Neoliberalisme wat houdt het in? #28

Deel 1:

quote:

Er is in Nederland verwarring over de betekenis van het begrip 'neo-liberalisme'. Laat ik uiteenzetten wat de burger in Nederland is voorgehouden in de periode die daarbij hoort (1980 - 2010).

Het begon met de stelling dat de groep niet bestaat. Alle begrippen die daarmee samenhangen, zoals algemeen belang en solidariteit, zijn om die reden onzinnig. Zoals Thatcher het stelde: "De samenleving bestaat niet".

Vervolgens werd het begrip 'egoisme' geherdefinieerd. Tot die tijd betekende egoisme dat iemand zo'n groot ego heeft, dat hij onvoldoende rekening houdt met de anderen in de groep. Omdat de groep niet bestaat, was een nieuwe betekenis nodig. Egoisme betekent sindsdien dat je handelt naar je eigen motieven. Omdat ieder mens handelt naar zijn eigen motieven was daarmee iedereen een egoist. Een oplichter die de boel oplicht voor eigen gewin en een zorgzame mantelzorger zijn even egoistisch, daar ze beide handelen naar hun eigen motieven.

Vervolgens werd Andries Moberg de nieuwe CEO bij Ahold. Hij ging 10 miljoen gulden per jaar verdienen (een topsalaris). Iedereen gleed van verbazing van zijn stoel. Wat kon iemand doen dat zoveel geld waard was? De verklaring is, dat in een markteconomie iedereen exact verdient wat hij in de markt betaald krijgt. Dat volgt uit een economisch model dat veronderstelt dat de markt ideaal en in evenwicht is, en iedere deelnemer volledige kennis heeft van alles wat rondgaat. In dat geval zijn ook alle bedrijfswinsten nul. Maar de bedrijfswinsten waren niet nul. Een bezwaar dat met een alternatieve verklaring werd gepareerd: je bent gewoon jaloers.

Een daarmee verwante kwestie was het bonusbeleid. Men stelde dat dit een onontbeerlijk element was voor een goede bedrijfsvoering. Zo zouden resultaatgerichte medewerkers een specifieke prijsprikkel hebben bij het streven naar het gewenste doel. Het bonusbeleid veronderstelt dat een bedrijf de toekomst voldoende kan inschatten om het parcours uit te zetten, met vette worsten lang de gewenste route. Dat leidt tot een serieus informatieprobleem, dat iemand moet kunnen oplossen, en de rest is als een rat in het leerexperiment van een klassieke behaviorist.

Vervolgens werden we verrast met de gedachte dat de enige bestaansreden van een bedrijf is: winst maken, aandeelhouderswaarde creeren. Verbazing alom. Tot dan toe dacht iedereen dat bedrijven er waren om producten te maken. Maar nee, bedrijven zijn er alleen om mensen met geld de mogelijk te bieden om hun geld te vermeerderen.

Vervolgens werd het begrip 'verantwoordelijkheid' herzien. Omdat de groep niet bestaat, heb je geen verantwoordelijkheid naar anderen, maar alleen naar jezelf. Alleen eigen verantwoordelijkheid is de juiste opvatting van verantwoordelijkheid. Waar het ging om anderen, was dat hun eigen verantwoordelijkheid, niet de jouwe. Dat betekende concreet dat iedereen dat zijn eigen broek moest zien op te houden.

Niet iedereen slaag daar altijd in. Men stelde dat daarvoor geen goede reden kan bestaan, omdat iedere probleem teruggevoerd kan worden op een gebrek aan de juiste moraal. "Alles is gewoon een keuze" werd de nieuwe leuze. In dat geval heeft ook niemand een excuus. Iemand die toch zijn omgeving erbij betrekt, als hij zijn situatie wil verklaren, wordt slachtoffergedrag verweten.

De bevolking werd dit niet uitgelegd. Het kwam tot ons in de vorm van slogans, die eindeloos werden herhaald. Men dacht waarschijnlijk dat het klootjesvolk te stom is om het te kunnen begrijpen, zodat imprinting de enige haalbare manier was om deze inzichten over te dragen. Net zoals op de lagere school de tafels van 10 erin gestampt worden.

