[NWS] Cultuur & Historie in het nieuws #14

quote:

Twee skeletten die in 2009 ‘hand in hand’ werden gevonden in de Italiaanse plaats Modena, blijken van twee mannen te zijn. Dat meldt Sky News.
In eerste instantie werd gedacht dat het om een man en een vrouw ging. ‘We denken dat ze met hun gezicht naar elkaar toe zijn begraven. De schedel van de man is waarschijnlijk in de loop der tijd omgerold’, vertelde Donato Labate, die de opgravingen leidde, destijds tegen Discovery News.

Onderzoekers van de Universiteit van Bologna onderzochten de botresten nu met een nieuw soort techniek en kwamen tot een andere conclusie. Het paar overleed vermoedelijk tussen de vierde en zesde eeuw. Ze hielden dus al meer dan 1500 jaar elkaars hand vast.

De onderzoekers deden hun bevindingen door de eiwitten in het tandglazuur te analyseren. Ze denken dat de twee oorlogskameraden van elkaar waren die samen zijn gestorven en vervolgens begraven zijn in hetzelfde graf. Daarnaast zeggen ze dat de begrafenis ‘een unieke weergave was van de betrokkenheid tussen twee mannen’ in die tijd.

Er kan niet worden uitgesloten dat de twee een liefdesrelatie hadden met elkaar, maar vanwege de kijk op homoseksualiteit in die tijd wordt die kans klein geacht. De skeletten werden tien jaar geleden gevonden naast elf andere skeletten.

quote:

Kamp Amersfoort heeft al 3000 foto’s van gevangenen gevonden. De organisatie achter het kamp is sinds april bezig om foto’s van alle 35.000 Nederlanders te achterhalen die tijdens de Tweede Wereldoorlog in het beruchte kamp hebben vastgezeten. Veel foto’s zijn al te zien op de website van het kamp.
Directeur van het kamp Willemien Meershoek is blij dat de gevangenen een gezicht krijgen. „Elke dag komen er nieuwe foto’s binnen.” Met het project ’Geef gevangenen een gezicht’ wil het kamp de slachtoffers „weer mens” maken.
De foto’s worden samen een monument bij het kamp. Dat moet vanaf 2020 te zien zijn. Voor alle foto’s die worden gebruikt heeft de familie toestemming gegeven, aldus Kamp Amersfoort.

Kamp Amersfoort was zeer berucht. De leefomstandigheden waren erbarmelijk. Zo’n 20.000 mensen zijn vanuit kamp Amersfoort naar andere concentratiekampen gestuurd.
geefgevangeneneengezicht.nl

quote:

Brabant trekt steeds meer Van Gogh-toeristen (en ze komen niet voor zijn werk)
Vr 26 juli, 20:07

Nieuwsuur
Tonko Dop

Behendig parkeert de Vietnamese toeriste haar OV-fiets voor de pastorie in het Brabantse Nuenen. Even snel een foto maken van de plek waar Vincent van Gogh ooit woonde en werkte. Schuin aan de overkant van de straat, in het tot 'Vincentre' omgedoopte oude raadhuis, trekt een Japanse toeriste haar selfiestick tevoorschijn. Die richt zij op de enorme reproductie van De aardappeleters. Het schilderij werd in 1885 door Van Gogh hier even verderop geschilderd.

De pastorie, het raadhuis en de locatie van de aardappeleters: het zijn drie van de in totaal 39 officiële Van Gogh Monumenten. Erfgoed dat door de provincie is aangewezen en veiliggesteld. "Vincent van Gogh is een van de zonen van Brabant, een icoon voor ons", zegt gedeputeerde Martijn van Gruijthuijsen (VVD). "Hij is kenmerkend voor hoe Brabant was en tegelijkertijd ook voor hoe Brabant in de toekomst wil zijn: creatief en innovatief. Daar zijn we trots op en dat verhaal mag verteld worden."

In de voetsporen van Van Gogh

Van Gogh is big business. Niet alleen in drukbezochte musea als het Van Gogh Museum en het Kröller-Müller Museum. Maar ook in Brabant, waar hij op 30 maart 1853 ter wereld kwam. Van Gogh is er geboren en getogen, en dus is Brabant rijk aan sporen van een van de beroemdste kunstenaars ter wereld.

