk bekend terrein liep - ik ben de Bussumerheide al eens eerder overgestoken - vertrouw ik toch liever op m'n GPS dan op de routemarkering; aangezien ik regelmatig als een blind paard die dingen voorbij loop. Gelukkig was qltel online die me via WhatsApp een los GPX bestandje van de route kon sturen, waardoor ik m'n weg kon vervolgen.

De Bussumerheide is een begrazingsgebied, en de eerste keer dat ik hem overstak ben ik wel grazers tegengekomen, dit keer (gelukkig) niet. Eenmaal van de heide af lopen we langs station Hilversum Mediapark, waarna we in een rechte lijn naar de eindbestemming Hilversum wandelen.

Lengte van deze etappe: volgens Wandelnet 11 km, volgens mijn GPS 13 km

Westerborkpad - Etappe 5 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 5 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 5 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 5 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 5 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 5 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 5 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 5 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 5 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 5 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 5 (Foto: FOK!)

quote:

Op woensdag 12 februari 2020 17:08 schreef UIO_AMS het volgende:
Mooi initiatief en verslag!

quote:

Op maandag 10 februari 2020 17:55 schreef MadMaster het volgende:

[..]

Een mooie streefdatum.
Succes en ik blijf je reis volgen...

Onderweg naar Hilversum lees ik me wat verder in over de transporten vanuit Westerbork. De laatste transporten vertrokken op 3 september 1944 naar Auschwitz, op 4 september 1944 naar Theresienstadt, en op 13 september 1944 naar Bergen-Belsen. 4 dagen later, op 17 september 1944, legden 30.000 medewerkers van de NS het werk neer, na een gecodeerde oproep van Radio Oranje: "De kinderen van Versteeg moeten onder de wol". De staking viel samen met operatie Market Garden en zou duren tot aan de bevrijding. 

De Duitsers hadden gewaarschuwd dat een staking de voedselvoorziening in gevaar zou brengen. Ze maakten dat dreigement waar: terwijl Duitse militairen met in Nederland binnengereden Duitse treinen eigen transporten verzorgden, leed vooral het westen van Nederland onder de Hongerwinter, waarin minstens 20.000 mensen om het leven kwamen door honger en kou. 

Eenmaal op station Hilversum aangekomen lopen we het station uit, en komen al snel aan bij een goed verscholen (en slecht onderhouden)  begraafplaats 'Gedenkt Te sterven'. Er staan verschillende monumenten, waaronder een Herdenkingssteen uit concentratiekamp Mauthausen in Oostenrijk, meegenomen door Bill Minco die daar in de steengroeve heeft moeten werken.

We vervolgen onze route langs de Joodse begraafplaats, gelegen aan de Vreelandseweg. Op deze begraafplaats bevindt zich een monument ter nagedachtenis 'aan hen die tijdens de oorlogsjaren zijn weggevoerd en nooit een eigen graf hebben gekregen'. Hierna lopen we door richting Nieuw Loosdrecht waar het monument Jeugd Alijah staat. Dit Joodse Oorlogsmonument herdenkt de Joodse kinderen en hun leiders van de Jeugd Alijah Loosdrecht die zijn omgekomen in de Tweede Wereldoorlog. 

Hierna lopen we terug richting Hilversum via het Loosdrechtse- of Emmikerbosch en de Hoorneboegsche Heide. Op de heide liggen verschillende grafheuvels die dateren uit de tijd van 2900 - 1100 jaar voor Christus. Onderweg naar het eindpunt van deze route worden we via de wegmarkering extra geattendeerd op de ligging van een aantal struikelstenen. 

Lengte van deze etappe: volgens Wandelnet 13,8 km , volgens mijn GPS 15,9 km.

Westerborkpad - Etappe 6 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 6 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 6 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 6 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 6 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 6 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 6 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 6 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 6 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 6 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 6 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 6 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 6 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 6 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 6 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 6 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 6 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 6 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 6 (Foto: FOK!)

quote:

Op donderdag 13 februari 2020 14:17 schreef golfer het volgende:

[..]

Dat was die waar mijn moeder in zat.

Nog voor ik goed en wel op pad was, werd ik 'bijna' van mijn sokken gereden door collega Harry64 die in de buurt van deze etappe woont. Dus eerst even koffie wezen drinken en over de route gebabbeld voor ik verder ging. Het ging ook nog even over mijn motivatie om uitgerekend deze route te lopen, waarin ik in latere etappe(s) nog op terug zal komen. 

Vervolgens bracht hij me terug naar het punt waar hij me enterde, en gingen we te voet verder. Al snel liepen we tegen een omleiding aan, aangezien langs het oorspronkelijke pad momenteel een busbaan aangelegd wordt. Harry had me daar al voor gewaarschuwd en liep dan ook uit voorzorg een stuk met me mee. Omdat hij hier in de omgeving geboren en getogen is, kent hij het gebied op z’n duimpje. Hij wist me dan ook vrij soepel naar een punt te loodsen waar ik het oorspronkelijke pad weer op kon pakken. Dat was bij een voormalige spoorwoning, nr 33. Kijk voor meer informatie over dit soort woningen even hier.

Vanaf dat punt ben je vrijwel op jezelf aangewezen, je loopt door het bos pal langs de spoorbaan richting Baarn. Echt veel valt er onderweg niet te beleven, maar je kon wel goed zien dat ook hier storm Ciara heeft huisgehouden afgelopen weekend. Her en der omgewaaide bomen en afgebroken takken.

Op 25 november 1944 werd bij Baarn een stilstaande trein beschoten door geallieerde vliegtuigen. De locomotief ontplofte en de restanten kwamen terecht bij de spoorwoningen nabij de Torenlaan. De loc was een in Utrecht gestationeerde Belgische stoomloc (BSM 8478) van Duitse makelij (een G8'). De machinist en stoker kwamen om het leven. De trein was gevuld met door de Duitsers gevorderde paarden. In Baarn heeft men nog een hele tijd paardenvlees gegeten.

Eenmaal bijna in Baarn aangekomen komen we ineens in the middle of nowhere een spiksplinternieuwe spoorbrug (die ik gelukkig mag overslaan)  tegen, waarachter een oud vervallen gebouw ligt. Omdat de combinatie nogal afsteekt viel het behoorlijk op, en het pand blijkt een gemeentelijk monument te zijn.  Een stukje verder wandelen we een oudere spoorbrug over. Als je hier naar rechts kijkt (zie je links niks) zien we het eindpunt, station Baarn, al liggen.

We lopen langs het spoor en komen goed verscholen nog een stenen bankje tegen met de overblijfselen van een stenen brug. Doen we hier een paar stappen naar links, dan staat er een standbeeld dat in de volksmond de Marinier wordt genoemd.  Het is een oorlogsmonument voor de broers Gerard en Lodewijk van Hamel, verzetsstrijders in de Tweede Wereldoorlog. Gerard en Lodewijk van Hamel waren Nederlandse geheim agenten. Lodewijk van Hamel was de eerste Nederlandse geheim agent die in bezet gebied ging opereren. Hij maakt daarbij gebruik van de schuilnaam Willem van Dalen. In augustus 1940 kreeg Lodewijk twee opdrachten: het oprichten van spionagegroepen en het doorgeven van militaire berichten via een zender. Lodewijk werd met zijn metgezellen ontdekt en vervolgd voor spionage op Duits grondgebied. Hij werd in 1941 gefusilleerd. Zijn broer Gerard van Hamel kwam om in concentratiekamp Natzweiler-Struthof in 1944.

Tegenover Station Baarn is een oorlogsmonument geplaatst, dat me eerder nooit is opgevallen ondanks dat Baarn een van m'n uitvalshoeken is voor andere wandelingen. Naast het monument is er ook een plaquette aangebracht met daarop de namen van 45 joodse slachtoffers die zijn omgekomen tijdens de holocaust. 

Westerborkpad - Etappe 7 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 7 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 7 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 7 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 7 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 7 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 7 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 7 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 7 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 7 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 7 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 7 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 7 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 7 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 7 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 7 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 7 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 7 (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 7 (Foto: FOK!)

quote:

Op zondag 16 februari 2020 11:51 schreef Blues het volgende:
Mooi stuk weer DJMO.
Mag ik 1 verzoekje doen? Kan het stukje tekst dat bij een foto hoort ook 'bij' die foto geplaatst worden? Dit leest/kijkt een beetje lastig vind ik
Verder heel interessant

quote:

Op maandag 17 februari 2020 10:19 schreef soapie het volgende:
Wat ik me afvroeg, loop je de tocht alleen? Omdat je de ene keer over 'ík' schrijft en de andere keer over 'we'.

Verder lijkt het me een onwijs mooie, indrukwekkende tocht!!

De cijfers in de tekst verwijzen naar de bijbehorende foto.

We beginnen de etappe op station Baarn, waar we als eerste de Koninklijke Wachtkamer (1) tegenkomen. Langs het spoor lopen we al snel Baarn uit waarbij we langs een snackbar lopen die heel verrassend 'Spoorzicht' (2) heet (hadden ze niets originelers kunnen verzinnen?). Met een boog om een begraafplaats (3) heen wandelen we over een enge brug Baarn (4 en 5) uit en lopen we langs het spoor richting Amersfoort. 

De route van Baarn naar Amersfoort loopt een heel stuk langs een saaie dijk (6 en 7) (heel goed zou mijn collega qltel zeggen, saaie dijken oefenen is goed voor het wandelen van de Vierdaagse in Nijmegen) en dan heb je alle tijd om na te denken. Terwijl ik langs die saaie dijk wandelde bedacht ik me hoe gelukkig ik me kan en mag prijzen dat ik de vrijheid heb om dit te doen, het verhaal van de Tweede Wereldoorlog nog mag en kan doogeven aan de generatie na mij, die het hopelijk weer door zullen geven aan de generatie na hen. 

