abonnement Unibet Coolblue Bitvavo
pi_104546664
Nu Wilders alweer een "bommetje" in onze samenleving heeft 'gedropt', en gezien de discussie hiervan op frontpage kwam ik er achter dat relatief weinig mensen kennis hebben over de oorsprong van deze "400 jarige handelsbetrekkingen". Daarom een informatieve onderwerp;

Tulpen en tolerantie: de Nederlandse Republiek en het Ottomaanse Rijk, 1566 - 1612

Mijn schild ende betrouwen zijt Gij,
O God mijn Heer.
Op U zo wil ik bouwen,
Verlaat mij nimmermeer.
Dat ik doch vroom mag blijven,
Uw dienaar t’aller stond.
De tirannie verdrijven
Die mij mijn hart doorwondt.

– Wilhelmus, 6e couplet

De Turk tolereert alle religies.
— Willem van Oranje [10]

godsdienstvrijheid
Alvorens zich van Spanje onafhankelijk te verklaren, gingen de Zeven Provinciën een bondgenootschap aan met het machtige Ottomaanse Rijk, dat de reputatie had bescherming te bieden aan protestantse christenen (zie ook de leuze "Liever Turks dan Paaps" en de bescherming van protestanten in Hongarije). De grootvader van de vrouw van Willem van Oranje, de landgraaf van Hessen, had al eerder een verdrag gesloten met de Ottomaanse sultan, Suleyman I "the Magnificent". Bovendien was een joodse vriend van Willem van Oranje uit Antwerpen, Joseph Nasi, voor de Spaanse Inquisitie uitgeweken naar Istanboel en daar nu adviseur van de sultan. In oktober 1566 (vlak na de Beeldenstorm) stuurde Suleyman I een brief aan de vergadering te Antwerpen, waarin hij de Nederlanden financiële en militaire hulp aanbiedt. De Nederlandse opstandelingen scanderen dat jaar ‘Liever Turks dan Paaps’ in Antwerpen, een uiting van de hoop op godsdienstvrijheid die de sultan verleende aan protestantse christenen [1]. Kort daarna stierf echter Suleyman I, waarop de samenwerking stil kwam te liggen. Wel bleven Nederlandse schepen varen onder Turkse vlag. [5]

zelfvertrouwen
In 1568, het jaar van Oranje’s eerste gevecht met Spanje, stuurde Willem van Oranje een delegatie naar de nieuwe sultan, Selim II, om de samenwerking voort te zetten. De Turken hadden op dat moment echter al hun krachten nodig tegen Ivan de Verschrikkelijke. In de hieropvolgende jaren maakte Willem van Oranje een plan voor buitenlandse hulp, waar zowel Europese landen, de sultan als de piraten van Algiers bij werden betrokken. De sultan en Algiers waren de enigen die zouden helpen. [2]

In 1574 stuurde Oranje weer een delegatie naar Selim II. De sultan antwoordde dit keer met een geheim agent, die de Republiek in contact bracht met de piraten van Algiers en de ‘Morisco’s’, de Spaanse moslims die na de verovering van Spanje een eeuw daarvoor, gedwongen waren het Christendom te belijden. Daarnaast stuurde de sultan een enorme vloot de Middellandse Zee in, die Tunis veroverde en de Spanjaarden bezig hield. Hierdoor verminderde de druk van de Spanjaarden op de Republiek, die nu enige ademruimte kreeg (dit is onder andere het jaar van het Leids Ontzet). Vervolgens werd echter het Ottomaanse Rijk aangevallen door de Perzen. De sultan moest een wapenstilstand tekenen met Spanje. Volgens Geoffrey Parker stopte hiermee ook de militaire steun aan de Republiek.[3]

de Armada
Echter, dr. Jerry Brotton van het Royal Holloway College in Londen meldde in 2004, dat uit recent gevonden correspondentie blijkt dat Elizabeth, koningin van Engeland, via haar ‘chief intelligence’, Sir Francis Walsingham, de nieuwe sultan Murat III steun had gevraagd tegen de Armada, de grote Spaanse vloot die in 1588 de Nederlanden en Engeland moest heroveren. Volgens Brotton zijn er aanwijzingen dat de Armada al in de Middellandse Zee was uiteen gedreven door manoeuvres van de Ottomaanse vloot:

Walsingham’s plan was ultimately successful. Ottoman fleet movements in the eastern Mediterranean fatally split Philip II’s Armada. (…) The Spanish fleet was eventually defeated on July 30 1588 as it awaited the rest of the invasion force off Calais. [4]

