Het is allemaal in het Engels dus hun ziel hebben ze al lang verkocht. Dat is ook alleen maar om als werving en selectiebureau voor het internationale grootkapitaal te dienen.quote:Op dinsdag 27 augustus 2019 18:19 schreef deelnemer het volgende:twitter:NatalieScholz twitterde op maandag 26-08-2019 om 11:43:44 When "leaders of a public university embrace rather than resist breakneck capitalism". How the @:UvA_Amsterdam casually sold out its academic press. Blog post by Guy Geltner. @:AmsterdamUPress https://t.co/rTq3mKQJCd reageer retweet
Onderzoek aan een universiteit is niet (louter) een kraamkamer voor economische spin off.quote:Op dinsdag 27 augustus 2019 19:23 schreef nostra het volgende:
[..]
Dat ligt een beetje aan de tak van sport.
Hun New Ventures-tak zoekt bijvoorbeeld duidelijk derden-investeerders, omdat dat soort spin-offs nu eenmaal bakken en bakken met geld kosten, slechts af en toe iets opleveren, maar als ze dat doen de pay-off vrij fors is. Op deze manier verdient de universiteit er zelf nog wat aan en bieden ze nog een aardige incentive voor de betrokken maten en/of hoogleraren. Tegelijkertijd wordt enigszins voorkomen dat dat soort ideetjes in een soort bodemloze put, die gefinancierd wordt met publiek geld, eindigen.
Services leveren dan weer diensten die niet primair dienstbaar zijn aan de universiteit en kort gezegd zichzelf maar moeten zien te bedruipen, waarbij een falen om dat te doen de kerntaken van de uni ook niet raakt. 's Avonds Spaanse les aan wat mensen geven, exploitatie en met name vervreemding van OG en dus de AUP. Je kan je eigen mening hebben over of een "instituut" als de AUP onder de Services-vlag geplaatst zou moeten worden, maar eenmaal daar geplaatst ben je gewoon een private club die niet netto geld kan kosten. Misschien een stukje liever behandeld in de moederschoot van de UvA dan onder een externe aandeelhouder, maar dat is vooral semantiek.
Je verbindt onderwerpen die niet aan elkaar gerelateerd zijn. De mate van het neoliberalisme koppelen aan het monetair beleid van de centrale bank en daaruit deduceren dat het 'dus' een vooropgesteld plan is van CEOs en multinationals (aandeelhouders? managers?) om alleen te steigeren wanneer de groeiende schuld/nieuw geprint geld wordt aangewend voor linkse plannetjes en dat het MMT verder wel snor in elkaar steekt is een fikse non-sequitur. We kunnen ook wijzen naar de Riksbank en hun negatieve rente, maar het beleid van centrale banken staan op relatief verre afstand van het politiek klimaat in een land en het zijn de MMT'ers die dit technocratisch instituut willen politiseren.quote:Op dinsdag 27 augustus 2019 11:35 schreef Papierversnipperaar het volgende:
[..]
Het gaat niet om het uitgeven van geld door de staat, het gaat er om waar dat naar toe gaat. Jouw neo-liberale walhalla, Amerika, heeft een enorme staatsschuld, maar zolang dat geld naar CEO's en multinationals gaat hoor je ze niet klagen.
Er zijn maar weinig voorbeelden van landen die de consumptie van hun burgers duurzaam (dus niet tijdelijk) kunnen verhogen door de belastingen / staatsschuld te laten oplopen. Voorbeelden van landen die dat geprobeerd hebben zijn Venezuela, landen die een andere keuze hebben gemaakt zijn sneller gegroeid met minder inflatie. Dit puur omdat het boven een zeker basisniveau inefficiënt is om nog meer belastingen te heffen en er altijd iets aan de strijkstok en het herverdelingsapparaat blijft hangen en het laaghangend fruit (BTW, loonheffing) wel geïnd is. Een hoop neoliberalen zijn overigens voor het (terug)geven van geld aan burgers, maar die willen dat doen op een manier die jou niet aanstaat, namelijk lagere belastingen.quote:Als je dat geld besteedt aan nuttige zaken, zoals burgers, onderwijs en infrastructuur, zaken waar iedereen van profiteert (ook de economie, want burgers met geld geven dat uit aan echte zaken en niet aan financiële luchtkastelen of potjes in belastingparadijzen) dat gaan de neo-liberalen steigeren, want de overheid is er niet voor mensen maar alleen voor bedrijven en rijke stinkers.
In sommige posts wordt beweerd dat alle grote inventies tot stand zijn gekomen door onderzoek uit publieke middelen en mede daardoor private bedrijven schatplichtig aan de staatsfinancien zijn, dan krijg je een privatisering van de kraamkamer, waardoor de overheid niet langer de start-up kosten moet dragen van dit vondsten en dan wil je het weer onderdeel van de universiteitsfinanciën maken. Ben je bang dat dit de belastingmoraal van bedrijven (verder) uitholt, of dat bedrijven onvoldoende bijdragen aan de volledige onderzoekscyclus?quote:Op dinsdag 27 augustus 2019 19:40 schreef deelnemer het volgende:
[..]
Onderzoek aan een universiteit is niet (louter) een kraamkamer voor economische spin off.
Het onderzoek is grotendeels publiek gefinancierd. Door het laatste staartje, de publicatie, privaat te maken, verdwijnt het achter een private betaalmuur.
Er is volgens jou niets politieks aan centrale banken?quote:Op dinsdag 27 augustus 2019 21:38 schreef GSbrder het volgende:
[..]
Je verbindt onderwerpen die niet aan elkaar gerelateerd zijn. De mate van het neoliberalisme koppelen aan het monetair beleid van de centrale bank en daaruit deduceren dat het 'dus' een vooropgesteld plan is van CEOs en multinationals (aandeelhouders? managers?) om alleen te steigeren wanneer de groeiende schuld/nieuw geprint geld wordt aangewend voor linkse plannetjes en dat het MMT verder wel snor in elkaar steekt is een fikse non-sequitur. We kunnen ook wijzen naar de Riksbank en hun negatieve rente, maar het beleid van centrale banken staan op relatief verre afstand van het politiek klimaat in een land en het zijn de MMT'ers die dit technocratisch instituut willen politiseren.
[..]
Wat over het algemeen slechts iets oplevert voor mensen met hogere inkomens en bedrijven. En dat geld gaat zoals ik eerder zei naar belastingparadijzen en financiële luchtkastelen.quote:Er zijn maar weinig voorbeelden van landen die de consumptie van hun burgers duurzaam (dus niet tijdelijk) kunnen verhogen door de belastingen / staatsschuld te laten oplopen. Voorbeelden van landen die dat geprobeerd hebben zijn Venezuela, landen die een andere keuze hebben gemaakt zijn sneller gegroeid met minder inflatie. Dit puur omdat het boven een zeker basisniveau inefficiënt is om nog meer belastingen te heffen en er altijd iets aan de strijkstok en het herverdelingsapparaat blijft hangen en het laaghangend fruit (BTW, loonheffing) wel geïnd is. Een hoop neoliberalen zijn overigens voor het (terug)geven van geld aan burgers, maar die willen dat doen op een manier die jou niet aanstaat, namelijk lagere belastingen.
De wat?quote:Op dinsdag 27 augustus 2019 21:44 schreef GSbrder het volgende:
[..] de belastingmoraal van bedrijven
Op dit moment is er minder politiek aan centrale banken dan onder MMT.quote:Op dinsdag 27 augustus 2019 21:47 schreef Papierversnipperaar het volgende:
[..]
Er is volgens jou niets politieks aan centrale banken?
Joh, je moet wel belasting betalen om iets te hebben aan belastingverlagingen. Maar het wordt een stuk lastiger een land te runnen als je de duimschroeven te ver aandraait bij mensen die de middelen hebben om belasting te ontwijken.quote:Wat over het algemeen slechts iets oplevert voor mensen met hogere inkomens en bedrijven. En dat geld gaat zoals ik eerder zei naar belastingparadijzen en financiële luchtkastelen.
Alles is politiek, een niet-politieke centrale bank bestaat alleen in theorie.quote:Op dinsdag 27 augustus 2019 22:00 schreef GSbrder het volgende:
[..]
Op dit moment is er minder politiek aan centrale banken dan onder MMT.
Het zijn de politieke radicalen (Trump, Bernie) die centrale banken willen kunnen commanderen, het establishment wil dat centrale banken onafhankelijk(er) blijven.
[..]
Ik ben dan ook niet tegen uitkeringen en huur- of kind subsidies.quote:Joh, je moet wel belasting betalen om iets te hebben aan belastingverlagingen.
Je MOET belasting ontwijking aanpakken. Als ze nou de War on Drugs stoppen en dat geld investeren in een gezonde belastingmoraal voor rijken, dan doen ze wat nuttigs.quote:Maar het wordt een stuk lastiger een land te runnen als je de duimschroeven te ver aandraait bij mensen die de middelen hebben om belasting te ontwijken.
Een vermeende neoliberale voorkeur van centrale bank bestaat dus ook alleen in theorie?quote:Op dinsdag 27 augustus 2019 22:07 schreef Papierversnipperaar het volgende:
[..]
Alles is politiek, een niet-politieke centrale bank bestaat alleen in theorie.
