Zenuwen zijn Bertens' grootste vijand in Parijs'Het is een dun lijntje, ik weet uit ervaring dat de spanning je kan opvreten'
Twijfel is het gif dat geregeld in het spel van Kiki Bertens sluipt. Streven naar perfectie is haar valkuil. Ook deze week op Roland Garros, het toernooi van haar doorbraak. Vorig jaar bereikte ze de halve finale. Wat kan ze nu? 'Ik wil meedoen om de titel.'
Kiki Bertens loopt in november 2016 door het Oostenrijkse Linz en ziet overal posters van zichzelf. Ze is een van de trekpleisters van het tennistoernooi, maar durft bijna niet te kijken. 'Ben ik dat? Is die halve finale op Roland Garros geen uitschieter geweest?'
Sinds die stunt in Parijs heeft Bertens alleen maar verloren, terwijl ze als een komeet vanaf plaats 90 naar de top-20 is gestegen. Het nieuwe seizoen, in 2017, brengt geen verlossing. Na haar uitschakeling in de eerste ronde van de Australian Open had in januari had ze 'een dipje', zegt Bertens.
Raemon Sluiter
Enkele weken later, in Dubai, slaat ze na een onnodige nederlaag tegen McHale met haar racket op de grond. En nog eens, tot ze alleen nog een steel en een misvormd blad in haar handen houdt. Ze is woedend op zichzelf, zo hoort een topspeelster niet te verliezen. In een documentaire van Fox Sport bekijkt vader Ron Bertens hoofdschuddend de beelden. 'Zo zie ik mijn dochter niet graag.'
Na weer een vlotte uitschakeling op het WTA-toernooi in het Amerikaanse Charleston in april maakt Kiki Bertens de balans op met coach Raemon Sluiter. Voor het Europese gravelseizoen wordt ze door Sluiter gekscherend gewaarschuwd. 'Neem een parachute mee naar Parijs, want je gaat waanzinnig zakken op de ranglijst als je de komende weken geen punten pakt en op Roland Garros in de eerste ronde verliest.'
De rekensom is snel gemaakt. Vorig jaar een halve finale op Roland Garros, waarmee ze haar internationale doorbraak beleefde. Nu dreigt een vrije val. Bertens: 'We hielden rekening met diverse scenario's. In het slechtste geval viel ik weer uit de top-100 en was ik niet rechtstreeks geplaatst voor de US Open. Maar ik wist ook dat het in enkele weken kon veranderen.'
Als 'Siegerin 2016' wordt Bertens deze week verwelkomd op het tennistoernooi in het Duitse Neurenberg. Even verkrampt ze bij de aanblik van zichzelf, op een billboard bij de ingang. Maar vandaag speelt de nummer 1 van Nederland opnieuw de finale van het WTA-toernooi dat ze vorig jaar won.
Ze wil het goede gevoel van 2016 weer oproepen in de wetenschap dat ze op Roland Garros een berg punten heeft te verdedigen. Bertens (25) weet dat de spanning haar kan slopen. 'Tot vier, vijf jaar geleden heb ik voor elke partij moeten overgeven. Het was heel heftig. Ik spelen voor volle tribunes op Roland Garros? Nee joh, mij niet gezien. Ik zei als meisje bij een bezoek aan Parijs tegen mijn trainer dat ik mezelf daar nooit zag tennissen. Veel te spannend.
'Bij mij slaat de spanning altijd op mijn maag. En die kan ik dan maar beter even legen. Vorig jaar overkwam het me nog in Neurenberg, toen ik zowel het enkelspel als het dubbelspel won. Moest ik weer overgeven voor de eerste finale in de single, waardoor ik tijdens de finale van het dubbelspel helemaal kapot was.
'Al mijn eten eruit gekotst voor de partij en daarna toch snel een broodje, dat helpt niet. Die zenuwen zijn mijn ergste vijand, terwijl je ze ook nodig hebt om te presteren. Stress of een gezonde spanning? Het is een dun lijntje, ik weet uit ervaring dat de spanning je kan opvreten.'
Ook daarom keert ze deze week ondanks een moordend schema terug in Neurenberg. 'Hier is het allemaal begonnen', zegt Bertens, in de tuin van het spelershotel in de Duitse stad. 'Die titel heeft me opgetild.'