Dit zou in lijn zijn met andere contacten die in die jaren werden onderhouden. Professor De Groot uit Leiden vermeldt dat de Franse bekeerling Mahmud Abdullah Frenk in 1581 als speciale gezant van de sultan contacten had onderhouden tussen sultan Murat III, koningin Elizabeth van Engeland en Willem van Oranje.[5] Daarnaast is bekend dat de hertog van Anjou (landsheer der Nederlanden tussen 1581 en 1584) en sultan Murat III tussen 1582 en 1584 een soort multicultureel uitwisselingsproject organiseerden, waarbij een Ottomaanse gemeenschap enige tijd in Antwerpen leefde, en een Nederlandse gemeenschap in Istanboel verbleef.[6]

In 1609 werden de Morisco’s uit Spanje gezet. In het uitdrijvingsedict schrijft Philips III (Philips II was overleden in 1598), dat hij had ontdekt dat de Morisco’s een bondgenootschap hadden gezocht met de sultan in Istanboel èn met ‘onze vijanden onder de pool’ (de Nederlanders en Engelsen). En dat daarnaast de Ottomaanse sultan een vrede had getekend met de Perzen; ‘Zouden deze partijen elkaar vinden, dan zouden wij in een onmogelijke positie komen te verkeren’, schrijft hij zeer bezorgd, waarop hij besluit de Morisco’s uit Spanje te zetten.[7] Dit toont aan dat Philips III dit bondgenootschap wel zeer vreesde. Zelfs na de afkondiging van het twaalfjarig bestand tussen de Nederlanden en Spanje in april 1609, vond er in 1610 nog een onderhandeling plaats tussen Prins Maurits en Al-Hadjari, gezant van Marokko, om met vereende krachten Spanje aan te vallen, samen met sultan Ahmed I.[8] Er waren dus tussen 1581 en 1612 uitgebreide en intieme contacten, wat het Ottomaanse ingrijpen in 1588 aannemelijk zou kunnen maken.

De vraag is echter op basis van welke feiten dr. Brotton aanneemt dat de sultan werkelijk gereageerd heeft op het verzoek van koningin Elisabeth, en de genoemde manoeuvres in de Middellandse Zee heeft uitgevoerd. De consensus onder historici is, dat het Ottomaanse Rijk zich tussen 1574 en 1590 bezig hield met de oorlog tegen de Perzen, en een vredesverdrag had met Spanje. De twee vragen die dus nog moeten worden beantwoord om hier meer zekerheid over te krijgen, zijn: 1) Hield Murat III zich in 1588 aan het vredesverdrag met Spanje, getekend door zijn voorganger in 1574? En 2) Liet de oorlog met de Perzen Murat III wel de ruimte om in 1588 Nederland en Engeland te hulp te schieten? We hopen het nog verder uit te zoeken, uw tips zijn van harte welkom.

tulpen
Hoe dan ook, het liep voor Nederland goed af. De Armada werd verslagen, onder andere door een enorme storm die opstak en de honderden schepen als wrakhout over zee blies (verhoorde Allah het gebed van de verdrukten? Dankbaar zijn mag in elk geval!)

De samenwerking tussen de Ottomaanse sultans en de Republiek waren het begin van lange betrekkingen tussen de Nederlanden en het Ottomaanse Rijk. In 1612 kreeg de Republiek speciale handelsbevoegdheden bij de Ottomaanse Porte, waardoor wij konden profiteren van de rijke economie van het oosten.

In verband met de ontwikkeling van de Nederlandse godsdienstvrijheid valt het uitwisselingsproject op tussen Murat III en de Hertog van Anjou. Naast interesse in handelsbetrekkingen suggereert het ook een gedeeld vertrouwen in tolerantie. In latere schilderijen worden moslims afgebeeld op de Dam, als symbolen van de Nederlandse verdraagzaamheid.[9] We kunnen ons afvragen of de Hertog van Anjou en de Prins van Oranje, zoals veel christenen destijds, geïnspireerd en sterker gemotiveerd waren in hun streven naar godsdienstvrijheid door hun contacten met het Ottomaanse Rijk. De schoonheid van de tulp, het symbool bij uitstek van Turks-Nederlandse contacten tijdens de Gouden Eeuw, krijgt hierdoor speciale glans.