Waarom zou de War on Belastingontwijking wel succesvol zijn?quote:Je MOET belasting ontwijking aanpakken. Als ze nou de War on Drugs stoppen en dat geld investeren in een gezonde belastingmoraal voor rijken, dan doen ze wat nuttigs.
De wijze waarop universiteiten bijdragen aan de ontwikkelingen ligt op een fundamenteler niveau dan waar de meeste ondernemers kennis van hebben. Zij zien alleen de oppervlakte verschijnselen en verzinnen daar een glansrol voor ondernemers bij.quote:Op dinsdag 27 augustus 2019 21:44 schreef GSbrder het volgende:
[..]
In sommige posts wordt beweerd dat alle grote inventies tot stand zijn gekomen door onderzoek uit publieke middelen en mede daardoor private bedrijven schatplichtig aan de staatsfinancien zijn,
In dit geval wordt de kraamkamer niet geprivatiseerd, de universiteit van Amsterdam wordt niet geprivatiseerd, maar alleen een tijdschrift.quote:dan krijg je een privatisering van de kraamkamer, waardoor de overheid niet langer de start-up kosten moet dragen van dit vondsten en dan wil je het weer onderdeel van de universiteitsfinanciën maken.
Het bedrijf eigent zich de beslissingsbevoegdheid toe over de publicaties, terwijl zij het onderzoekt niet gefinancierd heeft.quote:Ben je bang dat dit de belastingmoraal van bedrijven (verder) uitholt, of dat bedrijven onvoldoende bijdragen aan de volledige onderzoekscyclus?
quote:Hugo de Jonge: Ik wil dat mensen weten dat de overheid er voor hen is
Voor het CDA staat de overheid niet voorop. Minister Hugo de Jonge bepleit een herwaardering. ‘In Rotterdam heb ik gezien dat de samenleving vaak nergens is zonder sterke overheid.’
Jelle Brandsma 29 augustus 2019, 0:00
De tekst is klaar. Hugo de Jonge, CDA-minister van volksgezondheid, houdt vandaag een lezing op het Sociaal Christelijk Congres in Doorn. Hij schetst daar de nieuwe ‘sociale kwestie’: ‘De verbinding, het overbruggen van de kloven in de samenleving’. De vicepremier signaleert dat ‘het neoliberale mensbeeld en het ongebreidelde marktdenken aan het einde van haar tijd is’.
Het zijn wel 'vrije markt' fundamentalisten.quote:Neoliberalisme is de schuld van alles. Toch?
[...]
Dus wat moet je weten over het neoliberalisme om er scherpere kritiek op te kunnen leveren? Om te beginnen: dat het bestaat, ook al zegt het wetenschappelijk bureau van de VVD van niet.
Wie het neoliberalisme vervolgens wil aanvechten, moet erkennen dat de overheid de markt tegenwoordig niet op haar beloop laat, maar aanjaagt. Dat zou volgens neoliberalen leiden tot individuele vrijheid en verantwoordelijkheid, maar de vraag is of dat in de praktijk zo is.
Hoe onafhankelijk kan een doodzieke patiënt – pardon, cliënt – kiezen tussen zorgverzekeraars, en wat heeft hij aan die keuzevrijheid? Is hier echt sprake van onafhankelijkheid, of leidt de overheid aan een onafhankelijkheidssyndroom door keuzevrijheid te scheppen waar ze niet bestaat?
En concurrentie kan machtsmonopolies breken, dat is waar, maar in hoeverre is het resultaat daarvan de door neoliberalen beoogde vrijheid? Willen we door onze overheid worden aangemoedigd tot permanente concurrentie met elkaar? Wat heeft bijvoorbeeld ons onderwijs daar bij te winnen?
Leidt meer concurrentie bovendien tot een minder log overheidsapparaat, betere kwaliteit en meer efficiëntie? In de publieke sector zijn medewerkers ongelofelijk veel tijd kwijt aan 'de cijferdictatuur' die met marktwerking samengaat – want of vraag en aanbod een beetje op elkaar aansluiten, en of er nog een beetje kwaliteit wordt geleverd, dat moet toch weer door de overheid worden gecontroleerd.
Met al dat gecijfer wordt er binnen onderwijs, politie en zorg beslist hard gewerkt. Maar of student, patiënt en burger daar ook beter van worden, dat is maar zeer de vraag.
Ten slotte rest de vraag wat het neoliberalisme in de praktijk aan al die monopolies heeft kunnen doen. Sinds vorig jaar is de discussie over de winstbelasting weer opgelaaid het symbool van de versmelting tussen overheid en bedrijfsleven, die vooral de liberale partijen wordt aangerekend. Vanaf het begin zijn vertegenwoordigers van het grootbedrijf (in Nederland bijvoorbeeld KLM en de voorloper van AkzoNobel) prominent vertegenwoordigd geweest in neoliberale organisaties.
Hoewel neoliberalen het bestaan van monopolies destijds nog aan het doorgeschoten socialisme konden wijten, is dat vandaag de dag niet geloofwaardig meer: de sociaaldemocratie is nog nooit zo zwak geweest. Wie neoliberalen wegzet als marktfundamentalisten, speelt hen in de kaart. Wie weet wat neoliberalisme is, kan het wegconcurreren met andere, nieuwe ideeën.
Ofwel de overheid houdt gewoon een dikke vinger in de pap maar we noemen het vrij omdat het zo lekker bekt.quote:Op donderdag 29 augustus 2019 18:13 schreef deelnemer het volgende:
Wel overheidsbemoeienis, maar louter als marktmeester (zorgen voor gezonde marktwerking). Dat betekent, zorgen dat is voldaan aan de voorwaarde:
Er zijn voldoende onafhankelijke aanbieders en onafhankelijke afnemers op de markt, zodat geen enkele marktspeler in de positie is van een prijszetter, en de marktprijzen bepaald worden door de balans tussen vraag en aanbod. En dan geldt de wet van vraag en aanbod. En daar verwachten ze alles van. En dat is wat 'vrij' betekent in het neoliberale begrip van een 'vrije markt'.
Nee, 'vrije markt' betekent dat niemand prijszetter is. De overheid probeert dus marktwerking te garanderen. Ze noemen het ook wel het prijsmechanisme. Als prijzen op deze manier tot stand komen, worden ze geacht informatief te zijn voor de marktspelers, die daaraan kunnen aflezen wat gewenst / opportuun is (een coordinatie systeem, als alternatief voor een planeconomie).quote:Op donderdag 29 augustus 2019 19:02 schreef Wegenbouwer het volgende:
[..]
Ofwel de overheid houdt gewoon een dikke vinger in de pap maar we noemen het vrij omdat het zo lekker bekt.
Precies, ze proberen men wijs te maken dat er een overheid nodig is die de markt moet sturen en noemen dat 'vrij'. Terwijl vrije markt betekent geen overheidsbemoeienis met wat, aan wie en tegen welke prijs je iets verhandelt. Precies het tegenovergestelde.quote:Op donderdag 29 augustus 2019 19:11 schreef deelnemer het volgende:
Nee, 'vrije markt' betekent dat niemand prijszetter is. De overheid probeert dus marktwerking te garanderen. Ze noemen het ook wel het prijsmechanisme. Als prijzen op deze manier tot stand komen, worden ze geacht informatief te zijn voor de marktspelers, die daaraan kunnen aflezen wat gewenst / opportuun is (een coordinatie systeem, als alternatief voor een planeconomie).
Vergelijk een vrije markt met een veiling. Op een veiling staat 1 verkoper tegenover alle kopers. De kopers worden tegen elkaar uitgespeeld, de verkoper niet. Het is 'een halve vrije markt'. De kant van de kopers is hetzelfde als een vrije markt, de kant van de verkoper niet (dat is een monopolie).quote:Op donderdag 29 augustus 2019 19:51 schreef Wegenbouwer het volgende:
[..]
Precies, ze proberen men wijs te maken dat er een overheid nodig is die de markt moet sturen en noemen dat 'vrij'. Terwijl vrije markt betekent geen overheidsbemoeienis met wat, aan wie en tegen welke prijs je iets verhandelt. Precies het tegenovergestelde.
Nee het is (ervanuitgaand dat de overheid in dit voorbeeld geen rol speelt) een volledige vrije markt, met een lokaal monopolie.quote:Op donderdag 29 augustus 2019 20:08 schreef deelnemer het volgende:
Vergelijk een vrije markt met een veiling. Op een veiling staat 1 verkoper tegenover alle kopers. De kopers worden tegen elkaar uitgespeeld, de verkoper niet. Het is 'een halve vrije markt'. De kant van de kopers is hetzelfde als een vrije markt, de kant van de verkoper niet (dat is een monopolie).
Nee, een veiling wordt nooit vanzelf een vrije markt, daarvoor moet je de spelregels aanpassen.quote:Op donderdag 29 augustus 2019 20:29 schreef Wegenbouwer het volgende:
[..]
Nee het is (ervanuitgaand dat de overheid in dit voorbeeld geen rol speelt) een volledige vrije markt, met een lokaal monopolie.