Steeds meer toeristen komen dan ook naar Brabant om in de voetsporen van Van Gogh te treden. Volgens gedeputeerde Van Gruijthuijsen trekt de provincie jaarlijks zo'n 125.000 Van Gogh-toeristen. Hij verwacht dat dit aantal binnen enkele jaren verviervoudigd zal zijn tot ruim een half miljoen bezoekers.

Zundert, Tilburg, Etten-Leur, Zevenbergen, Helvoirt - er is altijd wel een kerkje, watermolen of school waar Van Gogh wandelde, tekende of schilderde. Je bent als toerist wel even bezig als je alle 39 officiële Van Gogh Monumenten wilt bezoeken. Maar er zijn ook Van Gogh Fietsroutes en er is het museum 'Vincentre', het epicentrum van de Van Gogh-verering in Nuenen. Een echte Van Gogh zul je daar niet zien hangen. Wel veel afbeeldingen, documenten en video-installaties. Maar voor de fans van Van Gogh is het al heel wat dat zij op een plek staan die de kunstenaar zelf ooit betrad.

“
Vincent van Gogh is een van de zonen van Brabant, een icoon voor ons.

Martijn van Gruijthuijsen, gedeputeerde Brabant
"Het is de gewoonte in Brabant dat wij vertrekken vanuit onze eigen kracht", zegt gedeputeerde Van Gruijthuijsen. Het wekt dan ook geen verbazing dat er zelfs een heus 'Van Gogh National Park' in oprichting is. Denk aan nog meer wandel- en fietsroutes in het gebied waar Van Gogh met schetsboek of schildersezel rondtrok.

"We willen het landschap dat Van Gogh vastlegde tussen Eindhoven, Den Bosch en Tilburg ontwikkelen en zorgen dat de kwaliteiten daarvan behouden blijven", zegt Frank van den Eijnden van de Stichting Van Gogh Brabant. "Samen met waterschappen, gemeenten en maatschappelijke organisaties willen we ervoor zorgen dat we in 2020 de titel "Van Gogh National Park" kunnen verwerven."

Noem het erfgoedlocatie, noem het citymarketing, feit is dat de Van Gogh-erfenis in Brabant breed ondersteund wordt. De provincie ziet er brood in, het Noordbrabants Museum is aan boord voor kunsthistorisch onderzoek. En het bedrijfsleven ziet uiteraard kansen. Hightechechbedrijf ASML, de kersverse hoofdsponsor van het Van Gogh Museum in Amsterdam, gaat ook geld steken in het 'Vincentre' in Nuenen.

Snackbar De Aardappeleters

Het overwegend katholieke Nuenen mag domineeszoon Van Gogh dan destijds voor rare kwibus hebben uitgemaakt, vandaag de dag is er vooral trots. "Hij heeft het verder geschopt dan ik", zegt een inwoner lachend. Al die toeristen die uit de hele wereld naar Nuenen afreizen, prachtig vindt hij het.

Dat er interesse is voor de Brabantse wortels van Van Gogh, is mede te danken aan Ton de Brouwer. Deze voormalige Nuenense gemeentemedewerker is mede-initiatiefnemer van het 'Vincentre'. Zijn enorme Van Gogh-archief op zolder was een dankbare bron bij het samenstellen van de Monumentenroute.

De Brouwer is uiteraard blij dat de provincie en het bedrijfsleven zich steeds meer inzetten voor het behoud van het Van Gogh-erfgoed. "Dat is wel eens anders geweest." Anderzijds is er ook een schaduwzijde: de commercie die overal de naam Van Gogh op zet. Zo is er in Nuenen een Snackbar De Aardappeleters. De Brouwer kan daar evenwel goed mee leven: "In Amsterdam plakken ze nu overal Rembrandt op, want het is het Rembrandtjaar. Dat houd je niet tegen."

De familiebanden van Van Gogh en zijn Brabantse wortels komen ook aan bod op de grote overzichtstentoonstelling die vanaf 21 september te zien is in het Noordbrabants Museum.

