KSW Kerstverhalen Schrijfwedstrijd
Doe hier mee met de Kerstverhalen Schrijfwedstrijd, georganiseerd door FOK!. De wedstrijd loopt dit jaar van 7 t/m 17 december. vanaf de 17e bekijkt de jury de ingestuurde verhalen.
Juryrapport FOK!-kerstverhalenwedstrijd 2009
De jury van de kerstverhalenwedstrijd heeft 43 inzendingen ontvangen. Daar zaten absoluut goede verhalen tussen. Al met al heeft de jury de inzendingen met plezier gelezen. Het is de jury opgevallen, dat het onderwerp ‘de teloorgang van kerst’ regelmatig tot uiting werd gebracht in een sterfgeval. De jury raakte wat dat betreft verzeild in een waar slachtveld. Maar er waren ook inzendingen die wat creatiever naar de teloorgang van kerst keken.
De inzendingen zijn beoordeeld op drie aspecten:
1: Creativiteit, plot, bij de opdracht gebleven
2: Opbouw en stijl van het verhaal
3: Spelling, zinsbouw
In totaal kon de jury per inzending 170 punten geven, waarbij de eerste twee aspecten wat zwaarder wogen dan het derde. De tien inzendingen met de hoogste scores behaalden tussen 123 en 138,5 punten. Deze inzendingen vormen de shortlist, waarop de FOK!-users hun stem mogen uitbrengen.
Om de stemming door de FOK!-users niet te beïnvloeden, noemt de jury de tien genomineerde inzendingen in volgorde van binnenkomst, en niet gesorteerd op het aantal behaalde punten. Het aantal gegeven punten wordt daarom ook niet bekend gemaakt. Wel staat bij de nominaties een kort commentaar van de jury.
Lolly
Niet helemaal bij de opdracht gebleven, maar het verhaal bezorgde de jury wel een glimlach op het gezicht en dat is ook belangrijk. Het biedt een welkome afwisseling tussen alle verhalen die krampachtig het thema samenvoegden met verlies/dood. Mystiek die wel bij kerst hoort, eigenlijk. De jury vindt het ook erg mooi als het allemaal niet voorgekauwd wordt. Show, don't tell en deze schrijver heeft het helemaal door.
Laatste Kerst
Prettig verhaal om te lezen, mooi opgebouwd. Die ultragedetailleerde beschrijvingen van alles wat de hoofdpersoon ziet en doet maken het heel intiem. Wel jammer dat de titel het einde verklapt.
Samen maar alleen
Een goed opgeschreven triest verhaal. Zeer goed gevonden, niet direct alles verspild in de eerste alinea’s. Verrassend!
Gods agenda bevat geen Kerst
De dood komt hier wel heel erg in naar voren. Het verhaal heeft een goede opbouw, al pakt het wat formele woordgebruik soms aardig uit ('gestagneerd samenspel tussen zuurstof en luchtwegen'), maar soms ook niet ('... dat kerst nooit meer familiair gevierd zou worden'). Duidelijk en het juiste gevoel oproepend. En gehouden aan het thema.
Het belangrijkste van Kerstmis
Prachtig verhaaltje. Totaal andere invalshoek dan elk ander verhaal tot nu toe. Leuk en origineel, met veel oog voor detail (de dieren zeggen niet iets, nee, ze brommen, dreunen, krassen) en een heerlijk gruwelijk einde.
Kerstspelletjes
Een snelle wip, zo leest het verhaal eigenlijk ook wel. Maar wel een bijzondere manier om de teloorgang van kerst neer te zetten! Mooi somber, en goed geschreven.
Het was 3 augustus 2009 toen mijn dementerende oma had besloten dat het kerst was.
Het verhaal is enorm goed bedacht, en ook zeer herkenbaar. Een mooi tragikomisch miniatuurtje met sterke details. De zinsbouw kan de jury niet helemaal overtuigen en ook de titel is eigenlijk veel te lang. Toch beslist voldoende kwaliteit voor een nominatie.
Kerst-gemis
De jury kan zich voorstellen dat er families zijn waar het er daadwerkelijk zo aan toegaat. De schrijver heeft veel details mooi neergezet. Heimwee naar grootouders wordt door dit soort dingen enkel versterkt. Leuk gedaan!
De schim van mijn kerstverleden
Een goed verhaal, er zit een lijn in en het leukste is de terugblik naar het verleden. Het verhaal hield de jury stevig in zijn greep, en de ontknoping is absoluut verrassend. Het vervloeien van heden en verleden is in een prachtig plot verwerkt.
De Ster
Mooie opbouw in het verhaal, dat balanceert op de grens tussen cliché en ontroering. Ook de term ‘lief’ is op dit verhaal beslist van toepassing.
De jury wenst u allen veel wijsheid bij het uitbrengen van uw stem op een van deze prachtige verhalen.
20 december 2009,
De jury:
Knorretje
Lois
Frollo
Prupke
Steven184
(leden)
DriekOplopers
(voorzitter)
Het stemtopic vind je hier: Kerstverhalenwedstrijd 2009 - stemtopic
De genomineerde verhalen vind je hieronder.
[ Bericht 47% gewijzigd door DaMart op 20-12-2009 23:11:08 ]
De jury van de kerstverhalenwedstrijd heeft 43 inzendingen ontvangen. Daar zaten absoluut goede verhalen tussen. Al met al heeft de jury de inzendingen met plezier gelezen. Het is de jury opgevallen, dat het onderwerp ‘de teloorgang van kerst’ regelmatig tot uiting werd gebracht in een sterfgeval. De jury raakte wat dat betreft verzeild in een waar slachtveld. Maar er waren ook inzendingen die wat creatiever naar de teloorgang van kerst keken.
De inzendingen zijn beoordeeld op drie aspecten:
1: Creativiteit, plot, bij de opdracht gebleven
2: Opbouw en stijl van het verhaal
3: Spelling, zinsbouw
In totaal kon de jury per inzending 170 punten geven, waarbij de eerste twee aspecten wat zwaarder wogen dan het derde. De tien inzendingen met de hoogste scores behaalden tussen 123 en 138,5 punten. Deze inzendingen vormen de shortlist, waarop de FOK!-users hun stem mogen uitbrengen.
Om de stemming door de FOK!-users niet te beïnvloeden, noemt de jury de tien genomineerde inzendingen in volgorde van binnenkomst, en niet gesorteerd op het aantal behaalde punten. Het aantal gegeven punten wordt daarom ook niet bekend gemaakt. Wel staat bij de nominaties een kort commentaar van de jury.
Lolly
Niet helemaal bij de opdracht gebleven, maar het verhaal bezorgde de jury wel een glimlach op het gezicht en dat is ook belangrijk. Het biedt een welkome afwisseling tussen alle verhalen die krampachtig het thema samenvoegden met verlies/dood. Mystiek die wel bij kerst hoort, eigenlijk. De jury vindt het ook erg mooi als het allemaal niet voorgekauwd wordt. Show, don't tell en deze schrijver heeft het helemaal door.
