[CENTRAAL] Het Astronomie Topic #10

quote:

Op dinsdag 10 februari 2015 17:42 schreef WhateverWhatever het volgende:
[ afbeelding ]

'Smiley' in de ruimte

[quote] Op zondag 15 februari 2015 15:14 schreef GekkePoes het volgende:
Aarde gezien vanuit baan om Saturnus
[ afbeelding ]

13-02-2015

NASA wil deze onderzeeër naar de maan van Saturnus sturen


Geschreven door Caroline Kraaijvanger op 13 februari 2015 om 11:53 uur

NASA wil een onderzeeër naar Titan sturen en in het grootste meer van de maan – Kraken Mare – laten plonzen. En nu heeft de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie eindelijk prijsgegeven hoe die onderzeeër er ongeveer uit moet gaan zien.

Dat NASA dolgraag naar Titan wil, is geen geheim. Eerder dacht de ruimtevaartorganisatie al serieus na over het idee om een bootje naar Titan te sturen en op de meren van de maan te gaan varen. Uiteindelijk kwam deze Titan Mare Explorer er niet: NASA besloot dat het beter was om geld te steken in een missie waarbij het binnenste van Mars bestudeerd wordt.

Onderzeeër
Maar dat betekent niet dat Titan helemaal uit het geheugen van NASA verdwenen is. Nog steeds droomt de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie van een missie naar de maan van Saturnus. En in die dromen gaat NASA niet varen, maar duiken op Titan. En nu zijn beelden vrijgegeven van hoe zo’n onderzeeër er precies uit moet gaan zien. De onderzeeër zou ongeveer 1000 kilo moeten gaan wegen en zich voortbewegen met behulp van een Stirling radioisotope generator (SRG).

Kraken Mare
De onderzeeër zou zo rond 2040 in het grootste meer dat Titan rijk is – Kraken Mare – moeten plonzen en daar negentig dagen onderzoek moeten doen. In die periode moet de onderzeeër ongeveer 2000 kilometer af kunnen leggen. Als de sonde na die periode nog voldoende energie heeft, zou deze via kanaaltjes ook nog andere meren kunnen bezoeken. Onder het oppervlak moet de sonde sedimenten verzamelen en analyseren. Maar de onderzeeër kijkt niet alleen onder het oppervlak. Zo af en toe moet deze even bovenkomen om de verzamelde data naar de aarde versturen. Op zo’n moment kan deze ook foto’s maken van de zeespiegel.

Eerste idee
Hoewel de beelden al heel overtuigend zijn, benadrukken de onderzoekers dat de missie nog in de kinderschoenen staat. Dit zijn de eerste ideeën die ze bij zo’n onderzeeër voor Titan hadden. Nader onderzoek – onder meer naar de samenstelling van de meren op Titan – is nodig om dit ontwerp bij te schaven. Ook is het prettig om eerst meer te weten over de getijdenwerking op Titan.

Ondanks dat er nog een hoop werk aan de winkel is, maken de plannen enthousiast. Titan is namelijk razend interessant. Het is één van de meest aardachtige werelden die we tot op heden ontdekt hebben, met een dikke atmosfeer en veel organische stoffen. De meren zijn echter niet gevuld met water, maar met vloeibaar ethaan en methaan. Mogelijk zijn er op Titan ook vulkanen te vinden. Uit die vulkanen komt geen lava, maar mogelijk vloeibaar water. Lang is er gespeculeerd over de mogelijkheid van leven op Titan. De meeste onderzoekers achten het onwaarschijnlijk dat er vandaag de dag leven te vinden is.

(scientias.nl)

04-03-2015

Hubble-telescoop viert 25 jaar in de ruimte

“Toekomstige ruimtetelescopen zullen niet zo oud worden”

Vrijwel iedereen kent de plaatjes van ruimtetelescoop Hubble, maar die waren niet mogelijk geweest zonder zijn ‘bril’. Toen de telescoop op 24 april 1990 werd gelanceerd bleek hij namelijk onscherpe beelden te maken. Kennislink spreekt ter gelegenheid van het 25-jarige jubileum van Hubble met een van de astronauten die de ruimtetelescoop repareerde.
door Roel van der Heijden

André Kuipers van De Kennis van Nu interviewde astronaut Claude Nicollier over het jubileum van Hubble. Bekijk het fragment hier terug.


De Hubble-telescoop.
NASA

De Hubble-telescoop is misschien wel de meest succesvolle PR-machine ooit voor de wetenschap. “De prachtige beelden zorgden voor een enorme promotie van de wetenschap”, zegt Claude Nicollier, de Zwitserse astronaut die in de jaren ’90 eigenhandig aan Hubble sleutelde, ruim 500 kilometer boven de aarde.

