Medewerkers: ’veiligheid personeel en maatschappij in gevaar’’Tbs-kliniek moffelt incidenten weg’ Deel 1 van het tweeluik ’Een tbs-kliniek ontleed’De tbs-kliniek Hoeve Boschoord sjoemelt systematisch met de registratie van interne incidenten en het melden ervan aan de Dienst Justitiële Inrichtingen. Dit om te voorkomen dat er sancties volgen voor de instelling. Die verontrustende uitspraken doen medewerkers van de kliniek. Zij maken zich grote zorgen over de veiligheid tijdens hun werk en de veiligheid van de maatschappij: „Gevaarlijke patiënten komen soms bijna onbehandeld op straat.”
Personeel van de kliniek van zorginstelling Trajectum schetst in talrijke gesprekken met De Telegraaf een alarmerend beeld van de kliniek waar zo’n honderd tbs’ers worden behandeld.
Het management van de kliniek zou incidenten binnenshuis proberen weg te moffelen. „De behoefte om het positief te houden is groot. Het management doet zijn best om de vuile was binnen te houden. Dat geldt ook voor onze andere klinieken”, zegt een van de medewerkers van Trajectum, dat dertig locaties in Nederland heeft.
Het management van Hoeve Boschoord zelf is in een reactie lijdzaam. „In sommige passages uit het artikel herkennen wij ons niet.” Zij zeggen wel ontsteld te zijn „over het beeld dat wordt geschetst dat doelbewust, vanuit financiële overwegingen, zou worden ingegrepen in de behandeling van cliënten.”
Bij de kliniek Boschoord en de zorgorganisatie Trajectum zou het al jaren een puinhoop zijn. Na kritische rapportages van de inspectie Gezondheidszorg stond de tbs-kliniek tot in 2018 onder verscherpt toezicht omdat ze aanbevelingen niet uitvoerde. Nu dat is opgeheven, zijn de problemen nog steeds groot, zo staat ook in een recent, intern rapport. Vier medewerkers op cruciale plekken in de organisatie van Hoeve Boschoord en een oud-leidinggevende van de kliniek voerden de afgelopen weken een reeks vertrouwelijke gesprekken met De Telegraaf. Ze willen anoniem blijven vanwege een door hen getekende geheimhoudingsovereenkomst en omdat ze bang zijn voor represailles.
In Boschoord zitten hoofdzakelijk zedendelinquenten en geweldsplegers
Boschoord valt onder zorginstelling Trajectum. Die heeft dertig locaties in Noord- en Oost-Nederland voor mensen met gedragsproblemen, al dan niet in strafrechtelijke setting. In Boschoord worden tbs’ers behandeld, van wie het gros een verstandelijke beperking heeft. Het zijn hoofdzakelijk zedendelinquenten en geweldplegers maar ook moordenaars.
Personeel zegt dat het management van Boschoord, na een periode van verscherpt toezicht door de inspectie Gezondheidszorg en Jeugd wegens wanbeleid, incidenten bewust klein houdt. „Er worden besluiten genomen die indruisen tegen de veiligheid van het personeel en van de maatschappij en tegen interne protocollen”, zegt Marcel*.
„Incidenten binnen de kliniek worden bewust als minder ernstig in het systeem geregistreerd. Trajectum heeft de plicht om de zwaardere incidenten te melden aan het ministerie. Maar dat kan tot gevolg hebben dat er verscherpt toezicht komt op de klinieken. Bovendien is negatieve publiciteit dodelijk voor Trajectum. Daarom wordt er gesjoemeld”, vertelt Jan-Jaap*.
"Incidenten met patiënten worden bewust afgeschaald"Dat sjoemelen gebeurt volgens de medewerkers door incidenten in het interne registratiesysteem ’Smile’ in een lagere categorie te plaatsen. „Het personeel voert diverse kenmerken van het incident in, waarna Smile bepaalt in welke categorie ze komen. Categorie vier, de hoogste, betekent automatisch een melding aan Den Haag. Wat ons opvalt is dat de meeste ’categorie vier-zaken’ later opeens als categorie drie in het systeem blijken te staan. Dan heeft iemand later bewust het incident afgeschaald”, vult Guido* aan.
Dat gebeurt niet slechts een enkele keer. „Dan heb je het over tientallen keren per jaar. En tot de incidenten die lager worden ingeschaald, behoren echt zware voorvallen, zoals bijvoorbeeld steekpartijen of ernstige bedreiging van personeel. Het bijzondere is dat juist wij als sociotherapeuten er op de werkvloer het beste zicht op hebben”, zegt Jan-Jaap*. De medewerkers zeggen te vermoeden dat ’regiebehandelaren en het management van Trajectum’ de hand hebben in het manipuleren van de categorisering van de incidenten.
