Hoogteziekte komt voor in drie verschillende vormen:
• Acute hoogteziekte
• Hoogtehersenoedeem (ophoping vocht in hersenen)
• Hoogtelongoedeem (ophoping vocht in de longen)
Het ontstaat door een tekort aan zuurstof. Actute hoogteziekte krijgen velen. De andere twee zijn ernstigere vormen en komen minder vaak voor. Dat is hetgeen waar mensen uiteindelijk aan overlijden.
Actue hoogteziekte is het “gewone” hoogteziekte. Het lichaam past zich meestal aan het tekort aan zuurstof aan op de hoogte waarop je zit, daar is echter wel tijd voor acclimatisatie voor nodig. Boven 6000 m acclimatiseert het lichaam niet meer volledig en boven de 7000 m nauwelijks (death zone).
Acute hoogteziekte komt voor vanaf ongeveer 2500 m. Wel afhankelijk van de stijgsnelheid. Hoe sneller je stijgt, hoe meer je er last van kan hebben.
De meest voorkomende klachten van hoogteziekte:
1. Hoofdpijn die nog op pijnstillers reageert
2. Slapeloosheid
3. Gebrek aan eetlust
4. Misselijkheid
5. Duizeligheid
6. Hoofdpijn die niet meer op pijnstillers reageert
7. Ernstige vermoeidheid
8. Minder plassen
9. Braken
10. Traagheid
Als ik kijk naar onze groep, dan had iedereen een of meerdere van bovenstaande klachten. Bij mij was het vooral 3 en 4 en helaas ook 9. Ik had ook wel last van slapeloosheid maar dat had ik sowieso al dus ik kan niet zeggen of het door de hoogte kwam.
Kans op het krijgen van hoogteziekte:
Snelheid van stijgen
Hoe sneller je stijgt, hoe eerder je last kan krijgen. Hierbij is de route van belang. Er zijn meerdere routes naar de top. Degene waar ik voor gekozen heb is de langste route. 8 dagen in totaal waarvan 6.5 dag omhoog en 1.5 dag omlaag. De kortste route is de Marangu route, oftwel de CocaCola route. Die is 5 dagen. 3.5 dag naar de top en 1.5 dag naar beneden. Er zitten nog wat routes ertussenin. De statistieken wijzen uit dat de langste routes het meeste kans op success bieden om de top te halen. Je stijgt minder snel en je lichaam heeft de tijd om te acclimatiseren.
Toch is de kortste route populair, vooral onder de Amerikanen. Dit heeft dan vooral met tijd/geld te maken. De succeskans is echter veel lager. Maar een kwart tot een derde van de klimmers haalt hier de top. Dat zegt al heel veel.
Slaaphoogte
Als men op een dag sterkt stijgt en dan lager slaapt, dan is de kans op hoogteziekte kleiner. Het duurt ongeveer 4 – 12 uur voordat klachten ontstaan. Tijdens de dagbeklimming kun je best 1000 meter omhoog, als je ’s avonds maar weer op een lager niveau terug bent. Dit is het climb high, sleep low principe. Gedurende dag hoger klimmen, het lichaam acclimatiseert dan, en dalen en slapen onder die hoogst bereikte hoogte.
Tussen 2500 en 3500 meter worden gemiddeld 25% van de klimmers meestal licht en kortdurend ziek, tussen 3500 en 5500 meter 65% ook met ernstige vormen, en boven de 5000 meter vrijwel iedereen.
Aanleg
De een kan meer aanleg hebben dan de ander. Helaas weet je dit pas als je het zover is.
Inspanning
Grote fysieke inspanning op hoogte veroorzaakt een extra sterke verlaging van de zuurstofsaturatie.
Hoe langzamer je gaat, des te kleiner is de kans op hoogteziekte.
Er wordt continue gehamerd op “polle polle!”, langzaam langzaam! De gids voorraan geeft het tempo aan, en dat is heel erg langzaam. Langzamer dan slenteren. In het begin denk je: oh easy peasy, zo haal ik die top makkelijk. Maar als je na een aantal dagen hoger bent gekomen, dan is zelfs dat lagere tempo niet zo makkelijk meer. De gidsen zeggen het niet voor niets en geven niet voor niets die tempo aan.
Degenen die daar een beetje ongeduldig mee zijn en toch sneller willen, en/of meer willen doen, die komen zichzelf gigantisch tegen. Bij onze groep was dat duidelijk. Degenen die vonden dat het te langzaam ging en die gedurende dag enorm veel energie verspilden aan heen en weer lopen, die zaten bij dag 3 of 4 als een dood vogeltje in de eettent, behoorlijk beroerd.
Kans op hoogteziekte verkleinen
- Beperk stijgsnelheid (climb high, sleep low)
- Langzaam gaan, beperk de inspanning
- Koolhydraten eten
- Veel drinken
- Diamox preventief
Diamox
Dan komen we bij diamox. Veel vragen over gehad. Diamox is iets wat je preventief of curatief kan innemen. Het stofnaam is acetazolamide en is in Nederland als recept onder de naam diamox te krijgen. Het is eigenlijk een plaspil, maar men heeft ontdekt dat het helpt tegen hoogteziekte.
Diamox kun je preventief en curatief innemen. Dat garandeert niet dat je geen klachten zult krijgen maar maakt de kans een heel stuk kleiner. Als je preventief slikt, dan neem je vanaf de eerste dag op de berg ‘s morgens een half tablet en ‘s avonds een half tablet. Bijwerking van diamox is dat je veel moet plassen. Voor de nachtrust is dat niet zo fijn, je slaapt daar al moeilijker en steeds eruit om te plassen is niet echt bevorderlijk voor de nachtrust.
Het is wel zo dat diamox bij klachten binnen een half uur werkt. Dus het is de afweging die je zelf moet maken of je het preventief wilt slikken. Bij ons in de groep was er eentje die het preventief nam. De rest niet, we hadden het wel later curatief nodig. En degene die het preventief nam kreeg toch last, waarschijnlijk omdat hij teveel energie verspilde aan te snel willen gaan.
Curatief is de dosis hoger en het helpt vrijwel meteen. Ik ben begonnen met een dosis nadat ik twee dagen achter elkaar misselijk was en geen eten kon binnenhouden. Het hielp wel, hoewel de eetlust pas echt terugkwam nadat we weer afgedaald waren.
Volgens mij heb ik hiermee alle vragen omtrent hoogteziekte beantwoord. Ik ben geen arts, dus wat ik hier vertel is naar aanleiding van wat mij verteld is door GGD en de expeditieleider en door mijn eigen ervaring op de berg.
Silence breaks apart, Brightness comes to life
Stream of sounds Wash away the darkness from my soul