Van Gogh brengt in Brabant veel geld in het laatje

Meer van dit soort verhalen? Abonneer je hier op de wekelijkse nieuwsbrief van Nieuwsuur

quote:

Moet Brugse Jan Breydelstadion veranderen in Pieter de Coninck­stadion? "Jan Breydel is fake news uit de middeleeuwen"

De figuur van Jan Breydel als held van de Guldensporenslag is fake news uit de middeleeuwen. Dat blijkt uit het doctoraat van Lisa Demets. "Het is niet de grootste leugen die toen gefabriceerd is, maar het is wel een leugen die heel succesvol was", zegt Demets in "Nieuwe feiten" op Radio 1.

Judit Verstraete
vr 27 sep 16:09

De meeste mensen kennen Jan Breydel als een van de aanvoerders van de Brugse Metten en de Guldensporenslag in 1302. De Brugse Metten was een opstand van Brugse verzetstrijders tegen de Franse koning Filips IV. Het voorval leidde tot de Guldensporenslag. Op 11 juli 1302 versloegen milities uit het graafschap Vlaanderen het veel machtigere Franse leger op de Groeningekouter in Kortrijk. Maar volgens het onderzoek van Lisa Demets is het beeld dat wij hebben van Jan Breydel meer dan 100 jaar later verzonnen door zijn familie.

"Er is geen enkel bewijs dat een Jan Breydel ook werkelijk kapitein was van de Brugse Metten of de Guldensporenslag", zegt Demets.

Welke rol hij dan wel gespeeld heeft in 1302, is onduidelijk. "Er waren op dat moment drie Jan Breydels. Waarschijnlijk hebben er wel Breydels meegevochten met het leger en hebben ze ook allerlei dingen geleverd, want het waren oorspronkelijk beenhouwers. Maar heel de kapiteinsfunctie is in het begin van de 15e eeuw verzonnen."

Familie Breydel
"In oudere teksten vinden we ook wel al een Jan Breydel terug, maar dat is in latere conflicten, niet in 1302 zelf. Het beeld van die Jan Breydel is eigenlijk niet zo positief. Hij staat beschreven als een dronkenlap, moordenaar zelfs, in sommige bronnen. Plots verandert dat. In het begin van de 15e eeuw krijgen we het beeld van Jan Breydel die mee met Pieter de Coninck aanvoerder is van de Brugse Metten. Dat heeft alles te maken met de familie Breydel, die op dat moment uitgegroeid is tot een van de machtigste politieke families in Brugge en dat ook nog een hele tijd zal blijven", zegt Demets.

Volgens Demets is het in de middeleeuwen normaal dat machtige families hun eigen familie een heldenrol toeschrijven bij vroegere historische gebeurtenissen. "Plots duikt Jan Breydel gewoon op in die teksten. Waar hij er eerst niet was, is hij er plots wel, vanuit het niets", zegt Demets. "Bovendien is de leugen van de Breydels erg succesvol gebleken."

"De leeuw van Vlaanderen"
In de 19e eeuw schrijft Hendrik Conscience zijn historische roman "De leeuw van Vlaanderen", die zich afspeelt tegen de achtergrond van de Guldensporenslag. Conscience nam de heldenrol van Jan Breydel over in het verhaal. De roman lag mee aan de basis van de Vlaamse bewustwording en de Vlaamse beweging.

Jan Breydel kreeg samen met Pieter de Coninck een standbeeld op de markt van Brugge (zie foto bovenaan artikel) en het voetbalstadion van Club Brugge en Cercle Brugge heet het Jan Breydelstadion.

Volgens Demets is Pieter de Coninck de échte held. "Idealiter wordt het Jan Breydelstadion het Pieter de Coninckstadion", zegt ze. "Maar misschien kan het nieuwe voetbalstadion in Brugge, als het er ooit komt, het Pieter de Coninckstadion worden."