Vorig jaar mei schreef ik de column Wat is dan vrijheid?. Dat was in een periode waarin ik behoorlijk overspannen was en tegen een burn-out aanhikte. Inmiddels ben ik in rustiger vaarwater terecht gekomen, en wandel ik heel veel. Het is ontspannend en rustgevend, en je bent heerlijk alleen met je gedachten. Zoals user scherpschutter (terecht) opmerkte: "Monique, wat krijg jij ongelofelijk veel denktijd als je onderweg bent." En dat klopt. Ik wilde tijd om na te denken, over mijn leven, over vrijheid, geluk en wat moederschap voor mij betekent. 

En hoe verder ik loop, hoe meer ik besef wat vrijheid voor mij betekent. Op Station Utrecht Centraal staat een mooie spreuk op het Beatrix Theater: "En hoe verder hij ging des te langer was zijn terugweg". En dat klopt helemaal; hoe verder ik kom, hoe verder ik terug moet reizen naar huis. Maar hell, ik kán tenminste nog terug naar huis, dat konden die Joden, verzetsstrijders en alle andere gesneuvelden niet. 

Op weg naar huis vanaf etappe 7, bedacht ik me hoe mijn grootouders me vroeger over de oorlog vertelden, en ik vond het jammer dat ik veel van die gesprekken vergeten ben. Gelukkig leeft de oudste zus van mijn vader nog en zij wist mij te vertellen dat in Rotterdam mensen verplicht werden om Duitse soldaten in huis te nemen. Doordat de tante van mijn oma bij mijn grootouders in trok, was er in haar huis voldoende ruimte om de soldaten samen te laten wonen, zodat mijn familie geen soldaten in huis had. Mijn oma en haar vader werkten op het kerkelijk bureau waar de voedselbonnen ingenomen werden in ruil voor voedsel, en oma vertelde vroeger hoe er wel eens bonnen onder tafel verdwenen, zodat ze nogmaals gebruikt konden worden; waarmee dan onder andere onderduikers geholpen konden worden. 

Bijna aan het eind van de oorlog, in november 1944, werd er in Rotterdam een razzia gehouden, waarbij alle mannen tussen de 17 en 40 jaar werden opgeroepen om zich te melden voor de Arbeidseinsatz. Bij weigering liep men de kans doodgeschoten te worden. Mijn opa koos er voor om onder te duiken, hij verstopte zich in de kelder onder de preekstoel in de Statensingelkerk. Had hij dat niet gedaan, dan had ik hier waarschijnlijk niet gezeten, en had ik dit verhaal niet kunnen vertellen. 

Eenmaal in Amersfoort (8 en 9) aangekomen lopen we langs twee begraafplaatsen. Eerst een grotere (10 en 11) daarna een Joodse begraafplaats. Hier staat een monument voor 55 onbekende Joodse slachtoffers uit Kamp Amersfoort (12 tot en met 16). Hierna lopen we door naar het eindpunt van de etappe: station Amersfoort (17). 

Lengte van deze etappe: volgens Wandelnet 10,8 km, volgens mijn GPS 13,3 km

Westerborkpad - etappe 8 (1) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 8 (2) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 8 (3) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 8 (4) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 8 (5) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 8 (6) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 8 (7) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 8 (8) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 8 (9) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 8 (10) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 8 (11) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 8 (12) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 8 (13) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 8 (14) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 8 (15) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 8 (16) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 8 (17) (Foto: FOK!)

quote:

Op vrijdag 21 februari 2020 11:22 schreef soapie het volgende:

[..]

Thnx voor je antwoord! En een mooie etappe weer!

Deze etappe liep ik samen met mijn dochter. We begonnen op station Amersfoort en terwijl we onderweg waren richting kamp Amersfoort, passeerden we een paar struikelstenen (1). Ik legde mijn dochter uit waarvoor ze en dienen en ondertussen dacht ik terug aan haar jeugd. Een groot deel daarvan heeft ze in een pleeggezin gewoond, omdat ik de keuze maakte weg te gaan bij haar vader die mij mishandelde. Ik vroeg me af of het anders gelopen zou zijn, als ik bij hem was gebleven. Waarschijnlijk had ik dan gevangen gezeten in een relatie die mij en mijn dochter geen geluk, maar enkel ellende zou hebben opgeleverd.

Na mijn vertrek was ik dan wel bevrijd van het geweld, maar ik was mijn dochter ‘kwijt.’ Ik heb jarenlang gevochten om haar terug te krijgen, maar jeugdzorg leerde mij een moeder op afstand te zijn, in plaats van mij te helpen en te leren hoe ik een kind moest opvoeden. Nu, 20 jaar later, liep ik hier samen met haar, in vrijheid, om de Joden, Roma, Sinti en alle andere mensen die werden vermoord of anderszins zijn omgekomen in de Tweede Wereldoorlog te herdenken en hun verhaal door te geven aan de generaties na mij.

We naderden Kamp Amersfoort (2) en eenmaal aangekomen hing er een beladen sfeer op het terrein. We waren zo goed als de enigen aanwezig daar op dat moment. Eerst kwamen we langs een afrastering van de schietbaan/fusilladeplaats (3), de schietbaan is door de gevangen zelf gegraven. Hier liepen we naar beneden, waar het standbeeld De Stenen Man (4) staat. Hier werden schietoefeningen gehouden, maar ook doodvonnissen en represaille-fusillades uitgevoerd. Halverwege de schietbaan (5) drong het pas goed tot me door dat hier mensen werden doodgeschoten. 

Daarna hebben we wat over het terrein rondgezworven, waarbij we onder andere  een originele wachttoren uit de oorlog (6) de restanten van een lijkenhuisje (7), het monument (8), een overzicht van hoe het kamp er uitzag (9), een schulplaatsverlenersmonument, (10) en de tentoonstelling Oog in Oog met de laatste getuigen (11) hebben gezien. Een  indrukwekkende serie levensgrote foto's van 18 mensen die hier vroeger gevangen gezeten hebben. Ook zijn we nog door een gerestaureerde loopgraaf (12) heen gewandeld.

In het kamp verbleven in de jaren 1941-1945 in totaal 37.000 geregistreerde gevangenen. Daarvan werden er ongeveer 20.000 gedeporteerd naar (meestal Duitse) concentratiekampen. Sommigen werden eerst overgebracht naar andere kampen in Nederland waaronder Kamp Westerbork en van daaruit doorgestuurd naar de vernietigingskampen. Er zijn ongeveer 9.000 gevangenen vrijgelaten. De overige zijn gevlucht, geëxecuteerd of door ontbering omgekomen. In totaal overleden er 650 mensen in het kamp. Daarnaast verbleven er 13.000 ongeregistreerde gevangenen voor korte tijd in het kamp.

Na het kamp lopen we door, waarbij we langs het monument de ladder (13) komen. Hierna betreden we  begraafplaats Rusthof. Hier liggen meerdere oorlogsgraven (14, 15). Er staat een monument voor alle Amersfoorters en Leusdenaren die hebben gevochten voor veiligheid en vrede, in het bijzonder voor hen die hun leven hebben gegeven (16 en 17). We passeren ook het Russische ereveld (18 en 19). Wederom een momentje om stil te zijn. Deze militairen zijn gestorven in de strijd om vrijheid. Zoals gebruikelijk op een 'war cemetery' was er de mogelijkheid om in een gastenboek een reactie achter te laten (20). Zowel mijn dochter als ik hadden de behoefte om deze mensen postuum te bedanken voor onze vrijheid en hebben een krabbeltje achtergelaten. 

Hierna ging de etappe door richting Station Amersfoort Schothorst, door het natuurgebied Nimmerdor, een prachtig natuurgebied met een ellendige brug (21 en 22) die ik dit keer zonder veel problemen overgestoken ben omdat m'n dochter naast me liep. Hierna loop je dwars door Amersfoort terug naar het spoor, waarbij je nog langs een Joodse Synagoge, een haventje met een sluis en de koppelpoort wandelt (23 en 24).  Eenmaal aangekomen op station Amersfoort Schothorst breng ik mijn dochter weg tot Utrecht waar we afscheid nemen. Ik was weer alleen met mijn gedachten. 

Lengte van deze etappe: volgens Wandelnet 12,8 km, omdat we over kamp Amersfoort en begraafplaats Rusthof hebben rondgelopen tikte mijn GPS de 18,8 km aan. 

Westerborkpad - etappe 9 (1) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 9 (2) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 9 (3) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 9 (4) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 9 (5) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 9 (6) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 9 (7) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 9 (8) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 9 (9) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 9 (10) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 9 (11) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 9 (12) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 9 (13) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 9 (14) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 9 (15) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 9 (16) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 9 (17) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 9 (18) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 9 (19) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 9 (20) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 9 (21) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 9 (22) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 9 (23) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 9 (24) (Foto: FOK!)

quote:

Op zondag 23 februari 2020 16:54 schreef heywoodu het volgende:
Dit lijkt me wel een interessante om in de zomer eens met m'n vriendin te wandelen. Redelijk compact ook zo te zien, ideaal.

quote:

Op zondag 23 februari 2020 17:16 schreef MadMaster het volgende:

[..]

Mooi verslag met indrukwekkend intro...

Na het lezen van etappe 8 en 9 zei iemand tegen me dat hij vond dat de Westerborkwandelingen me veranderd hadden, dat ik gegroeid was en dat ik langzamerhand beschouwender geworden was, in plaats van overal direct een mening over te hebben en die ook direct te ventileren. Als ik terugkijk op de DJMO van een jaar of wat geleden in tegenstelling tot nu, kan ik wel stellen dat dat klopt. Vroeger was ik hard en ongenuanceerd in mijn mening, wilde ook de andere kant niet horen: overtuigd van mijn eigen gelijk. Nu ben ik meer berustend en kan ik dingen veel makkelijker naast me neer leggen. Daar hebben de jaren FOK! en de aan- en ervaringen met bepaalde FOK!kers zeker ook aan bijgedragen. 