Laatste Kerst
Prettig verhaal om te lezen, mooi opgebouwd. Die ultragedetailleerde beschrijvingen van alles wat de hoofdpersoon ziet en doet maken het heel intiem. Wel jammer dat de titel het einde verklapt.
Samen maar alleen
Een goed opgeschreven triest verhaal. Zeer goed gevonden, niet direct alles verspild in de eerste alinea’s. Verrassend!
Gods agenda bevat geen Kerst
De dood komt hier wel heel erg in naar voren. Het verhaal heeft een goede opbouw, al pakt het wat formele woordgebruik soms aardig uit ('gestagneerd samenspel tussen zuurstof en luchtwegen'), maar soms ook niet ('... dat kerst nooit meer familiair gevierd zou worden'). Duidelijk en het juiste gevoel oproepend. En gehouden aan het thema.
Het belangrijkste van Kerstmis
Prachtig verhaaltje. Totaal andere invalshoek dan elk ander verhaal tot nu toe. Leuk en origineel, met veel oog voor detail (de dieren zeggen niet iets, nee, ze brommen, dreunen, krassen) en een heerlijk gruwelijk einde.
Kerstspelletjes
Een snelle wip, zo leest het verhaal eigenlijk ook wel. Maar wel een bijzondere manier om de teloorgang van kerst neer te zetten! Mooi somber, en goed geschreven.
Het was 3 augustus 2009 toen mijn dementerende oma had besloten dat het kerst was.
Het verhaal is enorm goed bedacht, en ook zeer herkenbaar. Een mooi tragikomisch miniatuurtje met sterke details. De zinsbouw kan de jury niet helemaal overtuigen en ook de titel is eigenlijk veel te lang. Toch beslist voldoende kwaliteit voor een nominatie.
Kerst-gemis
De jury kan zich voorstellen dat er families zijn waar het er daadwerkelijk zo aan toegaat. De schrijver heeft veel details mooi neergezet. Heimwee naar grootouders wordt door dit soort dingen enkel versterkt. Leuk gedaan!
De schim van mijn kerstverleden
Een goed verhaal, er zit een lijn in en het leukste is de terugblik naar het verleden. Het verhaal hield de jury stevig in zijn greep, en de ontknoping is absoluut verrassend. Het vervloeien van heden en verleden is in een prachtig plot verwerkt.
De Ster
Mooie opbouw in het verhaal, dat balanceert op de grens tussen cliché en ontroering. Ook de term ‘lief’ is op dit verhaal beslist van toepassing.
De jury wenst u allen veel wijsheid bij het uitbrengen van uw stem op een van deze prachtige verhalen.
20 december 2009,
De jury:
Knorretje
Lois
Frollo
Prupke
Steven184
(leden)
DriekOplopers
(voorzitter)
Het stemtopic vind je hier: Kerstverhalenwedstrijd 2009 - stemtopic
De genomineerde verhalen vind je hieronder.
[ Bericht 47% gewijzigd door DaMart op 20-12-2009 23:11:08 ]
Lolly
‘Vooruit, Robbe, eet je bord leeg. Dan kunnen we vertrekken. Jij ook, Lolly.’
Met een zucht draag ik de potten naar de keuken. Exact één jaar geleden pakte mijn man zijn koffers. Kerstavond wou hij bij zijn nieuwe vriendin vieren. Tot zover “Kerst de mooiste tijd van het jaar”. Robbe was vijf.
Sindsdien is Lolly bij ons. Hij is het imaginaire vriendje van mijn zoon. Een sneeuwpop!
We zijn nu twee psychologen verder maar Lolly is er nog steeds.
‘Meespelen, mevrouw.’ Verder geraken we niet.
Ondertussen beleven we de gekste avonturen. Zo was er die keer op het strand. Robbe lag vijf minuten dubbel van het lachen. ‘Lolly in een zwembroek, mam.’
Of die keer dat we met onze sneeuwman naar de dokter moesten. Hij had buikpijn, te veel ijslolly’s gegeten.
Laatst nog was hij zijn neus verloren bij het voetballen. Drie winkels zijn we afgereden, op zoek naar de juiste wortel.
Aan de kerk verwelkomen honderden lichtjes ons. Met Robbe aan mijn hand spurt ik naar binnen. Het zit er al goed vol. Rechts is nog een mooi plekje vrij.
‘Nee, mam, hierheen. Lolly heeft een plaats voor ons gevonden.’
Ik volg en zak neer op de stoel. Achter een pilaar. Geweldig, Lolly!
‘Veel beeld zullen we vandaag niet hebben’, klinkt het in mijn linker oor.
De man steekt zijn hand uit.
‘Raf. En dit is mijn dochtertje, Lise.’
Als we buitenkomen, ligt het kerkplein verscholen onder een dikke, witte laag. Aan een kleurig standje delen ze warme chocolademelk uit.
‘Ik zal aanschuiven.’ Raf raakt zacht mijn arm aan. ‘Pas jij op de kids?’
Ik knik. De kinderen stuiteren door de sneeuw. Mijn ogen zoeken Raf in de menigte. Hij geeft me een warme knipoog.
‘Mam’, een koud handje glijdt in de mijne, ‘zwaai je even naar Lolly?’
‘Heh…’
‘Zwaaien, mam. Hij gaat nu andere mama’s helpen. Hij gaat weg. Daar, bij het bosje.’
Zo onopvallend mogelijk wuif ik wat met mijn hand. Dan slaak ik een zachte kreet. Bij het bosje vormt zich een spoor. Ze bewegen weg van ons …
kleine, ronde voetafdrukken.
‘Vooruit, Robbe, eet je bord leeg. Dan kunnen we vertrekken. Jij ook, Lolly.’
Met een zucht draag ik de potten naar de keuken. Exact één jaar geleden pakte mijn man zijn koffers. Kerstavond wou hij bij zijn nieuwe vriendin vieren. Tot zover “Kerst de mooiste tijd van het jaar”. Robbe was vijf.
Sindsdien is Lolly bij ons. Hij is het imaginaire vriendje van mijn zoon. Een sneeuwpop!
We zijn nu twee psychologen verder maar Lolly is er nog steeds.
‘Meespelen, mevrouw.’ Verder geraken we niet.
Ondertussen beleven we de gekste avonturen. Zo was er die keer op het strand. Robbe lag vijf minuten dubbel van het lachen. ‘Lolly in een zwembroek, mam.’
Of die keer dat we met onze sneeuwman naar de dokter moesten. Hij had buikpijn, te veel ijslolly’s gegeten.
Laatst nog was hij zijn neus verloren bij het voetballen. Drie winkels zijn we afgereden, op zoek naar de juiste wortel.
Aan de kerk verwelkomen honderden lichtjes ons. Met Robbe aan mijn hand spurt ik naar binnen. Het zit er al goed vol. Rechts is nog een mooi plekje vrij.
‘Nee, mam, hierheen. Lolly heeft een plaats voor ons gevonden.’
Ik volg en zak neer op de stoel. Achter een pilaar. Geweldig, Lolly!
