Zesvoudig moordenaar mogelijk deze week echt vrij: ‘Ineens ging het helemaal los’Café ’t Koetsiertje in Delft werd 5 april 1983 het toneel van een van de grootste moordpartijen uit de Nederlandse geschiedenis. Cevdet Yilmaz schoot zes mensen dood en kreeg levenslang. Deze week beslist minister Sander Dekker voor Rechtsbescherming of ‘Ted de Turk’ (63) tóch gratie krijgt.
Hoewel het hier en daar werd afgeschilderd als een normale buurtkroeg, ging het er in café ’t Koetsiertje bij het Centraal Station in Delft regelmatig rauw aan toe. Maar wat er op 5 april 1983 gebeurde, was ongekend. Die avond, om 20.40 uur, maait Cevdet Yilmaz, in het café beter bekend als ‘Ted de Turk’, met een semi-automatisch pistool om zich heen.
Vlak daarvoor kreeg Cevdet ruzie met Delftenaar Ton Smits (31). De werkloze elektromonteur loopt rond 20.00 uur ’s avonds het café binnen waar Cevdet al even zit te kaarten. Smits en Yilmaz belanden in een woordenwisseling. ‘Tedje’ zit gevoelsmatig al jaren klem tussen zijn Turkse roots en zijn wil om bij Nederland te horen. Hij spreekt de taal inmiddels goed en is trots dat hij een jaar eerder de Nederlandse nationaliteit heeft gekregen.
,,Je bent dan wel genaturaliseerd, maar een Hollander word je nooit.’’ Het zijn woorden van die strekking – volgens getuigen – die Smits hem toebijt in het café. Jaren later voegt Cevdet daar vanuit de gevangenis zelf aan toe dat hij ook voor ‘kankerturk’ was uitgemaakt. Als Cevdet daarop iets over Ton zegt tegen kroegbaas Hans de Hoog, zegt Smits: ,,Wacht maar, ik kom wel effe naar je toe.’’ Nooit is helder geworden wat Smits ging doen: excuses maken of herrie schoppen. Volgens Yilmaz zelf dat laatste.
Yilmaz deinst naar achter en pakt dan een pistool uit zijn binnenzak. Hij loopt er sinds de moord op zijn broer Nuri (in 1979 vermoord door een zwager, ook in Delft) uit angst mee rond. Yilmaz schiet Ton van dichtbij in zijn gezicht. Cevdet is daarna niet meer te stoppen. Als een gevoelloze robot knalt hij gelijk daarna caféganger Willem Janssen (41) dood. Yilmaz loopt van achter naar voren in het pijpenla-cafeetje en schiet om zich heen, ‘huppelend’… ‘dansend…’zeggen de ooggetuigen die het overleven.
Cafégasten proberen het vege lijf te redden. Piet van Brakel, net terug van vakantie, rent naar buiten. Zijn vriendin Yvonne sluit zich op in de wc. Eén voor één vallen slachtoffers neer. De 15-jarige Johan de Hoog, zoon van kroegbaas Hans, duikt achter bierkratten onder de bar. ,,Het ging ineens totaal los. Ik heb die eerste man nog zien vallen, daarna ben ik meteen weggedoken’’, zegt Johan, nu 51 jaar, nog steeds wonend in Delft.
Johan hoort de knallen galmen door het café, uiteindelijk twaalf keer. Tien kogels treffen doel. Uit een reconstructie komt later nog iets ongelooflijks naar voren: één stamgast blijft stomdronken aan de bar zitten. Met zijn vingers in zijn oren, tegen het lawaai. Hij overleeft de slachtpartij.
Bloemenkoopman Gerard Sneekes ziet voor zijn ogen hoe zijn 38-jarige vrouw Tonnie en 12-jarige dochtertje Carmen dodelijk worden getroffen. Zelf wordt hij ook geraakt, maar hij overleeft. Als Cevdet z’n pistool richting de weggedoken zoon van Hans de Hoog richt, pakt de caféhouder een barkruk en probeert hem achteruit te drukken. Cevdet schiet Hans in zijn schouder. Daarna gaat hij er vandoor. Hij laat zes doden achter: Ton Smits, Wim van Baarle (50), Jan van Drongelen (47), Wim Janssen (41) en Tonnie en Carmen Sneekes. En vier gewonden: Gerard Sneekes, Hans de Hoog (39), Peter Kardolus (34) en Corrie Berkelaar-Van Tigchelhoven (61).
Als Johan boven de bar uitkijkt ziet hij een bloedbad. Zijn vader is gewond maar stuurt hem meteen weg. Overal liggen lichamen en gewonden. Een golf van ontzetting gaat door Nederland.
MishandelingCevdet Yilmaz is dan 27 jaar. Hij is voor zijn achttiende met familie naar Nederland gekomen. ‘Ted’ heeft af en toe werk, maar zit ook geregeld zonder. In 1976 is Yilmaz betrokken bij een mishandelingszaak als hij tijdens een ruzie iemand in zijn zij steekt. Het weerhoudt de Staat niet hem in 1982 tot Nederlander te naturaliseren. Tussendoor, in 1980, overlijdt zijn vader bij een verkeersongeval en wordt Cevdet min of meer gezinshoofd.