Ze gebruiken het prijsmechanisme ook om de samenleving te sturen d.m.v. prijsprikkels. Het neoliberalisme is een beweging die een bepaald soort managementsysteem voor de samenleving nastreeft. Zij noemen het marktwerking. Maar dat is wel een managementsysteem (i.p.v. onbelemmerde handelingsvrijheid), en niet neutraal (afhankelijk van de regels).quote:Uiteraard moeten er spelregels zijn, bijvoorbeeld dat je niet zomaar iets uit de winkel mag pakken zonder te betalen. Dit maakt de markt niet meer of minder vrij, want zonder eigendomsrecht is er geen markt mogelijk. Dit is dan ook het noodzakelijke minimum.
Conclusie: de conclusie van Deelnemer klopt niet, want de afkeer die de neoliberalen hebben van de overheid is slechts schijn. De definitie van ''vrije markt' neemt onder hen hele andere vormen aan.
Dit vind ik wel een interessante. Het vroege liberalisme ontstond, even afhankelijk van hoe je het bekijkt, in de late middeleeuwen tot ergens begin 18e eeuw (Wealth of Nations is een duidelijk punt in de historie). De arbeidswaardeleer in de moderne zin is een vondst van Ricardo/Marx, na Locke en Smith, want de waardetheorieen van vroege liberalen predateren de arbeidswaardeleer. Het is interessant om de breuk tussen klassieke liberalen en neoklassieke liberalen te nemen, maar door van het vroege liberalisme direct naar het jaren '80 neoliberalisme te duiken, slaan we volgens mij wat stapjes over. Dan moeten we niet naar het vermeende "individualistische zelfredzame marktwaardeleer" gaan, maar naar de grensnutleer.quote:Op donderdag 29 augustus 2019 18:13 schreef deelnemer het volgende:
[..]
Het vroege liberalisme zette zich af tegen grootgrondbezitters (en deed dat op grond van hun arbeidswaarde leer). Het latere neoliberalisme zette zich af tegen het communisme / collectivisme (en doet dat op grond van hun individualistische zelfredzame marktwaarde leer). Al die ideologische stromingen drijven specifieke ideeen op de spits (en wensdenken doet de rest).
Ik interpreteer deze reactie als: "ja, ondernemers moeten meer bijdragen aan fundamenteel onderzoek en minder aan toegepast wetenschappelijk onderzoek". Zit ik er dan ver naast?quote:Op woensdag 28 augustus 2019 01:33 schreef deelnemer het volgende:
[..]
De wijze waarop universiteiten bijdragen aan de ontwikkelingen ligt op een fundamenteler niveau dan waar de meeste ondernemers kennis van hebben. Zij zien alleen de oppervlakte verschijnselen en verzinnen daar een glansrol voor ondernemers bij.
Is het publiceren van onderzoek een noodzakelijke taak voor de universiteiten of non-profits?quote:In dit geval wordt de kraamkamer niet geprivatiseerd, de universiteit van Amsterdam wordt niet geprivatiseerd, maar alleen een tijdschrift.
Het bedrijf eigent zich de beslissingsbevoegdheid toe over de publicaties, terwijl zij het onderzoekt niet gefinancierd heeft.
Nee, Adam Smith en David Ricardo waren beide aanhangers van de arbeidswaardeleer. De hele klassieke economie gaat uit van de arbeidswaardeleer, de klassieke economie die Marx bestudeerde in de universiteitsbibliotheek.quote:Op donderdag 29 augustus 2019 21:09 schreef GSbrder het volgende:
[..]
Dit vind ik wel een interessante. Het vroege liberalisme ontstond, even afhankelijk van hoe je het bekijkt, in de late middeleeuwen tot ergens begin 18e eeuw (Wealth of Nations is een duidelijk punt in de historie). De arbeidswaardeleer is een vondst van Marx, want de waardetheorieen van vroege liberalen predateren de arbeidswaardeleer. Het is interessant om de breuk tussen klassieke liberalen en neoklassieke liberalen te nemen, maar door van het vroege liberalisme direct naar het jaren '80 neoliberalisme te duiken, slaan we volgens mij wat stapjes over. Dan moeten we niet naar het vermeende "individualistische zelfredzame marktwaardeleer" gaan, maar naar de grensnutleer.
Zie de edit.quote:Op donderdag 29 augustus 2019 21:13 schreef deelnemer het volgende:
[..]
Nee, Adam Smith en David Ricardo waren beide aanhangers van de arbeidswaardeleer. De hele klassieke economie gaat uit van de arbeidswaardeleer, de klassieke economie die Marx bestudeerde in de universiteitsbibliotheek.
Het gaat over beslissingsbevoegd. Deze is gekoppeld aan het eigendomsrecht. Van wie is dat onderzoeksresultaat? Iets kan nooit in een markt bestaan zonder een eigenaar. Het is de overdracht van het eigendomsrecht, dat dwars zit.quote:Op donderdag 29 augustus 2019 21:11 schreef GSbrder het volgende:
[..]
Ik interpreteer deze reactie als: "ja, ondernemers moeten meer bijdragen aan fundamenteel onderzoek en minder aan toegepast wetenschappelijk onderzoek". Zit ik er dan ver naast?
[..]
Is het publiceren van onderzoek een noodzakelijke taak voor de universiteiten of non-profits?
Het intellectueel eigendom wordt toch niet overgedragen op de publicist? De auteur blijft genoemd. Zeker, de resultaten worden gepubliceerd, maar volgens mij hoeft er daarmee niet noodzakelijkerwijs geweld te worden aangedaan aan de vondst van de rechtmatige eigenaar.quote:Op donderdag 29 augustus 2019 21:15 schreef deelnemer het volgende:
[..]
Het gaat over beslissingsbevoegd. Deze is gekoppeld aan het eigendomsrecht. Van wie is dat onderzoeksresultaat? Iets kan nooit in een markt bestaan zonder een eigenaar. Het is de overdracht van het eigendomsrecht, dat dwars zit.
Volgens mij zijn daar door Britten zoals Marshall en de Oostenrijkse school wel wat aanpassingen aan gedaan. Vraag blijft, waarom spring je van traditionele arbeidswaardeleer (en dat is wel Marxistisch, hoewel hij voortborduurde op klassieke werken) naar het modern neoliberalisme en laat neem je niet vondsten zoals het marginalisme als het gaat om verbeteringen op de achterhaalde theorie? Schept een beetje een vals dilemma.quote:Op donderdag 29 augustus 2019 21:22 schreef deelnemer het volgende:
[..]
David Ricardo is de man van de grensnutleer.
Marchall is veel later. Na Marx.quote:Op donderdag 29 augustus 2019 21:26 schreef GSbrder het volgende:
[..]
Volgens mij zijn daar door Britten zoals Marshall en de Oostenrijkse school wel wat aanpassingen aan gedaan. Vraag blijft, waarom spring je van traditionele arbeidswaardeleer (en dat is wel Marxistisch, hoewel hij voortborduurde op klassieke werken) naar het modern neoliberalisme en laat neem je niet vondsten zoals het marginalisme als het gaat om verbeteringen op de achterhaalde theorie?
Na Marx ja, want zijn bijdragen op het gebied van marginaal nut en vraag en aanbod maakte een groot deel van de marxistische arbeidswaardeleer achterhaald. Maar Marshall was geen neoliberaal en heeft ook niets te maken met individualistische zelfredzame marktwaardeleer. Groot deel van Marshall's werk staan gewoon in moderne economieboekjes, terwijl Marx hoofdzakelijk tijdens geschiedenis wordt behandeld. Zie ook de eerdere wiki:quote:Op donderdag 29 augustus 2019 21:28 schreef deelnemer het volgende:
[..]
Marchall is veel later. Na Marx.
quote:Van Marx' waardewet bestaan ruwweg twee interpretaties. De traditionele lezing, die in de negentiende en twintigste eeuw door zowel de meeste marxisten als de critici van Marx werd aangehangen, luidt dat Marx de theorie van Ricardo overnam en daar slechts correcties in aanbracht. De waardetheorie is dan vrijwel gelijk aan Ricardo's productiekostentheorie en Marx kan gerekend worden tot de klassieke economen; hij trekt vooral andere conclusies uit de arbeidswaardeleer. Net als bij Ricardo hecht de waarde zich bij Marx als het ware aan de waar: als een meubelmaker in een uur een tafel maakt, dan heeft achteraf de stoel de onzichtbare eigenschap 'waarde: één uur arbeidstijd'.[15] De notie van maatschappelijk noodzakelijke arbeidstijd wordt dan vooral een correctie voor de stand van technologie: snelle producenten krijgen een bonus, langzame een malus.
Tegenover deze traditionele opvatting staat een modernere lezing, waarin de nadruk ligt op het onderscheid dat Marx maakt tussen concrete en abstracte arbeid, en op zijn geldtheorie. Concrete arbeid is de fysieke of mentale inspanning tijdens een specifiek arbeidsproces, is meetbaar met een klok, en produceert specifieke gebruikswaarden. Abstracte arbeid is arbeidstijd in verhouding tot de totale maatschappelijke arbeid en produceert waarde, die opnieuw alleen bestaat als verhouding, ditmaal tot het totale maatschappelijke product. Het begrip maatschappelijk noodzakelijk houdt dan ook in, dat de geproduceerde waar een maatschappelijke noodzaak (effectieve vraag) vervult en dat de waar verkocht wordt op de markt, die in de waardeverhoudingen bemiddelt. Blijkt de waar onverkoopbaar, dan is hij met terugwerkende kracht waardeloos.