‘Veel beeld zullen we vandaag niet hebben’, klinkt het in mijn linker oor.
De man steekt zijn hand uit.
‘Raf. En dit is mijn dochtertje, Lise.’
Als we buitenkomen, ligt het kerkplein verscholen onder een dikke, witte laag. Aan een kleurig standje delen ze warme chocolademelk uit.
‘Ik zal aanschuiven.’ Raf raakt zacht mijn arm aan. ‘Pas jij op de kids?’
Ik knik. De kinderen stuiteren door de sneeuw. Mijn ogen zoeken Raf in de menigte. Hij geeft me een warme knipoog.
‘Mam’, een koud handje glijdt in de mijne, ‘zwaai je even naar Lolly?’
‘Heh…’
‘Zwaaien, mam. Hij gaat nu andere mama’s helpen. Hij gaat weg. Daar, bij het bosje.’
Zo onopvallend mogelijk wuif ik wat met mijn hand. Dan slaak ik een zachte kreet. Bij het bosje vormt zich een spoor. Ze bewegen weg van ons …
kleine, ronde voetafdrukken.
Laatste Kerst
Bettie Goudsmid maakte zich klaar voor kerstavond. Ze keek uit naar deze dag. Al wekenlang. Ze hield van de tijd rond kerst.
Ze vulde een pannetje met water en zette dat op het fornuis. De lucifer brak terwijl ze hem over het pakje streek. De helft had ze nog in haar hand en de andere lag op de grond. Voorzichtig boog ze voorover en pakte de andere helft van de grond. De tweede lucifer vatte wel vlam en ze zette het fornuis aan.
Ook pakte ze de kerstkransjes uit de kast. In de winkel had ze zich vergaapt aan al het kerstwaar. De kransjes had ze niet kunnen weerstaan. Ze waren van chocolade. Donkerbruin, tegen het zwarte aan, met een groen randje. Op het kransje zaten spikkeltjes met in het midden een grote rood balletje. In het kransje stonden lijntjes. Ze waren precies aangebracht zoals de nerven in herfstbladeren staan. Mooi was dat.
Wanneer het bijna Kerstmis was zocht ze in de winkel altijd iets lekkers uit. Dan legde ze die op de avond voor kerst op een mooi schaaltje en zette dat in de kamer. Goed in het zicht, zodat ze er vaak naar kon kijken. Op kerstavond en de twee avonden daarna nam ze er eentje van. Ook nu legde ze drie kransjes in het oude porseleinen schaaltje. De nerven van de chocoladekransjes pasten goed bij het karakteristieke craquelé dat zich in het bakje had gevormd. Ze gebruikte het oude servies bij speciale momenten. Zoals nu.
Met de thee en het schaaltje met liep mevrouw Goudsmid naar de stoel in de woonkamer. Ze zette de spullen op het tafeltje daarnaast en deed de radio aan. Aandachtig luisterde ze naar de verschillende zenders terwijl ze de afstelknop langzaam draaide. Ze vond de zender die zij en haar man altijd luisterden met kerst. Ze nam plaats in haar stoel en sloot haar ogen.
Ze dacht aan vroeger. Zij en haar broertje zaten rond de kerstboom en neurieden zachtjes mee met de radio. Sommige liedjes kenden ze niet, maar toch probeerden ze mee te zingen. Vader en moeder zaten op de bank.
Zo zaten ze de hele avond. En aan het begin dacht Bettie dat hij nooit zou eindigen, maar toch kwam dat moment dat ze naar bed moesten. Bettie mocht een uurtje later dan normaal en ze gingen allemaal tegelijkertijd. Dat vond ze het gezelligst. Terugdenkend aan kerstavond viel ze dan tevreden in slaap.
Toen ze trouwde en het huis verliet hebben zij en haar man altijd hetzelfde gedaan. Ze sleten de kerstavond met het luisteren naar de kerstmuziek op de radio en ze vertelden elkaar verhalen. Soms zongen ze samen mee met liedjes die ze kenden. Bettie schoot altijd in de lach als haar man adem te kort kwam bij lange uithalen. Bij het zien van zijn moeilijke gezicht besefte ze weer hoeveel ze van hem hield. Kort na Kerstmis vorig jaar ging het mis en zou ze het kerstfeest voortaan zonder hem moeten vieren.
Betties ogen bleven dicht. En met nog een half kerstkransje in haar hand en koude thee op het tafeltje naast haar vond haar buurman haar twee weken later. Hij wilde haar een gelukkig Nieuwjaar wensen. De radio stond nog aan. Hij kende het nummer. Hij zong zachtjes mee.
Bettie Goudsmid maakte zich klaar voor kerstavond. Ze keek uit naar deze dag. Al wekenlang. Ze hield van de tijd rond kerst.
Ze vulde een pannetje met water en zette dat op het fornuis. De lucifer brak terwijl ze hem over het pakje streek. De helft had ze nog in haar hand en de andere lag op de grond. Voorzichtig boog ze voorover en pakte de andere helft van de grond. De tweede lucifer vatte wel vlam en ze zette het fornuis aan.
Ook pakte ze de kerstkransjes uit de kast. In de winkel had ze zich vergaapt aan al het kerstwaar. De kransjes had ze niet kunnen weerstaan. Ze waren van chocolade. Donkerbruin, tegen het zwarte aan, met een groen randje. Op het kransje zaten spikkeltjes met in het midden een grote rood balletje. In het kransje stonden lijntjes. Ze waren precies aangebracht zoals de nerven in herfstbladeren staan. Mooi was dat.
Wanneer het bijna Kerstmis was zocht ze in de winkel altijd iets lekkers uit. Dan legde ze die op de avond voor kerst op een mooi schaaltje en zette dat in de kamer. Goed in het zicht, zodat ze er vaak naar kon kijken. Op kerstavond en de twee avonden daarna nam ze er eentje van. Ook nu legde ze drie kransjes in het oude porseleinen schaaltje. De nerven van de chocoladekransjes pasten goed bij het karakteristieke craquelé dat zich in het bakje had gevormd. Ze gebruikte het oude servies bij speciale momenten. Zoals nu.
Met de thee en het schaaltje met liep mevrouw Goudsmid naar de stoel in de woonkamer. Ze zette de spullen op het tafeltje daarnaast en deed de radio aan. Aandachtig luisterde ze naar de verschillende zenders terwijl ze de afstelknop langzaam draaide. Ze vond de zender die zij en haar man altijd luisterden met kerst. Ze nam plaats in haar stoel en sloot haar ogen.
Ze dacht aan vroeger. Zij en haar broertje zaten rond de kerstboom en neurieden zachtjes mee met de radio. Sommige liedjes kenden ze niet, maar toch probeerden ze mee te zingen. Vader en moeder zaten op de bank.
Zo zaten ze de hele avond. En aan het begin dacht Bettie dat hij nooit zou eindigen, maar toch kwam dat moment dat ze naar bed moesten. Bettie mocht een uurtje later dan normaal en ze gingen allemaal tegelijkertijd. Dat vond ze het gezelligst. Terugdenkend aan kerstavond viel ze dan tevreden in slaap.
