Rotjes.

Meer mensen die ze haat ?

Hij is weer hard, de woensdag gepresenteerde vuurwerkcampagne 1995. Waarschijnlijk wisten de bedenkers van gekkigheid niet meer hoe ze hem nòg afschrikwekkender dan voorgaande jaren moesten maken en hebben ze daarom opnieuw een paar foto's van weggerukte vingers en gehalveerde handen gemaakt....

De campagne werkt, dat is zeker. Het aantal ongelukken tijdens de afgelopen jaarwisseling is spectaculair gedaald vergeleken met het jaar daarvoor (maar dat was, voor ongevallen, ook een topjaar). Hameren op de gevaren blijft noodzakelijk, vindt de Stichting Ideële Reclame (SIRE), die de campagne organiseert in samenwerking met de Stichting Consument en Veiligheid (SCV). Wat blijkt: niet alleen jongeren tussen tien en negentien gaan roekeloos om met vuurwerk. Juist in de leeftijdscategorie 40 tot 49 stijgt het aantal vuurwerkslachtoffers schrikbarend.

Het rotje staat nog altijd bovenaan in de Top-3 van ongeluk-veroorzakers, gevolgd door de vuurpijl en de illegale strijker. Brandwonden winnen met gemak in de rangorde 'dat krijg je ervan'. Op de tweede plaats eindigen de kneuzing, de fractuur en letsel aan bloedvaten. Ergens achteraan komen de scheur-, schaaf- en snijwond en, tot slot, de open wond. Amputatie blijkt hoogst zelden voor te komen. Als het raak is, zijn hand en vingers favoriet. Ook ogen doen het goed bij de getroffen lichaamsdelen, en de categorie 'hoofd overig', zo vermelden de statistieken.

Ook al lijkt de campagne sterk op die van voorgaande jaren, het accent is dit keer verschoven, zegt SIRE. Ze hebben namelijk ontdekt dat in de helft van het aantal vuurwerkongevallen het slachtoffer zelf niks deed. Die stond erbij en keek ernaar, totdat de lege fles met vuurpijl omwaaide, de pijl onder de rok van de toevallige passante verdween en haar been wegschroeide (echt gebeurd). Totdat een rotje in de capuchon van het buurjongetje van vijf terecht kwam waardoor zijn hele gezicht en zijn handen verbrandden (ook echt gebeurd). Daarom besteedt de campagne behalve aan preventie, extra aandacht aan de verantwoordelijkheid van de afstekers voor de omstanders.

Hoofddoelgroep van de campagne: jongens van tien tot vijftien. Die zijn het gevaarlijkst als het om vuurwerk afsteken gaat. 'Ze kennen de risico's van vuurwerk wel', zeggen de organisatoren van de campagne, 'maar ze handelen er niet naar.' Zij zijn ook degenen die die het meest experimenteren. Speciaal voor hen legt Joop van Zijl het op luide toon nog eens uit op de radio, in een uitzending van het Nieuws voor doven- en slechthorenden. Onder hen bevinden zich degenen bij wie willens en wetens maar niet doordringt hoe je veilig omgaat met vuurwerk. Je schijnt het bijvoorbeeld niet in je broekzak te moeten bewaren.

In opdracht van SIRE heeft Mokum Records een cd uitgebracht met Ziekehouse. Stampende house-muziek met titels in Haags dialect als Kijk nâh, da leg muh klâh ('Is-ie van mij, of is-ie van jou?) en de Semtex Mix, een acht op de schaal van Richter ('Daar is Mururoa niks bij, je weet wel die Fransen die bezig zijn dolfijnen op te blazen'). Samples van strijkers, vuurpijlen en de sirene van een ambulance zijn - net als de posters, spotjes en ansichtkaarten - geheel en al belangeloos vervaardigd door bedrijven die begaan zijn met het lot van vuurwerkslachtoffers.

In de bioscoop en op de televisie zijn spotjes te zien van een schimmenspel. Kijk, wat leuk: je kunt ook een rund uitbeelden met de schaduw van je hand en vingers op een wit doek. Jammer van die ene arm, daar zit geen hand meer aan. Ook in de krant Oud & Nieuws, bestemd voor scholen, wordt aandacht besteed aan de gevaren van vuurwerk. ('De lol van vuurwerk is de harde knal'). Daarin wordt bovendien uitgelegd dat vuurwerk soms helemaal niet leuk is. Het brengt mensen in gevaar, het veroorzaakt luchtvervuiling en overlast voor mensen met astma en huisdieren raken er soms van in paniek. 'Eigenlijk is het raar dat niet wordt gezocht naar manieren om hetzelfde plezier te beleven, maar met minder nadelen.'

Daar hebben de makers van de vuurwerkkrant iets op gevonden. Uitgelegd wordt hoe je zelf van hout een klepperaar kunt maken. 'Als je een mooie klepperaar heb gemaakt, ga er dan eens met nieuwjaarsnacht de straat mee op. Je zult versteld staan van het effect