Het was raar, want wij dachten dat kennis en inzicht iets was dat je bij uitstek leert op een universiteit. Nu bleek dat de faculteit
- sociologie kon worden opgeheven (want de samenleving bestaat niet eens).
- psychologie kon worden opgeheven (want alles is gewoon een keuze)
- natuurkunde kon worden opgeheven (want wat is causaliteit?).
- etc ...

Zo is het neo-liberalisme in Nederland geintroduceerd. Een ideologisch programma, zo gebracht dat het nauwelijks mogelijk is om je tanden erin te zetten. Geen betogen of uiteenzettingen, maar propaganda die iedere analyse uitsluit. Daarom is het bovenstaande de beste definitie die ik van het begrip 'neo-liberalisme' kan geven.

Ik dacht daarover na, en concludeerde dat de bestuurselite zwakzinnig geworden was. Toen dacht ik er nog een keer over na, en besefte dat er nog een mogelijkheid was. Men begreep wel dat het ideologische onzin was, en manipuleerde daarmee moedwillig de bevolking plat. Toen dacht ik er nog een keer over na en realiseerde me dat het niet veel uitmaakt, of de bestuurselite intellectueel of moreel zwakzinnig is. Want in beide gevallen zijn ze ongeschikt voor hun functie.

Rest de vraag:
Kun je het interpreteren als een verkapte klassenstrijd?

quote:

Klimaatcrisis: Grote woorden, kleine daden

Die kleinschalig aanpak is volgens Nordhaus ongeschikt om klimaatverandering te bestrijden. Veel klimaatactivisten leggen de schuld van de opwarming van de aarde bij falend kapitalisme, dat niet bereid is milieukosten in de prijs mee te nemen, en uit de hand gelopen neoliberalisme, dat bedrijven veel te veel vrijheid geeft. Juist die afkeer van het neoliberale kapitalisme maakt het voor hen - volgens Nordhaus - bijna onmogelijk te geloven in grootschalig, gecentraliseerd en technocratisch ingrijpen dat past bij een serieuze crisis doe alleen nog op zeer korte termijn kan worden opgelost.

Een rare omkering. Volgens het neoliberalisme moeten bedrijven de volledig vrijheid krijgen, en dat maakt gecentraliseerd ingrijpen onmogelijk (dus niet de afkeer van het neoliberalisme).

[ Bericht 0% gewijzigd door deelnemer op 28-07-2019 16:25:13 ]

quote:

Op woensdag 24 juli 2019 19:36 schreef Goldenrush het volgende:
Ik geloof dit best, maar zijn hier referenties voor?

ETS plays minor role in firms climate action
Vervuilen is nu spotgoedkoop

quote:

‘Neoliberalen willen dat de staat de economie tegen massademocratie beschermt’

Bij het grote publiek zijn ze amper bekend, maar de Transatlantic Business Dialogue (TABD) is een extreem invloedrijke lobbyclub. De groep werd in 1995 opgericht met medewerking van het Amerikaanse ministerie van Economische Zaken en de Europese Commissie. TABD bestond uit 150 leden van de fine fleur van het internationale bedrijfsleven, die zo makkelijker in Washington en Brussel kon aanschuiven. Het ‘ultieme doel’: een ‘transatlantische’ vrijhandelsmarkt scheppen zonder douanebarrières, importtarieven, of andere hinderlijke regelgeving, schreef de Europese Commissie in 2004 in een evaluatienotitie over de TABD.

Inmiddels is de groep geruisloos van het toneel verdwenen. Maar vergelijkbare doelstellingen vinden we woordelijk terug in grote handelsovereenkomsten van de EU met Canada of Japan en in de teksten voor het vooralsnog stukgelopen Europees-Amerikaanse verdrag TTIP (Transatlantic Trade and Investment Partnership).

Precies daarom zijn groepen als de TABD, die geheimzinnig zijn maar middenin in het centrum van de macht staan, volgens historicus Quinn Slobodian een perfect voorbeeld van de vervlechting van markt en politiek die het huidige beleid kenmerkt: ‘Het idee dat de natiestaat en de markt binnen het neoliberalisme tegenover elkaar staan, is een misvatting. Het neoliberalisme heeft de natiestaat nooit buitenspel willen zetten. Het heeft de staat juist altijd gebruikt om de bescherming van eigendomsrechten en het vrije verkeer van goederen in beton te gieten en zo tegelijkertijd te voorkomen dat de democratie ooit nog de internationale handelsorde zou kunnen verstoren.’

