Lastendruk in Nederland hoog en stijgend

quote:

Nederland heeft explosieve lastendruk
Door RICK VAN DER PLOEG EN WILLEM VERMEEND
39 min geleden in FINANCIEEL


Deze week werd een studie gepubliceerd die laat zien dat in 34 OESO-landen (de belangrijkste westerse landen) de collectieve lastendruk blijft toenemen. Bij deze druk gaat het om het totaal aan premies en belastingen dat door burgers en bedrijven aan de overheid wordt afgedragen als percentage van het bruto binnenlands product (bbp).

Willem Vermeend en Rick van der Ploeg
Willem Vermeend en Rick van der PloegⒸ FOTO TELEGRAAF
Volgens deze OESO-statistiek lag deze afdracht in 2017 met gemiddeld 34,2% op een recordhoogte. Ook in Nederland is de lastendruk van premies en belastingen gestegen en neemt de overheid een grotere hap uit de nationale koek.


Met een percentage van 38,8 staat ons land op de negende plaats van landen met de hoogste totale collectieve lastendruk en op vijf als het gaat om de lastendruk op burgers.

Frankrijk is met ruim 46% OESO-kampioen totale belasting- en premiedruk, daarna volgen Denemarken en België. De OESO-statistiek maakt ook duidelijk dat Nederland bij de landen behoort waar de totale druk is toegenomen. Vijf jaar geleden lag deze lager; ruim 36%.

Hogere lastendruk

Als we kijken naar het lastenbeleid van Rutte III dan is de kans klein dat we binnenkort tot de landen gaan behoren met een gemiddelde collectieve lastendruk. Zo zullen volgens voorlopige berekeningen de extra lasten voor het klimaatbeleid jaarlijks tot 4 miljard kunnen oplopen. De belangrijkste reden is dat bij de beleidmakers aan sommige klimaattafels een voorkeur bestaat voor dure klimaatsubsidies. In een eerdere column hebben wij voor een betere aanpak gepleit: de invoering van een budgettair neutrale CO2-belasting.

Daarnaast nemen ook de zorguitgaven gestaag toe. Daardoor zal het beslag van de overheid op de Nederlandse economie nog verder toenemen en worden we als de Haagse politiek daarmee akkoord gaat ‘kampioenskandidaat’ voor de OESO-ranglijst van landen met de hoogste collectieve lastendruk.

Negatieve effecten

De praktijk leert dat landen met een internationale hoge collectieve lastendruk te maken kunnen krijgen met negatieve gevolgen, zoals minder groei, lagere bedrijfsinvesteringen, minder aanwas van ondernemers en banen, maar ook een lagere koopkracht van burgers.

Gaan we af op de protesterende gele hesjes die op dit moment in Frankrijk het straatbeeld bepalen dan is daar de maat vol. Ze hebben de Franse regering gedwongen de accijnsverhoging op autobrandstoffen te schrappen.

Bij de vraag of een hoge collectieve lastendruk slecht uitpakt voor de economie, speelt ook de samenstelling van deze druk een rol. Zo zullen overheidsuitgaven voor het stimuleren van de economie, het bevorderen van onderwijs en onderzoek en innovaties die ook deel uitmaken van de collectieve lasten, juist wel positief kunnen uitwerken op de economie.

Maar kijken we naar Nederland dan zien we dat deze belangrijke uitgaven internationaal juist achterblijven en dat remt de economische groei.

Lagere belastingen

De Nederlandse lastendruk is vooral zo hoog omdat we tot de wereldkoplopers behoren met de uitgaven voor sociale zekerheid, zorg en een relatief grote overheid. Daarnaast heeft ons land een extra probleem en dat is de veel te hoge belasting- en premiedruk op arbeid, waarbij de werkgeverslasten een hoofdrol spelen.

Niet alleen in Frankrijk zien we bij burgers een toenemende weerstand tegen belasting- en premieverhogingen. Ook in andere Europese landen is dit een trend, zelfs in Scandinavië.

Niet alleen vanwege de toenemende publieke weerstand, maar ook door verschuivingen in het politieke landschap, zullen we het komende decennium een trend zien naar lagere belastingen.

Recentelijk publiceerde de Britse krant The Guardian een onderzoek naar de opmars van populistische partijen. Daaruit blijkt dat in Europa hun aanhang in de periode 1998-2018 is toegenomen van 7% tot rond de 25% en het einde van deze groei is nog niet in zicht. Vooral de populisten op rechts zijn de grote winnaars; zij scoren mede met lagere belastingen voor burgers.

Links

Vooral voor politieke partijen, links van het midden, die menen dat hogere belastingen nodig zijn voor een grotere en betere overheid en een ambitieus klimaatbeleid, is dit slecht nieuws. Zowel bij de burgers als in de politieke arena neemt het draagvlak voor een hogere lastendruk af.

De bekende politieke vluchtweg van deze partijen om het bedrijfsleven voor de financiering van hun wensen te laten opdraaien is ook een doodlopende weg. De OESO-belastingstatistiek maakt duidelijk dat juist lagere lasten voor bedrijven al enige tijd de internationale trend zijn. De Amerikaanse president, Donald Trump, heeft deze trend een extra impuls gegeven door zijn historische belastingherziening met verlagingen voor burgers en bedrijven.