Toen ze trouwde en het huis verliet hebben zij en haar man altijd hetzelfde gedaan. Ze sleten de kerstavond met het luisteren naar de kerstmuziek op de radio en ze vertelden elkaar verhalen. Soms zongen ze samen mee met liedjes die ze kenden. Bettie schoot altijd in de lach als haar man adem te kort kwam bij lange uithalen. Bij het zien van zijn moeilijke gezicht besefte ze weer hoeveel ze van hem hield. Kort na Kerstmis vorig jaar ging het mis en zou ze het kerstfeest voortaan zonder hem moeten vieren.
Betties ogen bleven dicht. En met nog een half kerstkransje in haar hand en koude thee op het tafeltje naast haar vond haar buurman haar twee weken later. Hij wilde haar een gelukkig Nieuwjaar wensen. De radio stond nog aan. Hij kende het nummer. Hij zong zachtjes mee.
Samen maar alleen
Als Thea zich als laatste op de afgesproken plaats meldt, brengt ze trots maar moeizaam een ‘Hallo allemaal’ uit. Donny, de jongste van haar drie kleinkinderen, zwaait naar haar. Onder de aanwezigen ziet ze ook haar zoon Jacob en zijn vrouw.
Marlies, wier jurk veel weg heeft van een badjas, gaapt.
“Sorry mam. Maar het werd laat, gisterenavond.”
Thea wil moederlijk commentaar geven, maar voor ze iets kan zeggen, zijn Donny en zijn neef Merlijn verwikkeld in een discussie over hun kerstcadeaus. Lucy probeert ook iets te zeggen, maar ze komt er niet tussen bij Donny en haar broer.
Bart gaat naast Marlies zitten en groet Thea.
“Alles goed, ma?”
Weer worden Thea’s woorden ingehaald door de discussie van haar kleinkinderen. Lucy heeft eindelijk de aandacht van de jongens weten te krijgen, en Thea begrijpt dat zij een fiets heeft gekregen.
“Mam, wat ben je stil,” brengt Marlies uit.
Thea kijkt naar beneden. Hoe kunnen ze toch zo snel praten? En waarom kan zij dat niet?
“Mam moet nog een beetje wennen aan de ontwikkelingen, volgens mij,” antwoordt Jacob.
Thea kijkt naar haar familieleden. Lachen ze haar nu uit?
“Wil iemand een kerstkransje?,” weet Thea uiteindelijk in de groep te gooien.
Terwijl Merlijn haar een glimlach toewerpt, voegt ze toe dat ze de koekjes zelf heeft gebakken.
“Lekker oma,” Merlijn lacht opnieuw.
“Kan iemand me helpen met ronddelen? Moet ik ze in dat vakje aan de zijkant stoppen?”
Ze drukt al op de knop om de DVD-rom van de laptop te openen. De anderen lijken steeds harder te lachen.
Thea dept met haar zakdoek onder haar bril. Met een klap slaat ze de laptop dicht.
Ze staat op en pakt een kerstkransje van de schaal. Kauwend op het koekje grijpt ze de telefoon en draait het nummer van Marlies.
“Marlies,” klinkt een stem gapend aan de andere kant van de lijn.
“Ik vind dit maar niets…”
“Mam? Waarom was je ineens weg? We zouden Kerst toch samen vieren?”
“Samen ja! Vroeger had dat nog betekenis. Ik heb toch niet voor niets kerstkransjes staan bakken? En wat moet ik met het kerstdiner?”
“Maar mam…”
“Het zou net zo worden als altijd, dus ik heb me voorbereid als altijd.”
“Maar mam, je weet toch dat het moeilijk is voor ons om naar je toe te komen? Bart en ik… we komen om in het werk. En via de webcam zijn we toch ook bij elkaar?”
De hoorn in de hand van Thea trilt. Ze heeft haar bril op het telefoonkastje gelegd.
“Ik vind het maar niks zo. Vroeger, toen waren we nog echt samen. Toen betekende Kerst nog iets. Ik wil mijn kleinkinderen niet alleen zien. Ik wil ze kunnen knuffelen, stiekem een extra toetje geven. Hun cadeaus! Hoe kunnen ze die nu openen?”
“Kun je ze maandag niet naar het postkantoor brengen?”
Thea legt de hoorn op de haak. Met haar kanten zakdoek in de hand gaat ze op de bank zitten. Ze pakt de fotolijst van de bijzettafel en veegt met haar vrije hand over het portret van haar man. Was hij nog maar hier. Beelden van vroeger trekken aan haar netvlies voorbij. Was het nog maar die tijd, toen Kerstmis nog Kerstmis was.
Als Thea zich als laatste op de afgesproken plaats meldt, brengt ze trots maar moeizaam een ‘Hallo allemaal’ uit. Donny, de jongste van haar drie kleinkinderen, zwaait naar haar. Onder de aanwezigen ziet ze ook haar zoon Jacob en zijn vrouw.
Marlies, wier jurk veel weg heeft van een badjas, gaapt.
“Sorry mam. Maar het werd laat, gisterenavond.”
Thea wil moederlijk commentaar geven, maar voor ze iets kan zeggen, zijn Donny en zijn neef Merlijn verwikkeld in een discussie over hun kerstcadeaus. Lucy probeert ook iets te zeggen, maar ze komt er niet tussen bij Donny en haar broer.
Bart gaat naast Marlies zitten en groet Thea.
“Alles goed, ma?”
Weer worden Thea’s woorden ingehaald door de discussie van haar kleinkinderen. Lucy heeft eindelijk de aandacht van de jongens weten te krijgen, en Thea begrijpt dat zij een fiets heeft gekregen.
“Mam, wat ben je stil,” brengt Marlies uit.
Thea kijkt naar beneden. Hoe kunnen ze toch zo snel praten? En waarom kan zij dat niet?
“Mam moet nog een beetje wennen aan de ontwikkelingen, volgens mij,” antwoordt Jacob.
Thea kijkt naar haar familieleden. Lachen ze haar nu uit?
“Wil iemand een kerstkransje?,” weet Thea uiteindelijk in de groep te gooien.
Terwijl Merlijn haar een glimlach toewerpt, voegt ze toe dat ze de koekjes zelf heeft gebakken.
“Lekker oma,” Merlijn lacht opnieuw.
“Kan iemand me helpen met ronddelen? Moet ik ze in dat vakje aan de zijkant stoppen?”
Ze drukt al op de knop om de DVD-rom van de laptop te openen. De anderen lijken steeds harder te lachen.
Thea dept met haar zakdoek onder haar bril. Met een klap slaat ze de laptop dicht.
Ze staat op en pakt een kerstkransje van de schaal. Kauwend op het koekje grijpt ze de telefoon en draait het nummer van Marlies.
“Marlies,” klinkt een stem gapend aan de andere kant van de lijn.
“Ik vind dit maar niets…”
“Mam? Waarom was je ineens weg? We zouden Kerst toch samen vieren?”