[...]

Slobodian: 'Wat ik met mijn boek duidelijk wil maken, is dat de vaak gebruikte tegenstelling tussen nationalisme en globalisme, tussen markt en staat, te simpel is. De multilaterale verdragen en transnationale organisaties die nu de hoekstenen zijn van de wereldwijde economische orde, zijn allemaal opgetuigd door nationale politici die min of meer geloofden in het neoliberale principe van laissez-faire.'

[...]

In zijn boek benadrukt hij juist de rol die natiestaten altijd hebben gespeeld als bewakers van de mondiale economische orde, zegt Slobodian met nadruk. De sleutel voor het optuigen van een internationale orde die democratisch is en tegelijkertijd milieumaatregelen toestaat, ligt volgens hem bij de burgers in diezelfde natiestaten: 'Het klimaatprobleem vereist internationaal ingrijpen. We kunnen de planeet niet verlaten, er is geen climate exit. Om de democratische processen te vernieuwen, moeten we juist meer over de landsgrenzen durven te kijken. Internationalisme is de enige weg voorwaarts.'

[ Bericht 20% gewijzigd door deelnemer op 08-08-2019 22:34:18 ]

quote:

Joop den Uyl, de ware sociaaldemocraat

Hij zou vrijdag 100 zijn geworden, Joop den Uyl. Hij verbond intellectualiteit aan alledaagse politiek, stelt Hans Wansink.

quote:

Welke rol spelen verhalen in het plegen van aanslagen?

Deze zomer verkent de wetenschapsredactie de relatie tussen de mens en zijn verhalen. Deze week: het verhaal van de terrorist. Welke rol spelen verhalen in het plegen van aanslagen?

Ik licht het volgende stukje eruit:

quote:

Als je je militairen aldus gemotiveerd naar het slagveld hebt gestuurd, hoe beweeg je ze dan om daadwerkelijk het gevecht aan te gaan, hun angst te overwinnen en andere mensen te doden? Schoenmaker: „Daarover is de consensus dat narratieve motieven als vaderlandsliefde eigenlijk niet zo’n belangrijke rol spelen. Uit onderzoek komt naar voren dat drie andere factoren van groter belang zijn. Ten eerste: dwang. Je kan als soldaat niet zomaar weglopen. Dat levert formele sancties op, zoals het vuurpeloton, maar ook informele sancties zoals uitstoting uit de groep. Ten tweede: beloning. Er valt wat te verdienen op het slagveld. Plunderen gebeurt niet veel meer, maar voor een soldaat liggen nog wel roem, prestige en onderscheidingen in het vooruitzicht. Ten derde: drogering. Drank en drugs zorgden ervoor dat de gruwelen van het slagveld voor militairen makkelijker te verdragen zijn.”

Waarom doet mij dit denken aan de marktideologie? Ook een narratief en ook een strijdtoneel waar geldt:
- je kan niet zomaar kan weglopen (de risico's van sancties en uitsluiting)
- de beloning (salaris en status)
- drogering (drank en drugs, tegen de stress en het koest houden van de verliezers)

Over moraliteit, wetenschap en gedragsverandering:
Wat voor een ander goed is, is niet per se goed voor jou

Een paar citaten:

quote:

Mijn collega Daan Scheepers en ik hebben laten zien dat mensen fysiek gestrest raken bij het idee dat ze een aantal privileges moeten opgeven, zelfs al vinden ze dat rationeel best eerlijk. Het cardiovasculaire patroon dat je dan ziet, hartslag en bloeddruk, is identiek aan wat je ziet bij mensen in een veel ongunstiger situatie die hun positie niet kunnen verbeteren. Dat onderzoek helpt mij om te zien dat het dus echt objectief moeilijk is voor mensen om te veranderen.

quote:

In elk geval moet je, als je de maatschappelijke ongelijkheid wilt verkleinen, niet alleen aandacht besteden aan de groep die iets te winnen heeft maar ook aan de groep die iets te verliezen heeft. Die hebben net zo goed zorg nodig. Maar hoe je dat het beste kunt doen, daar hebben nog niet zoveel onderzoekers zich verdiept, dus dat is ook wetenschappelijk nog een open vraag.