Tijdens het op en neer reizen naar de start en vertrekpunten lees ik veel op wikipedia over Kamp Westerbork, en de plaatsen waarvandaan de Joden opgepakt werden en naar Westerbork gestuurd. Niet iedereen werd meteen vanuit Westerbork doorgetransporteerd, en ook wisten er enkele mensen te ontsnappen uit het kamp. Naar omstandigheden waren de leefomstandigheden redelijk goed te noemen in het kamp. Ik vraag me af hoe dan; hoe moet het zijn geweest voor die mensen daar te leven in onzekerheid of ze wel of niet op transport zouden worden gesteld? Het lijkt mij vreselijk en ik voel me dan ook gelukkig dat ik in vrijheid leef. 

Langs de route richting Nijkerk valt weinig te zien onderweg, en deze is dan ook behoorlijk saai te noemen. De foto's tonen dit ook wel aan. Ze staan in chronologische volgorde. Op foto 5 en 6 zien we een moerasbos, onderdeel van De Nieuwe Rijn. Het is het meest zichtbare deel van het kanaal dat de Rijn met de Zuiderzee moest verbinden maar nooit werd voltooid. 

In Nijkerk komen we langs het Museum Nijkerk, (foto 10) hier is tot mei 2020 de tijdelijke expositie ’75 jaar bevrijding van Nijkerk’ te zien (foto 11). Entreeprijs is 5 euro, maar het was gesloten toen ik er langsliep en ik had de tijd niet om te wachten tot ze opengingen, er was regen voorspeld en ik wilde voor het begon te regenen op het station zijn. 

In Nijkerk staat ook het kunstwerk 'Zes eeuwen stad Nijkerk'  (foto 14 en 15) dat is gemaakt ter gelegenheid van 600 jaar stadsrechten en verbeeldt het thema 'verbinden', volgens Wandelnet 'perfect aansluitend bij het thema van het Westerborkpad'. Ik was nog maar net op tijd op het station (foto 16), terwijl ik op de trein terug naar Utrecht wachtte, gingen de hemelsluizen open en kregen we een bak water over ons heen (foto 17 en onderste video) . Gelukkig stond ik droog en klaarde het op weg naar huis weer op. 

Lengte van deze etappe: volgens Wandelnet 9,7 km, volgens mijn GPS 10,8 km. 

Westerborkpad - etappe 10 (1) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 10 (2) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 10 (3) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 10 (4) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 10 (5) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 10 (6) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 10 (7) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 10 (8) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 10 (9) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 10 (10) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 10 (11) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 10 (12) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 10 (13) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 10 (14) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 10 (15) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 10 (16) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 10 (17) (Foto: FOK!)

Als ik soms de etappes bekijk valt me op dat je op sommige punten onnodig lijkt om te lopen, maar die voeren dan bijvoorbeeld langs een (Joods) monument of begraafplaats waar slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog liggen begraven. Zo ook tijdens deze etappe: we lopen eerst een heel stuk Nijkerk (Foto's 1 tot en met 3) in waar op een gegeven moment een Joods monument staat (4, 5,6 & 7) . Het valt me vaak op dat bij dergelijke monumenten nog steeds kaarsjes (danwel elektrische waxinelichtjes) staan of dat er bijvoorbeeld steentjes op gestapeld liggen, waardoor je merkt dat mensen de slachtoffers nog steeds herdenken. Dat was hier niet het geval, maar zoals de meeste monumenten is ook deze zeer goed onderhouden, wat ik toch mooi vind om te zien. 

We lopen verder, Nijkerk uit (9), totdat we bij natuurgebied de Oldenaller weer eens de bagger ingestuurd worden (9 tot en met 13). Voorzichtig naderen we putten waarbij we ook langs de zoete inval komen (foto 14). Voordat we Putten daadwerkelijk bereiken mogen we eerst nog een stukje bagger trotseren (15 &16) totdat we in Putten bij het monument ter nagedachtenis aan de Puttense razzia aankomen. (17 &18) 

In de nacht van 30 september op 1 oktober 1944 beschoten leden van de Puttense verzetsbeweging bij de Oldenallerbrug (ook wel "Poorterbrug" genoemd) tussen Putten en Nijkerk vanuit een hinderlaag een auto met daarin officieren van de Wehrmacht. Het is nog steeds onduidelijk waarom men deze verzetsdaad uitvoerde en in wiens opdracht. Bij het vuurgevecht kwamen een Duitse officier en een van de verzetsmensen (Slotboom) om het leven. Twee van de inzittenden, korporaals, wisten te vluchten en een andere officier vluchtte zwaargewond naar een nabijgelegen boerderij, vanwaar hij ook de Duitsers inlichtte.

Op 2 oktober werden ter vergelding 659 mannen afgevoerd, in eerste instantie naar Kamp Amersfoort. In Amersfoort werden 58 mannen wegens gezondheidsredenen vrijgelaten. Vanuit Amersfoort werden de overige 601 mannen op 11 oktober op transport gezet naar het concentratiekamp Neuengamme. Tijdens dat transport sprongen dertien mannen uit de trein. Vanuit Neuengamme gingen de overgebleven mannen naar diverse buitenkampen van dit kamp, onder andere Husum-Schwesing, Ladelund, Bergen-Belsen, Meppen-Versen, Beendorf, Wöbbelin en Malchow. Na de oorlog keerden slechts 48 mannen terug.

Onder de indruk loop ik het laatste stukje naar station Putten en prijs me gelukkig dat ik in vrijheid terug naar huis kan keren. 

Lengte van deze etappe: volgens wandelnet 15,1 km, volgens mijn GPS 16,9 km

Westerborkpad - etappe 11 (1) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 11 (2) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 11 (3) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 11 (4) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 11 (5) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 11 (6) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 11 (7) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 11 (8) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 11 (9) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 11 (10) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 11 (11) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 11 (12) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 11 (13) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 11 (14) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 11 (15) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 11 (16) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 11 (17) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - etappe 11 (18) (Foto: FOK!)

quote:

Op vrijdag 3 april 2020 15:45 schreef golfer het volgende:
Je bent gestopt met de wandelroute?

De afgelopen maanden was het dankzij de coronacrisis ook stil rondom deze special. Ik kon mocht niet onnodig met het openbaar vervoer, en dus bleef ik thuis. Het zorgde er echter ook voor dat ik de inspiratie om over de etappes te schrijven ook kwijt was. Die inspiratie doe ik namelijk op tijdens het wandelen. Ik schreef het al een beetje in dit weblogje. Gisteren ben ik weer begonnen met wandelen, en dus druppelt stapsgewijs ook de inspiratie weer binnen. De vorige wandeling eindigde op het station in Putten, en daar gaat deze etappe dan ook verder. (Foto 1)

Vrijwel direct laten we het dorp achter ons. Na een kleine 700 meter gaat de route origineel een stukje tussen bomen door, maar dat was afgesloten voor wandelaars (Foto 2) dus lopen we gewoon over de weg verder. Dan komen we langs Kasteel De Vanenburg, een 17e-eeuwse buitenplaats. In de Tweede Wereldoorlog moesten Joodse gevangenen hier onder toezicht dwangarbeid verrichten langs het IJsselmeer. (Foto 3 tot en met 5) 

We lopen verder, via het bos, richting de Groevenbeekseheide. (Foto 6 tot met en 11).We wandelen verder richting Ermelo, waarbij we langs het station komen (Foto 12), en langs een prachtig complex dat vroeger in gebruik was als sanatorium. Momenteel wordt het omgebouwd tot appartementencomplex (Foto 13). 

Vervolgens voert de wandeltocht ons Ermelo weer uit (Foto 14), waarna we behoorlijk onverwacht op een klein oorlogsmonument stuitten (Foto 15 en 16). Op die plaats kwamen op 7 november 1944 9 personen om het leven bij een mislukt bombardement. In plaats van de spoorlijn, werd het woonhuis getroffen. Twee families, waarvan er één uit Renkum was gevlucht voor het oorlogsgeweld, vonden hierdoor de dood. 

Na even stilgestaan te hebben liep ik weer verder, rustig richting Harderwijk (Foto's 17 tot en met 19). Eenmaal in Harderwijk passeerde ik nog een Joodse begraafplaats, die ergens uit de 17e eeuw stamt. Heeft niets met de holocaust te maken, maar wat opvalt is dat Joodse begraafplaatsen vaak goed tot zeer goed onderhouden zijn. We eindigen op station Harderwijk. 

Lengte van deze etappe: volgens Wandelnet 14,8 km, volgens mijn GPS 16,7 km. 

Westerborkpad - Etappe 12 (1) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 12 (2) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 12 (3) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 12 (4) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 12 (5) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 12 (6) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 12 (7) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 12 (8) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 12 (9) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 12 (10) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 12 (11) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 12 (12) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 12 (13) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 12 (14) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 12 (15) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 12 (16) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 12 (17) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 12 (18) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 12 (19) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 12 (20) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 12 (21) (Foto: FOK!)

quote:

Op dinsdag 16 juni 2020 17:34 schreef golfer het volgende:
Joodse begraafplaatsen zijn juist vaak slecht onderhouden. Omdat een Joodse begraafplaats voor 'eeuwig' is en niet geruimd mogen worden.
Sommige gemeenten en het NIK hebben wel een speciaal fonds voor onderhoud in het leven geroepen.

quote:

Op dinsdag 16 juni 2020 21:22 schreef Postbus100 het volgende:
Jeej, je bent weer bezig je komt vanaf nu op prachtige plekken. De randstad steeds meer achter je en op naar de Veluwe.