voetnoten

1. … deze uitspraak … [had] betrekking op het feit dat de vrijheid van godsdienst onder het Turkse imperium beter gewaarborgd bleek dan in landen die gebukt gingen onder ‘de pauselijke tirannie’. (Amersfoort & Van Asselt, Liever Turks dan Paaps, Boekencentrum Zoetermeer 1997; p. 14). Voor meer teksten hierover, zie de toelichting op Liever Turks dan Paaps en de Ottomaanse bescherming van protestanten in Hongarije.
2. De Duitse prinsen waren onverschillig en de Hugenoten zijn er nooit in geslaagd een leger te sturen. De Ottomaanse Turken waren vreemd genoeg de enigen die steun hebben verleend aan de Nederlandse zaak. (Parker 1979; 67)
3. Parker 1979; 67-70 en De Groot 1978; 84-85
4. Nieuwsarchieven: The Guardian, Mirabilis.ca
5. De Groot 1978; 85
6. Hamilton 2001; 8
7. Matar 2003; 40
8. Een unieke ontmoeting tussen twee zeer ridderlijke heren, prachtig beschreven door Al-Hadjari zelf in zijn reisverslag. (Matar 2003; 38-41)
9. Kaplan 2006
10. A.A. van Schelven, Willem van Oranje, Haarlem 1933; p. 231.

literatuurverwijzingen



Geoffrey Parker, Spain and the Netherlands 1559-1659. Fontana/Collins, Glasgow 1979

A.H. de Groot, The Ottoman Empire and the Dutch Republic; a History of the Earliest Diplomatic Relations. Nederlands Historisch-Archeologisch Instituut, Leiden/Istanboel 1978

Alastair Hamilton, Arabische cultuur en Ottomaanse pracht in Antwerpens Gouden Eeuw. Museum Plantin-Moretus, Antwerpen 2001 (alleen te bestellen bij het museum)

Nabil Matar (ed. and tr.) In the Lands of the Christians: Arabic Travel Writing in the Seventeenth Century. Routledge, New York / London 2003

Benjamin Kaplan, Muslims in the Dutch Golden Age: Representations and realities of religious toleration, gratis te bestellen brochure, Universiteit van Amsterdam 2006

Lucas Catherine, Rijstpap, Tulpen en Jihad, Epo Berchem 2004 (bestellen via uitgever)

HM Koningin Beatrix, over het Nederlands-Ottomaanse bondgenootschap en relaties met de Nederlandse godsdienstvrijheid, toespraak ter gelegenheid van het staatsbezoek van de President van de Republiek Turkije, 3 april 2001.

Bron: http://spiritualchange.bl(...)ch-ottoman-alliance/
Söylesem, tesiri yok; sussam gönül razı değil
pi_104567724
Tolerantie is een relatief begrip om er nog maar eens een understatement uit te gooien haha.
Maar goed maar goed.
Haha
  woensdag 30 november 2011 @ 00:31:31 #3
351225 cohorne
cocaine en aapjes
pi_104994297
welke tolerantie? Die is er heel de 80 jarige oorlog en zelfs tot 1795 nooit geweest. men ging van het niet tolereren van protestanten door de katholieken naar het niet tolereren van katholieken door protestanten.
cohorne heeft geen premium account
pi_105007793
Wie mag de schrijver van het artikel dan wel niet zijn?
Suikoden heerst
pi_105011844
Het Ottomaaanse rijk en de Republiek hadden een gezamelijke vijand, namelijk Spanje, dat je dan gaat samenwerken ligt voor de hand, godsdienstvrijheid heeft daar niets mee van doen.

Dat de Ottomanen na 1612 graag samenwerkten met de Republiek is ook logisch, de Republiek was het wereldcentrum van de macht, kunst etc, wie werkt er niet graag mee met het machtigste land ter wereld?

Als laatste heeft Geert Wilders, als Limburger, natuurlijk weinig van doen met Willem van Oranje, die man kwam in Limburg even katholieken afslachtten, en daarnaast heeft dat gebied nooit echt bij de Republiek gehoord.
pi_105012144
quote:
0s.gif Op woensdag 30 november 2011 16:52 schreef Clan het volgende:

Dat de Ottomanen na 1612 graag samenwerkten met de Republiek is ook logisch, de Republiek was het wereldcentrum van de macht, kunst etc, wie werkt er niet graag mee met het machtigste land ter wereld?