Een paar opmerkingen:

Eenmaal gevormd is niet altijd alles nog even flexibel. Ideologische, morele of gedragsveranderingen zijn dan moeilijk te realiseren. Maar van ondergeschikten wordt door de bovenlaag simpelweg verwacht dat ze oneindig flexibel zijn. Dat ze eeuwig ongevormd staan als een huis, altijd te plooien naar waarden, voorkeuren, belangen en overtuigingen van andere mensen. Rekening houden met de groep die iets te verliezen heeft, is niet iets dat de winnaars van vandaag, de neoliberalen, andere mensen gunde.

In het neoliberale tijdperk was de afhankelijkheid van je bazen, die vaak situaties ook niet goed kunnen inschatten, een probleem. Juist dit soort verkeerde inschattingen kunnen er toe leiden, dat men onmogelijke eisen stelt aan mensen. Als het de minimum eis is, om een een bovenmenselijke prestatie te leveren, dan maakt je mensen af, tenzij deze mensen zich op tijd uit de voeten weten te maken. Voorbeelden:
- een baas die heilig gelooft in een trendy ideologie, zoals het neoliberalisme, op de platst mogelijke manier.
- het verkeert inschatten van complexiteit, als dat aan de orde is.
- naieve beginners die starten in een dood hoekje van een bedrijf, dat al in een soort sterfhuis constructie zit.

Machtsspelers hebben een rare verhouding met moraliteit, omdat ze het leven als een machtsspel te interpreteren. Ideologieen die het machtsspel verheerlijken zijn gevaarlijk. Het neoliberalisme leent zich voor dit soort narigheid. Verliezers compenseren is één ding, verliezers de schuld in de schoenen schuiven, is pas echt neoliberaal. Mensen die in bedrijven nare dingen hebben meegemaakt, beoordelen op de geweldige werken die er dan niet zijn, en ze dan straffen voor dat falen, en afdwingen dat ze daar zelf de schuld voor op hun nek nemen, schuld die er niet is, en die dan maar verzonnen wordt om de ideologie te laten kloppen, wat nooit mag leiden tot de leerervaring dat er iets mis is, en dus altijd weer het begin is van de volgende (naieve) blije poging. Dat is terreur, en toch was dat de standaard retorica in het publieke debat.

Daarom is praten over moraliteit, zonder reele machtsverhoudingen serieus te nemen, een vergissing. Zonder machtsverhoudingen hoef je je niet veel aan te trekken van wat een ander vindt. Met machtsverhoudingen kun je je dat niet veroorloven. Dat maakt moralisme vooral een wapen in handen van de bovengeschikte. Een onafhankelijke onderzoeker kan stuiten op weerstand, zonder dat het voor hem of haar veel gevolgen heeft. Maar als een werknemer tegen diezelfde muur aanloopt, dan kan hij maar beter vluchten.

[ Bericht 1% gewijzigd door deelnemer op 11-08-2019 16:59:54 ]

Vermijd maar eens een omzetplafond.

Een paar citaten:

quote:

In haar kwartaalverslag wees de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) Nederlanders deze week op hun eigen verantwoordelijkheid bij het kiezen van hun polis omzetplafonds te vermijden.

quote:

Het valt echter niet eenvoudig te achterhalen of er een zorgplafond is. Verzekeraars zijn niet verplicht om actief te communiceren met welke aanbieder zij een zorgplafond afspraken. De NZa onderzoekt of dit wel zou moeten. Intussen raadt het mensen aan om zelf verzekeraars te bellen. Die zijn verplicht te melden of er een plafond afspraak bestaat met een aanbieder en waar patienten zorg kunnen krijgen als dat wordt overschreden. Maar hoe het afgesproken plafond eruit ziet, blijft geheim.

quote:

Post van Van Houdenhoven vragen zich af de consument niet wordt overvraagd. "Het is goed voor de concurrentie dat mensen een bewuste keuze maken", zegt Post. "Maar is dit nog uitzoekwerk voor de massa?"

[ Bericht 0% gewijzigd door deelnemer op 11-08-2019 17:18:25 ]

quote:

Op zondag 11 augustus 2019 19:11 schreef nostra het volgende:

[..]