Klopt. Dat de marktwaardeleer veel beter systeem is dan de arbeidsleer. Dat is evident. De metadata om een markteconomie te beschrijven zijn de markttransacties. Net zoals de metadata om de mechanica te beschrijven de fysische interacties zijn.quote:Op donderdag 29 augustus 2019 21:32 schreef GSbrder het volgende:
[..]
Na Marx ja, want zijn bijdragen op het gebied van marginaal nut en vraag en aanbod maakte een groot deel van de marxistische arbeidswaardeleer achterhaald. Maar Marshall was geen neoliberaal en heeft ook niets te maken met individualistische zelfredzame marktwaardeleer. Groot deel van Marshall's werk staan gewoon in moderne economieboekjes, terwijl Marx hoofdzakelijk tijdens geschiedenis wordt behandeld.
Het is niet (alleen) die vraag die je stelt. Het gaat om of het marktmanagement of de marktideologie, zoals jij het neoliberalisme noemt, de modellen beter voorspellen dan de alternatieven, zoals technocratisch management of andere vormen van bestuur en staatsinrichting.quote:Op donderdag 29 augustus 2019 21:41 schreef deelnemer het volgende:
[..]
Klopt. Dat de marktwaardeleer veel beter systeem is dan de arbeidsleer. Dat is evident. De metadata om een markteconomie te beschrijven zijn de markttransacties. Net zoals de metadata om de mechanica te beschrijven de fysische interacties zijn.
De vraag is of het marktmanagement ook echt doet wat de speelgoedmodellen voorspellen. Alleen een gek geloofd dat. En deze gekte is het probleem.
Volgens mij is dat idee niet verdwenen. Hoe kom je daarbij?quote:Op donderdag 29 augustus 2019 21:41 schreef deelnemer het volgende:
[..]
Bijvoorbeeld, de arbeidswaardeleer bevat het idee dat met arbeid waarde kan worden toegevoegd. Dat idee is met de arbeidswaardeleer verdwenen (ten onrechte). Dat de natuur aan de basis staat van dit alles, is verdwenen met de economische leer van de fysiocraten. Sommige zaken worden duidelijker met de marktwaardeleer (operationeel duidelijker) andere zaken worden juist onduidelijker.
Neoliberalen beweren dat hun model het optimum bereikt. Dan is het systeem volmaakt. En er mag niet vanaf geweken worden, want dan halen we het optimum niet. Dat het optimum niet volmaakt is, is een andere kwestie. Neoliberalen geloven ook niet dat het optimum volmaakt is. Ze geloven wel dat het probleem nu al volledig is opgelost, en dat iedereen die het daar niet mee eens is, nooit een goede argument kan hebben. Een aanzienlijk deel doet dat moedwillig om hun eigenbelang door te drammen (eeuwig door leuterend, stug volhoudend dat alle kritiek onzin is).quote:Op donderdag 29 augustus 2019 21:45 schreef GSbrder het volgende:
[..]
Het is niet (alleen) die vraag die je stelt. Het gaat om of het marktmanagement of de marktideologie, zoals jij het neoliberalisme noemt, de modellen beter voorspellen dan de alternatieven, zoals technocratisch management of andere vormen van bestuur en staatsinrichting.
Er is geen enkel model met een R-squared van 100%, volgens mij zal zelfs de meest die-hard neoliberaal niet beweren dat alles koek en ei is nu. De bewering die hier telkens naar voren wordt gebracht is de veronderstelling dat de historie op het neoliberale project van de jaren '80 tot nu zal terugkijken als een tijdperk van historische dwaling, als een tijdperk van intellectuele dwaling, krimp, maatschappelijke achteruitgang en degradatie van de marktwaardeleer.
Een politieke stroming die zelfgenoegzaam wordt, zal spoedig aanhang verliezen. Een hoop neoliberalen zien nog steeds een te dominante rol voor de overheid, of te weinig marktwerking in bepaalde delen van de economie. Als neoliberalen geloven dat het optimum niet volmaakt is, is ook het systeem niet volmaakt en er is geen neoliberaal die een land kan aanwijzen die hij of zij het walhalla noemt. Net zoals er geen democraat is die de werking van de democratie een 10 zal geven in zijn of eender welk ander land. Aangezien politiek niet gaat om problem-solving, maar vooral om het voorkomen van problemen of het systeem kiezen met de minste bekende problemen, zal het in beweging blijven en wat wij nu neoliberaal noemen, zagen we in de jaren '80 anders en andersom waren er toen zaken die in de ogen van de Nederlander als neoliberaal overkwamen waar we inmiddels aan gewend zijn. Volgens mij kent elke politieke stroming aanhangers die primair aangetrokken zijn tot die stroming vanwege het eigen belang, zo zijn er ook bovenmatig veel socialisten werkloos of ziek, types die op de Partij voor de Dieren stemmen veganistisch of in het bezit van huisdieren en verdacht veel mensen die voor een rol voor God in de politiek pleiten gelovig ingesteld.quote:Op donderdag 29 augustus 2019 21:58 schreef deelnemer het volgende:
[..]
Neoliberalen beweren dat hun model het optimum bereikt. Dan is het systeem toch volmaakt. En er mag niet vanaf geweken worden, want dan halen we het optimum niet. Dat het optimum niet hetzelfde is als ideaal, dat is een andere kwestie. Neoliberalen geloven ook dat het optimum niet volmaakt is. Ze geloven ook dat het probleem nu volledig is opgelost, en dat iedereen die het daar niet mee eens is, nooit een goede argument kan hebben. Een aanzienlijk deel doet dat moedwillig om hun eigenbelang door te drammen (eeuwig door leuterend, stug volhoudend dat alle kritiek onzin is).
Ze beweren niet dat de feitelijke economie werkt zoals hun model het voorschrijft, noch dat de feitelijke economie nu optimaal is. Ze geloven dat hun ideeen volmaakt zijn.quote:Op donderdag 29 augustus 2019 22:04 schreef GSbrder het volgende:
[..]
Een politieke stroming die zelfgenoegzaam wordt, zal spoedig aanhang verliezen. Een hoop neoliberalen zien nog steeds een te dominante rol voor de overheid, of te weinig marktwerking in bepaalde delen van de economie. Als neoliberalen geloven dat het optimum niet volmaakt is, is ook het systeem niet volmaakt en er is geen neoliberaal die een land kan aanwijzen die hij of zij het walhalla noemt. Net zoals er geen democraat is die de werking van de democratie een 10 zal geven in zijn of eender welk ander land. Aangezien politiek niet gaat om problem-solving, maar vooral om het voorkomen van problemen of het systeem kiezen met de minste bekende problemen, zal het in beweging blijven en wat wij nu neoliberaal noemen, zagen we in de jaren '80 anders en andersom waren er toen zaken die in de ogen van de Nederlander als neoliberaal overkwamen waar we inmiddels aan gewend zijn. Volgens mij kent elke politieke stroming aanhangers die primair aanhanger zijn vanwege het eigen belang, zo zijn er ook bovenmatig veel socialisten werkloos of ziek en verdacht veel mensen die voor een rol voor God in de politiek pleiten gelovig ingesteld.
Wat een legitieme overtuiging kan zijn.quote:Op donderdag 29 augustus 2019 22:08 schreef deelnemer het volgende:
[..]
Ze beweren niet dat de feitelijk economie werkt zoals hun model het voorschrijft, noch dat de feitelijke economie nu optimaal is. Ze geloven dat hun ideeen volmaakt zijn.
Prima, deelnemer, stoppen we verder met de discussie. Ik begrijp het als je dit topic het liefste gevuld ziet worden door bijdragen van gelijkgestemden die walgen van het neoliberalisme en tegengeluid liever niet hebt. Zolang ik me kan houden aan de spelregels van dit forum ben ik vrij er te posten.quote:Ik ben het zat GSbrder, want ik ervaar het als een topic vol leuteren met desinformatie.
twitter:PikettyLeMonde twitterde op maandag 26-08-2019 om 09:05:54 My new book, Capital and ideology, will be out in French on september 12. Sorry it is a bit long... but very readable and richer than Capital in the 21st century! It will be out in English and other languages in early 2020. https://t.co/XZXE0iSDUq reageer retweet
quote:Wat Adam Smith werkelijk dacht
Het nu eindelijk in het Nederlands vertaalde The Wealth of Nations uit 1776 staat bekend als de grondsteen van de economische wetenschap. Maar dat Adam Smith in zijn beroemdste boek de amorele ‘homo economicus’ zou hebben geschapen, blijkt een tragische misvatting. Smith besteedt juist veel aandacht aan deugden als eerlijkheid.
[...]
Dat narratief hoeft van de Nederlandse bestuurselite niet te worden verwacht. Dat zijn mensen gebleken, die niet zelfstandig nadenken, maar zich ideologieen van anderen toe-eigenen, om daarmee de alwetende God te gaan uithangen.quote:Het einde van de vrije markt
[...]
In het tweede deel van Adam Smith schetst Norman meesterlijk hoe economen na Smith voortborduurden op slechts enkele onderdelen uit The Wealth of Nations. Vreemd genoeg leidde dit niet alleen tot een versmalling van Smiths 'politieke filosofie'. Enerzijds veranderde Smiths complexe, sociale en veranderlijke mens in de loop van tijd tot de compleet voorspelbare home economicus, het immer nutsmaximaliserende, atomaire individu zonder moraal. Anderzijds konden neoklassieke economen als Milton Friedman met de ideale 'economische mens' als uitgangspunt na 1945 'bewijzen' dat de vrije markt met zijn onzichtbare hand op alle maatschappelijke terreinen beter werk levert dan de staat met zijn ambtelijke molens.