“Samen ja! Vroeger had dat nog betekenis. Ik heb toch niet voor niets kerstkransjes staan bakken? En wat moet ik met het kerstdiner?”
“Maar mam…”
“Het zou net zo worden als altijd, dus ik heb me voorbereid als altijd.”
“Maar mam, je weet toch dat het moeilijk is voor ons om naar je toe te komen? Bart en ik… we komen om in het werk. En via de webcam zijn we toch ook bij elkaar?”
De hoorn in de hand van Thea trilt. Ze heeft haar bril op het telefoonkastje gelegd.
“Ik vind het maar niks zo. Vroeger, toen waren we nog echt samen. Toen betekende Kerst nog iets. Ik wil mijn kleinkinderen niet alleen zien. Ik wil ze kunnen knuffelen, stiekem een extra toetje geven. Hun cadeaus! Hoe kunnen ze die nu openen?”
“Kun je ze maandag niet naar het postkantoor brengen?”
Thea legt de hoorn op de haak. Met haar kanten zakdoek in de hand gaat ze op de bank zitten. Ze pakt de fotolijst van de bijzettafel en veegt met haar vrije hand over het portret van haar man. Was hij nog maar hier. Beelden van vroeger trekken aan haar netvlies voorbij. Was het nog maar die tijd, toen Kerstmis nog Kerstmis was.
Gods agenda bevat geen Kerst
Ik staar naar het wakkerende vlammetje in de vensterbank en verzink in gemijmer.
Ooit waren alle dagen zorgeloos en zonnig, de toekomst niet te onderscheiden van het verleden. In de kleine kinderwereld is er geen plaats voor de dood.
Op mijn negende trok de eerste regenbui over. Magere Hein sleurde met zijn grijpgrage klauwen mijn lieve oma uit haar onafscheidelijke stoel. Rechtstreeks de kist in. Ik weet het nog als de dag van gisteren, het was 19 september. Vanaf die dag werd de herfst elk jaar ingeleid met treurnis en tranen.
Twee jaar later was het opnieuw raak. Opa vond op 5 mei zijn Waterloo, na een gestagneerd samenspel tussen zuurstof en luchtwegen. Sindsdien is bevrijdingsdag gevangen in een zweem van weemoed en zwaarmoedigheid. Toen wist ik nog niet dat kerst nooit meer familiair gevierd zou worden.
Langzaam maar zeker ging het leven echter weer door. De realiteit sijpelde door in mijn puberwereld; opa’s en oma’s zijn nou eenmaal oud. Gecombineerd met het besef dat alleen sprookjesfiguren, sciencefictionpersonages en de kerstman het eeuwige leven hebben, berustte ik in het lot van mijn onfortuinlijke grootouders. Het hoort erbij. Gelukkig zou het nu voorlopig rustig blijven. Dacht ik.
Nauwelijks een maand na mijn achttiende verjaardag werd ik echter geconfronteerd met de keerzijde van volwassenheid. Kinderlijk gestoei behoorde definitief tot het verleden. Eén van mijn beste vrienden werd op 20 december dood aangetroffen na een avondje stappen. In elkaar geslagen en verdronken in een ijskoud kanaal. Christus’ geboorte werd naar de achtergrond gedrongen door de rouwverwerking die het abrupte verlies met zich meebracht. Maar nog steeds was Pierlala niet klaar met mijn omgeving. Drie jaar later kwam hij terug in januari, samen met een agressieve bacterie. In drie dagen tijd werd een einde gemaakt aan het leven van een andere kameraad. Helemaal opgevreten.
Nu ook leeftijdsgenoten niet werden gespaard, was angst voor de dood verworden tot doodsangst. Kerstmis gold gelukkig altijd nog als lichtpuntje in de nare ‘dodenmaanden’. Want hoewel het contact met de familie was verwaterd, werd Kerstmis binnen ons gezin in ere gehouden. Voor even de zinnen verzetten met copieuze maaltijden, gezelschapsspellen en cadeautjes.
Tot magere Hein vorig jaar opnieuw verwoestend toesloeg. De beul had het ditmaal voorzien op mijn moeder. Een slechtere keuze kon hij onmogelijk maken. Die prachtige vrouw; opgewekt, sympathiek, vriendelijk, genereus en vooral ontzettend lief. Ze was al een tijdje ernstig ziek, dus geheel onverwacht kwam het niet. Maar de klap werd er niet minder door. Op 25 december blies ze haar laatste adem uit. Thuis, in het bijzijn van dierbaren. Tussen de kerstboom, slingers, kerstkransen en vilten sneeuwpoppen. Zo wilde ze het. Kerst moest Kerst blijven, zei ze.
Maar Kerst is Kerst niet meer. Bij lange na niet. Het ene kaarsje brandt voor mijn moeder. Verdere poespas is uit den boze. Een feestdag zal het nooit meer zijn. Om te ontsnappen aan de alomtegenwoordige herinneringen, besluit ik de straat op te gaan.
Dwalend langs de kerstbomen op het plein, de verlichting aan de daken en kunstsneeuw op de etalageruiten, word ik overmand door verdriet. ‘Het is feest!’, schalt een matig geklede kerstman. ‘Hohoho.’ Een klein meisje geeft hem een hand. Vrolijk, zorgeloos en zonnig. ‘Nog wel’, mompel ik in het voorbijgaan. Ze kijkt me niet-begrijpend aan. Hoe lang zou zij nog ongewis blijven van Gods huishoudboekje?
Ik staar naar het wakkerende vlammetje in de vensterbank en verzink in gemijmer.
Ooit waren alle dagen zorgeloos en zonnig, de toekomst niet te onderscheiden van het verleden. In de kleine kinderwereld is er geen plaats voor de dood.
Op mijn negende trok de eerste regenbui over. Magere Hein sleurde met zijn grijpgrage klauwen mijn lieve oma uit haar onafscheidelijke stoel. Rechtstreeks de kist in. Ik weet het nog als de dag van gisteren, het was 19 september. Vanaf die dag werd de herfst elk jaar ingeleid met treurnis en tranen.
Twee jaar later was het opnieuw raak. Opa vond op 5 mei zijn Waterloo, na een gestagneerd samenspel tussen zuurstof en luchtwegen. Sindsdien is bevrijdingsdag gevangen in een zweem van weemoed en zwaarmoedigheid. Toen wist ik nog niet dat kerst nooit meer familiair gevierd zou worden.
Langzaam maar zeker ging het leven echter weer door. De realiteit sijpelde door in mijn puberwereld; opa’s en oma’s zijn nou eenmaal oud. Gecombineerd met het besef dat alleen sprookjesfiguren, sciencefictionpersonages en de kerstman het eeuwige leven hebben, berustte ik in het lot van mijn onfortuinlijke grootouders. Het hoort erbij. Gelukkig zou het nu voorlopig rustig blijven. Dacht ik.
