Hoef hier niet al teveel aan toe te voegen, liever laat ik het stuk voor zichzelf spreken. Het moge echter duidelijk zijn dat ik de mening van de auteur onderschrijf. Het traditionele rechtse dan wel linkse denken kan geen antwoorden vinden op de problemen waar we mee worden geconfronteerd. Mogelijk is dat ook de reden dat de links/rechts strijd vooral word gevoerd met infantiele onderwerpen zoals de snelheidslimiet en Mauro.quote:'Veldslag tussen links en rechts: de strijdbijl moet begraven worden'
De links-rechts retoriek biedt geen oplossing voor de burger die zijn wereld ten onder ziet gaan aan mondiale fenomenen. Dat stelt filosoof Hans Schnitzler.
In de loopgravenoorlog tussen de linksmens en de rechtsmens, kan alles aanleiding geven tot kortstondige oplevingen van het strijdgewoel. Het KNMI, de euro of de kunst, de rechterlijke macht, het omroepbestel of de hypotheekrenteaftrek: veel maatschappelijke kwesties verzanden vroeg of laat in het moeras van linkse elite versus rechtse onderbuik.
Het moddervechten beperkt zich allerminst tot de politieke arena. Vanuit de schutterputjes van het internet bestoken de linker- en rechterflank elkaar dagelijks met ideologisch geladen blindgangers. Dergelijke digitale schermutselingen worden geflankeerd door wijdverbreide analoge gevechten. De wekelijkse exercities van Thomas von der Dunk en Bert Brussen in de Volkskrant zijn daar een mooi voorbeeld van; deze columns zijn leerzame illustraties van de wijze waarop beide kampen manoeuvreren en de wapens hanteren. Niet alleen het virtuele voetvolk kan daar iets van opsteken, maar ook al diegenen die nu of later het verloop van de slag hopen te duiden.
Valt er, dwars door het wapengekletter heen, iets zinnigs over deze veldslag te zeggen? Misschien wel. Wat opvalt, is dat er aan het front geen noemenswaardige bewegingen te bespeuren zijn. Natuurlijk, de horden ter rechterzijde hebben met wisselend succes gaten geschoten in het wereldbeeld waarachter de meute ter linkerzijde zich verschanst heeft. De stellingen aldaar staan onder druk, maar de posities die de troepen over en weer innemen wijzigen zich niet of nauwelijks; men graaft zich eerder dieper in de eigen gelederen in.
Uitputtingsslag
Im Westen nichts Neues... Zou het kunnen dat deze ideologische stellingenoorlog, deze eeuwige herhaling van zetten, een uitputtingsslag voorstelt die zijn voltooiing nadert? Is de steeds sleetser wordende links-rechts retoriek een teken van haar verschraling? Zoveel is zeker: de retorische hulpeloosheid van het huidige politieke discours gaat gepaard met ondermijningen van buitenaf. De financieel-economische crisis zal het politieke landschap nietsontziend omploegen. Dat in Griekenland en Italië technocraten de dienst uitmaken mag een democratisch tekort heten, het is tevens een teken dat het haperende kapitalistische systeem de grasmaaier grondig over het traditionele partijpolitieke grasveld weet te halen.
Dan bestaat er nog zoiets als de milieuproblematiek. Ook hier manifesteert zich een systeemcrisis die zich niets van oude politieke scheidslijnen aantrekt. Of men zich nu links of rechts van het politieke spectrum waant, de maatregelen die op dit gebied genomen moeten worden, zullen de ideologische verschillen uiteindelijk doen verbleken.
Door de mens in gang gezette processen, of ze nu materieel of fysisch van aard zijn, zoeken overal de grenzen van het mogelijke op en stellen de werkelijkheidszin van politici op de proef. Die werkelijkheid vraagt om oplossingen die niet gestoeld kunnen worden op de klassieke uitgangspunten van de grote emancipatorische bewegingen, zoals het liberalisme en het socialisme. De mondiale vermarkting en vervuiling van onze leefwerelden zorgen voor nieuwe breuklijnen, hoe weerbarstig de oude kloof tussen links en rechts ook mag lijken.
Misleidend
De opkomst en het succes van Henk en Ingrid als politieke metafoor, illustreert goed dat de links-rechts retoriek obsoleet is. Ga maar na: Henk en Ingrid, veelal voormalige PvdA-stemmers, trekken zich niets aan van de traditionele partijpolitieke lijnen. Zij zoeken een veilig heenkomen zowel bij partijen die als uiterst links (SP) of uiterst rechts (PVV) te boek staan, maar die in feite vooral behoudend zijn en hun succes danken aan de suggestie dat mondiale problemen met lokale oplossingen verholpen kunnen worden. De categorisering in termen van links en rechts, is goeddeels misleidend. De hedendaagse maatschappelijke frictie wordt veroorzaakt door twee andersoortige ismen: lokalisme versus globalisme.