[...]
Het is de hoogste tijd voor een nieuw, allesomvattend 'narratief' over de markt, in de geest van Adam Smith. Zo niet dan wordt de vrije markt vernietigd, voorspelt Jesse Norman.
Ah, het wekelijkse booslinkse columnpje van de Engelse Engelen.quote:Op donderdag 12 september 2019 16:31 schreef Klopkoek het volgende:
Uitstekend artikel met bronnen over de schade van neoliberalisme
https://www.theguardian.c(...)riumph-neoliberalism
Nederland afzakland.twitter:theworldindex twitterde op woensdag 04-09-2019 om 04:48:04 Most Transparent Countries1.🇳🇴Norway2.🇨🇭Switzerland3.🇫🇮Finland4.🇸🇪Sweden5.🇨🇦Canada6.🇩🇰Denmark7.🇦🇺Australia8.🇳🇿NZ9.🇳🇱Netherlands10.🇧🇪Belgium12.🇬🇧UK16.🇫🇷France19.🇺🇸US39.🇨🇳China44.🇲🇾Malaysia51.🇮🇳India57.🇹🇷Turkey64.🇧🇷Brazil77.🇵🇰PAK(US News & World Report, 2019) reageer retweet
Jort Kelder, de aarslikker van Rutte, de piloot van Baudet en vond Trump enorm verfrissend.quote:Op vrijdag 30 augustus 2019 18:07 schreef deelnemer het volgende:
[..]
[..]
Dat narratief hoeft van de Nederlandse bestuurselite niet te worden verwacht. Dat zijn mensen gebleken, die niet zelfstandig nadenken, maar zich ideologieen van anderen toe-eigenen, om daarmee de alwetende God te gaan uithangen.
Ik wil deze gelegenheid te baad nemen, om op te merken dat zonder deze ideologie, veel van redenen die politieke partijen en het bedrijfsleven in het neoliberale gebruikte om zichzelf boven anderen te plaatsen, misplaatst waren. Dat is al een vorm van diefstal, die gemakkelijk verbreed kan worden tot financiele zelfverrijking, en systematische ondermijning en vernedering van andere mensen. De bestuurselite van Nederland kennende, verwachten we geen excuus, voordat alle betrokkenen de tijd hebben gehad om aan ouderdom te overlijden.
Een voorbeeld.
Jort Kelder maakt Jeremy Corbyn uit voor een antisemiet. Hij vindt het geen probleem dat Boris Johnsons misleidend en manipulatief te werk gaat, want de mogelijkheid bestaat dat hij toch iets goed gaat doen. De mogelijkheid, dat is genoeg voor rechts. Een criterium dat op iedereen van toepassing is, ook op Jeremy Corbyn. Maar in dat geval geldt dit niet, want Jort heeft hem Marxist genoemd, in lijn met Nieuw Rechts die daar, d.m.v. propaganda, een heel vies woord van maakt. Jort prijst Johnsons dat hij eerder gewonnen had van een linkse kandidaat bij het dingen naar het ambt van burgemeester (van Londen), en zo heeft hij zijn sporen verdiend. Want iedereen die links blokkeert is een goeie.
Als Jort probleemloos Corbyn mag uitmaken voor een rascist, dan mag ik hem uitmaken voor populistische volksverlakker. Waarom is deze propaganda drijvende Jort, met 13 opinies in een dozijn, en met het charisma van iemand, die weet hoe je interessant doet met kledingstukken, zo uitgelezen kandidaat voor allerlei TV uitzendingen (waaronder Buitenhof)? Decennia kun je zo door leuteren met zijn allen, zonder ooit iets te begrijpen. Vandaar de intellectuele herontdekkingen .....
Je kan om te beginnen slecht beleid terugdraaien. Dat is een no-brainer, tenzij je slechte bedoelingen hebt, natuurlijk.quote:Op donderdag 12 september 2019 20:10 schreef nostra het volgende:
Dat constateren biedt echter nog geen oplossingen
Die had ze van mij inderdaad.quote:Op donderdag 12 september 2019 20:41 schreef Klopkoek het volgende:
Ah, het gebruikelijke 'er is geen alternatief' gebazel.
Juist. Bovendien voert men in een Canada en Scandinavië redelijk goed beleid. Maar de bullshit job industrieën hebben daar geen belang bij, en slopen graag de ladder waar ze zelf gebruik van hebben gemaaktquote:Op donderdag 12 september 2019 20:51 schreef Papierversnipperaar het volgende:
[..]
Je kan om te beginnen slecht beleid terugdraaien. Dat is een no-brainer, tenzij je slechte bedoelingen hebt, natuurlijk.
Beter verhaal dan hier gebruikelijk is, absoluut. 'Meneer de arbeiderswijk maar ik sloop de ladder' met trieste non argumentatie zoals 'ja we zien de nadelen maar er is geen alternatief'quote:Op vrijdag 13 september 2019 19:40 schreef nostra het volgende:
Prima verhaaltje toch. Beetje kankeren op de mensen van Zuid en vervolgens een bakkie teveel doen bij Willemspark, lekker man.
https://www.groene.nl/art(...)d-van-de-neoliberaalquote:Liberalisme in crisis
Wie kruipt er onder het bed van de neoliberaal?
Neoliberalisme heeft niets te maken met liberalisme. Het neoliberalisme eist absolute vrijheid voor de markt en veracht zowat het sociale leven. Het liberalisme zoals het is bedoeld, gruwt van deze ultrakapitalistische hardvochtigheid.
Marcel ten Hooven beeld Milo
11 september 2019 – verschenen in nr. 37
Het het neoliberalisme is het zoals met de neogotiek of het neoclassicisme: op het eerste gezicht lijkt het op het origineel, maar dat is het niet. Sterker nog: het neoliberalisme is wat het liberalisme niet is. Liberalen kunnen zich er daarom maar beter verre van houden.
Het liberalisme is een politieke denktraditie waarin rechtsstaat en democratie centraal staan, anders dan het neoliberalisme, dat je beter als een economische denktrant kunt kwalificeren, met de markt als oriëntatiepunt.
Wat is de kernbetekenis van het liberalisme? In De chartreuse van Parma (1839) voert Stendhal de denkbeeldige groothertog Ernest Ranuce IV van Bourbon-Parma ten tonele. Hoewel een harde tiran, is hij op slag een bibberende angsthaas als ’s nachts het parket van zijn slaapvertrek kraakt. Ondanks de tien grendels op elke kamerdeur grijpt hij dan naar zijn pistolen, bang als hij is dat er een liberaal onder zijn bed zit.
Redeloze machten en overleefd gezag, zoals dat van het absolutistische regime van de Bourbons, waren de voedingsbodem voor het liberalisme, dat wakker werd geschud in de kritieke historische situatie aan het einde van de achttiende eeuw. Het wilde lessen trekken uit het geweld waarin de revolutionaire reactie op het absolutisme ontaardde: de Terreur in het Frankrijk van 1793.
Met deze pioniersjaren van het liberalisme begint de Britse journalist Edmund Fawcett zijn boek Liberalisme: Het verhaal van een idee, om de kernwaarden van die politieke denktraditie te achterhalen. Het liberalisme, betoogt hij, streeft naar een vorm van orde en stabiliteit die een ontwrichting van de maatschappij kan voorkomen – geen herhaling van de Terreur – en tegelijkertijd de vrijheid van mensen waarborgt: daar was het toch om begonnen in het verzet tegen het absolutisme.
De erkenning van de menselijke beperkingen en onderlinge verschillen is volgens Fawcett essentieel in de liberale visie. Dat impliceert dat conflicten in elke maatschappij onvermijdelijk zijn en bij het samenleven horen. Niemand is onfeilbaar of alwetend, dus geen samenleving zal ooit harmonieus zijn, laat staan uniform in haar opvattingen. ‘Het volk’ bestaat niet.
Wie wel uitgaat van het bestaan van een soort natuurlijke eenheid van denken die kenmerkend is voor de eigen natie, de ‘volkswil’, koestert een illusie en zal altijd teleurgesteld worden. En met teleurgestelde verwachtingen is het in een democratie opletten geblazen, voor politici die deze illusie transformeren in een verbroken belofte die zij wél kunnen waarmaken. Andersdenkenden krijgen dan al gauw de schuld van de verstoorde eenheid in de schoenen geschoven. Zij zijn ‘dissidenten’ tegen wie (gewetens)dwang of de knoet geoorloofd is.
Hoe kan de politieke macht dan wel voorkomen dat maatschappelijke conflicten escaleren, als het niet met dwang is? In de liberale opvatting is dat met praten en debatteren, met redelijkheid en inschikkelijkheid, dus met alle middelen die mensen van goede wil kunnen aanwenden om het samenleven met andersdenkenden draaglijk te maken. Aan die visie ligt niet zozeer een verheven ideaal ten grondslag als wel het praktische ervaringsfeit dat conflicten hooguit tijdelijk in een compromis kunnen worden bijgelegd.