Beluister hier het volledige gesprek met Lisa Demets in "Nieuwe feiten" op Radio 1:

quote:

Dit Vlaamse dorpje wilde zo groot worden als Gent en Brugge

Elke week leiden Jos Vandervelden en fotograaf Alexander Dumarey je naar een plek in Vlaanderen of Brussel waar onze grootste schilders hun schildersezel opstelden. Ooit vonden schilders het de volmaakte plekken om verzinnelijkt te worden op het canvas. Vaak zijn ze het nu nog. Soms zijn ze het niet meer. Het schilderij van toen en het beeld van nu. Vandaag: De "Bladelin-triptiek" van Rogier Van der Weyden of hoe de vertrouweling van Filips de Goede zich een stad liet bouwen

Alexander Dumarey, Jos Vandervelden
12:53

quote:

Archeologen vinden ‘het New York uit de bronstijd’ in Israël

Archeologen hebben de resten van een 5000 jaar oude stad gevonden in het noorden van Israël – de grootste en oudste die ooit in het gebied is ontdekt.

quote:

Een enorme archeologische vondst zorgt voor euforie in Egypte. Wetenschappers hebben twintig houten grafkisten gevonden vlak bij de stad Luxor.
De kleurige, gedetailleerde en welhaast speelse decoraties zijn nog steeds zichtbaar op de houten grafkisten. Die werden gevonden op de archaïsche begraafplaats El-Assasif, waar eeuwenoude tombes liggen, van ver voor Christus.
De meeste graven in El-Assasif zijn zo’n 2500 jaar oud, maar er zijn ook graven van de 18e Dynastie (1550-1292 voor Christus), waaronder de meeste beroemde farao’s vallen met onder meer Toetanchamon.

Het gebied aan de westelijke oever van de Nijl ligt sowieso vol schatten. Er zouden meer dan vijfduizend graven liggen.

De gevonden graven lagen in twee lagen. Het Egyptische ministerie van Oudheden beschrijft de vondst als ’een van de grootste en meest belangrijke’ opgravingen van de laatste jaren. Hoe oud de graven zijn, is nog niet duidelijk. Alle details worden zaterdag tijdens een persconferentie bekendgemaakt.

quote:

'Sport was een dictatuur binnen de DDR-dictatuur'
Voorpublicatie uit 'Statiegeld voor mijn moeder'

Boeken - 17 oktober 2019
Sport was ontzettend belangrijk in de DDR: daarmee kon het land zich op internationaal niveau laten gelden. Kinderen werden al jong gescout voor sporten die bij hun lichaamsbouw pasten. Sporters werden gedrild en getraind, maar dat was niet voldoende. Om de prestaties te verbeteren, kregen velen van hen vanaf midden jaren zeventig systematisch doping toegediend. In veel gevallen wisten de atleten en hun ouders er niks van. De gedupeerde sporters lijden tot de dag van vandaag aan de psychische en lichamelijk gevolgen. Voormalig sprintster Ines Geipel (1960) heeft aan den lijve ondervonden hoe de DDR met topsporters omging. Manon de Heus en Marijke van der Ploeg tekenden haar geschiedenis op in 'Statiegeld voor mijn moeder. Verhalen over het leven in de DDR'.

quote:

Vijftig jaar gastarbeiders in Nederland: 'Marokko is voor mij een vakantieland geworden'
Wederopbouw
04 november 2019 07:22 Aangepast: 04 november 2019 16:48

Met zijn houten koffer vol kleding kwam hij vijftig jaar geleden aan in Gouda om te werken in een vleesfabriek. Hij wilde maximaal een paar jaar blijven. Maar de Marokkaanse gastarbeider Abdel Lagila (71) woont hier nog steeds. "Nederland was een droom die uitkwam."

Zijn verhaal wordt verteld in de vandaag geopende expositie in Rotterdam over 50 jaar arbeidsmigratie in Nederland. "Het is fijn hier. En toen mijn familie overkwam, was er voor mij geen reden om terug te gaan." Burgemeester Ahmed Aboutaleb, zelf zoon van een gastarbeider als Abdel Lagila, opent de expositie.

quote:

A restoration of one of the world’s most famous paintings has been described as “a shock for everybody” after it revealed a depiction of a sheep with extremely human-like eyes.