Toentertijd was de Republiek echt niet machtiger dan het Ottomaanse rijk en had laatste op economisch gebied meer te bieden aan de Republiek dan andersom.
pi_105013080
Gezien de nieuwe handelsroutes had de Republiek, voor de toekomst, meer te bieden dan de Ottomanen, de Ottomanen waren net over hun hoogtepunt heen, De handelsroutes over land naar Azië gingen verloren, Nederland begon een Zeemacht te worden en een belangrijke bondgenoot van de Ottomanen tegen o.a de Spanjaarden ( dertigjarige oorlog ) http://nl.wikipedia.org/wiki/Dertigjarige_Oorlog
pi_105043031
quote:
0s.gif Op woensdag 30 november 2011 00:31 schreef cohorne het volgende:
welke tolerantie? Die is er heel de 80 jarige oorlog en zelfs tot 1795 nooit geweest. men ging van het niet tolereren van protestanten door de katholieken naar het niet tolereren van katholieken door protestanten.
Er zijn natuurlijk wel een paar verschillen.
De katholieken zetten de ketterse protestanten op de brandstapel of hingen ze aan de galg.
De protestanten tolereerden de overgebleven katholieken in hun schuilkerken.
De grote Vondel werd aan het eind van zijn leven, uit protest tegen scherpslijpende dominees, zelfs katholiek. Er werd hem niets in de weg gelegd,
pi_105118216
quote:
0s.gif Op woensdag 30 november 2011 17:28 schreef Clan het volgende:
Gezien de nieuwe handelsroutes had de Republiek, voor de toekomst, meer te bieden dan de Ottomanen, de Ottomanen waren net over hun hoogtepunt heen, De handelsroutes over land naar Azië gingen verloren, Nederland begon een Zeemacht te worden en een belangrijke bondgenoot van de Ottomanen tegen o.a de Spanjaarden ( dertigjarige oorlog ) http://nl.wikipedia.org/wiki/Dertigjarige_Oorlog
Het verkrijgen van controle over de nieuwe handelsroutes en dat de Ottomanen over hun hoogtepunt heen waren / terugvielen was een hele lange proces waarbij het laatste ongeveer 2 eeuwen heeft geduurd, dit terwijl Nederland al heel snel werd ingehaald door Engeland als macht op de golven, derhalve sluit alsnog niet aan dat Nederland toentertijd machtigste land ter wereld was, zeker niet gezien er nog altijd extreem veel handel werd gedreven met het Midden Oosten en het Ottomaanse rijk het daar nog altijd voor het zeggen had, naast grote delen van Afrika, Azië en Oost Europa.
pi_105176823
Wat ik altijd bijzonder heb gevonden is dat het word "tulp" afkomstig van is van het Turkse tülban (al komt dat dan weer eigenlijk uit het Perzisch).

Is het niet zo dat eerder de Oostenrijkers/Habsburgers de gemeenschappelijke vijand van de Republiek en het Ottomaanse Rijk waren?
pi_110563638
Mag - na het bezoek van de Turkse president aan Nederland- wel een keer terug naar boven gebracht worden.

Deze auteur schrijft dat het Osmaanse rijk als eerste de Nederlandse Republiek erkende : de facto in 1566(?), de jure in 1610, lang voor zelfs "bondgenoten" zoals de Engelse vorst die dat pas wilden doen na 1648. Blijkbaar is er zelfs door andere mogendheden geklaagd bij de Osmaanse leider dat een opstandig gebied erkend werd:
http://www.armandsag.nl/a(...)ing%20Nederland.html
pi_110582111
Ik was nog niet bekend met deze relaties tussen Nederland en Turkije, wel wist ik van de goede relaties met Japan. Helaas is daar helemaal niets meer van over.

Het Ottomaanse rijk was inderdaad erg machtig, alleen kwam hun macht door veroveringen die spijtig zijn, zoals hun verovering van Byzantium. Jammer dat die cultuur verloren is gegaan. Het laatste overblijfsel van het Romeinse rijk.
Durf kritiek te geven en te discusseren, maar doe het altijd met respect.
  zaterdag 21 april 2012 @ 02:45:29 #13
137134 Iblardi
Non semper idem
pi_110584768
quote:
0s.gif Op vrijdag 20 april 2012 17:53 schreef zuiderbuur het volgende:
Mag - na het bezoek van de Turkse president aan Nederland- wel een keer terug naar boven gebracht worden.