Maar natuurlijk deed Hubble ook waar hij in eerste instantie voor bedoeld was: een revolutie veroorzaken in de astronomie. Nicollier: “Hubble heeft een relatief groot blikveld, veel groter dan veel telescopen op aarde. Ook is het voor een telescoop in de ruimte erg makkelijk om lange tijd op een object gefocust te blijven. Op de draaiende aarde is dat wat moeilijker.”

Hubble keek daardoor dieper dan ooit te voren het heelal in. Een ogenschijnlijk leeg stukje nachthemel bleek na dagen belichting bomvol te zitten met verre sterrenstelsels.

De ‘geboortes’ van sterren werden gezien, poollichten op Saturnus, de inslag van een komeet op Jupiter. Stofwolken, protoplanetaire schijven en de resten van supernova’s werden beter dan ooit gefotografeerd. De uitdijing van het universum werd met grote precisie bepaald, alsmede de leeftijd van het universum. De lijst is te lang om op te noemen. (klik op de slideshow voor meer informatie)


Nieuw_pillars_of_creationHubble_xdf_bijgesneden15370744134_43140fc503_oNgc_6326_by_hubble_space_telescopeMars_hubbleNicollier_in_de_ruimte_2 Bekijk de slideshow 25 jaar Hubble-telescoop

Nieuwe bril
Maar het had weinig gescheeld of Hubble had helemaal niet zo’n belangrijke rol in het ruimteonderzoek gespeeld. Toen Hubble vanuit zijn baan op ongeveer 550 kilometer hoogte foto’s naar de aarde begon te sturen bleek er iets grondig mis te zijn. Het licht dat Hubble opving werd op foto’s als het ware uitgesmeerd. Nog steeds was de telescoop daarmee beter dan veel telescopen op de grond, maar lang niet zo scherp als de wetenschappers hadden gehoopt.


De hoofdspiegel in 1979, toen hij werd geslepen.
NASA

Het bleek zelfs dat Hubble het grootste deel van de wetenschappelijke waarnemingen níet kon uitvoeren. Bij NASA zat men met de handen in het haar. De betrokken ingenieurs gingen op zoek naar de fout en sloegen zich voor het hoofd toen ze hem vonden.

Wat bleek? De hoofdspiegel met een diameter van 2,4 meter was weliswaar met de grootste precisie ooit geslepen, maar in de verkeerde vorm! De randen van de holle spiegel bleken 2,2 micrometer te vlak te zijn.


De Hubble-telescoop, gekoppeld aan een Spaceshuttle tijdens de eerste reparatiemissie in 1993.
NASA

Het duurder ruim drie jaar voordat er een oplossing was. De vorm van de hoofdspiegel was helaas niet meer te veranderen, maar wel de vorm van de veel kleinere zogenoemde secundaire spiegels. Deze vangen het licht van de hoofdspiegel op en weerkaatsen dat naar de meetinstrumenten.

In 1993 vertrok Spaceshuttle Endeavour naar Hubble met een aantal fout geslepen spiegels. De fout was echter precies de tegenovergestelde fout als die van de hoofdspiegel. Door het licht via deze spiegels op de meetinstrumenten te laten vallen werd het euvel van de hoofdspiegel verholpen. Hubble kon weer scherp zien.

Overigens heeft Hubble tot hij een bril kreeg nog wel nuttige foto’s gemaakt. Bijvoorbeeld van minder zwakke objecten, waarbij de precisie van de telescoop een kleinere rol speelde. Doordat de ‘fout’ precies bekend was konden de wetenschappers daarmee rekeningen houden in hun analyses.

Acht uur ‘wandelen’ in de ruimte
Nicollier was astronaut voor twee missies naar Hubble. Tijdens de eerste reparatiemissie, in 1993, was hij onder andere verantwoordelijk voor het besturen van de robotarm. Hij verbleef de gehele missie in de Spaceshuttle. Tijdens zijn tweede missie moest hij wél naar buiten, om onder andere de hoofdcomputer van Hubble te vervangen. “Knap lastig, om iets te repareren met dikke handschoenen en een vizier voor je gezicht”, zegt Nicollier. “Het was fantastisch om zo lang in de ruimte te zweven, heel anders dan het verblijf in de shuttle. Het uitzicht is adembenemend. Ik ben tijdens de ruimtewandeling vijf keer om de aarde gevlogen! Maar toch voel je de druk om goed te presteren en was ik heel erg gefocust op mijn taak. Het was gewoon werk.”