Lokale leefwerelden en modale inkomens versus mondiaal niemandsland en onzichtbaar kapitaal. Bestendige woon- en leefomgevingen contra een vloeibare en virtuele werkelijkheid. De primaire zorg van Henk, Ingrid of Joe the plummer is niet ideologie, maar de leefbaarheid van de plek die ze bewonen. Net als het merendeel van de mensheid socialiseren en consumeren zij binnen huiselijke, lokale of regionale kring. Daar worden identiteiten gevormd, gewoonten en gebruiken krijgen hier hun beslag. Het is precies deze alledaagse leefervaring die onder druk staat, zeker voor degenen met een modaal inkomen. Mondiale fenomenen, even vloeibaar als onzichtbaar, zijn een reële bedreiging voor Joe en zijn Nederlandse evenknie Henk.
Uitdaging
Inkomen, pensioen en huis zien zij langzaam wegdrijven op wereldwijde geldstromen. Ze slaan politici gade die zich laten tuchtigen door een even anoniem als internationaal kapitaalwezen, die de schulden vervolgens op hen afwentelen en daarmee bijdragen aan de ontmanteling van hun leefwerelden. Kortom, de veelbezongen global village is voor hen een onwerkbare illusie en valse leugen gebleken. Slechts voor degenen die de wereld als hun werkterrein beschouwen - diplomaten, speculanten en ontwikkelingswerkers - zijn mondiale ontwikkelingen een uitdaging. Voor de overige 99 procent blijft er niets anders over dan zich hartgrondig te verzetten tegen de desintegratie van hun directe leefomgeving.
Het krampachtige gevecht tussen de linksmens en de rechtsmens is een schijn- en achterhoedegevecht. Het getuigt van de eeuwige reflex om in tijden van onzekerheid terug te grijpen op wereldbeelden die houvast bieden. Maar het spanningsveld tussen mondiale vraagstukken en lokale belangen onttrekt zich aan de ideologische tegenstellingen van weleer. Pragmatici die als ware evenwichtkunstenaars het strak gespannen koord op kousenvoeten weten te bewandelen: dat is het politieke profiel van de toekomst. Kortom, het wordt tijd de oude loopgraven te verlaten. Ze belemmeren niet alleen het uitzicht, ze staan bovendien op instorten.
Hans Schnitzler is publicist en filosoof.
Dit is dan wel weer leuk, deze mafklapper erkent tenminste nog de geestelijke beperking van Von der Dunk.quote:De wekelijkse exercities van Thomas von der Dunk en Bert Brussen in de Volkskrant zijn daar een mooi voorbeeld van; deze columns zijn leerzame illustraties van de wijze waarop beide kampen manoeuvreren en de wapens hanteren.
Wat is dit voor een verzuurd baggerforum geworden?quote:Op woensdag 21 december 2011 15:24 schreef Cerbie het volgende:
Het stuk is vooral een exercitie in veel blaten, weinig wol. Niets nieuws en geen echt alternatief dat wordt aangeboden.
Elke poging om te komen tot een meer serieuze discussie wordt neergeslagen met cynische en betweterige one-liners. Hoepel dan lekker op naar NWS, man.He, niet zo ouwe braakbal. Zet eerst maar eens een kwaliteitsmening in je OP voordat we allemaal gaan ja-knikken. Het lijkt NWS wel.quote:
[..]
Wat is dit voor een verzuurd baggerforum geworden?
quote:
[..]
Dit is dan wel weer leuk, deze mafklapper erkent tenminste nog de geestelijke beperking van Von der Dunk.
En het staat hem niet aan.
Hoi, welkom in POL. Wie ben jij?quote:
http://www.vpro.nl/progra(...)2785/items/42654269/quote:
[..]
Hoef hier niet al teveel aan toe te voegen, liever laat ik het stuk voor zichzelf spreken. Het moge echter duidelijk zijn dat ik de mening van de auteur onderschrijf. Het traditionele rechtse dan wel linkse denken kan geen antwoorden vinden op de problemen waar we mee worden geconfronteerd. Mogelijk is dat ook de reden dat de links/rechts strijd vooral word gevoerd met infantiele onderwerpen zoals de snelheidslimiet en Mauro.
In deze uitzending wordt ongeveer eenzelfde boodschap gebracht; in het in de openingspost geplaatste stuk wordt toch vooral een verhaal afgehaspeld dat eigenlijk allang bekend is.
Dus als je doordenkt zou het je moeten dagen dat er een andere factor moet zijn dat ten grondslag ligt aan de problemen waar wij met een link en rechts niet uitkomen. Maarja " complotten en Bilderberg bestaan niet"quote:
[..]
Hoef hier niet al teveel aan toe te voegen, liever laat ik het stuk voor zichzelf spreken. Het moge echter duidelijk zijn dat ik de mening van de auteur onderschrijf. Het traditionele rechtse dan wel linkse denken kan geen antwoorden vinden op de problemen waar we mee worden geconfronteerd. Mogelijk is dat ook de reden dat de links/rechts strijd vooral word gevoerd met infantiele onderwerpen zoals de snelheidslimiet en Mauro.