The Ghent Altarpiece, completed by Hubert and Jan van Eyck in 1432, is a 15th-century masterpiece in St Bavo’s Cathedral in Belgium, widely considered to be the first major artwork to use oil paint.

quote:

Schedel van piepkleine vliegende dinosaurus ontdekt

Een onlangs gevonden fossiel van 99 miljoen jaar oud behoort waarschijnlijk toe aan de kleinste vliegende dinosaurus die ooit is gevonden, meldt het wetenschappelijk tijdschrift Nature woensdag.

Het piepkleine fossiel werd gevonden in een stuk barnsteen dat de onderzoekers aantroffen in het noorden van Myanmar. Het gaat om een schedel van een gewervelde vogelachtige dinosaurus van net geen 2 centimeter. Dat zou suggereren dat het dier kleiner was dan een bijkolibrie, de kleinste nog levende vogel van 5 tot 6 centimeter groot met een gewicht van ongeveer 2 gram.

De kleine vogelachtige dinosaurus leefde zo'n 99 miljoen jaar geleden, in het geologische tijdvak mesozoïcum, de tijd van de dinosaurussen. De schedel van het dier, dat de naam Oculudentavis khaungraae heeft meegekregen, werd in een zeer goede staat gevonden in barnsteen. In deze fossiele hars van naaldbomen worden restanten van kleinere dieren beter bewaard dan in bijvoorbeeld kalksteen.

Scherpe tanden, dus een insecteneter
De onderzoekers van de Chinese Academie van Wetenschappen in Peking konden vanwege de goede staat van het fossiel goed onderzoek doen. In de bek zijn zo'n honderd scherpe tanden te zien, wat suggereert dat het dier insecten en andere kleine ongewervelde dieren at. De ogen zitten aan weerszijden van het hoofd. Dat duidt erop dat het dier geen stereoscopisch beeld had, zoals veel huidige roofdieren dat wel hebben.

Het fossiel kan inzicht in de evolutie van vogels geven en maakt duidelijk dat ook in het dinosaurustijdperk al kleine gewervelde vogelachtige dieren bestonden.

quote:

Een steen van 35.000 kilo, die door de inheemse Pemon-stam in Venezuela als heilig wordt beschouwd, is terug in het Zuid-Amerikaanse land na ruim 20 jaar als kunstobject te hebben gediend in het Berlijnse park Tiergarten.
De Venezolaanse president Nicolás Maduro verwelkomde donderdagavond (lokale tijd) op Twitter de zogenoemde Kueka-steen, die hij een ,,spirituele en culturele schat’’ noemde. Het ministerie van Buitenlandse Zaken liet afbeeldingen zien van een grote doos met daarin de steen die door een havenkraan vanuit een vrachtschip werd gehesen. Het object wordt nu vervoerd naar de inheemse bevolking van Gran Sabana in het zuiden van het land.

De Duitse kunstenaar Wolfgang Kraker von Schwarzenfeld bracht de kei in 1997 naar Duitsland voor een kunstproject. Terwijl Schwarzenfeld zei dat hij toestemming had van de Venezolaanse regering, waren de Pemons boos. De steen was zo heilig voor hen dat hij zelfs niet aangeraakt mocht worden. De zaak leidde tot diplomatieke spanningen, inheemse volkeren protesteerden voor de Duitse ambassade in Caracas. Venezolaanse functionarissen zeiden dat Duitsland de steen heeft teruggegeven als een teken van ,,goede wil en bereidheid om de culturele rechten van mensen te respecteren’’.

twitter:

NicolasMaduro twitterde op vrijdag 17-04-2020 om 03:17:54 ¡Llegó la Abuela Kueka a Venezuela! Con toda su hermosura y su fuerza milenaria, luego de 22 años de una dura lucha para recuperar este valor espiritual, cultural y milenario de nuestros pueblos ancestrales y originarios. ¡Bienvenida! ¡Felicidades y un abrazo al pueblo Pemón! https://t.co/oR5NbQmMvr reageer retweet

quote:

In het zuiden van Mexico hebben archeologen het oudste en mogelijk ook grootste bouwwerk van de Maya’s ontdekt, zo werd vandaag bekendgemaakt.
Het team van archeoloog Takeshi Inomata van de Universiteit van Arizona zocht gedurende drie jaar in de staat Tabasco met behulp van LIDAR-technologie - een lasertechniek die scant naar structuren in het landschap. Met lasers vanop vliegtuigen kan er doorheen de vegetatie naar de bodem gekeken worden om tot een 3D-beeld te komen, waardoor het bouwwerk in kaart kon worden gebracht.
Zo kwamen de onderzoekers tot de vaststelling dat er in de regio 21 ceremoniële complexen zijn, die allemaal volgens dezelfde indeling zijn opgebouwd: een rechthoekig plateau van noord naar zuid georiënteerd met daarop een aantal zandheuvels.
Aguada Fenix is veruit het grootste complex, met een lengte van 1.400 meter en een breedte van 400 meter. Het is naar schatting 3.000 jaar oud. “Daarmee is dit het oudste complex dat in Mayagebied is gevonden en ook het grootste bouwwerk voor de start van de Spaanse periode in deze regio”, schrijven de onderzoekers in het vaktijdschrift Nature.
Omstreeks 1.000 voor Christus werd de bouw gestart, 250 jaar later was de site alweer verlaten. De Mayacultuur bereikte zijn bloeiperiode tussen 200 en 800 na Christus.
Ceremonieel bouwwerk
Volgens de onderzoekers kon het ceremoniële complex plaats bieden aan veel meer mensen dan de latere piramides, die voorbehouden waren voor de elite. “Aguada Fenix en andere ceremoniële bouwwerken uit dezelfde periode doen suggereren dat gemeenschapswerk essentieel was bij de ontwikkeling van de Mayacultuur.”

quote:

In Heerlen is bij rioleringswerkzaamheden op het Tempsplein een voor Nederland unieke archeologische vondst gedaan. Het gaat om een versterkte ingang tot een fort uit de Romeinse tijd. Zo’n versterkte ingang werd niet eerder in Nederland gevonden, laat de gemeente Heerlen woensdag weten.
Het gaat om een toegang tot het fort vanuit het zuiden, op de oude Romeinse weg van Aken naar Trier.
Het plein waar de ingang werd blootgelegd, ligt vlak bij het Thermenmuseum in het hart van de oude Romeinse nederzetting Coriovallum, de Latijnse naam voor Heerlen. Al langer was bekend dat dwars over het plein een spitsgracht liep, een gracht van 11 meter breed en 3,5 meter diep met ernaast een aarden wal, waarop een muur is gebouwd. Die gracht maakt deel uit van de verdediging van het fort.

De stenen ommuringen zoals die in Heerlen werden in de 3de eeuw na Christus gebouwd ter verdediging tegen Germaanse invallen. Ze werden ook in Maastricht, Aken, Keulen en Tongeren gebouwd.

twitter:

gemeenteheerlen twitterde op woensdag 10-06-2020 om 15:04:53 Op het Tempsplein zijn unieke Romeinse verdedigingsresten gevonden. Vooral de 'clavicula', een versterkte ingang tot een fort, werd nog niet eerder in ons land aangetroffen. Heel bijzonder dus!
https://t.co/EbiMTQUw3c https://t.co/J6m3aH6V0Q reageer retweet

quote:

De etterende wonde van het racisme in de VS is opengebarsten: hoe de dood van George Floyd de vlam in de pan doet slaan

De protesten na de dood van George Floyd komen niet uit de lucht gevallen. Het kookpunt is bereikt. 400 jaar na de aankomst van de eerste zwarte slaven in Amerika in 1619, is het geduld helemaal op. De etterende wonde van het racisme tegen zwarte Amerikanen is opengebarsten. De protesten lijken niet meer te stoppen, tot er verandering komt. Dag aan dag trekken demonstranten door de straten, in heel Amerika. Het protest is ook overgeslagen naar de rest van de wereld. Een duik in de geschiedenis met onze correspondent Björn Soenens.

