Vivaldi's vocale muziek.

Bachs vocale werken zijn mij uit en te na bekend, maar die van één van zijn voorbeelden (maar dan vooral op instrumentaal gebied) waren voor mij tot voor kort onverkend terrein. Dit komt enigszins overeen met de historische situatie. Pas in het begin van de twintigste eeuw werd duidelijk dat Vivaldi naast vele meesterlijke concerti ook schitterende kerkmuziek had geschapen. Zijn Gloria is inmiddels erg bekend, maar over zijn bijna vijftig opera's en talrijke missen, oratoria en cantates, zowel geestelijk als profaan, hoor je nooit wat.
Terug naar Bach. Een vergelijking tussen de vocale muziek van Vivaldi en die van Bach pakt niet op alle punten gunstig uit voor de Duitse held. Het kleine gedeelte van Vivaldi's vocale oeuvre dat ik tot nog toe tot me genomen heb wil ik met beide handen aangrijpen om deze stelling nader uit te werken. In de grote koorgedeelten is Bach onovertroffen. Zelfs al is Vivaldi ook hier vaak speelser, melodieuzer en dynamischer (voor zijn koorgedeelten lijkt me de aanduiding 'vocale concerti' niet misplaatst); met zijn onnavolgbare beheersing van het contrapunt en zijn grote gevoel voor grandeur wint Bach deze strijd toch gemakkelijk. Bach houdt zich vooral in de koren van zijn latere (Leipziger) kerkcantates vaak aan strakke vormschema's, en hij weet zijn vorm niet altijd bevredigend te integreren met het muzikale idee; maar de ideeën zelf en hun uitwerking zijn meer dan een compensatie voor deze tekortkoming. Vivaldi's vondsten omvatten daarentegen ook veel formele inventies. Vivaldi is ook warmbloediger, en dat verschil pakt vooral in de sologedeelten in zijn voordeel uit. Zijn muziek is vervuld van een warme gloed, tot de meest contemplatieve stukken aan toe. Bach kan de spreekwoordelijke Duitse ernst in zijn latere vocale muziek slechts zeer zelden afleggen. Pijnlijk duidelijk is dit vooral in de minder geïnspireerde gedeelten van zijn kerkcantatebestand. De uitzondering vormt voor alles zijn exceptioneel melodieuze en warmbloedige zetting van het Magnificat; voorts zijn ook zijn wereldlijke cantates aan te voeren.

Waar Vivaldi's muziek het dus moet hebben van lichtvoetigheid (ook in formeel opzicht), melodierijkheid en optimisme, wint Bach het met zijn grandeur, complexiteit en diepzinnigheid. Ik voel me na een lange periode van het mijzelf doordrenken met het oeuvre van Bach nu eens wat meer geneigd tot het eerste. Ik benieuwd wat jullie zoal vinden en welke vocale werken van Vivaldi jullie me eventueel willen aanraden.

[Dit bericht is gewijzigd door Koekepan op 07-12-2002 21:18]