Is dat stukje bij Putten dat is afgesloten (foto 2) toevallig bij de Oldenaller? Dat zou wel zonde zijn, dat vond ik een mooi en verrassend stukje.

quote:

Op dinsdag 16 juni 2020 21:41 schreef Blues het volgende:
Heftig verhaal van die mensen die de oorlog ontvluchtten en dan door een vergisbombardement alsnog om het leven komen.

Fijn dat je weer wandelt.
Ik volg het weer met interesse

quote:

Op zondag 21 juni 2020 21:29 schreef HaverMoutKoekje het volgende:

[..]

Eerst reclame?

quote:

Op zondag 21 juni 2020 21:37 schreef golfer het volgende:

[..]

Cliffhanger...

quote:

Op zondag 21 juni 2020 21:38 schreef HaverMoutKoekje het volgende:
Cliffhanger

quote:

Op zondag 21 juni 2020 22:48 schreef Postbus100 het volgende:

[..]

Ben je daar al?

Een etappe van 22,5 km in het verschiet. Om vijf uur opgestaan en om zes uur vertrokken (Foto 1). Je moet wat voor het goede doel he? Om kwart voor negen 's ochtends was ik op het vertrekpunt, station Harderwijk (Foto 2). Langs het ziekenhuis lopen we richting de rand van Harderwijk, om tussen de nu nog kale bomen een glimp op te vangen van het Wolderwijd (Foto 3).

We komen vervolgens langs de Smeepoort, vroeger de meest zuidelijke stadspoort aan de landzijde van Harderwijk. Ingemetselde vloedstenen herinneren aan verschillende stormvloeden door de eeuwen heen (Foto 4 tot en met 7). We lopen verder de stad in en een klein stapje zijwaarts vinden we het Stadspark De Hortus. In de 16e eeuw lag hier een Hortus Botanicus, ten behoeve van de studenten aan de medische universteit. Met het opheffen van de universiteit in 1816 verdween ook de Hortus. Eind vorige eeuw werd het stadspark aangelegd. Er staan nog twee oude bomen en er is opnieuw een kruidentuin aangelegd. (Foto 8 en 9).

Langs het voormalige raadhuis (Foto 10) lopen we verder richting de Vischpoort, de enige overgebleven stadspoort aan de waterzijde van Harderwijk (Foto 11). De route voert langs de Synagoge waar een plaquette aan de muur herinnert aan de Joodse inwoners die de holocaust niet hebben overleefd. (Foto 12). We komen onderweg nog een oude muur tegen die doet denken aan de stadspoorten (Foto 13). Vervolgens lopen we langs een moskee zoetjesaan Harderwijk uit. (Foto 14).

We lopen parallel aan het spoor richting Nunspeet waarbij we onderweg nog een bijen- en insectenhotel tegenkomen. Als secretaris van Stichting Bijen zonder Zorgen moest ik daar natuurlijk een foto van maken. (Foto 15). Al wandelend zag ik op de kaart dat ik ergens naar de andere kant van het spoor moest. En ja hoor: weer een draak van een brug om over te steken (Foto 16 & 17). Nadat die hindernis was genomen lopen we verder richting het Leuvense bos, en door over de heide. (Foto 18 tot en met 20). Eenmaal terug in de bewoonde wereld komen we nog een mooi gedicht tegen (Foto 21).

Toen ik eindelijk in Nunspeet arriveerde, vroeg ik collega Heywoodu of ik ergens wat te eten kon krijgen want ik had trek in een bal gehakt. Nou was hij niet zo van de snackbarren, maar hij wist er wel een tegenover het station te zitten. (Foto 22). Echter, die bleek gesloten te zijn vanwege een verbouwing, dus er zat weinig anders op dan naar het station te wandelen en te wachten op de trein die me terug naar huis zou brengen (Foto 23).

Westerborkpad - Etappe 13 (1) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 13 (2) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 13 (3) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 13 (4) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 13 (5) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 13 (6) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 13 (7) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 13 (8) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 13 (9) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 13 (10) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 13 (11) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 13 (12) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 13 (13) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 13 (14) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 13 (15) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 13 (16) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 13 (17) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 13 (18) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 13 (19) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 13 (20) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 13 (21) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 13 (22) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 13 (23) (Foto: FOK!)

Tijdens het lopen van de vorige etappe en ook bij deze raakte ik op het forum in gesprek met collega heywoodu, die uit deze streek afkomstig is. Hij wist me veel te vertellen over de omgeving en dat kwam goed van pas natuurlijk. Zonder hem had ik namelijk nooit geweten dat er in Vierhouten bij hotel-restaurant De Vossenberg een kleine expositie aan het Verscholen Dorp gewijd is. 

Deze route kun je in principe twee kanten opwandelen, ik heb 'm volgens de beschrijving via de Zandenplas en de Waschkolk naar het Verscholen Dorp gewandeld. Vanaf daar verder naar Vierhouten en terug naar Nunspeet. Deze wandeling maakte, net als Kamp Amersfoort, veel indruk op me. Hoewel het huidige Verscholen Dorp een reconstructie is van hoe het in de oorlog was, hing er toch een beklemmende sfeer. Ook de expositie, die zoals Heywoodu al aangaf  kleine, doch interessante maakte bijzonder veel indruk. Het verhaal achter het Verscholen Dorp en de foto's die ik van de expositie maakte plaats ik daarom op een losse pagina, want van deze etappe heb ik ruim 40 foto's gemaakt. 

We lopen vanaf het station om het station heen en slaan linksaf, richting de Zandenplas. Een prachtig stukje natuur waar het zeker in de zomer goed toeven is. (Foto 1). Om de plas heen (Foto 2 en 3), een donker tunneltje door (Foto 4) en richting de Waschkolk. Hier werden in vervlogen tijden de schapen gewassen voordat ze geschoren werden. Hier nam ik even een korte pauze. (Foto 5), Verder richting de Pas Op weg (Foto 6). Na een kilometers lange weg waar geen eind aan leek te komen (Foto 7) dan toch eindelijk bijna bij het verscholen dorp aanbeland. (Foto 8). 

De foto's 9 tot en met 15 laat ik voor zichzelf spreken. Onvoorstelbaar dat mensen in zulke onderkomens hebben kunnen, nee moeten leven, vrezend voor de dood. 

De wandeling gaat verder richting Vierhouten, waarbij we nog even stilstaan bij een gedicht van Ida Vos getiteld 'Stil' (Foto 16) en een gedenksteen ter herinnering aan het onderduikerskamp en in het bijzonder aan de oprichters Tante Cor en Opa Bakker. (Foto 17) 

We naderen Vierhouten (Foto 18), en zoals gezegd, bezocht ik hier bij Hotel-Restaurant De Vossenberg de epositie over het Verscholen Dorp. Na genoten te hebben van een koel pilsje en het bekijken van de expositie ben ik verder gewandeld richting Nunspeet. (Foto 19). Eenmaal terug bij het station was het te laat om de bezoekerstoren nog te kunnen bezoeken, en daar had ik nou helemaal geen spijt van #hoogtevrees. (Foto: 20) 

Lengte van deze Etappe: Volgens Wandelnet 20,4 km, volgens mijn GPS 23,5 km. 

Westerborkpad - Etappe 14 (1) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 14 (2) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 14 (3) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 14 (4) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 14 (5) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 14 (6) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 14 (7) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 14 (8) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 14 (9) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 14 (10) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 14 (11) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 14 (12) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 14 (13) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 14 (14) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 13 (15) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 13 (16) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 14 (17) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 14 (18) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 14 (19) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 14 (20) (Foto: FOK!)

Het Verscholen Dorp of ook wel het Pas Op Kamp werd tussen 1943 en 1944 bewoond door onderduikers, waaronder vluchtelingen uit het doorgangskamp in Amersfoort, jonge mannen van de arbeidsinzet, joodse families en gestrande vliegers. De bekendste bewoner was Godfried Bomans. Gemiddeld waren er per dag 80 tot 100 onderduikers te vinden.

Het kamp was een initiatief van de advocaat Edouard Henri von Baumhauer die in de Soerelse bossen woonde, hij werd daarbij ondersteund door onder anderen het Nunspeter echtpaar Dionisius Dirk Bakker (“opa Bakker”) en zijn vrouw Cornelia Johanna Bakker-van Rheenen (“tante Cor”).

Op zondag 29 oktober 1944 sloeg het noodlot toe: twee 'Landstormers' stuitten bij toeval op de Joodse jongen Eddy Bloemgarten die water aan het halen was. Doordat hij de SS'ers uitdaagde om in de lucht te schieten wisten 78 van de op dat moment 86 aanwezigen te ontsnappen, zes personen werden gefusilleerd. Sinds 1970 staat er al een monument bij het Verscholen Dorp zelf, in 1995 werd er aan de Tongerenseweg een tweede monument geplaatst met daarop de namen van de gefusilleerden.

In Hotel-Restaurant De Vossenberg is een kleine expositie ingericht ter nagedachtenis aan het kamp, zijn oprichters en de onderduikers. Hieronder een kleine greep uit de collectie, en met dank aan collega heywoodu, foto's van het monument aan de Tongerenseweg.

Westerborkpad - Het Verscholen Dorp (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Het Verscholen Dorp (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Het Verscholen Dorp (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Het Verscholen Dorp (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Het Verscholen Dorp (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Het Verscholen Dorp (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Het Verscholen Dorp (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Het Verscholen Dorp (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Het Verscholen Dorp (Foto: FOK!/Heywoodu )
Westerborkpad - Het Verscholen Dorp (Foto: FOK!/Heywoodu)
Westerborkpad - Het Verscholen Dorp (Foto: FOK!/Heywoodu )

quote:

Op woensdag 24 juni 2020 14:59 schreef Postbus100 het volgende:
ik woon zelf vlak bij de soester duinen, en binnen drie kilometer stuit je wel weer op een weg of op spoor.