Na triomftocht in Parijs is ze een bekende Nederlander
In een roes ging ze in 2016 door naar Parijs. Bertens: 'Ik moest in de eerste ronde op Roland Garros tegen Angelique Kerber, nu de nummer 1 van de wereld. Ik dacht: als het niet lukt, ga ik naar huis. Ik heb net een titel gewonnen, blij ben ik toch al. Ik had vrede met elk resultaat, had niets meer te verliezen. Het bleek achteraf ook de verkeerde benadering, toen ik in de halve finales tegen Serena Williams moest spelen.
'Ik was geblesseerd geraakt en ik trof de nummer 1 van de wereld. Mijn coach Raemon Sluiter baalt er nog van dat hij me niet de opdracht gaf te spelen om te winnen. Ik moest vooral genieten van die halve finale. Ik was fysiek gesloopt, maar achteraf bleek Serena ook niet fit. Wie weet had er nog meer had ingezeten. Maar een plaats bij de laatste vier op een grandslamtoernooi was een fantastisch resultaat na een moeizame periode.'
Bertens is na haar triomftocht op Roland Garros een bekende Nederlander geworden. Die plotse roem benauwde haar. 'Gingen mensen in de supermarkt kijken wat er in mijn karretje lag. Vond ik echt bizar. Misschien is het iets te snel gegaan. Had ik een langere aanloop nodig gehad voor het succes. Alles is anders geworden, ik zat in een achtbaan van emoties.'
Ze verkrampte door haar nieuwe status van tennisster in de top-20. Bertens kwalificeerde zich in 2016 voor de Spelen van Rio de Janeiro, maar proefde geen moment de olympische magie. Al tijdens de Spelen hervatte ze haar tournee door de WTA Tour. Augustus 2016: Cincinnati, Washington, de US Open. Verliezen in de eerste ronde, weer een snelle uitschakeling. Het was te veel, ze moest toch tennissen als de nummer 20 van de wereld? Waarom lukte dat dan niet?
In januari bereikt Bertens de kwartfinales van het WTA-toernooi in Hobart. 'Vorig jaar was het een prima resultaat geweest. Nu viel het tegen.' Of zoals coach Sluiter het verwoordde: 'Kiki was in Hobart als eerste geplaatst. Verliezen in de kwartfinales van de Belgische Mertens ervoer ze als een afgang.'
Bertens, instemmend: 'Ik had mijn verwachtingen bijgesteld. Dan zie je wat die ranking met je doet. Ik wilde winnen, mijn ranking waarmaken. Nu bleef ik maar stijgen, terwijl de prestaties het niet rechtvaardigden. Ik vond het een beetje gênant, moest mezelf voorhouden dat mijn ranking een heel jaar weerspiegelde. Het cijfer achter mijn naam vertelde dat ik het wel kon.'
Twijfel is het gif dat bij Bertens geregeld in haar spel sluipt. Twintig wereldballen bij een training kunnen zomaar worden verpest door één misser. Het streven naar perfectie slaat als een boemerang in haar gezicht. Bertens: 'Ik ben nooit tevreden. Ik wil altijd meer en dat is ook mijn valkuil. Als ik een halve finale in Rome verlies, baal ik. Bereik ik een finale? Die wil ik winnen.'
Ze heeft geregeld een sportpsycholoog geconsulteerd. Team Bertens krijgt er binnenkort een mental coach bij. Ze zoekt hulp om de onrust te bezweren. 'Het spookt nog vaak in mijn hoofd, ik ben zelden echt rustig.'
Bij de Masters in Madrid, begin deze maand, rent Sluiter de baan op als Bertens in de kwartfinale tegen Sevastova met zichzelf in de knoop raakt. 'Hou het overzicht', is zijn advies. Bertens, op afgemeten toon: 'Heb ik niet.' Om de spanning te breken, vraagt Sluiter: 'Krijg ik nog een lachje?' Een heel flauw dan. 'Lieve schat, geniet van deze kwartfinale', zegt Sluiter, voor hij de baan verlaat. Dat lukt niet echt, want Bertens verliest in twee sets.
Bertens, in Neurenberg: 'Op zo'n moment ben ik weer strijd met mezelf aan het voeren en niet met mijn tegenstander, terwijl het toch om haar gaat. Bij mij is er snel twijfel, ga ik aan andere dingen denken. Het zal nooit helemaal verdwijnen.'
De weg terug naar Parijs is een zware bergetappe, Roland Garros dit keer de top van de Mount Everest. 'Ik voelde die spanning in Madrid, tijdens mijn partij tegen Makarova in de eerste ronde. Ik kon de tweede set niet uitserveren op 5-4 en toen schoot de gedachte door me heen dat ik een grote kans had om veel punten te pakken bij een groot toernooi. Daarvoor was ik er niet zo mee bezig.'