Een jaar daarvoor is ook al zijn broer vermoord. Met Yilmaz gaat het niet goed. Hij klopt aan bij de politie omdat hij zich bedreigd voelt door de schoonfamilie van zijn broer en bij het Riagg voor persoonlijke problemen. De politie zegt niets te kunnen doen en bij het Riagg belandt hij op een wachtlijst. Het zou anno 2019 groot nieuws zijn: ‘Moordenaar Koetsiertje zocht al eerder hulp’. Zoiets.
Maar tijdens de rechtszaken over ’t Koetsiertje komt het amper ter sprake. ,,Nederland had nog nooit zoiets meegemaakt. Alles was gericht op het enige wat men acceptabel vond: levenslang. Ook met in het achterhoofd dat gratie bestaat dus dat we ooit wel verder zien’’, zegt Lotje van den Puttelaar, de advocaat die Yilmaz in 1983 verdedigde en nog steeds bij het kantoor werkt dat Yilmaz tot op de dag van vandaag bijstaat. ,,Ik zei ooit: ik ga pas met pensioen als hij gratie heeft.’’
Yilmaz werkt niet mee aan hersenonderzoek. ‘Gek verklaard worden’ is tegen de familie-eer. Waarom hij ’t Koetsiertje in een bloedbad veranderde, blijft een raadsel. Eerst zegt hij ‘een drang te hebben gehad om te doden, maakt niet uit wie’, later ‘herinnert hij zich niks meer’. Justitie koerst inderdaad af op levenslang. ,,Yilmaz mag zich nimmer meer vrijelijk in deze maatschappij ophouden’’, zegt officier van justitie Den Os in 1983.
Ruim twintig jaar later zal hij in een brief aan de advocaten toegeven dat hij daarmee nooit létterlijk levenslang voor ogen had. In hoger beroep wijst Den Os conclusies van deskundigen dat Yilmaz verminderd toerekeningsvatbaar zou zijn van de hand, maar wijst hij ook op behandelingsmogelijkheden in de gevangenis: ,,Als dat succesvol is kan hij eventueel zijn plek onder de zon terugkrijgen.’’ Het gerechtshof houdt het in maart 1984 op levenslang, voor eenmaal moord en vijfmaal doodslag.
Als de Staat Cevdet Yilmaz in 2001 alsnog aan een tbs-behandeling laat beginnen (omdat hij door psychische problemen ‘detentie-ongeschikt’ is), gloort ver aan de horizon gratie. Dat verandert in 2005 als toenmalig minister Donner ineens zegt dat Nederland niet meer aan gratieverzoeken meewerkt. Een schier eindeloze serie procedures volgt, Yilmaz knokt voor uitzicht op gratie.
Pas enkele jaren geleden, als het Europese Hof voor de Rechten van de Mens levenslang als onmenselijk betitelt, gloort er hoop voor Cevdet die ondertussen via afgedwongen verlof went aan de maatschappij: Yilmaz leeft sinds eind 2016 al permanent buiten de muren van de kliniek, maar zijn vrijheden zijn beperkt: verhuizen en werken gaat onder toezicht en hij moet in Nederland blijven. Mocht hij gratie krijgen, zal hij snel vertrekken.
Johan de Hoog is al die jaren op de hoogte gehouden over de gratiepogingen van Yilmaz. Ooit wilde de zesvoudig moordenaar met hem praten, maar De Hoog weigerde dat. ,,Met de man die mijn vader bijna doodschoot praat ik niet.’’
Te weinigZijn vader verkocht ’t Koetsiertje een paar jaar na het drama en overleed zelf in 1997. ,,Yilmaz heeft nu 36 jaar vastgezeten. Dat is 6 jaar per dodelijk slachtoffer en dan reken ik de gewonden nog niet mee. Ik vind dat veel te weinig, maar ik doe daar verder niks mee. Ik heb het boek allang gesloten.’’
Van alle overlevenden van destijds, was Gerard Sneekes het hardst getroffen. De man die in ‘t Koetsiertje was omdat hij de kroeg wilde kopen, verloor vrouw en kind. ,,Ik zie zijn rotkop zo weer voor me. Hij genoot van het moorden’’, zegt hij vijf jaar geleden tegen deze krant. ,,Van mij mag hij van honger en dorst tot aan zijn dood creperen in de cel. Ik wil het vergeten maar het lukt nooit. De hogere heren beslissen over hem, ik ben maar een onbeduidende nabestaande.’’
Dat Yilmaz nu wellicht gratie krijgt, hoeft Sneekes niet meer mee te maken. Hij overleed in april van dit jaar, 89 jaar oud. Op zijn overlijdensadvertentie stond: ‘Hij is weer samen met zijn meiden, Tonnie en Carmen’.
https://www.ad.nl/binnenl(...)lemaal-los~af21e3cc/Levenslang maar al sinds 2002 op verlof en momenteel thuis met wat beperkingen maar daar wil hij dus van af.
[ Bericht 0% gewijzigd door Nober op 04-09-2019 10:26:08 ]