Björn Soenens
Amerikacorrespondent van VRT NWS. Hij woont in Brooklyn, New York City. | Voor meer van Björn Soenens, klik hier.
di 09 jun 05:36

quote:

Op Vermeers ‘Gezicht op Delft’ is het acht uur in de morgen

Onderzoek Texaanse astronomen geven ‘Gezicht op Delft’ van Johannes Vermeer een exacte tijd en datum: 3 september 1659, 8 uur. Maar klopt dat? Het Mauritshuis heeft twijfels.
Toef Jaeger
17 juli 2020 om 15:45
Leestijd 4 minuten

quote:

Eeuwenoud ridderzwaard gevonden bij opgraving in Nieuwegein

Bij opgravingen in Nieuwegein is een middeleeuws ridderzwaard gevonden van honderden jaren oud. Het zwaard werd al in mei gevonden, maar de vondst ervan werd pas deze vrijdag bekendgemaakt door de gemeente Nieuwegein.

Het zwaard is 118 centimeter lang en is waarschijnlijk tussen 1040 en 1260 gemaakt. De gemeente spreekt van een "spectaculaire archeologische vondst".

Op het zwaard staat de naam van de maker gegraveerd, geflankeerd door twee kruisvaarderskruizen: + GICELIN ME FECIT + (Gicelin heeft mij gemaakt). "Dit was waarschijnlijk een meestersmid uit het beneden-Rijngebied die rond het jaar 1100 actief was. Er zijn meer zwaarden van hem bekend, maar geen van alle zo goed bewaard als die van Nieuwegein", aldus de gemeente.

Volgens de gemeente vertoont het zwaard gebruikssporen. "Een tot de verbeelding sprekend detail. Het is tijdens een gevecht beschadigd, zo blijkt uit een diepe impactdeuk op de kling. Hiervoor moet aanzienlijke kracht zijn gebruikt. Ook zijn krassen op de zijkant zichtbaar. Het feit dat de deuk niet is weggeslepen, kan betekenen dat het is toegebracht vlak voordat het zwaard in het meer terechtkwam."

Het zwaard werd gevonden bij een opgraving bij bedrijventerrein Het Klooster. Het is niet voor het eerst dat op die plek eeuwenoude spullen werden aangetroffen. In 2019 vonden archeologen een enorme hoeveelheid houten palen en visnetverzwaarders uit de achtste eeuw.

quote:

De hoed (of steek) van Napoleon en 299 andere originele voorwerpen vanaf vandaag te zien in Luik

Napoleon Bonaparte stierf 200 jaar geleden. Zijn carrière als generaal en keizer wordt vanaf vandaag uit de doeken gedaan in een expo in Luik-Guillemins. Het is de grootste tentoonstelling buiten Frankrijk in dit Napoleonjaar. Er wordt onder andere een originele hoed (of steek) van Napoleon getoond, met dank aan een gulle Franse verzamelaar.

Joris Vergeyle
56 min

quote:

Napoleons zwanenzang op het slagveld was vernietigend voor de deelnemende militairen. De kleine korporaal zelf overleefde de Slag bij Waterloo weliswaar, maar tienduizenden soldaten lieten het leven. Toch zijn er amper stoffelijke overschotten in de velden rond het Belgische dorpje aangetroffen. Dat er nu een lichaam is gevonden is dan ook uniek.


Een team archeologen dat het slagveld momenteel doorspit, is gestuit op stoffelijke resten van mensen en paarden. „Ik ben nu twintig jaar een slagveldarcheoloog en ik heb nog nooit zoiets gezien”, verklaart de onderzoeksleider, professor Tony Pollard, in gesprek met de BBC. Volgens de Schot is de vondst „enorm zeldzaam.”


Dat heeft een reden. Het was ten tijde van de Napoleontische oorlogen, nu twee eeuwen geleden, geen traditie om grote erevelden aan te leggen voor gesneuvelde militairen. De lichamen van de soldaten die stierven bij Waterloo, trof een macaber lot: hun lichamen verder vermalen en gebruikt als kunstmest op de boerderijen in de omgeving van het slagveld.