Drie maal is scheepsrecht: de vorige twee etappes liepen Heywoodu en ik elkaar mis, doordat hij aan het werk was. Eenmaal onderweg naar Nunspeet (ik had me lichtelijk verslapen) schreef hij in m'n kladbloktopic op het forum (achter de schermen): "Ga je een extra lang rondje hardlopen, met al 18km in de benen van woensdag, speciaal om zo op hopelijk de goede tijd een stukje Westerborkpad mee te pakken.... is er geen wandelende FOK!trui te bekennen, helemaal niks ". Afgesproken dat hij me bij het station zou opwachten, en vervolgens zijn we koffie gaan drinken. Goed gesprek gehad, waarna hij me terug bracht naar het station en ik mijn route richting 't Harde kon vervolgen. 

Eerst lopen we een stuk Nunspeet in, richting een park waar een monument staat voor de gesneuvelden in de oorlog (Foto 1 tot en met 3). Al snel lopen we Nunspeet uit, richting het Belvederebos (Foto 4 tot en met 6). Door het bos heen, langs een IVN Bijentuin (Foto 7) door het bos (Foto 8 tot en met 10) richting de zandverstuiving Doornspijk.

Onderweg kwam ik nog een merkwaardig bouwwerk tegen (Foto 11). Het gebouw intrigeerde me, en ik besloot wat informatie op te vragen. Het is volgens de archieven gebouwd in 1850, heeft de status van gemeentemonument en heeft op dit moment een woonfuctie. Ik kan me alleen slecht voorstellen dat iemand hier in zou kunnen wonen, maar dat terzijde. 

We lopen verder, en wat loopt die zandverstuiving, met alle respect, ontzettend k*t! (Foto 12 en 13). We lopen verder richting 't Harde (Foto 14). In de bossen wachtte me nog een flinke verrassing, want ik kwam een vrouw tegen die mij onderzoekend aankeek, en toen zei: "Jij bent toch Monique??" Ik moet behoorlijk vreemd gekeken hebben. Ik loop, ruim honderd kilometer van huis en haard verwijderd, in the fucking middle of nowhere, ik ken hier niemand: hoe wist die vrouw wie ik was?? Dat raadsel loste ze heel snel op: het bleek een oud-klasgenootje van de middelbare school in Capelle aan den IJssel te zijn. We zijn wel bevriend op Facebook, maar zo heel gek vaak kijk ik daar niet meer, dus ik had haar niet herkend. Zij mij dus wel. Na een kort gesprekje, waarbij ik uitlegde waar ik mee bezig was, ging ik in rap tempo door naar het station, waar ik voor vier uur wilde zijn. Ik kwam onderweg nog een toepasselijke spreuk tegen: 'Tel je zegeningen' (Foto 15 en 16).

Eenmaal op het op het station dacht ik na over de spreuk en besefte dat ik dankbaar ben dat ik de vrijheid bezit om deze bezinningstocht te kunnen lopen. 

Lengte van deze etappe: volgens Wandelnet 11,2 kilometer, volgens mijn GPS 13,6 kilometer. 

Westerborkpad - Etappe 15 (1) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 15 (2) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 15 (3) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 15 (4) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 15 (5) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 15 (6) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 15 (7) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 15 (8) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 15 (9) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 15 (10) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 15 (11) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 15 (12) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 15 (13) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 15 (14) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 15 (15) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 15 (16) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 15 (17) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 15 (18) (Foto: FOK!)

quote:

Op zaterdag 27 juni 2020 12:46 schreef heywoodu het volgende:
Weet je nog dat je vorige week ofzo naar de begraafplaats met Engelse vliegers in Nunspeet vroeg? Ik zie nu de foto's en precieze route pas, de ingang van die begraafplaats is volgens mij letterlijk aan de overkant van de straat van foto 4

Niet 'daar in de buurt', maar echt precies daar.

quote:

Op zaterdag 27 juni 2020 15:15 schreef MadMaster het volgende:
Je schiet al weer op.
Hoeveel etappes/kilometer nog?

Tussen de bedrijven door struin ik ook het web af voor informatie over het Westerborkpad dat ik aan het lopen ben. Ik kreeg een paar dagen terug de suggestie dat ik de grondlegger van het Westerborkpad, Jan Dokter, eens zou moeten benaderen met de vraag wat hij van mijn special vond.

Westerborkpad - In het spoor van de Jodenvervolging

Ergens vind ik dat eng, want ja, ik ben en blijf tenslotte een echte zolderkamerautist. Aan de andere kant heb ik tijdens het lopen van het pad tot nu toe al kennis gemaakt met enkele FOK!collega's die langs de route wonen en die me al dan niet fysiek hebben geholpen tijdens het wandelen. Zo wist Interpretatie me het nodige te vertellen over Amsterdam, kreeg ik van Cobra4 de nodige informatie over de omgeving in Weesp, werd ik in Hilversum opgewacht door Harry64, dronk ik in Nunspeet koffie met Heywoodu en hielp RvLaak me uit de brand in Lichtmis.

Zojuist verveelde ik me lichtelijk en besloot ik op zoek te gaan naar meer informatie over Jan Dokter. Ik stuitte daarbij op onderstaand interview uit 2012, waarbij hij ingaat op zijn beweegredenen om deze route te lopen. Zo vertelt hij over zijn jeugd, hoe zijn moeder een jodenster moest dragen en hoe vervelend hij dat vond. Ook dat hij twaalf van zijn familieleden in de concentratiekampen heeft verloren komt aan bod. Jan liep zijn eigen tocht zo dicht langs mogelijk de spoorlijn, maar mede op verzoek van Kamp Westerbork, werd de route zo aangepast dat deze ook langs educatieve plaatsen zoals begraafplaatsen, oorlogsmonumenten en schuilplaatsen á la het Verscholen Dorp voert.

Jan: "Het is wel 70 jaar geleden, maar het was zo verschrikkelijk. Discriminatie is nog steeds aan de orde en aanwezig. De onverdraagzaamheid is er ook nog steeds ten opzichte van onze medemens. Ik hoop persoonlijk dat als men deze tocht loopt dat men ook een beetje tot bezinning komt. En dat moet denk ik wel gebeuren als men bedenkt wat het thema is van dit pad."

Ik heb persoonlijk de video een aantal keer moeten pauzeren omdat het zeer persoonlijke verhaal me nog steeds naar de keel grijpt. Daarom wilde ik deze graag met jullie delen.

We  beginnen onze wandeling op station 't Harde. Bij de kerk van de Hervormde Gemeente Elim (Foto 1) slaan we rechtsaf om al snel weer in de bagger te belanden. (Foto 2) "Waarom wilde ik deze tocht ook al weer zo graag lopen", zo vraag ik mezelf af. Op een gegeven moment vangen we aan de linkerkant een glimp op van Kasteel De Zwaluwenberg (Foto 3) en zodra we de hoek omkomen zien we het pand in al zijn glorie liggen. (Foto 4) 

Het kasteel bood in het najaar van 1942 onderdak aan de broertjes Nico en Loukie Israëls uit Zwolle. Ze stonden bekend als evacueetjes uit Rotterdam. In november 1942 werd het kasteel doorzocht door de marechaussee en de broertjes werden gevangengenomen en vastgezet in Zwolle. Al snel werden ze weer vrijgelaten, maar dat duurde niet lang. Na de tweede arrestatie werden ze naar de Hollandsche Schouwburg in Amsterdam gebracht. Hier werden ze bevrijd door het verzet, waarna een lange tocht langs diverse schuladressen voor hen in het verschiet lag. De broers maakten de bevrijding mee, hun ouders overleefden de Holocaust niet. 

We lopen verder en komen langs een klein huisje, Boslust (Foto 5), waar ik best zou willen wonen. Verder door de bagger tot we in de bewoonde wereld lijken aan te komen in Oostendorp (Foto 6), maar dat is slechts een illusie want al snel worden we het Puttenerpad opgestuurd (Foto 7). Eindelijk ligt dan toch Elburg in zicht (Foto 8) en lopen we het kleine dorp binnen (Foto 9). 

We beginnen aan een wandeling die kriskras door het vestingstadje heen voert. Het stadje wordt geheel omsloten door een gracht. (Foto 9 tot en met 11) Elburg kent maar liefst 289 inschrijvingen in het rijksmonumentenregister, 169 gemeentelijke monumenten en 8 oorlogsmonumenten. Een daarvan is het Joodse monument bij de Joodse begraafplaats. (Foto's 12 tot en met 14). We gaan verder en komen langs de voormalige Joodse Synagoge (Foto 15 en 16). We vangen daar een glimp op van de Vischpoort (Foto 17), zien een oude kazemat (18) en twee Leeuwenbeelden. Deze stonden oorspronkelijk bij de spoorviaducten rondom Amsterdam Centraal Station. De in Elburg geboren Joodse antiquair Aäron Vecht kocht in 1954 twee van de beelden en schonk deze aan de stad (Foto 19).

We verlaten Elburg weer (Foto 20) en gaan terug richting 't Harde, nagestaard door een stel nieuwsgierige emoe's (Foto 21). Terug door de bagger (Foto 22) naar de bewoonde wereld (Foto 23). Ik heb weer genoeg om te overdenken in de trein op weg naar huis. 

Lengte van deze etappe: volgens wandelnet 17,8 kilometer, volgens mijn GPS 21,23 kilometer. 

Westerborkpad - Etappe 16 (1) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 16 (2) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 16 (3) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 16 (4) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 16 (5) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 16 (6) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 16 (7) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 16 (8) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 16 (9) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 16 (10) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 16 (11) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 16 (12) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 16 (13) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 16 (14) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 16 (15) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 16 (16) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 16 (17) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 16 (18) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 16 (19) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 16 (20) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 16 (21) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 16 (22) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 16 (23) (Foto: FOK!)