Op gravel ondergaat Bertens een metamorfose
Gravel blijkt het ideale medicijn, op die ondergrond kan ze haar sterkste wapens inzetten. 'Ik kan meer met mijn forehand, beweeg me ook beter op gravel. Kan ik glijden naar de bal en mijn zware topspinballen spelen. Mentaal is het verschil met andere baansoorten nog veel groter. Qua niveau maakt het in werkelijkheid wellicht minder uit, maar ik voel me sterker op gravel.'
Op die baansoort ondergaat Bertens wederom een metamorfose, van de eeuwige twijfelkont tot de agressieve baseliner die haar tegenstanders wegblaast. Kwartfinales Madrid, halve finales Rome, op prestigieuze toernooien, waar alleen de zwangere Serena Williams ontbreekt. 'Nu blijf ik ongeacht het resultaat op Roland Garros in de top-50 staan. Ik zal nog enige spanning voelen in Parijs, maar veel is al weggenomen.'
Ze straalt de sereniteit uit die haar op Roland Garros bij de wereldtop bracht. 'Tegen Gavrilova speelde ik in Rome niet top, maar was ik stabiel en kalm. Nu weet ik weer hoe dat is. Naar dat gevoel moet ik veel vaker op zoek. Niet bij elke bal twijfelen wat ik zal doen. Het lijkt nu weer vanzelf te gaan.'
Gevoel en vertrouwen zijn de allesbepalende factoren voor Bertens. 'Vertrouwen doet alles met een mens, je wordt erdoor opgetild. Als ik een paar wedstrijden win, voel ik me een stuk beter en ga ik vrijer spelen.'
En dus appelleert coach en trainer Raemon Sluiter tijdens de training in Neurenberg voortdurend aan het juiste gevoel bij zijn pupil en voedt hij haar vertrouwen. Afzwaaiers worden in zijn idioom 'goede missers', als de intentie maar klopt. Sluiter kent die onzichtbare muur in de ziel van Bertens. En zegt na een zwiepende forehand: 'Lekker vol geslagen en toch veilig.'
Die veiligheid heeft ze lang gemist, sinds in 2014 een tumor in haar schildklier werd ontdekt. Nu kon Bertens de nederlaag tegen Sevastova in Madrid snel relativeren. 'Ik zei 's ochtends nog: 11 mei is een mooie dag, want precies twee jaar geleden hoorde ik dat de tumor goedaardig was. Ik heb geen kanker hoeven overwinnen, maar die angst en onzekerheid hebben me gesloopt. Ik moest vanaf nul weer topsporter worden.'
Bertens raakte verslaafd aan slaappillen. 'Ik kon niet meer slapen en kreeg hulp. Ik heb die pillen maandenlang gebruikt en kon niet meer zonder. Toen kreeg ik ze niet meer en moest ik zelf weer leren om in slaap te vallen. Ging ik maar liggen en naar muziek luisteren. Uiteindelijk lukte het wel, want ik was zo moe dat ik alleen maar kon slapen.'
Ze wijst op een plekje in haar nek. 'Het groeit wel iets, uiteindelijk zal het eruit moeten. Je krijgt er last van met slikken. Maar het is stabiel, de schildklier werkt voor 98 procent goed. De volgende test is pas over een jaar.'
Ze overwon zichzelf, fysiek en mentaal, concludeert Bertens. Ze heeft eindelijk haar balans gevonden. 'Het is zo'n lange reis geweest. Als je ziet waar ik vandaan kom, had ik nooit durven dromen dat ik zover zou komen. Ik ben trots dat ik na tegenslagen telkens weer opkrabbel, dat was me twee jaar geleden niet gelukt. De basis blijft elke dag hard werken en geloven in wat je doet.'
Coach Sluiter vergelijkt de prestaties van Bertens in Madrid en Rome met de halve finale op Roland Garros in 2016. Ze keert zelfs als titelkandidaat terug in Parijs. 'Raemon en ik zeiden al tegen elkaar: kwartfinale Madrid, halve finale Rome, weer een finale in Neurenberg en dan Roland Garros winnen. Ik durf mezelf niet meteen titelkandidaat te noemen, er is niet één favoriet op Roland Garros. Maar ik wil zeker meedoen voor de titel.'
http://www.volkskrant.nl/(...)28c1abdaf3901b19e3fb