Ook zit het nou eenmaal in de mens om in zulke lompe binaire opposities te trappen: "wij tegen zij." Dat is makkelijker te begrijpen dan "er zijn meerdere kanten van het verhaal." Wanneer je hebt besloten in een van de kampen te zitten hoef je niet meer na te denken en de andere kant is de vijand. Je ziet dat ook bij naties, voetbalclubs, religie, spelcomputers en Android vs iOS.
Mensen moeten eens leren begrijpen wat voor onzin zulke labels zijn.
Ik geloof zelf niet dat de strijd der ideologieën gestreden is of zal zijn.
De auteur stapt zelf namelijk in dezelfde valkuil als de ideologen.
De auteur gelooft, en dat is een vrij aardige gedachte, dat actuele problemen nopen tot het verlaten van bepaalde ideologische principes. Maar daar zit ook de valkuil: wat nu als blijkt dat er helemaal geen antwoorden zijn op de wereld en haar problemen? Dat elke oplossing ook weer nieuwe problemen oproept?
In de Hegeliaanse filosofie staat de gedachte centraal dat de wereld voortgestuwd wordt door tegenwerkende krachten. Het schema werkt ongeveer als volgt:
these-antithese-synthese=these-antithese-synthese=...
Dit proces eindigt volgens Hegel in een soort totale 'oplossing'. Politiek gezien heeft dat zich nu juist vertaald in wat we nu uiterst links noemen: het Marxisme of communisme.
Wat bleek toen het communisme geïmplementeerd werd? De nieuwe these, het communistische systeem, riep haar eigen ondergang over zich af. Het werd als these opgezogen in het hierbovengenoemde schema. Zo werd de strijd tussen arbeider en kapitalist opgeheven, maar vervangen door de strijd tussen burger en regent. Na de val van de muur brak het neoliberalisme definitief door in het westen, of voorlopig?
De actuele crisis laat zien dat de mondiale markteconomie gevaren en risico's kent. Ik beweer niet dat 'het kapitalisme' alle blaam treft. Maar wel dat alle instrumenten gebaseerd op de angst voor terugkeer van dictaturen (zoals de EU en Euro, de macht van Amerika, de neoliberaliseringen maar ook zoiets als de VN en mensenrechten) uiteindelijk aan eigen tegenstrijdigheden ten onder zullen gaan evenals alle voorgangers ervan. Want het communisme was gewoon een voorganger van het (neo)liberalisme. Nazaat van de industriële revolutie maar gelijktijdig slechts een schakel in de geschiedenis.
Wat heeft dit met de OP te maken? Francis Fukuyama zag als Hegeliaan de triomf van de liberale democratie. Deze werd bij hem gezien als politiek eindstation, de ultieme Hegeliaanse synthese. Daarbij ontging hem volgens mij toch wel dat nu juist het door hem als mislukt beschouwde communisme óók de uitkomst was van deze Hegeliaanse doctrine.
Wat is het belangrijkste van deze doctrine? Niet het schema. De gedachte dat 'elk voordeel z'n nadeel hep' en dat de wereld altijd iets (tegen)strijdigs behoudt, kan ik wel vatten. Nu juist het idee dat er een opheffing zal komen of dat er totaaloplossingen zijn voor het probleem dat onze wereld heet, is raar, onempirisch, continue weerlegd door de harde realiteit.
En zo ziet de auteur wel een nieuwe antithese opdoemen in de neoliberale epoche. De mens versus milieu. Milieu kan betekenen zijn natuur, of zijn omgeving. De neoliberale tijd leek de voltooiing van de roep om verzoening maar is het opkomen van de oudste vorm van strijdigheid, namelijk tussen de natuur en mens, tussen de omgeving en individu.
En dan beweert de auteur doodleuk dat dat tot een uiteindelijke ideolische opheffing kan leiden.
Dat is mijn filosofische bezwaar tov de OP: zelfs al wordt de links-rechts strijdbijl begraven, dan nog..
Er wordt gewoon een ander wapen gekozen. Dan heet het de rationalisten versus de reactionairen; D66 versus PVV; verstand versus gevoel; religie versus wetenschap.
Het einde van links-rechts zou slechts het einde van een oude betekenishorizon zijn, leidend tot opkomst van een nieuwe.
Politiek geëngageerd zijn heeft iets filosofisch: In een strijdigige wereld zoeken naar politieke oplossingen. Dat die gelijk onderdeel worden vaan het strijdveld moet je wel negeren om te kunnen geloven in politieke oplossingen.
Politiek geëngageerd zijn is het ervaren van verdeeldheid mbt hoe de politiek is en hoe zij behoort te zijn. Is het aannemelijk dat deze verdeeldheid ooit ophoudt te bestaan?
Ik denk van niet, en anders houdt politiek zelf op te bestaan.