Blijven hangenHet kan nog erger. Ook lang niet alle incidenten die wel het zwaarste label houden, komen bij het ministerie terecht, zeggen de medewerkers. „Een incident moet bij ons worden afgemeld en wordt daarna pas doorgezet. Maar de personen die uiteindelijk op de knop ’melden’ moeten drukken, doen dat lang niet altijd. Wij zien dan tot onze verbazing dat de incidenten zijn blijven hangen.”
quote:
"Medebewoners tapten een patiënt vast om hem te misbruiken, maar er mocht geen aangifte worden gedaan"
Vorig jaar werd een verstandelijk zeer beperkte patiënt door twee medebewoners, onder wie een zedendelinquent, volledig vastgebonden met tape. „Het doel was om hem te misbruiken. Daar was iedereen op de werkvloer het over eens. Het misbruik was ternauwernood voorkomen. Maar van het incident is geen aangifte gedaan en de zaak is binnenshuis gebleven tot frustratie van het personeel.”
Een interne mail die deze krant heeft gelezen, bevestigt dit. Een officier van justitie met wie ruggespraak wordt gehouden vindt dat een aangifte ’disproportionele gevolgen’ heeft voor de tbs’ers die het slachtoffer vastbonden. Als iemand namens het slachtoffer toch aangifte wil doen kan het hoofd tbs, zo schrijft het hoofd zelf, ’zich hiervan distantiëren’. ’Dus geen melding bijzonder voorval’ zo staat in de mail.
"Ze willen tbs’ers binnen 8 jaar weg hebben om een overheidsboete te voorkomen"Wat zijn de gevolgen van die doofpotten? „Het betekent in bepaalde gevallen in de praktijk dat een tbs’er uitbehandeld de kliniek verlaat, terwijl incidenten waarbij hij is betrokken, nooit hebben meegewogen bij de beoordeling van het resocialisatie-traject”, legt Guido uit.
Volgens Marcel is het ’downplayen’ van incidenten een landelijk probleem en is het een gevolg van de verzelfstandiging van tbs-klinieken en de marktwerking. „Het behandelen van cliënten is pure handel. En die handel draait niet goed als er te veel incidenten zijn. Het is negatief voor het imago van de kliniek en de overheid beperkt het aantal behandelplekken voor tbs’ers als er te veel mis is. Dat scheelt veel geld. De tbs’er levert het meeste geld op omdat hij veel meer behandeling nodig heeft dan een gewone veroordeelde met een gedragsprobleem.”
Boete voor kliniek als patiënten langer dan 8 jaar worden behandeldDe behandelduur van tbs’ers staat zwaar onder druk. Klinieken krijgen van de overheid een boete als patiënten langer dan 8 jaar behandeld worden. Ze moeten ook op tijd met proefverlof. Medewerkers van klinieken wijzen al langer op een onverantwoorde behandeldruk.
Zo ook Guido en Jan-Jaap. Guido: „Het hele tbs-systeem is een centenkwestie geworden. Het gaat louter om geld. Een kliniek wil voldoen aan de acht jaars-eis. Ook daarom worden incidenten onder de pet gehouden. Want die kunnen ervoor zorgen dat de behandelperiode langer wordt. Met dit systeem creëer je een voedingsbodem voor doofpotsituaties.”
Vorig jaar werd het verscherpt toezicht op de kliniek door de inspectie opgeheven. In een rapport van begin dit jaar naar aanleiding van een toezichtbezoek aan een van de locaties van Boschoord staat dat de aanbevelingen zijn uitgevoerd en er vooruitgang is geboekt. Maar de medewerkers zijn zeer terughoudend.
’Toezicht wordt te snel opgeheven’„De inspectie wordt om de tuin geleid en het toezicht is veel te snel opgeheven. De inspecteurs kijken lang niet overal en verzuimen echt te praten met mensen op de werkvloer”, zegt oud-Boschoord-medewerkster ’Liesbeth’, die na een lange diensttijd recent zelf uit onvrede opstapte bij Trajectum.
Kenmerkend voor het ’klein houden’ van incidenten is de gang van zaken rond Arjan B. De sociotherapeut uit de tbs-kliniek werd in 2018 opgepakt omdat hij een 16-jarig meisje op een parkeerplaats prostitueerde.