Het ‘geheim’ van oud worden
En, wat is nu het geheim van zo oud worden, wordt er op tv altijd gevraagd aan hoogbejaarden op hun verjaardag. Voor Hubble is het in ieder geval het grote aantal onderhoudsbeurten. Vijfmaal kwam er een Spaceshuttle op bezoek. De astronauten vervingen tijdens die missies versleten onderdelen of installeerden nieuwe en vaak betere apparatuur.


Nicollier zegt dat Hubble door de grondige service die hij ontving een relatief moderne telescoop is, nog steeds. “Als we er niks aan hadden gedaan dan was het nu een erg ouderwets apparaat geweest.” De vraag is of hij überhaupt nog zou werken…

Hubble presteert momenteel nog prima, en al enkele jaren langer dan de maximaal 20 jaar die in 1990 werd voorzien. NASA hoopt de telescoop, na de laatste servicebeurt in 2009, in ieder geval tot 2020 te kunnen gebruiken, maar als er ondertussen iets kapot gaat dan is het wellicht gedaan. Sinds het pensioen van de Spaceshuttle is er geen mogelijkheid meer om reparatiemissies uit te voeren.

Ruimte versus de grond
Ondertussen gaan de ontwikkelingen op de grond flink door. Telescopen zoals de VLT, ALMA en LOFAR weten steeds betere plaatjes te maken, bovendien in een enorm frequentiebereik. En ook de vervelende invloeden van de atmosfeer gaat men succesvol te lijf met adaptieve optiek. Is het dan eigenlijk nog wel nodig om dure ruimtetelescopen te ontwikkelen?


Model van ruimtetelescoop Webb op ware grote. De lancering staat gepland in 2018.
NASA

Volgens Nicollier wel: “Er zijn een paar soorten straling die door de atmosfeer worden geabsorbeerd, bijvoorbeeld UV-licht en infrarood. Je kunt dan nog zo’n grote telescoop op aarde bouwen, maar ze zijn voor die golflengtes waardeloos.”

Daarom wordt in 2018 ruimtetelescoop James Webb gelanceerd, de opvolger van Hubble. De hoofdspiegel van Webb wordt met een diameter van 6,5 meter bijna drie keer groter de Hubble. Verder zal hij (net als Hubble) gevoelig zijn voor zichtbaar licht en infrarode straling.

De missie van Webb duurt vijf jaar, maar men hoopt dat hij tien jaar meegaat. “Toch kunnen er helemaal niets aan doen als hij stuk gaat,” zegt Nicollier, “dus zo oud als Hubble gaat hij zeker niet worden.”

(Kennislink)

12-03-2015

Ondergrondse oceaan op maan van Jupiter ontde


Waarschijnlijk is er op Ganymedes, de grootste maan VAN Jupiter, meer WATER te vinden dan op aarde. © ap.

Onder het oppervlak van de grootste maan van Jupiter, Ganymedes, bevindt zich een enorme oceaan vol zout water. Waarschijnlijk is er meer water te vinden dan op aarde. Dat heeft de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA bekendgemaakt. Water is belangrijk bij de zoektocht naar mogelijkheden voor buitenaards leven.

Het oppervlak van Ganymedes bestaat uit een dikke laag ijs van ongeveer 150 kilometer. Daaronder zou de oceaan zijn. Die is vermoedelijk tot 100 kilometer diep. Ter vergelijking: het diepste PUNT in een oceaan op aarde is bijna 11 kilometer onder de zeespiegel.

Eigen magnetisch veld
Ganymedes is de grootste maan in ons zonnestelsel en bevindt zich op ongeveer 630 miljoen kilometer van de aarde. Hij is groter dan de planeet Mercurius en bijna 3,5 keer zo GROOT als onze maan. Ganymedes is zo groot, dat hij een eigen magnetisch veld heeft, net als de zon en de planeten. Dat magnetische veld veroorzaakt poollichten, op Ganymedes net zoals op aarde.

Aurora's
De Amerikaans-Europese ruimtetelescoop Hubble - die sinds 1990 in een baan rond de aarde draait - heeft die zogeheten aurora's bestudeerd. "Als je de poollichten op een bepaalde manier bekijkt, LEER je iets over het magnetische veld. Als je het magnetische veld kent, weet je iets over het binnenste van de maan", verklaart de Duitse hoofdonderzoeker Joachim Saur.

Ook op Enceladus
Wetenschappers denken dat er OOK water is op Enceladus, een van de manen van Saturnus. Op Titan, een andere maan van Saturnus, is ook een oceaan. Niet van water, maar van vloeibare ethaan en methaan. Op aarde zijn dat gassen, maar op Titan worden de stoffen vloeibaar door de extreme kou.

(HLN)