Daarmee is het liberalisme volgens Fawcett in de eerste plaats een procedurele denktraditie. Het schetst hoe de overheid het best de dingen kan regelen, zonder dat zij een oordeel over de uitkomst velt. In de liberale visie is het doel van wetgeving om de samenleving in staat te stellen tot zelfregulering: mensen moeten de gelegenheid hebben hun leven naar eigen overtuiging in te richten. Het sociale leven is hun aangelegenheid, niet die van de overheid.
Dat is voor het neoliberalisme een lastige. Het heeft weinig begrip voor andere referentiekaders dan het economische nut om de werkelijkheid te interpreteren. Het is daardoor een nogal armoedig, eendimensionaal denken: het kan zich geen adequaat beeld vormen van het sociale leven, dat anders dan de markt niet calculeerbaar, niet meetbaar is.
In de sociale sfeer van het werk zie je de gevolgen. Het werk van mensen buiten de commerciële sfeer, zoals in het onderwijs, de zorg en de cultuur, staat in toenemende mate onder de controle van leidinggevenden met verstand van procesmanagement en kostenbeheersing, controlemethodes, prestatiemetingen en functioneringsgesprekken. Op universiteiten heerst het regime van het new public management, in de kunsten is het marktdenken leidraad geworden. Typerend is de sluipende verandering van kunstsubsidies in prestatiebonussen. Oorspronkelijk bedoeld voor kunstuitingen die overgeleverd aan de wet van vraag en aanbod niet zouden overleven, komt subsidie nu juist ten goede aan een theater of museum dat veel publiek trekt, ondernemerschap vertoont en een breed ‘draagvlak’ in de maatschappij heeft.
De gemeenschappelijke noemer van dit soort systemen zijn procedures, regels en protocollen die alles in goede banen moeten leiden. Hier doemt een geheide paradox op. Het neoliberalisme wil de staat terugtrekken uit de zorg voor mensen, met als een van de argumenten dat ze zo van bemoeizucht worden verlost, maar zadelt hen wel op met een net van controleregels op het werk.
In De wet als kunstwerk, het laatste boek dat hij schreef voordat hij omkwam bij de aanslag op vlucht MH17, vergelijkt rechtsfilosoof Willem Witteveen het liberalisme met het neoliberalisme in hun kijk op de maatschappij, de vrijheid en de rechtsstaat. Ook hij komt tot de conclusie dat gebrek aan vertrouwen in de maatschappij en haar vermogen haar eigen kwesties op te lossen typerend is voor het neoliberalisme.
In de liberale denktraditie is de samenleving een ‘open sfeer’, aldus Witteveen, waarin mensen zowel vrij zijn als met elkaar verbonden en waarin iedereen zijn eigen idee van het goede leven kan nastreven. Liberalisme gaat uit van vertrouwen in het sociale leven, neoliberalisme van wantrouwen. Het neoliberalisme heeft daardoor een sterke neiging tot regulering, om andere instituties dan de vrije markt in goede banen te leiden. De conclusie in de woorden van Witteveen: ‘Het neoliberalisme leidt tot vergaande ingrepen en omvattende controle, waardoor op den duur een surveillancestaat ontstaat. Om de vrijheid in goede banen te leiden worden op alle terreinen van het leven regels, procedures en protocollen ingevoerd.’
Het neoliberalisme eist absolute vrijheid voor de markt op en schiet tegelijkertijd in de kramp als het om het sociale leven gaat. In het denken over de rol van de overheid zie je dan ook een significante wending als je het met het liberalisme vergelijkt.
In het neoliberalisme is de staat verdwenen daar waar het liberalisme hem onmisbaar achtte: in de economie. Gemakzuchtig denkende aanhangers van de vrije markt gaan ervan uit dat het kapitalisme vanouds de gezworen vijand van de staat was. Dat is een vergissing. Het kapitalisme floreerde bij goed bestuur en een stabiele staat die rechtszekerheid bood, om contracten en zakelijke overeenkomsten de legitimiteit van de wet te verschaffen, bezitsrechten zeker te stellen, antikartelwetgeving op te tuigen. Al met al is het allesbehalve liberaal om de almacht van de markt onvoorwaardelijk te verdedigen en de staat zo ver mogelijk terug te dringen. Met het ontregelde kapitalisme dat het neoliberalisme nastreeft maakt het machtiger wat al machtig is – de markt – en kwetsbaarder wat al kwetsbaar is – de niet goed calculeerbare en meetbare activiteiten.
Het liberalisme keert zich juist tegen elke macht die in de positie komt misbruik van zijn bevoegdheden te maken. Zomin als het liberaal is de staat de suprematie te geven, zomin is het liberaal om de markt zoveel macht te gunnen. Een getemd kapitalisme komt meer in de buurt van wat een consequent denkende liberaal voorstaat.
Het is dan ook een hardnekkig misverstand dat liberalen vanouds tegen de verzorgingsstaat zijn. Integendeel. Al eind negentiende, begin twintigste eeuw groeide onder liberale regie de publieke sector aanzienlijk en nam het relatieve gewicht van de uitgaven aan armenzorg, openbaar onderwijs en volkshuisvesting gestaag toe.
Aan de naoorlogse sociale zekerheid en overheidszorg, hoewel in Nederland aanvankelijk vooral vormgegeven door christen- en sociaaldemocraten, liggen ook liberale beginselen ten grondslag. Sir William Beveridge, de Britse politicus die met de rapporten Social Insurances and Allied Services (1942) en Full Employment in a Free Society (1944) de geboorteakte van de naoorlogse verzorgingsstaat schreef, was een liberaal. John Maynard Keynes, de econoom die overheidsinterventie in de economie legitimeerde, was dat ook.
Dat is minder gek dan het wellicht lijkt vanuit de hedendaagse, neoliberaal gekleurde blik op het liberalisme. De leidende idee achter de opbouw van de verzorgingsstaat was dat de overheid sociale taken op zich nam, met het doel mensen meer vrijheid te geven en hen weerbaarder te maken voor de risico’s van het bestaan. Het sociale-zekerheidsstelsel ontlastte hen van zorgen die hun vrijheid inperkten, zoals acuut inkomensverlies bij werkloosheid, ziekte of arbeidsongeschiktheid. Dankzij hogere overheidsinvesteringen in onderwijs konden mensen beter op eigen benen staan.
Na de oorlog bestond dan ook lange tijd politieke consensus over het heffen van belastingen en premies. Dat was een legitieme daad waarmee de overheid de publieke diensten op peil hield. Die belastingmoraal lijdt onder het neoliberalisme. In de neoliberale beeldvorming zijn belastingen vooral een last die omlaag moet omdat hij mensen inkomen kost, in plaats van een ruilafspraak met de burgers waarbij de overheid een deel van hun inkomen inhoudt om diensten te financieren. Zo ontstaat de idee dat belasting betalen voor de dommen is, of belastingontwijking een bewijs van jouw slimheid.
Recapitulerend: het neoliberalisme is toegeeflijk naar boven, naar grote ondernemingen, veelverdieners en handige jongens die de Bahama-route op hun duimpje kennen, maar hardvochtig en autoritair naar beneden.
Met de inkrimping van de verzorgingsstaat valt de overheid steeds verder uit haar beschermende rol. Minder weerbare mensen komen in de klem door een arbeidsmarkt waarop het vaste contract een uitzondering wordt, de ontslagbescherming steeds kaler en sociale zekerheid schraler.
Zo stuiten we op nog een paradox. Bij de afbouw van de verzorgingsstaat is het doel dat mensen meer verantwoordelijkheid voor zichzelf krijgen en daarmee meer bewegingsruimte en vrijheid. Dat klopt, althans voor de mensen die zich weten te redden op de vrije arbeidsmarkt, zonder de steun in de rug van sociale voorzieningen en ontslagbescherming. De anderen daarentegen zijn juist afhankelijker dan ooit van los-vaste en meestal slecht betßaalde baantjes, van werkgevers die willekeurig over hen kunnen beschikken en van instanties waarbij ze moeten aankloppen als ze het niet redden. Voor hen geldt dat het neoliberalisme vrijheid belooft en onvrijheid brengt.
Voor een deel is dit artikel ontleend aan Marcel ten Hoovensboek De ontmanteling van de democratie: Hoe de kunst van het samenleven verstoord raakt – en wat eraan te doen (De Arbeiderspers)
Casa nostratwitter:went1955 twitterde op zondag 15-09-2019 om 07:42:14 Majority worldwide say their society is broken in new Ipsos global study. Globally, seven in ten (70%) agree that their economy is rigged in favour of the rich and powerful with a majority saying this in every single country except for Sweden (50%) https://t.co/m6wHGNWErM reageer retweet
quote:Analyse Prinsjesdag
Zijn de hoogtijdagen van het neoliberalisme voorbij?
Als zelfs liberaal Mark Rutte de vraag opwerpt of bedrijfswinsten niet te veel naar de aandeelhouders gaan, en te weinig naar de werknemers, dan weet je: er is verandering in de lucht. Het neoliberalisme lijkt op zijn retour, en politie, zorg en onderwijs mogen zich weer koesteren in de belangstelling van Den Haag. Maar is dat genoeg?