Nauwelijks een maand na mijn achttiende verjaardag werd ik echter geconfronteerd met de keerzijde van volwassenheid. Kinderlijk gestoei behoorde definitief tot het verleden. Eén van mijn beste vrienden werd op 20 december dood aangetroffen na een avondje stappen. In elkaar geslagen en verdronken in een ijskoud kanaal. Christus’ geboorte werd naar de achtergrond gedrongen door de rouwverwerking die het abrupte verlies met zich meebracht. Maar nog steeds was Pierlala niet klaar met mijn omgeving. Drie jaar later kwam hij terug in januari, samen met een agressieve bacterie. In drie dagen tijd werd een einde gemaakt aan het leven van een andere kameraad. Helemaal opgevreten.
Nu ook leeftijdsgenoten niet werden gespaard, was angst voor de dood verworden tot doodsangst. Kerstmis gold gelukkig altijd nog als lichtpuntje in de nare ‘dodenmaanden’. Want hoewel het contact met de familie was verwaterd, werd Kerstmis binnen ons gezin in ere gehouden. Voor even de zinnen verzetten met copieuze maaltijden, gezelschapsspellen en cadeautjes.
Tot magere Hein vorig jaar opnieuw verwoestend toesloeg. De beul had het ditmaal voorzien op mijn moeder. Een slechtere keuze kon hij onmogelijk maken. Die prachtige vrouw; opgewekt, sympathiek, vriendelijk, genereus en vooral ontzettend lief. Ze was al een tijdje ernstig ziek, dus geheel onverwacht kwam het niet. Maar de klap werd er niet minder door. Op 25 december blies ze haar laatste adem uit. Thuis, in het bijzijn van dierbaren. Tussen de kerstboom, slingers, kerstkransen en vilten sneeuwpoppen. Zo wilde ze het. Kerst moest Kerst blijven, zei ze.
Maar Kerst is Kerst niet meer. Bij lange na niet. Het ene kaarsje brandt voor mijn moeder. Verdere poespas is uit den boze. Een feestdag zal het nooit meer zijn. Om te ontsnappen aan de alomtegenwoordige herinneringen, besluit ik de straat op te gaan.
Dwalend langs de kerstbomen op het plein, de verlichting aan de daken en kunstsneeuw op de etalageruiten, word ik overmand door verdriet. ‘Het is feest!’, schalt een matig geklede kerstman. ‘Hohoho.’ Een klein meisje geeft hem een hand. Vrolijk, zorgeloos en zonnig. ‘Nog wel’, mompel ik in het voorbijgaan. Ze kijkt me niet-begrijpend aan. Hoe lang zou zij nog ongewis blijven van Gods huishoudboekje?
Het belangrijkste van Kerstmis
Onder de grote eik in het dierenbos was het een drukte van jewelste. De dieren hielden een vergadering. Met zijn allen bogen ze zich over een moeilijke vraag: wat is het belangrijkste van Kerstmis?
Vos begon: ‘Een heerlijk ganzengebraad; wat is Kerstmis nu zonder een lekkers mals gebraden gansje?’ Het water liep hem al in de mond.
IJsbeer dacht er het zijne van. ‘Sneeuw moet er zijn, veel sneeuw; een witte kerst, dat is het helemaal.’
Ree mijmerde: ’Een mooie dennenboom is belangrijk; zonder een dennenboom kun je geen kerstfeest vieren.’
‘Maar dan wel met veel kaarsjes’, huilde Uil… ‘Het moet schemerig en gezellig zijn. De kerststemming is het belangrijkst.’
‘En een nieuw verenkleed; als ik geen nieuw verenkleed krijg, dan hoeft Kerstmis voor mij niet’, riep Pauw trots.
‘En vooral veel versiering,’ gilde Ekster. ‘Een ring, een armband, een ketting, een diamant; dat is pas Kerstmis!’
‘En de kerstbroden en de honingcake’, bromde Beer. ‘Dat is toch de hoofdzaak en al die andere heerlijkheden… Als dat er allemaal niet is, hoeft Kerstmis niet voor mij’.
Das echter zuchtte: ’Doe als ik: ga lekker maffen… dat is het enigste juiste wat je te doen hebt; kerstmis is voor mij uitgebreid slapen.’
‘En zuipen,’ dreunde Os... ‘Zuipen als een grote. Je vol laten lopen en dan slapen, slapen…’
‘Mag ik ook iets zeggen?’ klonk een piepstemmetje.
‘Wat moet jij nou, kleine grijze Muis?’ sneerde Vos.
‘Nou… ik heb nooit ander eten met Kerst. En meestal sneeuwt het niet. En een dennenboom past niet in ons holletje,’ zei Muis zacht. ‘Kaarsjes branden we niet want we zijn bang voor het vuur en we hebben geen mooie veren aan ons lijf. De enige ring die ik heb is mijn trouwring en die bewaar ik veilig in de kast. Ons holletje is ook niet versierd en we slapen ook niet de hele Kerst door.’
De dieren waren stil.
‘Maar wat doe je dan, Muis? Vier je geen Kerstmis?’ wilde Ree weten.
‘Jawel hoor,’ antwoordde Muis. ‘Onze Kerst is altijd juist heel bijzonder. Dan komen mijn papa en mijn mama, mijn broertjes en mijn zusjes, mijn neefjes en mijn nichtjes, mijn opa en mijn oma en al mijn vriendjes en vriendinnetjes bij elkaar. Dan praten we en zingen. We lachen en we dansen en we doen spelletjes. Dat is onze Kerstmis. Gewoon… samen zijn.’
‘Dat is mooi,’ fluisterde Uil. ‘Heel mooi, Muis.’
‘Vertel eens, Muis…’ vroeg Vos, ‘Wat voor spelletjes doe je zoal?’
Muis glimlachte. ‘Zakdoekje leggen… en Alsofje.’
‘Alsofje?’ vroeg Vos, ‘Wat is dat voor een spelletje?’
‘Dan doe je iets na en dan moeten de anderen raden wat’, zei Muis.
‘Kun je ook een gansje nadoen?’ vroeg Vos nieuwsgierig.
‘Ja hoor, kijk maar’, riep Muis blij ging op zijn achterpoten staan, stak zijn kleine muizenbillen naar achter, maakte vleugeltjes van zijn voorpootjes en ging kwakend voor Vos staan.
Vos z’n ogen gingen glinsteren. Er verscheen een druppeltje kwijl in zijn mondhoek.
HAP!
Met één beweging was Muis in zijn bek verdwenen. Achteloos trok Vos het staartje tussen zijn scherpe tanden door en wierp het de bosjes in.
‘Zo… waar waren we gebleven?’ keek hij de kring rond.
‘Ik moet er even vandoor!’ kraste Ekster en vloog weg naar het muizenhol.
Onder de grote eik in het dierenbos was het een drukte van jewelste. De dieren hielden een vergadering. Met zijn allen bogen ze zich over een moeilijke vraag: wat is het belangrijkste van Kerstmis?
Vos begon: ‘Een heerlijk ganzengebraad; wat is Kerstmis nu zonder een lekkers mals gebraden gansje?’ Het water liep hem al in de mond.
IJsbeer dacht er het zijne van. ‘Sneeuw moet er zijn, veel sneeuw; een witte kerst, dat is het helemaal.’