Deze etappe heb ik twee keer gelopen, voor de crisis en tijdens de crisis. De foto's in dit hoofdstuk zijn van de eerste keer dat ik de etappe liep. Het is geen heel spannende route. Vanaf het station verdwijnen we direct via de carpoolplaats (Foto 1) het bos (Foto 2) in. We lopen via een tweesprong (Foto 3) linksaf richting het gebied de Zwaluwenberg, nou er is geen berg te bekennen en ook zweluwen kon ik niet ontdekken! (Foto 4).

Door het bos (Foto 5) naar 't Hof van Mullegen (Foto 6)m verder door nog meer bos (Foto 7) tot we bij een rustplaats aankomen (Foto 8). Nog verder door het bos, tot we een paar bungalows tegenkomen (Foto 9). Toen liep ik tegen een hindernis aan, de route die ik volgens de GPS moest lopen was versperd (Foto 10). Ik heb me er toch doorheen geworsteld, eigenwijs als ik ben wilde ik de GPS-track aanhouden. Toen ik de route de tweede keer liep, was het volledig afgezet met een hek met prikkeldraad, het is inmiddels een rustgebied voor vogels en andere dieren, en dus moet je een stukje verder doorlopen voor je naar rechts kan om de GPS-track weer te kunnen volgen.

Dan komen we bij [url=https://landal.nl]Landal[/url]park 't Loo (Foto 11). Hier ga je normaal gesproken het bungalowpark in en is er de mogelijkheid om iets te drinken te halen (Foto 12). De tweede keer dat ik de route liep, was het park echter afgesloten voor niet-gasten, en moest ik om het park heen lopen. Verder door het park (Foto 13) naar de ingang, waar een mooie fontein staat (Foto 14).

We verlaten 't Loo (Foto 15) en via nog meer bos (foto 16 en 17) komen we langzaam in de buurt van Wezep terecht. Nagestaard door een stel nieuwsgierige kippen (Foto 18) lopen we door richting Wezep (Foto 19 en 20) tot we bij het station zijn (Foto 21).

Westerborkpad - Etappe 17 (1) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 17 (2) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 17 (3) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 17 (4) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 17 (5) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 17 (6) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 17 (7) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 17 (8) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 17 (9) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 17 (10) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 17 (11) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 17 (12) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 17 (13) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 17 (14) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 17 (15) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 17 (16) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 17 (17) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 17 (18) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 17 (19) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 17 (20) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 17 (21) (Foto: FOK!)

Deze etappe liep ik wederom samen met mijn dochter, net als de hieropvolgende etappe. Bij etappe 19 moest ik namelijk een monsterbrug richting Zwolle oversteken, en aangezien ik hoogtevrees heb, ging ze met me mee ter 'morele ondersteuning'. 

We vertrokken uit Wezep (Foto 1), door het bos (Foto 2 en 3, collega qltel zou die stapel bomen maar wat graag willen hebben voor zijn houtkachel denk ik)  richting de Wezepsche Heide (Foto 4). Over de snelweg heen (Foto 5) verder richting Hattem (Foto 6). Onderweg komen we op landgoed Molencate nog een watermolen tegen (Foto 7). 

Eenmaal in Hattem aangekomen lopen we langs de begraafplaats, waar ook een gedeelte als Joodse begraafplaats in gebruik is. Na enig zoeken had mijn dochter deze gevonden. (Foto 8) Hier ligt het echtpaar Van Gelder-Bakker begraven. Het echtpaar was woonachtig aan de Achterstraat in Hattem, alwaar zij een textielzaak hadden. Tijdens de oorlog zat het gezin op verschillende adressen ondergedoken. Moeder Elisabeth Bakker kon het maar niet laten om haar kinderen op de verschillende adressen op te zoeken: het wilde niet tot haar doordringen dat ze hiermee de hele gemeenschap in gevaar bracht. Uiteindelijk werd het echtpaar daarom door het verzet ter dood gebracht, op 22 april 1944. (Foto 9). 

Daar stond ik dan samen met mijn dochter; die een groot deel van haar leven in een pleeggezin heeft gewoond. Enerzijds kon ik niet begrijpen hoe een moeder haar kinderen in gevaar bracht door ze steeds maar weer op te zoeken en aan de andere kant begreep ik haar verlangen om haar kinderen te willen zien maar al te goed. Ik heb mijn kind ook jarenlang moeten missen. Ik mocht haar dan wel zien, maar alleen op vastgestelde tijden. En weer vroeg ik mij af: wat maakt iemand een goede moeder? Elisabeth Bakker hield zoveel van haar kinderen dat het haar eigen dood werd. Ik vroeg me op dat moment af of ik wel hard genoeg gevochten had voor mijn dochter. Haar reactie was: "Ja dat heb je. Je hebt gedaan wat je kon binnen je macht, en elke keer als je langskwam gaf je aan dat je niet klaar was met vechten." 

Na een laatste blik op de begraafplaats (Foto 10) liepen we verder richting het centrum van Hattem, langs de Wiessenberger kolk (Foto 11) via het Deandelspoortje (Foto 12 1n 13)  tot we bij de synagoge komen (Foto 14). Hier hangt een gedenkplaat (Foto 15) met daarop alle namen van de gesneuvelde Joodse inwoners. Wat op de grafsteen niet vermeld staat, staat wel op de gedenkplaat; namelijk dat het echtpaar Van Gelder-Bakker door het verzet werd omgebracht (Foto 16). Een stuk verder langs de route kwamen we weer een aantal struikelstenen tegen; daarop drie namen die we ook op het gedenkbord hadden zien staan.

Overigens zie ik nu bij het nalopen van de route dat de foto van de synagone en en de struikelstenen eigenlijk bij etappe 19 horen, maar ik vind ze beter bij deze etappe passen, omdat ze bij het verhaal over het echtpaar horen. 

Lengte van deze etappe: volgens Wandelnet 8,5 kilomter, volgens mijn GPS 10,4 kilometer.  

Westerborkpad - Etappe 18 (1) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 18 (2) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 18 (3) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 18 (4) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 18 (5) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 18 (6) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 18 (7) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 18 (8) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 18 (9) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 18 (10) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 18 (11) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 18 (12) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 18 (13) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 18 (14) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 18 (15) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 18 (16) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 18 (17) (Foto: FOK!)

quote:

Op zondag 5 juli 2020 13:11 schreef liesje1979 het volgende:
Mooie tocht, ik lees niet alles maar kijk vooral naar de plaatjes. Maar wat me zo opvalt is dat bij de verslagen vanaf 16 juni de natuur zo niet lijkt te passen bij hoe ik het die periode heb beleefd, of zijn het oudere foto's en ben je een achterstand qua verslagen aan het wegwerken? De natuurfoto's doen winters aan zo zonder bladeren aan de bomen en weinig groen. Vind het meer bij eind maart passen dan bij halverwege juni In de latere verslagen wel wat groener.

quote:

Op zondag 5 juli 2020 13:22 schreef golfer het volgende:

[..]

Daar woont @:Isabeau

quote:

Op zondag 5 juli 2020 14:08 schreef Isabeau het volgende:

[..]

Je hebt het weer niet mee

Hoogeveen heeft trouwens de illustere 'eer' om als eerste gemeente in Nederland keurig lijsten met waar de Joodse inwoners wonen aan de bezetter te overhandigen.

https://nl.wikipedia.org/wiki/Jetze_Tjalma er is hier een park bij het gemeentehuis naar deze man vernoemd.

quote:

Op zondag 5 juli 2020 14:08 schreef Isabeau het volgende:

[..]

quote:

Op zondag 5 juli 2020 14:33 schreef Isabeau het volgende:

[..]

Nee, daarvoor moet je in de Hoofdstraat zijn. Station zelf heeft alleen zo'n 'Stationshuiskamer'.

quote:

Op zondag 5 juli 2020 17:01 schreef Isabeau het volgende:

[..]

Dat is wel een fijne plek om uit te rusten

Ik heb de route even opgezocht en je komt op zich langs genoeg plekjes vlak voor het station om nog even wat te eten of te drinken. Je hebt direct een raadsel voor me opgelost. Ik had op lantaarnpalen etc de stickers wel gezien van een LAW en had er op gegoogled, maar kreeg niets. Toen gevraagd bij de plaatselijke VVV welke route werd aangegeven en die wisten het ook niet Maar ik kijk nu naar jouw route van het Westerborkpad en dat gaat exact langs die LAW stickers.

quote:

Op zondag 5 juli 2020 17:21 schreef Isabeau het volgende:
Toch wel een beetje matig dat de VVV geen flauw idee had waar ik het over had

quote:

Op maandag 6 juli 2020 12:32 schreef Isabeau het volgende:
Waar Joodse Synagoge staat is de begraafplaats en het Joods monument. De synagoge staat verderop aan de Schutstraat. Waar jjij rechts op de rotonde bent gegaan na de begraafplaats zie je links een kruis voor kerkgebouw, dat is de voormalige synagoge.

Je tweede cirkel is de oorspronkelijke Joodse begraafplaats. Die moest uitgebreid worden, maar dat mocht niet meer in de bebouwde kom en dus is er toen een nieuwe Joodse begraafplaats buiten de bebouwde kom geplaatst. Dat is de begraafplaats die je herkende als begraafplaats. De oorspronkelijke Joodse begraafplaats heeft nog maar hier en daar een grafsteen en was eigenlijk veel groter. Maar ja, burgemeester Tjalma, die van de fijne medewerking aan de Duitse bezetter, heeft er gewoon een straat en stoep laten komen. Daar loop je dus over de Joodse graven Het gaat hersteld worden, zodat je er niet meer over loopt.