Lex Oomkes15 september 2019, 11:30
De markt lost niet alle problemen op. Heel langzaam dringt dat besef door. Sinds de no-nonsense kabinetten van Ruud Lubbers in de jaren tachtig lag de nadruk op wat de overheid financieel niet (meer) kon doen. Nu verschuift het accent naar wat de overheid moét doen.
Als de voortekenen niet bedriegen, gaat de Troonrede, komende dinsdag, over tal van terreinen waar het kabinet wil dat de overheid een actievere rol speelt. Zijn de hoogtijdagen van het neoliberalisme voorbij?
Het beleid van het derde kabinet-Rutte verschilt op één fundamenteel onderdeel sterk van alle kabinetten sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw. De Miljoenennota zal de Kamer dinsdag melden dat 2020 het vijfde opeenvolgende begrotingsjaar is met een overschot op de begroting. Uniek in de moderne geschiedenis van de overheidsfinanciën.
Er is dus geld in overvloed, temeer daar de overheidsschuld razendsnel daalt. Waarschuwingen dat de hand op de knip moet blijven om de vergrijzing te kunnen financieren, verliezen veel van hun urgentie.
De lijst problemen die om overheidsingrijpen vragen, is bijna eindeloos
Maar het is niet alleen de min of meer toevallige aanwezigheid van voldoende budget die maakt dat dit kabinet investeert in de publieke sector. Op tal van terreinen zijn de grenzen van een terughoudende overheid bereikt. Investeringen in infrastructuur zijn te lang achtergebleven, de kwaliteit van de dienstverlening van de overheid, of het nu bij het UWV is of de Belastingdienst, laat gevaarlijk veel te wensen over. Het onderwijs dreigt aan kwaliteit te verliezen, mede door achterblijvende salarissen voor onderwijsgevend personeel, in de zorg is een groot tekort aan handen.
De lijst problemen die om overheidsingrijpen vragen, is bijna eindeloos. Te lang om een terughoudende overheid nog langer te rechtvaardigen. In het regeerakkoord is al een extra investering in de publieke sector aangekondigd van ruim 6 miljard euro. Daar blijft het niet bij. Er is een heuse verandering in ideologie gaande. VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff heeft het over een ‘liberalisme dat werkt voor mensen’. Minister Wopke Hoekstra nam een cruciaal pakket aandelen in KLM, om de invloed van de Nederlandse overheid op het Frans-Nederlandse bedrijf te borgen.
Voorbeelden te over. Wie had twintig jaar geleden kunnen denken dat er discussie zou ontstaan over de vraag of de overheid niet (opnieuw) een publieke nutsspaarbank diende op te richten? CDA-fractievoorzitter Pieter Heerma, toch niet de meeste linkse christendemocraat, vindt het een prima idee om de door de overheid van de ondergang geredde Volksbank (moeder van SNS en ASN) met dat doel in overheidshanden te houden.
Er is geen politicus die de afgelopen maanden niet zijn bezorgdheid uitte over de ‘middenklasse’, mensen met een inkomen net op of net boven modaal. Die grote groep moest het vanaf de jaren tachtig vooral zelf uitzoeken. De verzorgingsstaat werd vooral ten koste van hen sterk versoberd.
De markt levert niet wat de afgelopen decennia van haar verwacht werd
De 6 miljard euro aan extra investeringen gaan vooral naar een beter salaris voor juist deze inkomensgroep. De agent, de leraar in het basisonderwijs, de verpleegkundige. Naar consumptieve uitgaven, zoals oud-minister van financiën Onno Ruding het in de Volkskrant geringschattend noemde. Ruding is dan ook een man van de oude stempel. Minister in een tijd dat de grenzen van de verzorgingsstaat nadrukkelijk opdoemden.
Sinds de val van het tweede kabinet-Kok in 2002 wordt met het jaar duidelijker dat de grenzen van wat het neoliberalisme vermag naderen. Vorige week meldde het Sociaal en Cultureel Planbureau dat de groeiende economie niet tot verbetering van de kwaliteit van leven leidt. Mensen, staat in ‘de Sociale staat van Nederland’, ervaren niet dat het beter gaat. De markt levert niet wat de afgelopen decennia van haar verwacht werd.
Premier Rutte is daar ook achter. Het was nota bene deze liberaal die de vraag opwierp of bedrijven aandeelhouders niet te veel laten profiteren van de hoge winsten en of het geen tijd is om het personeel mee te laten profiteren. De opmerking betekent nog geen kabinetsingrijpen in de loonvorming, maar het is toch alsof Rutte dreigt van zijn geloof te vallen. Inkomensverschillen, ongelijkheid in brede zin, staan op de politieke agenda. Zelfs het Internationaal Monetair Fonds, verguisd om zijn liberale inslag, geeft zich meer en meer rekenschap van ongelijkheden.
Gaat deze verandering louter over economie en centen, of is het een omslag in het denken over de rol van de overheid in de samenleving? De neoliberale hoogtijdagen gingen gepaard met een sterk gedepolitiseerd klimaat. Een probleem werd niet veroorzaakt door onverenigbare belangen, maar was vooral technisch van aard. De overheid bestierde de BV Nederland. Technocratisch en met politici die de overheid zagen als een bedrijf. Efficiency en output tegen zo min mogelijk kosten en zo hoog mogelijke opbrengst betekenden hier de opkomst van Pim Fortuyn en zijn ideologische erfgenamen. Internationaal betekende het verzet tegen de Europese Unie, de opkomst van populistisch rechts en wellicht ook de intrede van Donald Trump in het Witte Huis.
Hoopvolle verandering
Herman Tjeenk Willink, als informateur betrokken bij de vorming van het zittende kabinet, ziet een groeiend aantal aanwijzingen voor een hoopvolle verandering, en niet alleen in Nederland. Jarenlang hamerde hij op de zorgwekkende situatie bij ‘de uitvoering van beleid en de maatschappelijke democratie’. Kort gezegd: je kunt wel anders gaan denken over de publieke sector en over de rol van de overheid, maar als professionals op de werkvloer en de burgers om wie het draait geen stem krijgen, lukken veranderingen niet.
Tjeenk Willink publiceerde eind vorig jaar het enthousiast ontvangen ‘Groter denken, kleiner doen’. Het boekje is aan de twaalfde druk toe, een opvallend succes. Een wijziging in het ideologische klimaat leidt niet automatisch tot andere maatschappelijke machtsverhoudingen, stelt hij. Meer aandacht voor misstanden, voor het groeiend aantal dak- en thuislozen of toenemende inkomensverschillen brengt ons slechts halverwege.
“De overheid is sinds de jaren tachtig vooral beschouwd als een bedrijf ten dienste van de economische welvaart, te verwezenlijken via de private sector”, aldus Tjeenk Willink. “In dat soort denken is de overheid in de eerste plaats een kostenpost. De Rijksbegroting wordt een bedrijfsbegroting. Door privatisering en verzelfstandiging van publieke taken wordt de overheid afhankelijk van private partijen. Die weg – de overheid als bedrijf – loopt dood. Problemen bij overheidsdiensten (Belastingdienst, bruggen die achterstallig onderhoud kennen) zijn geen incidenten.”
Voor de noodzakelijke verandering in het denken is meer nodig dan geld. Meer of minder van hetzelfde maakt weinig uit, als ‘hetzelfde’ het probleem is. Tjeenk Willink bepleit dat er wordt nagedacht over wat de democratische rechtsorde inhoudt. Als de politicus, of de bestuurder, geen voorzitter is van de raad van bestuur van de BV Nederland, wat is dan wel zijn functie?
Tegelijkertijd dienen de politicus en de overheid ruimte te geven aan ontwikkelingen van onderop. Zonder vertrouwen in professionals en de burger komt er van een democratische rechtsorde, als concept waarin iedereen telt, niets terecht.
Tegenwicht tegen het overheersende managementdenken
Het extra geld dat minister Slob van onderwijs beschikbaar stelde aan het basisonderwijs leidde tot succesjes, omdat hij onderwijzend personeel, onderwijsbonden en -bestuurders opriep met voorstellen te komen om het geld te besteden. Dat bedoelt Tjeenk Willink met de ruimte geven. Vernieuwing van onderop is iets anders dan ingaan op het vriendelijke aanbod mee te denken. Dat aanboddenken, zoals Tjeenk Willink het noemt, leidt niet tot echte participatie.
Tjeenk Willink: “Ik praat geregeld met artsen en mij blijkt steeds de behoefte om zelf gezamenlijk te werken aan vernieuwingen. Vaak is de vraag van die professionals hoe ze de minister zo ver kunnen krijgen dat hij niet alleen hun ideeën verwelkomt, maar ook meehelpt de barrières weg te nemen. En dus tegen bestaande belangen in te gaan.”
“De ontwikkelingen van de laatste tijd, die zeker hoopvol zijn, betekenen impliciet de erkenning dat de afgelopen decennia dingen fout zijn gegaan. Ook daarover moet het politieke debat gaan. Niet om schuldigen aan te wijzen, maar om de eigen dynamiek van overheid en markt en hun onderlinge verknoping te doorzien.