De resten die nu zijn gevonden, zijn aan dit lot ontsnapt, omdat ze onder meer geamputeerde ledematen hebben. Die zijn aangetroffen in de buurt van Sint-Jansberg, een plek die ten tijde van de slag als het veldhospitaal van de Britse bevelhebber Wellington in gebruik was.

Ook is er een intact stoffelijk overschot opgegraven. Dit lijk is opmerkelijk omdat het al zijn tanden nog had. Kort na de Slag bij Waterloo trokken grafrovers over het slagveld om de gesneuvelde militairen te ontdoen van hun tanden. Die werden vervolgens in onder meer Londen verkocht als ’heldentanden’.

Unieke vondst
De vondst is op nog een andere manier uniek. Het is nog maar het tweede intacte stoffelijke overschot dat in de afgelopen tweehonderd jaar is opgegraven op het slagveld. Het lijkt bovendien de eerste Brit te zijn, al moet er eerst nog verder onderzoek worden gedaan voordat de archeologen dit met zekerheid durven te stellen. Het andere lichaam dat al eerder werd gevonden, was van een Duitse soldaat uit Hannover.

De gevonden militair was waarschijnlijk te zwaargewond om nog geholpen te kunnen worden in het veldhospitaal. Of hij een genadeschot heeft gekregen of dat hij is bezweken aan zijn verwondingen, is onbekend. In het veldhospitaal zouden meer dan zesduizend soldaten zijn behandeld, van beide kampen.

Zoals gezegd zijn niet alleen menselijke resten gevonden. De archeologen hebben ook de karkassen van drie paarden gevonden. Vermoedelijk zijn deze dieren gewond geraakt in de strijd en vervolgens afgemaakt. Militaire experts die deelnemen aan de huidige opgravingen, veelal zelf veteranen, denken dat de paarden zijn gedood op de plek waar ze zijn gevonden.

Al deze resten zijn niet zomaar gedumpt. Het heeft er alle schijn van dat er bewust een graf voor is gegraven. De paarden lagen namelijk netjes aan één kant, de militair aan de andere en de geamputeerde ledematen lagen ertussenin. Ook dat is uniek, zo zegt professor Pollard in gesprek met de Daily Telegraph: „Voor zover ik weet is dit het enige graf dat meerdere resten bevat.” De eerder gevonden soldaat uit Hannover lag alleen begraven.

Veteranen hielpen mee aan onderzoek
De veteranen die meehelpen bij de opgraving, doen dit overigens niet alleen om de geschiedenis van de Slag bij Waterloo verder in te kleuren. Het archeologische vrijwilligerswerk heeft ook een therapeutische functie. Veel van de circa twintig oud-militairen hebben last van een post-traumatische stress stoornis (PTSS).

Initiatiefnemer kapitein b.d. Mark Evans diende in Afghanistan en kampt zelf met PTSS. Hij hoopt dat de veteranen door mee te helpen bij de opgraving, makkelijker de overgang kunnen maken van het militaire naar het burgerleven.

In dat opzicht lijkt de opgraving ook een succes. „Ik loop de hele tijd te glimlachen en dat heb ik in lange tijd niet gedaan”, vertelt een van de veteranen aan de Telegraph. Een ander zegt te genieten van het „ingewikkelde gegraaf” want dat is een goede afleiding: „Je bent zo geconcentreerd dat je aan niets anders denkt dan waar je mee bezig bent. Dat ervaar ik als therapeutisch.”

De opgravingen op en nabij het slagveld van Waterloo gaan nog door tot en met vrijdag.

Wat was de slag bij Waterloo?
Op 18 juni 1815 rekende Europa definitief af met Napoleon. Hij was in maart teruggekeerd als keizer van Frankrijk, tot grote schok van de buurlanden. Er kwam een grote coalitie om eindelijk met hem af te rekenen. Op de velden van het huidige België kwam het tot een slag. Enerzijds de Fransen, anderzijds de Britten, Nederlanders en Duitsers uit Hannover en Pruisen. Bij de slag sneuvelden 20.000 mensen. Uiteindelijk werd Napoleon nipt verslagen en werd hij verbannen naar Sint Helena.