Waar wil je foto's van? Dan wandel ik er straks even heen.

quote:

Op maandag 6 juli 2020 12:58 schreef Isabeau het volgende:

[..]

Ja, ga ik voor je doen. Dat gebouw is/was Heinrig's Schnitzelparadijs ( ) en voorheen discotheek Hollywood waar ik in mijn jeugd veel gedanst heb. Ik had geen idee van de geschiedenis van die plek.

Zoals gezegd liepen we na de vorige etappe direct door met deze etappe. Allereerst komen we langs de Dijkpoort, de enige nog overgebleven stadspoort van Hattem. Toen de poort rond 1400 gebouwd werd, was het een enkelvoudige poort. Later werd aan de buitenkant een buitenpoort en een rondeel gebouwd. (Foto 1). Achter de poort vinden we nog een deel van de poort (foto 2) met daarop een plaquette die herinnert aan de komst van 3 manschappen van het 1st Canadian Scottisch Regiment op 17 april 1945. Op 18 april 1945 was Hattem weer een vrije stad. (Foto 3).

We lopen verder richting de door mij zo gevreesde Hanzebrug. Onderweg komen we nog een klein monument tegen (Foto 4) met daarbij een (gesealde) kindertekening (Foto 5). We lopen verder en in de verte zien we de brug al opdoemen (Foto 6). We nemen de trap richting de brug (foto 7) en voor ons ligt dé monsterbrug (Foto 8). Ging ik dit echt doen? Ik moest wel als ik verder wil met het pad; teruggaan is geen optie en dus daar gaan we ervoor. Voor één keer een selfie gemaakt als bewijs dat ik dat kreng ben overgestoken (Foto 9).

Aan het eind van de brug hielden we een korte pauze, met uitzicht op het spooremplacement bij Zwolle. (foto 10). Vervolgens lopen we dan toch eindelijk Zwolle in (foto 11). We komen aan bij de IJsselbrug. (Foto 12). In de vroege ochtend van 10 mei 1940 verlieten 791 Joodse vluchtelingen het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Volgens plan zouden ze vanuit Hooghalen naar Sluis in Zeeuws-Vlaanderen worden gebracht, om daar per schip naar Groot-Brittannië te vertrekken. Het transport zou echter nooit verder komen dan Zwolle, de opgeblazen IJsselbruggen verhinderden de verdere evacuatie. De GPS-track leidt hier onder de brug door, maar wij kozen ervoor om voor de brug langs te lopen, aangezien we geen zin hadden in natte voeten.

Hierna bereiken we de Katerveersluizen. (Foto 13 tot en met 17). Het Katerveer was een veerdienst op de IJssel ten westen van Zwolle, die Overijssel met Gelderland verbond. De geschiedenis gaat terug tot de tiende eeuw. Rond 1240 was het een betaalde veerdienst getiteld het "Cothenveer." Zwolle werd in de vijftiende eeuw eigenaar van het veer en de bijbehorende stal. Het Katerveer werd omstreeks 1458 een gemeenteveer. Rond 1520 voerde Zwolle een korte oorlog met Kampen. Ze namen het vee mee dat bij het veer graasde. De Kampenaren waren op wraak uit en verbrandden de daaropvolgende nacht het waakhuis van het Katerveer en lieten de pont zinken. Enige tijd later voer de veerpont weer. De veerdienst stopte in 1930 toen de Oude IJsselbrug, die naast het veer is gebouwd, werd geopend.

We lopen verder richting het station en komen onderweg een heel mooi huis tegen. Ik zag mezelf er direct wonen; het torenkamertje zou mijn werkplek zijn als ik er zou wonen. (Foto 18). Tot slot komen we langs het Gymnasium Celeanum en Rozenboom aan de Veerallee. (Foto 19). In de zomer van 1942 waren hier tientallen Joodse mannen uit Zwolle verplicht tewerkgesteld in werkkampen uit Friesland en Overijssel. Op vrijdag 2 oktober werd bekend dat de mannen rechtstreeks vanuit deze werkkampen naar het doorgangskamp Westerbork zouden worden overgebracht. Onder het voorwendsel van 'gezinshereniging' moesten hun familieleden zich op 2 oktober 1942 ook melden in het Gymnasium Celeanum aan de Veerallee. Op zaterdag 3 oktober vertrokken ook zij per trein naar Westerbork. In totaal arriveerden er 155 Zwollenaren in Westerbork. Zes personen wisten uit het Celeanum te ontkomen.

Vermoeid en onder de indruk van alles wat vandaag gezien hebben, liepen we verder naar het station om huiswaarts te keren.

Lengte van deze etappe: Volgens Wandelnet 7,8 kilometer, volgens mijn GPS 9,3 kilometer.

Westerborkpad - Etappe 19 (1) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 19 (2) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 19 (3) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 19 (4) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 19 (5) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 19 (6) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 19 (7) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 19 (8) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 19 (9) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 19 (10) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 19 (11) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 19 (12) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 19 (13) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 19 (14) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 19 (15) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 19 (16) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 19 (17) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 19 (18) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 19 (19) (Foto: FOK!)

quote:

Op maandag 6 juli 2020 13:48 schreef golfer het volgende:

[..]

Brengt mij op het idee ook in Amsterdam in de Kalverstraat 103, waar mijn grotendeels vermoorde directe familie een zaak had en daar boven woonde, zo'n struikelsteen te laten plaatsen.
Ik ga eens informatie daarover aanvragen.

In eerste instantie was het mijn bedoeling om vanaf Zwolle in één ruk door te lopen naar Meppel (dus etappe 20, 21 en 22 te combineren) maar door het coronavirus had ik te lang thuis gezeten waardoor 30 km aaneengesloten net even te hoog gegrepen was. Juist op het moment dat ik met mezelf in de knoop zat hoe dit nu op te lossen, omdat ik weiger een bus te nemen als dat niet noodzakelijk is, bood collega RvLaak uitkomst.

Hij appte me met de vraag wanneer ik in Lichtmis zou zijn, want dan kon hij me wel ophalen en even op het station afzetten. Ik gooide m’n planning om en op een zonnige zondagochtend vertrok ik vol goede moed richting station Zwolle. Eenmaal in Zwolle aangekomen trof ik een enorme bouwput aan. (Foto 1). Allereerst liep ik langs een bijzondere bronzen (?) plaat waarop de kern van Zwolle is aangebracht met de spreuk: 'De toekomst heeft een lang verleden.' (Foto 2). Iets om over na te denken ...

Door naar de Sassenpoort (Foto 3, 4 & 5) om vervolgens bij de synagoge aan te komen. Hier is een gedenkplaat aangebracht voor de gevallen Joden. (Je moet wel even achterom kijken, anders loop je er zo aan voorbij) (Foto's 6, 7 & 8). Hierna komen we door een prachtig park, waar ook een standbeeld is geplaatst voor de slachtoffers van de oorlog. (Foto 9, 10 & 11. Foto 9 is ietwat ongelukkig genomen, maar er staat dus: "Gedenkt het leed - Maar niet om stil te staan | Gedenkt de Schande - Maar om voort te gaan."

Via de vele bruggen die Zwolle rijk is voert de tocht langzaam richting de rand van Zwolle. (Foto 12, 13 & 14). Ik was pas drie kilometer onderweg toen ik een licht ongemakkelijk gevoel kreeg en behoorlijk nodig naar het toilet moest. Op dat moment kwam ik er achter dat ik ongesteld was geworden. En waar ik normaal gesproken altijd in een zwarte trainingsbroek loop, had ik voor de verandering vandaag een lichte afgeknipte uitgekozen omdat het warm was. Nou heeft FOK! me al vaker door lastige situaties heen gesleept, en ook dit keer was dat het geval. Ik ga namelijk nooit zonder m’n crewvest van huis, zo ook vandaag, ook al was het warm en had ik hem om mijn middel geknoopt. Dat was mijn redding, er viel niets te zien!

Ik stond nu voor de keuze: de route afbreken en naar huis gaan, of een noodoplossing zoeken en doorlopen. Nou staat opgeven niet in mijn woordenboek en daarbij: de Joden die op transport werden gezet hadden het ongemakkelijker dan ik in deze situatie. Doorlopen was voor mij dus eigenlijk de enige optie. Even snel overleggen met RvLaak deed me besluiten om even van de route af te wijken, bij een lokale Spar maandverband te halen en daar van het toilet gebruik te maken om me te fatsoeneren. Dat mocht gelukkig, bij hoge uitzondering, want in de huidige crisis zijn dat soort voorzieningen alleen voor het personeel toegankelijk. Gelukkig begreep de manager na een korte uitleg ook wel dat ik moeilijk buiten m’n broek omlaag kon trekken om er een maandverbandje in te prakken.

Enfin, opgeknapt liep ik verder. Eenmaal terug op de route kwam ik nog langs oliemolen de Passiebloem waar molenaars nog olie op authentieke wijze uit lijnzaad slaan. Dit wordt dan ook een wel een 'olieslagerij' genoemd. (Foto 15) Ook zie je op een gegeven moment het stadion van PEC Zwolle nog aan je rechterhand liggen (Foto 16). Hierna loop je rustig Zwolle uit langs een kunstwerk (17) via het Vegtlusterbos (Foto 18) en alweer een brug (Foto 19: had ik al eens verteld dat ik een ontzettende rothekel heb aan bruggen omdat ik aan hoogtevrees lijd? Nee? Dan bij deze). Als je daar trek in hebt, kun je op dit punt nog even bij de IKEA iets te drinken halen of een softijsje eten. Of een gratis kop koffie als je een klantenkaart hebt. (Foto 20).