“We moeten onszelf vragen stellen. Waarom hebben we collectief zo weinig tegenwicht geboden tegen het overheersende managementdenken? Waarom hebben we de uitholling van de democratische rechtsorde pas zo laat gezien?”
https://www.trouw.nl/poli(...)me-voorbij~b1f7b4a5/
Komt inderdaad door de poldercultuur in Nederland. Daar is de PvdA ook (bijna) aan ten onder gegaan.quote:Op zondag 15 september 2019 15:59 schreef nostra het volgende:
FNV inmiddels onder de 1M leden gekukeld, maar het kwartje valt nog steeds niet. "Ligt aan de verminderde bindingsbereidheid bij jongeren", is dan de analyse. Oui, Carlo.
Polderen werkgevers niet net zo goed?quote:Op dinsdag 17 september 2019 17:11 schreef Tomatenboer het volgende:
[..]
Komt inderdaad door de poldercultuur in Nederland. Daar is de PvdA ook (bijna) aan ten onder gegaan.
Zoveel polderen dat de eigen inbreng nauwelijks nog zichtbaar was. Dat breekt ook de vakbonden op.
Nou nee, ze hebben vooral 'last' van het feit dat ze niet de belangen behartigen van hun aangesloten leden of van hun potentiële leden, maar van hun idee hoe de samenleving in elkaar moet steken - alleen loopt dat idee hopeloos achter op de werkelijkheid.quote:Op dinsdag 17 september 2019 22:11 schreef Hanca het volgende:
Ik denk dat de vakbonden meer last hebben van het feit dat ze geld kosten
Nee hoor, want er gaan ook nog wel eens wat vakbondsleden dood.quote:Op woensdag 18 september 2019 19:59 schreef Klopkoek het volgende:
Nederland vergrijst ook dus zou de FNV juist moeten stijgen in leden als het dan echt een belangengroep voor ouderen is.
Die komen alleen nog maar op voor de pensionado's.quote:Op woensdag 18 september 2019 22:24 schreef GSbrder het volgende:
[..]
Nee hoor, want er gaan ook nog wel eens wat vakbondsleden dood.
Dat het een belangengroep voor ouderen is (geworden) wordt nog maar door weinigen betwijfeld.
De cijfers spreken voor zich:
[ afbeelding ]
Nee dat doet vooral de politiek. CDA, VVD en CU/SGP zijn sowieso op ouderen gericht. Daar worden sociale akkoorden of hoe ze het ook willen noemen naartoe gestuurd.quote:Op woensdag 18 september 2019 22:31 schreef Perrin het volgende:
[..]
Die komen alleen nog maar op voor de pensionado's.
Volgens mij is het verwijt op de vakbonden ook niet dat ze een goed pensioen willen voor hun leden, ouderen of jongeren, maar eerder dat ze in onderhandelingen opkomen voor tijdelijke maatregelen tussen nu en 2025. Een tijdelijke bevriezing van de AOW-leeftijd tot 2022, iets waar jongeren nadrukkelijk geen baat bij hebben, is zo'n handreiking richting de vakbonden. Als je naar de recente discussies omtrent het pensioenakkoord kijkt, dan staan de vakbonden hierin tegenover werkgevers en kabinet. Dat er lagere buffers door pensioenfondsen aangehouden hoeven te worden en er daarmee in de toekomst sneller gekort moet worden, is ook iets dat op de korte termijn voor vrijheid zorgt om te indexeren, maar in de toekomst (als jongeren ouderen worden) geen structureel voordeel oplevert.quote:Op donderdag 19 september 2019 08:38 schreef Tomatenboer het volgende:
Wat een bullshit dat vakbonden voornamelijk of zelfs alleen maar voor de belangen van ouderen / 50-plussers opkomen.
In de eerste plaats worden jongeren zelf ook ooit oud en hebben ze baat bij een goed pensioen.
Niet als deze lasten integraal doorgerekend worden aan jongeren, in de zin van VUT-premie zoals vroeger of hogere algemene belastingen en pensioenafdrachten. Wat is het voordeel van uittredende ouderen in vergrijsde sectoren, of het voordeel van vervroegd uittreden in een tijd dat de jeugdwerkloosheid al laag is? Een oudere die 'een plek bezet houdt' is alsnog aantrekkelijker voor de belastingbetaler, vooropgesteld dat zo iemand productief is, dan een oudere die werkloos thuis zit met behoud van (een deel van) het voormalig loon.quote:In de tweede plaats hebben jongeren baat bij ouderen die iets eerder met pensioen gaan zodat er plekken vrijkomen in de organisaties die kunnen worden ingevuld door jongere arbeidskrachten.
Ligt er aan; als het reëel is dat wetgeving zorgt voor minder flexwerk en voor meer vaste contracten met meer zekerheid en hogere lonen is dat een andere vraag dan wanneer een verbod op flexwerken of het wegpesten van flexwerken ten gunste komt van de loonontwikkeling van de bestaande (oudere) werknemers met vaste contracten en een 'na ons de zondvloed'-gedachte. Niet de gehele inzet van vakbonden is te zien in het licht van het eerste, nobele doel, maar sommige standpunten zijn nadelig voor mensen met een flexcontract en helpt zo'n jongere niet naar een vaste baan.quote:De inzet van vakbonden voor hogere lonen en vaste contracten is ook alleen maar in het belang van de jongeren. Sterker nog; daar hebben jongeren juist het meeste profijt van. Zij zijn degenen die de grootste gevolgen ondervinden van de trend om steeds meer flex-, onzeker en tegen steeds schamelere lonen arbeid aan te bieden.
twitter:volkskrant twitterde op vrijdag 20-09-2019 om 14:00:00 Econoom Barbara Baarsma: ‘Ons onderwijs faalt, meer dan elders bepaalt in Nederland afkomst je kansen’ https://t.co/8n8CnYy2Ip https://t.co/9lSoe2FJJR reageer retweet
twitter:Sywert twitterde op zaterdag 21-09-2019 om 09:07:25 'De geest is uit de geesteswetenschap': scherp essay van Bas Heijne die afrekent met onze minister van cultuur en wetenschap. https://t.co/Uu0FwHuIc8 reageer retweet
Het interview met Emiel Woutersen is terug te luisteren via de link:quote:Ook in Nederland worden mensen uitgebuit
maandag 23 september 2019, 06:03 uur
Werken voor een hongerloontje, ver onder het minimumloon en werkdagen van meer dan 10 uur per dag. Soms zeven dagen per week, zonder recht op een vrije dag. Ook in Nederland gebeurt dit. Een boek vol voorbeelden daarvan verschijnt vandaag, Uitgebuit, gemaakt door Investico, het platform voor onderzoeksjournalistiek. We praten erover met journalist Emiel Woutersen en PvdA-Kamerlid Gijs van Dijk.
Interessant inderdaad. Ik ben ook wel benieuwd op welke schaal dergelijke arbeidsomstandigheden voorkomen in ons land.quote:Op maandag 23 september 2019 12:44 schreef Bondsrepubliek het volgende:
Werknemers worden in het neoliberale paradijs Nederland helaas regelmatig uitgebuit. Het treft vooralsnog voornamelijk mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt dus D66 en VVD zullen niet gemotiveerd zijn hier wat aan te doen. Jammer voor die werknemers dat uitgerekend deze twee neoliberale partijen nu in de coalitie zitten.
[..]
Het interview met Emiel Woutersen is terug te luisteren via de link:
https://www.nporadio1.nl/(...)den-mensen-uitgebuit
twitter:ewaldeng twitterde op maandag 23-09-2019 om 13:47:50 Exciting new database from @gabrielzucman on tax avoidance by multinationals Frontpage - Economists without borders https://t.co/zXR0eAwZD0 reageer retweet
THE MISSING PROFITS OF NATIONSquote:Researchers from the University of California, Berkeley and the University of Copenhagen estimate that close to 40% of multinational profits (more than $650 billion in 2016) are shifted to tax havens each year. This shifting reduces corporate income tax revenue by nearly $200 billion, or 10% of global corporate tax receipts.
Het AD heeft het boek ook opgepikt. Als je nog wat meer info over de inhoud wil hieronder het artikel.quote:Op maandag 23 september 2019 13:14 schreef Tomatenboer het volgende:
[..]
Interessant inderdaad. Ik ben ook wel benieuwd op welke schaal dergelijke arbeidsomstandigheden voorkomen in ons land.
De reportages en boeken van Günther Wallraff kan ik wat dat betreft ook van harte aanbevelen.
Hij deelt al jarenlang een inkijkje in de onderkant van de arbeidsmarkt in Duitsland (onder andere bij Amazon, bij pakketdienst DHL, een bakkerij voor de Lidl en aan de productielijn bij Opel).
Ik ben bang dat die arbeidsomstandigheden helaas het "nieuwe normaal" zijn geworden in dergelijke functies. We moeten immers wel onze "concurrentiepositie" in de gaten blijven houden tenslotte.
quote:‘Voor uitgebuite fabriekswerkers hoef je niet naar Bangladesh. Hier heb je ze ook’
Fabriekswerkers die ellenlange dagen draaien, landbouwarbeiders die amper betaald krijgen of migranten die gevangen zitten in moderne slavernij: dit soort schrijnende toestanden komt alleen in verre landen voor, toch? De waarheid ligt anders, ontdekten de journalisten van platform Investico. Ook de Nederlandse arbeidsmarkt heeft een schaduwkant, beschrijven ze in het boek Uitgebuit, dat vandaag verschijnt.
Priscilla van Agteren 23-09-19
Forum Opties | |
---|---|
Forumhop: | |
Hop naar: |