Ik blijf het wonderlijk vinden dat je zonder noemenswaardig arbeidsverleden toch denkt te kunnen duiden hoe het in het bedrijfsleven werkelijk werkt.

Wat weet jij daar nu van? Niets. Daar begint al het verkeert beoordelen van situaties.

quote:

Overal maar die schofterige bazen die zelf niets kunnen, maar door een soort religieuze betovering hun personeel - dat uiteraard wél wat kan - uitmergelt voor eigen gewin.

Ik heb nog nooit meegemaakt dat mijn 'baas' zich zo opstelde. Of zich überhaupt zich mijn baas achtte. En dan heb ik toch heel wat bedrijven van binnen gezien.

Dat jij zelf nog nooit in het bedrijfsleven iets gezien hebt dat de term 'verkeerde beoordeling van de situatie' verdient, betekent niet dat deze niet bestaan. Het stukje gaat niet over die situaties waar alles op rolletjes loopt en klopt.

quote:

Je creëert continu een scapegoat voor eigen falen, hou daar toch eens mee op.

Dit kan een gemene opmerking zijn, afhankelijk van de situatie. Een situatie die jij totaal niet kan beoordelen, want je weet er niets vanaf. Dan toch met zo'n opmerking komen, is een beoordelingsfout.

quote:

Op maandag 12 augustus 2019 07:22 schreef nostra het volgende:

[..]

In geen enkele situatie in het leven loopt werkelijk alles op rolletjes en klopt alles. Niet op je werk, niet in je relatie, niet als je boodschappen doet.

Jij stelt echter keer op keer allerlei vergezochte hyperbolen als ware dat exemplarisch voor "het neoliberale tijdperk". Afhankelijkheid van bazen, beginners die in hoekjes gezet worden om te verpieteren, verliezers die er niets aan kunnen doen de schuld in de schoenen schuiven, bovenmenselijke prestaties leveren als minimum-eis en ga zo maar door.

Er was een artikel van Klopkoek van een onderzoekje waarin zou blijken, dat de tijd die mensen gemiddeld nodig hebben om van onderop in de samenleving de hogere regionen te bereiken 4,5 generatie is. Gemiddeld is de ontwikkeling dus zo langzaam, dat iedere generatie min of meer binnen zijn eigen soort blijft, in termen rollen, levensstijl, inzichten, waarden & overtuigingen. Zelf heb ik die stap in 1 generatie gedaan. De onder-, midden- en boven ken ik allemaal van binnenuit. Voor mij zijn er geen grote afstanden tussen deze groepen.

Jij schijnt te geloven dat de standaard ontwikkeling in normale behapbare stapjes niet alleen de norm zijn, maar altijd zo zijn. Dat de variatie in ervaringen, situaties en omstandigheden altijd binnen hetzelfde akkefietjes verhaaltje blijven. Dat is een misvatting. Er zijn nogal wat mensen die te kampen hebben met problemen, waar de gemiddelde mens geen last van heeft. Er zijn nu twee mogelijkheden:
1. De mensen die wat verder van het gemiddelde standaard leventje afstaan, kun je zien als deel van de natuurlijke variatie, die je sowieso kunt verwachten.
2. De mensen die wat verder van het gemiddelde standaard leventje afstaan, kun je zien als verwijtbaar falend. Mensen die met groot verbaal geweld moeten leren erkennen dat er geen complicaties bestaan, maar alleen falende individuen.

Mijn kritiek op neoliberalen is dat zij kiezen voor de tweede optie op ideologische gronden (een extreme generalisatie), waarvoor je geen van die mensen zelfs maar hoeft te kennen . Ze geloven dat ze worden omringd door onwillige, ondeugdelijke, domme en/of luie mensen. Dat kan allemaal, maar de overtuiging dat dit altijd zo is, en dat je maar raak kunt oordelen, is raar.