Ree mijmerde: ’Een mooie dennenboom is belangrijk; zonder een dennenboom kun je geen kerstfeest vieren.’
‘Maar dan wel met veel kaarsjes’, huilde Uil… ‘Het moet schemerig en gezellig zijn. De kerststemming is het belangrijkst.’
‘En een nieuw verenkleed; als ik geen nieuw verenkleed krijg, dan hoeft Kerstmis voor mij niet’, riep Pauw trots.
‘En vooral veel versiering,’ gilde Ekster. ‘Een ring, een armband, een ketting, een diamant; dat is pas Kerstmis!’
‘En de kerstbroden en de honingcake’, bromde Beer. ‘Dat is toch de hoofdzaak en al die andere heerlijkheden… Als dat er allemaal niet is, hoeft Kerstmis niet voor mij’.
Das echter zuchtte: ’Doe als ik: ga lekker maffen… dat is het enigste juiste wat je te doen hebt; kerstmis is voor mij uitgebreid slapen.’
‘En zuipen,’ dreunde Os... ‘Zuipen als een grote. Je vol laten lopen en dan slapen, slapen…’
‘Mag ik ook iets zeggen?’ klonk een piepstemmetje.
‘Wat moet jij nou, kleine grijze Muis?’ sneerde Vos.
‘Nou… ik heb nooit ander eten met Kerst. En meestal sneeuwt het niet. En een dennenboom past niet in ons holletje,’ zei Muis zacht. ‘Kaarsjes branden we niet want we zijn bang voor het vuur en we hebben geen mooie veren aan ons lijf. De enige ring die ik heb is mijn trouwring en die bewaar ik veilig in de kast. Ons holletje is ook niet versierd en we slapen ook niet de hele Kerst door.’
De dieren waren stil.
‘Maar wat doe je dan, Muis? Vier je geen Kerstmis?’ wilde Ree weten.
‘Jawel hoor,’ antwoordde Muis. ‘Onze Kerst is altijd juist heel bijzonder. Dan komen mijn papa en mijn mama, mijn broertjes en mijn zusjes, mijn neefjes en mijn nichtjes, mijn opa en mijn oma en al mijn vriendjes en vriendinnetjes bij elkaar. Dan praten we en zingen. We lachen en we dansen en we doen spelletjes. Dat is onze Kerstmis. Gewoon… samen zijn.’
‘Dat is mooi,’ fluisterde Uil. ‘Heel mooi, Muis.’
‘Vertel eens, Muis…’ vroeg Vos, ‘Wat voor spelletjes doe je zoal?’
Muis glimlachte. ‘Zakdoekje leggen… en Alsofje.’
‘Alsofje?’ vroeg Vos, ‘Wat is dat voor een spelletje?’
‘Dan doe je iets na en dan moeten de anderen raden wat’, zei Muis.
‘Kun je ook een gansje nadoen?’ vroeg Vos nieuwsgierig.
‘Ja hoor, kijk maar’, riep Muis blij ging op zijn achterpoten staan, stak zijn kleine muizenbillen naar achter, maakte vleugeltjes van zijn voorpootjes en ging kwakend voor Vos staan.
Vos z’n ogen gingen glinsteren. Er verscheen een druppeltje kwijl in zijn mondhoek.
HAP!
Met één beweging was Muis in zijn bek verdwenen. Achteloos trok Vos het staartje tussen zijn scherpe tanden door en wierp het de bosjes in.
‘Zo… waar waren we gebleven?’ keek hij de kring rond.
‘Ik moet er even vandoor!’ kraste Ekster en vloog weg naar het muizenhol.
Kerstspelletjes
“Hoe vind je mijn kerstlingerie?” vroeg het hoertje nieuwsgierig. “Je wilt toch wel even kijken naar mijn kerstballen?” blies ze met veel valse lucht in mijn oor. Ik antwoordde met een nauwelijks te verstaan geluid, dat ze kennelijk als ja interpreteerde. Ze begon zich uit te kleden en ik keek. Er stond een kerstboompje naast de wastafel en achter het stapeltje condooms op het nachtkastje stond een kerststalletje. Ze had haar best gedaan.
Het was dat het meisje zo had aangedrongen, anders had ik het net zo lief bij een drankje gehouden. Terwijl ze wat friemelde en met haar slanke, ronde billen draaide, kneep ik lusteloos in haar borsten. “Doe maar,” moedigde ze aan. “Dat is lekker.” Ik draaide weg en nam een slok van de lauwe cola, waar alle prik al uit verdwenen was.
“Weet je,” begon ik, “vroeger was kerst nog een familiefeest. Maar nu? Ik krijg een digitale kerstkaart van mijn dochter, mijn kleinkind krabbelt kerstwensen op Hyves aan haar klasgenootjes en mijn schoonzoon koopt zo’n belachelijk zingend rendier en denkt dat hij dan kerst viert. Gisteren at ik mee. Best lekker hoor, maar het is niet meer wat het was.”
Het hoertje knikte begrijpend en probeerde de kerstsfeer er desondanks in te houden. “Zal ik een piek maken?” Ik haalde mijn schouders op. Ze deed maar. Zeventig euro voor een half uur. Afwezig onderging ik haar handelingen, die weinig resultaat hadden.
“We hadden kalkoen,” vervolgde ik. “Maar voor we gingen eten moest mijn dochter een foto maken en die twitterde ze dan eerst rond. De muziek kwam vanuit de computer. Moderne kerstliedjes. Mijn kleindochter vertelde dat de juf over de kerst had verteld op school. Dat Jozef en Maria naar Bethlehem gingen en nergens konden slapen, behalve in een stal. Daar is het kindje Jezus toen geboren en het duurde heel lang voor iedereen dat wist.” Ik grinnikte even. “Ze wist wel hoe dat kwam. Ze konden toen geen SMS sturen of mailen en ze hadden ook geen Hyves.”
Het hoertje zat inmiddels rechtop. Ze luisterde naar mijn verhaal en liet de piek inmiddels met rust. “Was wel makkelijk geweest hoor, ook voor de drie wijzen. Dan hadden ze via internet een cadeautje thuis kunnen laten bezorgen en niet die hele reis hoeven maken. Ze hadden Jozef op MSN kunnen feliciteren.”
Ik gaf het hoertje een tik op haar billen. “Oe, stouterd,” riep ze, terwijl ze steels naar de klok keek. Ik twijfelde of ik het meisje zou vragen naar haar kerstverleden. Zou zij nog wel gezellig, net als vroeger, met haar familie bij elkaar zijn gekomen? Wijntje erbij, goed eten, praten, desnoods een spelletje. Domino, Monopoly, ganzenbord. Qua leeftijd had ze net de laatste generatie kunnen zijn die de oude kerstfeesten nog kende. Maar misschien sprak ze haar familie niet meer, omdat ze nu met kerst aan de piek van vreemde mannen lag te rommelen met haar rood met groene lingeriesetje. Op haar string stond een rendier, meende ik gezien te hebben. Kon ook een engeltje zijn geweest.