Deze auteur schrijft dat het Osmaanse rijk als eerste de Nederlandse Republiek erkende : de facto in 1566(?), de jure in 1610, lang voor zelfs "bondgenoten" zoals de Engelse vorst die dat pas wilden doen na 1648. Blijkbaar is er zelfs door andere mogendheden geklaagd bij de Osmaanse leider dat een opstandig gebied erkend werd:
http://www.armandsag.nl/a(...)ing%20Nederland.html
Zou kunnen, maar ik weet niet hoe betrouwbaar die site is. De steun van de zijde van de Osmanen aan de opstandelingen wordt in elk geval wel wat overdreven voorgesteld:
quote:
Volgens hoogleraar Geoffrey Parker van de Amerikaanse Ohio Staatsuniversiteit gaven “van alle Europese landen waar Willem van Oranje hulp aan vroeg, alleen de Turkse Osmanen actieve steun”.[1] Na Willem van Oranje, die de leider van de Nederlandse Opstand was van 1566 tot aan zijn dood in 1584, waren het nog steeds alleen de Turken van het Osmaanse Rijk die hun actieve steun verleenden aan de Nederlandse zaak. De climax kwam in 1599 toen de Osmaanse Turken de Nederlanders militair te hulp kwamen in de strijd om Zeeland. Ruim 1500 Osmaanse strijders hielpen de Nederlanders om de Spanjaarden terug te dringen uit Zeeland en omgeving. Erkentelijk om de Turkse hulp en bewust van het feit dat het juist de Turkse inmenging was die de Slag om Zeeland (1599-1604) in het voordeel van de Nederlanders besliste, noemde de zoon van Willem van Oranje, Prins Maurits van Nassau, het gebied ‘Turkeye’. Dit gebied bestaat nog steeds en ligt in de Gemeente Sluis van de provincie Zeeland.
1. Dezelfde Parker maakt ook duidelijk dat de gestes richting de Nederlanden vooral gezien moeten worden in het licht van de coalitie tegen de Habsburgers tussen Frankrijk en het Osmaanse Rijk die al veel langer bestond. Helaas bleef het in dit geval voornamelijk bij diplomatieke uitwisselingen en papieren beloften over en weer. Kort na Suleimans dood in 1566 bleek de Turkse belangstelling alweer bekoeld, en bij het uitbreken van de opstand in 1568 werd, ondanks verzoeken daartoe, aan de Nederlanders geen actieve steun verleend. De val van Tunis aan de Osmanen in 1574 leidde Filips' aandacht wel even af van de opstand, maar al vrij snel daarna volgde er een staakt-het-vuren tussen Spanje en het Osmaanse Rijk, dat in in 1580 tot een definitieve vrede leidde, en "even the frenzied pleas of England, France and the Dutch in the Armada year, 1588, failed to persuade the Turks to attack Philip II again", aldus Parker op p. 70. (Engeland en Frankrijk - ik dacht dat de Nederlanders geen bondgenoten hadden?)

2. Dat er 1500 Turken in Zeeland met Maurits zouden hebben meegevochten is vermoedelijk een verdraaiing van een bericht over Osmaanse galeislaven in dienst van de Spanjaarden(!) die Maurits na zijn inname van Sluis zou hebben bevrijd.
pi_110586532
Het lijkt me inderdaad vrij sterk dat er ottomaanse soldaten in Nederland geweest waren om te helpen, dat zou dan toch wel beter bekend moeten zijn. Ottomaanse troepen zagen er nu eenmaal compleet anders uit in die tijd en gebruikten ook compleet andere tactieken.

Zeker als het 1500 man was zouden ze een te groot aandeel in de overwinning hebben gehad om over het hoofd te zien.

Het is wel bekend dat Nederland veel huurlingen heeft gebruikt.. Vooral Schotten, Zwitsers, Engelsen en Duitsers van verschillende duitse staten.
Durf kritiek te geven en te discusseren, maar doe het altijd met respect.
  zaterdag 21 april 2012 @ 11:07:14 #15
137134 Iblardi
Non semper idem
pi_110587844
quote:
0s.gif Op zaterdag 21 april 2012 09:48 schreef Rhalius het volgende:
Zeker als het 1500 man was zouden ze een te groot aandeel in de overwinning hebben gehad om over het hoofd te zien.
Het zou al een wapenfeit op zich zijn geweest om er te komen: met 1500 man over land dwars door de Habsburgse gebieden, of via het westelijke Middellandse-Zeegebied, dat ook door Spanje werd beheerst.
abonnement Unibet Coolblue Bitvavo
Forum Opties
Forumhop:
Hop naar:
(afkorting, bv 'KLB')