B. gebruikt daarnaast regelmatig drugs. Uit vertrouwelijke documenten van Trajectum, die De Telegraaf zijn toegespeeld, staat dat het personeel al langer wist dat B. flink xtc en coke gebruikte. Hij stuurde zelfs een foto met drugs naar teamleden. Een ander teamlid fungeerde als chauffeur voor B., die ook bijbeunde door in mobiele telefoons te handelen.
Uit een intern onderzoek door een speciale onderzoekscommissie, de commissie-Nijhuis, dat afgelopen mei werd afgerond staat dat het management van de kliniek de aanhouding bewust ’klein hield’. Zelfs toen in de media berichten verschenen over de arrestatie, werd het personeel niet ingelicht. ’De commissie vindt dat de impact die de arrestatie van een teamlid had op het team en de organisatie is onderschat’, zo staat in het integriteitsonderzoek dat in handen is van De Telegraaf.
"Is ’onafhankelijk onderzoek’ een gevalletje wc-eend?"Uit gesprekken met medewerkers door de commissie kwam naar voren dat ’het gevoel van veiligheid om zaken te melden gering is. Dat geldt voor zowel teamleden, als teammanagers en behandelaars’, zo staat in het rapport. De behandelaars en teammanagers uitten forse kritiek op het management. Dat schitterde door afwezigheid bij crisissituaties als de casus rond Arjan B., zo valt te lezen.
Nog een voorbeeld. Vorig jaar vond er ’een ernstig incident’ plaats binnen de kliniek, zo staat in het rapport. Van het onderzoek naar dat incident werd eind januari het definitieve rapport aangeboden aan de raad van bestuur en de directeur Klinisch Behandelen. ’Na herhaaldelijk aandringen is er op 12 maart nog geen terugkoppeling aan het team gegeven’, zo staat in het rapport.
Het integriteitsrapport van de commissie Nijhuis werd intern gepresenteerd als ’onafhankelijk’ onderzoek. Dat staat ook in een interne, schriftelijke reactie van de raad van bestuur op het onderzoek. Maar het personeel vond de commissie allesbehalve onafhankelijk. Voorzitter Nijhuis werkte eerder voor Trajectum en vervult er nu een interim-functie.
Niet alleen over de onafhankelijkheid van Nijhuis waren twijfels. Bij het integriteitsonderzoek waren ook twee medewerkers van Trajectum betrokken. Er werd ’ook gereageerd op de aanwezigheid van twee medewerkers van Trajectum in de commissie, terwijl gecommuniceerd was dat het een externe commissie zou zijn’, zo bevestigt een passage uit het rapport van de commissie Nijhuis.
Zo reageert de kliniekDe kliniek reageert uitgebreid op de bevindingen van De Telegraaf. „Medewerkers van Trajectum behandelen en begeleiden dagelijks mensen met ingewikkelde problemen. Dat werk doen zij, net zoals in andere forensische klinieken, onder soms zware omstandigheden. Landelijk is er binnen de forensische- en reguliere zorg sprake van grote arbeidsproblematiek, hoge administratieve lasten en een verzwaring van de problematiek bij cliënten. Mede door die ontwikkelingen loopt de werkdruk soms ook bij Trajectum hoog op. Wij werken er samen met onze medewerkers elke dag hard aan om dit te verbeteren.
In sommige passages uit het artikel herkennen wij ons niet. We zijn ontsteld over het beeld dat wordt geschetst dat doelbewust, vanuit financiële overwegingen, zou worden ingegrepen in de behandeling van cliënten. Trajectum volgt de landelijke richtlijnen rond het melden van incidenten en het verlenen van verloven. In het geval van een tbs-maatregel betekent dit dat er altijd (externe) toetsing op het verlof plaats vindt voordat een cliënt onze kliniek verlaat. Incidenten nemen we uitermate serieus. Wij gebruiken evaluaties van incidenten om de veiligheid van cliënten, medewerkers en maatschappij te verbeteren.
Samen met onze medewerkers zijn wij bezig met het doorvoeren van verbeteringen om de werkdruk te verlichten. We doen dit onder andere door nieuwe medewerkers aan te trekken en veiligheidsmaatregelen in te voeren. Hier gaan we de komende tijd onverminderd mee door.”
* Namen zijn gefingeerd.
Dit is deel 1 van een tweeluik. Morgen verschijnt deel 2, over een tbs’er die onbehandeld op straat belandt, en over een handeltje in nepkleding vanuit de kliniek.
https://www.telegraaf.nl/(...)ffelt-incidenten-wegNu is mijn vertrouwen weer helemaal terug