Eenmaal de IKEA voorbij valt er weinig meer te zien; je loopt door uitgestrekte landerijen richting Lichtmis. (Foto 21 en 22) Toen ik bijna in Lichtmis was aangekomen, zag ik in een sloot nog wel wat donkerblauwe vaten slingeren, waarvan ik de inhoud toch niet helemaal vertrouwde. Ik heb er dan ook maar geen slokje van genomen ondanks dat ik dorst had en m’n water op was. Wel heb ik de politie een mailtje met foto en locatie gestuurd, zodat zij het verder konden uitzoeken. (Foto 23)

Eenmaal in Lichtmis aangekomen stonden RvLaak en zijn vrouw me al op te wachten, met schone kleding. (Foto 24: redding in zicht!) Nadat we wat te drinken besteld hadden, ben ik naar het toilet gesneakt om me om te kleden. Gelukkig hebben zijn vrouw en ik zo’n beetje dezelfde maat, dus de korte spijkerbroek die ze had uitgezocht voor me paste prima. Hierna brachten ze me terug naar station Zwolle en kon ik aan mijn reis naar huis beginnen. (Foto 25). Moe, maar voldaan en blij dat ik weer kon wandelen, ben ik terug naar huis gegaan. Dit avontuur zal me nog lang bijblijven, en anders zal ik er wel aan herinnerd worden door mijn collega's, vrees ik.

Westerborkpad - Etappe 20 (1) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 20 (2) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 20 (3) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 20 (4) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 20 (5) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 20 (6) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 20 (7) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 20 (8) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 20 (9) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 20 (10) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 20 (11) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 20 (12) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 20 (13) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 20 (14) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 20 (15) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 20 (16) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 20 (17) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 20 (18) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 20 (19) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 20 (20) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 20 (21) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 20 (22) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 20 (23) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 20 (24) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 20 (25) (Foto: FOK!)

Voordat ik aan deze etappe begon, was ik met collega RvLaak aan het appen, waarbij ik vroeg of hij mij wellicht in Zwolle kon oppikken en dumpen in Lichtmis. Dat vond hij geen probleem gelukkig, want achteraf blijkt er op zondag dus totaal geen bus te rijden op deze route. Enfin, onderweg in de auto had ik het terloops over het feit dat ik tijdens het wandelen vaak een trein voorbij zie gaan en dan bij mezelf denk: waar ben ik in hemelsnaam mee bezig; ik had net zo goed in die trein kunnen zitten in plaats van hier te lopen. 

Goed, eenmaal in Lichtmis aangekomen bedankte ik hem wederom voor de geboden hulp en vertrok ik richting Staphorst. (Foto 1 tot en met 4). Ik kwam langs het gemaal De Schans. Ik vind die gebouwtjes net op een miniatuur-zwembad lijken. (Foto 5 en 6). Al snel lopen we de uitgestrekte weilanden in (Foto 7 tot en met 10) tot we weer parallel aan de spoorlijn lopen (Foto 11). Spoorwegovergangen en kerkklokken hebben voor mij één ding gemeen: ze beginnen altijd, zonder uitzondering, te jammeren als ik er in de buurt kom. Onderweg stuurde ik RvLaak nog een foto van een voorbijrazende trein met de tekst: "dat bedoel ik nou... " Ik kreeg als antwoord terug: "Karma." 

Even verderop staan we ineens oog in oog met een kudde koeien (Foto 12). Na circa 6 kilometer was het tijd om te lunchen. Een mooi plekje uitgezocht langs het spoor (Foto 13) waarbij ik bezoek kreeg van een lieveheersbeestje (Foto 14). Na de lunch overwoog ik of ik ook even een plasje zou plegen, en uitgerekend op dat moment maakte een voorbijkomende intercity een noodstop, precies op het punt waar ik stilstond. Ja hoor, dat had ik weer. Ik liep door en stuurde RvLaak het appje: "Weet je wat pas karma is? Dat je in de middle of fucking nowhere even wat DNA wil lozen, en dat er dan precies een intercity een noodstop maakt waar je staat" waarop ik, volkomen terecht, hartelijk werd uitgelachen door mijn collega. 

Verder langs de spoorlijn tot we een rondje lopen langs en door een flink bos. (Foto 15). Hier bevond zich vroeger het werkkamp Het Wijde Gat dat aanvankelijk bedoeld was om werkloze mannen bij de landontginning en de aanleg van staatsbos aan het werk te zetten.

Dit werkverschaffingskamp had een capaciteit van 96 bedden. In 1939 valt het kamp onder de Rijksdienst voor de Werkverruiming. Het kamp werd geleid door een kok/beheerder. Deze kreeg assistentie van een hulp-kok en een huishoudelijke hulp. Het kamp bestond uit twee woonbarakken, elk met acht kamers met zes slaapplaatsen, een barak met daarin de beheerderwoning, kantoor en keuken. Verder een kantine, enkele toiletten, een magazijn en waslokalen.

Vanaf 10 juli 1942 gebruikte de Duitse bezetter het kamp als tijdelijke buffer voor Westerbork en moesten de werklozen plaats maken voor Joodse mannen, die voornamelijk uit de provincie en de stad Groningen afkomstig waren. Ze werden verplicht tewerkgesteld en zo gelijktijdig geïsoleerd van hun familie. Op 3 oktober 1942 (Jom Kipoer) werden de mannen gedeporteerd naar Westerbork. Van daaruit werden zij naar Oost-Europese vernietigingskampen gestuurd. Slechts vier van hen hebben de oorlog overleefd.

We gaan verder richting Staphorst. Gelukkig, het is nog maar een slordige 3,5 kilometer (Foto 16). Oh wacht... ik moet daarna nog door naar Meppel, ik ben er dus nog lang niet. Door maar weer; langs een vreemd uitziend bouwvallig keetje (Foto 17), nog maar eens ingehaald worden door een sprinter (Foto 18) tot we dan eindelijk Staphorst naderen (Foto 19). Langs de rand van het dorp door (Foto 20) om te eindigen bij het gemeentehuis van Staphorst en het busstation (Foto 21) waar zoals gezegd geen enkele bus rijdt op de 'Dag Des Heren'. Gauw weg hier en door met etappe 22!

Lengte van deze etappe: Volgens Wandelnet 11,2 km, volgens mijn GPS 13,07 kilometer. 

Westerborkpad - Etappe 21 (1) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 21 (2) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 21 (3) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 21 (4) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 21 (5) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 21 (6) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 21 (7) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 21 (8) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 21 (9) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 21 (10) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 21 (11) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 21 (12) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 21 (13) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 21 (14) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 21 (15) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 21 (16) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 21 (17) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 21 (18) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 21 (19) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 21 (20) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 21 (21) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 21 (22) (Foto: FOK!)

quote:

Op vrijdag 10 juli 2020 12:49 schreef Isabeau het volgende:
Die bus naar Kampen is een schoolbus voor streng gereformeerde jeugd Daar komen gereformeerden van heinde en ver. Ook uit Hoogeveen vertrekt een bus naar die school. Vandaar alleen om 7.33

Deze etappe begint bij het herdenkingsmonument op het plein voor het gemeentehuis van Meppel. Sinds ik met deze tocht bezig ben sta ik vaak wat langer stil bij monumenten om de namen te bestuderen van de omgekomen slachtoffers. (Foto 1 tot en met 4). 

Hierna valt er deze etappe vrij weinig meer te zien. Na het passeren van weer een kerk (foto 5) ben ik ervan overtuigd dat Nederland meer kerken dan moskeeën telt. Vlak voor we Staphorst verlaten komen we nog langs een apart bankje, waarin een uitsparing is aangebracht voor een rollator. Ik vroeg me af of men dan de rollator erin parkeert en ernaast gaat zitten, of dat de uitsparing is bedoeld zodat men de rollator als zitplaats kan gebruiken zonder dat die wegrolt, hoewel de meesten al voorzien zijn van de 'handrem' om dit euvel te verhelpen (op veel rollators kun je namelijk gewoon zitten als je moe bent van het wandelen). (foto 6). Het antwoord op die vraag zal ik wel nooit krijgen denk ik. 

Onderweg naar deze etappes werd me op het forum gevraagd of ik wel nette kleding aanhad voor Staphorst. Daarop antwoordde ik dat ik een zwarte trainingsbroek aanhad en of dat netjes genoeg was. Toen werd me gevraagd of ik wel een zwarte hoed ophad. Daarop postte ik een selfie, want ik droeg een zwart/wit petje met daarop het silhouet van een stier en de tekst 'bull shit'. Hierop antwoorde mijn collega dat hij het verhaal van de lynchpartij in Staphorst wel online zou zetten. Toch liep ik zonder kleerscheuren Staphorst uit (Foto 7). 

Na het oversteken van weer een brug (-_-) (Foto 8) lopen we door Boldewijnshuizen (Foto 9). Na een korte pauze op een bankje (foto 10) steken we de Omgelegde Hoogeveense Vaart over (Foto 11). Op de kaart zag ik dat ik een weg moest oversteken, maar toen ik zag hoe moest ik toch weer even slikken. Wat een gedrocht van een brug voor iemand met hoogtevrees. (Foto 12 en 13). Uiteindelijk lopen we Meppel in (Foto 14) en eindigen deze etappe bij het station (Foto 15). Wat in Staphorst niet gebeurde, gebeurde hier wel: ik werd nogal sarcastisch aangesproken: 'leuke pet heeft u op.' Ik heb de beste man vriendelijk bedankt en ben lachend in de trein gestapt. 

Lengte van deze etappe: volgens Wandelnet 6,5 kilometer, volgens mijn GPS 7,18 kilometer. 

Westerborkpad - Etappe 22 (1) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 22 (2) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 22 (3) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 22 (4) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 22 (5) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 22 (6) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 22 (7) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 22 (8) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 22 (9) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 22 (10) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 22 (11) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 22 (12) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 22 (13) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 22 (14) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 22 (15) (Foto: FOK!)