Om te voorkomen dat hun internationale concurrentiepositie wordt aangetast en om aantrekkelijk te blijven voor bestaande en nieuwe bedrijven volgen steeds meer landen het voorbeeld van Trump.

Grens overschreden

Zowel nationaal als internationaal geldt dat voor Nederland de grenzen van de lastendruk wel bereikt zijn. Rutte III zal daarmee rekening moeten houden. Alleen al omdat voor steeds meer mensen deze al overschreden zijn, zeker nu de lonen voor langere tijd achterblijven bij de arbeidsproductiviteit.

Daar komt nog bij dat het kabinet ook onder druk staat van aanhangers van een betere en grotere publieke sector. Zij pleiten juist voor extra overheidsuitgaven om dit mogelijk te maken.

Maar die moeten dan wel gefinancierd worden. Hoe? Met belastingverhogingen of bezuinigingen op andere overheidsuitgaven.

Voor wie het nog niet wist: regeren is echt een moeilijk vak.

quote:

Op zaterdag 8 december 2018 09:14 schreef halfway het volgende:

[..]

Vorig jaar ¤720 moeten betalen, geen probleem verder aangezien ik nog leef.

quote:

Op zaterdag 8 december 2018 09:17 schreef halfway het volgende:

[..]

Is dat mijn probleem? Ik betaal al genoeg om de onderkant in leven te houden.

quote:

Nederland eindigt met 38,8 procent op prutserplek 2

Gezegend is het land waar netjes belasting wordt geheven, en dit belastinggeld door de overheid wordt gebruikt om prachtige publieke voorzieningen van te organiseren en inkomen wijselijk te herverdelen. En ja, Nederland is zo’n land. Hou deze gedachte alstublieft vast.

advertentie
Deze week publiceerde de Oeso, de studieclub van rijke landen gevestigd in Parijs, haar jaarlijkse overzicht van de belastinginkomsten van de aangesloten landen. Het grootste nieuws: nimmer waren de belastinginkomsten, afgezet tegen de nationale inkomens, zo hoog als nu. In 2017 vloeide er gemiddeld 34,2 procent van het nationale inkomen naar de schatkist, een paar tienden meer dan het vorige record, van het jaar ervoor. Maar dat is het gemiddelde.

Wie voert de lijst aan? Waar is de belastingdruk het hoogst? Denk hier rustig even over na.

De top van het klassement bestaat voor een deel uit landen met een expliciete voorkeur voor publieke voorzieningen en herverdeling. Het zijn de Scandinaviërs Denemarken (belastingdruk 46 procent) en Zweden (44 procent). Hun motto is: het kost een paar centen, maar dan heb je ook wat.

Dan zijn er in de top ook landen met evidente problemen. Dat Griekenland (39,4 procent) veel belasting moet heffen, is het gevolg van de crisis aldaar. En Italië (42,4 procent) is zo dol op problemen dat ze in de toekomst hun belastingdruk nog verder willen verhogen. Dit is dus de categorie landen: hoge belastingen als gevolg van serieuze economische problemen. Niet leuk, wel logisch.

Dan hebben we nog over, de nummer één en de nummer zes, respectievelijk winnaar Frankrijk (46,2 procent) en Nederland (38,8). Welke categorie vormen wij? Mijn suggestie is: de categorie prutsers. Geen grote problemen, wel hoge belastingen, geen excellente voorzieningen.

Frankrijk is dezer dagen in de ban van de gele hesjes. Begonnen als een opstand tegen de verhoging van de brandstofaccijns is het uitgelopen op een protest tegen het gepruts. Voor de ‘hardwerkende Fransman’ is de maand langer dan zijn inkomen zich kan permitteren, een direct gevolg van de torenhoge belastingdruk. Dat juist een belastingverhoging de vlam in de pan deed slaan is geen toeval.

In Nederland lijkt alles pais en vree, krijgen de gele hesjes althans geen tractie. Maar mijn hypothese is: dat is schijn. In Nederland is groei van het nationaal inkomen de afgelopen pakweg 15 jaar grotendeels gebruikt voor de groei van collectieve consumptie, en in veel mindere mate voor groei van de koopkracht voor huishoudens. De zorg werd (veel) duurder, de oudedagsvoorzieningen kostten meer geld, de publieke sector slokte überhaupt steeds meer euro’s op.

Maar is de zorg, behalve duurder, ook beter geworden? Is het onderwijs, behalve duurder, nu van hogere kwaliteit? Gaat het bij de (nationale) politie nu van een leien dakje, en in de aanpalende strafrechtketen? Is de sociale zekerheid een paradijs van heroriëntatie, leren en werkhervatting? Is het openbaar bestuur van onbesproken kwaliteit? Ik vrees dat het antwoord op deze vragen met een denderend ‘neen’ moet worden beantwoord.

Frankrijk mag de prutser van het jaar zijn, Nederland is een goede tweede. Met de huidige belastingdruk heeft Nederland recht op publieke voorzieningen en herverdeling van bijna-Scandinavisch niveau. Met de kwaliteit van de huidige voorzieningen heeft Nederland recht op lagere belastingen. Het is een kwestie van tijd voor gele hesjes, rode mutsen of roze beenwarmers dit aan de kaak gaan stellen.