Sociale oorlogsvoering tussen klassen in de samenleving, is geen prettig gezicht. Men doet dit aan de hand van ideologische overtuigingen, die vaak samenhangen met (klasse)belangen, waarin men verre van zorgvuldig is. Voor de arbeidsmarkt is er een ontmoedigingsbeleid voor werkschuwe mensen. Je mag deze frame over iedereen heen leggen die niet werkt, en roepen om disciplinaire maatregelen. Dat kun je vergelijken met het ontmoedigingsbeleid voor migranten, al is dat laatste nog extremer. Het verdrinken van duizenden mensen in de Middellandse zee is een gevolg van een ontmoedigingsbeleid. Daarom is de stelling, dat iedereen goed behandeld wordt, geuit door iemand die deze problemen niet heeft, weinig overtuigend.

Het neoliberalisme is daarin extreem. Het schetst een ideaal plaatje, dat verre van compleet is, waarin alle complicatie zijn weggepoetst en dramt dat door, over de rug van iedereen die met complicaties te maken heeft, om het zogenaamde ideaal te kunnen verkopen, en zo hele groepen mensen verkettert. In deze strijd om het eigenbelang / klassenbelang is het neoliberalisme extreem. Dat is overduidelijk als je naar Rechts Nederland luistert.

quote:

Dat is simpelweg gewoon niet de werkelijkheid. Iedereen is vrij om te gaan en staan waar men wil en de tijd dat je op je zestiende bij de fabriek op de hoek begon als leerling en daar veertig jaar later met de vut weer uitliep is ook al wel weer eventjes voorbij. Je mag en kan zelf kiezen of je je prettig voelt bij de MBB's van deze wereld of bij de gemeente Noordoostpolder. Door de bank genomen zijn de meeste mensen dus gewoon vrij content met hun werk, of op zijn minst gaan ze niet met hun ziel onder hun arm daarnaartoe.

Die vrijheid hangt samen met allerlei afhankelijkheden, die je ook lelijk kunnen opbreken. Als je dat niet wilt erkennen, maar aanstuurt op de stelling dat zoiets niet kan plaatsvinden, zonder dat degene die er last van heeft er zelf schuld aan heeft, dan ben je een fundamentalist. De klacht tegen dit fundamentalisme en lichtzinnigheid van oordelen is daarom een belangrijk aspect van dit topic.

quote:

Eigen falen, niet jouw eigen falen. Je snijdt dat aspect nota bene zelf nog aan, alhoewel ik me niet aan de indruk kan onttrekken dat je je eigen ervaringen nogal rigide extrapoleert op de massa.

Ik heb de indruk dat alles dat niet massaal is, volgens jou niet bestaat, of geen rechten heeft, of mensen betreft waar verder niet meer fatsoenlijk mee omgegaan hoeft te worden.

Overigens is veel van wat daarin het lootje legt helemaal niet zo zwak. Het is het machtsspel, de dwaasheid waarmee dat gepaard gaat, die veel mensen vloert. De gevallen die ik ken, beginnen met inschattingsfouten van anderen (rechtse types), waardoor ze, gegeven de onderlinge afhankelijkheid, geleidelijk aan worden weggedrukt. Gevallen waarbij de eerste tegenslag, noodgedwongen gepareerd wordt met een zwakker alternatief, waardoor mensen blijvend in een verkeerd spoor zitten. Dat blijvende vloeit weer voort uit het feit, dat iedere nieuwe start gepaard gaat met een verdere selectie i.p.v. een opstapje (een neerwaartse spiraal). Want wij selecteren ons suf, in lijn met het competitieve marktdenken.

Zo liggen de lasten bij werknemers, die daarom weinig durven (het duurt niet voor niets 4,5 generatie om van beneden naar boven te komen). Werknemers moeten goed starten, anders worden ze uitgerangeerd. Juist mensen die meer kunnen dan Janje rechtuit, en daarin zich bekwamen, dalen peilsnel als de start mislukt, bijvoorbeeld als ze om economische redenen genoodzaakt zijn om radicaal te switchen. Dat is een niet-lineair verschijnsel, dat niets van doen heeft met een beetje meer of minder, de termen waarin jij redeneert.

In een zwart-wit benadering komt weinig tot zijn recht. Mensen, die denken dat het gaat over radicaal communisme dan wel radicaal marktfundamentalisme, verkloten de discussie. Dat de neoliberale propaganda marktfundamentalisch was, is echter een feit, en dat is wel een discussie waard.

[ Bericht 0% gewijzigd door deelnemer op 13-08-2019 12:46:27 ]