Ik stond op en gaf haar een zoen. “Het was gezellig om even te praten,” zei ik haar. Ze knikte liefjes. Mijn tijd zat erop. Achter de condooms zag ik de ezel staan. Het hoertje checkte haar mobieltje. Ik had zin in rummikub.
“Hoe vind je mijn kerstlingerie?” vroeg het hoertje nieuwsgierig. “Je wilt toch wel even kijken naar mijn kerstballen?” blies ze met veel valse lucht in mijn oor. Ik antwoordde met een nauwelijks te verstaan geluid, dat ze kennelijk als ja interpreteerde. Ze begon zich uit te kleden en ik keek. Er stond een kerstboompje naast de wastafel en achter het stapeltje condooms op het nachtkastje stond een kerststalletje. Ze had haar best gedaan.
Het was dat het meisje zo had aangedrongen, anders had ik het net zo lief bij een drankje gehouden. Terwijl ze wat friemelde en met haar slanke, ronde billen draaide, kneep ik lusteloos in haar borsten. “Doe maar,” moedigde ze aan. “Dat is lekker.” Ik draaide weg en nam een slok van de lauwe cola, waar alle prik al uit verdwenen was.
“Weet je,” begon ik, “vroeger was kerst nog een familiefeest. Maar nu? Ik krijg een digitale kerstkaart van mijn dochter, mijn kleinkind krabbelt kerstwensen op Hyves aan haar klasgenootjes en mijn schoonzoon koopt zo’n belachelijk zingend rendier en denkt dat hij dan kerst viert. Gisteren at ik mee. Best lekker hoor, maar het is niet meer wat het was.”
Het hoertje knikte begrijpend en probeerde de kerstsfeer er desondanks in te houden. “Zal ik een piek maken?” Ik haalde mijn schouders op. Ze deed maar. Zeventig euro voor een half uur. Afwezig onderging ik haar handelingen, die weinig resultaat hadden.
“We hadden kalkoen,” vervolgde ik. “Maar voor we gingen eten moest mijn dochter een foto maken en die twitterde ze dan eerst rond. De muziek kwam vanuit de computer. Moderne kerstliedjes. Mijn kleindochter vertelde dat de juf over de kerst had verteld op school. Dat Jozef en Maria naar Bethlehem gingen en nergens konden slapen, behalve in een stal. Daar is het kindje Jezus toen geboren en het duurde heel lang voor iedereen dat wist.” Ik grinnikte even. “Ze wist wel hoe dat kwam. Ze konden toen geen SMS sturen of mailen en ze hadden ook geen Hyves.”
Het hoertje zat inmiddels rechtop. Ze luisterde naar mijn verhaal en liet de piek inmiddels met rust. “Was wel makkelijk geweest hoor, ook voor de drie wijzen. Dan hadden ze via internet een cadeautje thuis kunnen laten bezorgen en niet die hele reis hoeven maken. Ze hadden Jozef op MSN kunnen feliciteren.”
Ik gaf het hoertje een tik op haar billen. “Oe, stouterd,” riep ze, terwijl ze steels naar de klok keek. Ik twijfelde of ik het meisje zou vragen naar haar kerstverleden. Zou zij nog wel gezellig, net als vroeger, met haar familie bij elkaar zijn gekomen? Wijntje erbij, goed eten, praten, desnoods een spelletje. Domino, Monopoly, ganzenbord. Qua leeftijd had ze net de laatste generatie kunnen zijn die de oude kerstfeesten nog kende. Maar misschien sprak ze haar familie niet meer, omdat ze nu met kerst aan de piek van vreemde mannen lag te rommelen met haar rood met groene lingeriesetje. Op haar string stond een rendier, meende ik gezien te hebben. Kon ook een engeltje zijn geweest.
Ik stond op en gaf haar een zoen. “Het was gezellig om even te praten,” zei ik haar. Ze knikte liefjes. Mijn tijd zat erop. Achter de condooms zag ik de ezel staan. Het hoertje checkte haar mobieltje. Ik had zin in rummikub.
Het was 3 augustus 2009 toen mijn dementerende oma had besloten dat het kerst was.
Je staat op een dergelijk moment voor een tweesprong. Ga je mee met haar besneeuwde hersenspinselen of zet je haar met beide benen terug op de warme zomeraarde. Een overpeinzing waard, doch: tien minuten later zat ik aan de warme chocolademelk met slagroom. “Verrukkelijk kerstkransje, he?” zei ze gniffelend, al wijzend naar haar rol biscuitjes. Na de koffie werd oma onrustig. “Godsgruwelijke godverdomme,” zei ze. Nijdig stampte ze op de grond. Ik had haar nooit horen vloeken, maar sinds haar dementie vloekte ze als een ADO Den Haag-supporter. Een tiental kastjes haalde ze volledig overhoop, alvorens ze vond wat ze zocht. Engelenhaar. Vastberaden strompelde ze naar de vensterbank, haar trillende handen woest in het zakje graaiend. De botanische Kalanchoë kreeg een extreme make-over, en waande zich die dag heel even kerstboom. “En nu zingen,” krijste oma. Voor ik het Ave Maria kon aanheffen, zeeg ze neer.
Daar lag ze, haar bleke gezicht in schril contrast met het donkerbruin hoogpolig tapijt. In haar haar prijkten enkele sliertjes engelenhaar, weerkaatsend in de zomerzon. Zonder aarzeling sjouwde ik haar tere hoopje mens naar de bank. Ik depte haar voorhoofd met een koud washandje, tot ze beetje bij beetje bijkwam. Haar wanhopige blik en trillende gezicht grepen me bij de keel. Ieder mens breekt een keer, en ik brak tijdens de kerst van afgelopen zomer. Tranen biggelden over mijn wangen en ik voelde de chocolademelk omhoog komen. In haar badkamer kreeg de term ‘chocoladefontein’ een geheel nieuwe betekenis. Terwijl de biscuitjes via mijn neus hun uitweg vonden, bracht mijn mond een artistiek druppelpatroon aan op de toiletbril. Met moeite raapte ik mezelf bij elkaar. Omdat ik gestommel dacht te horen, liet ik de boel de boel en keerde terug naar de woonkamer. De woonkamer waar de ventilator overuren draaide om de zomerhitte te bestrijden. Oma had schijnbaar een nieuw vaatje energie aangebroken en speurde op haar bespataderde knietjes de grond af. Ze keek onder de vitrinekast, achter de televisie en zelfs de bank werd verschoven. Toen ze mijn aanwezigheid opmerkte, dacht ik een vlaag van herkenning te bemerken. “Henk,” zei ze. Ze noemde me vaak Henk, de naam van mijn reeds jaren overleden grootvader. “Henk, heb je de eieren al verstopt?”
Je staat op een dergelijk moment voor een tweesprong. Ga je mee met haar besneeuwde hersenspinselen of zet je haar met beide benen terug op de warme zomeraarde. Een overpeinzing waard, doch: tien minuten later zat ik aan de warme chocolademelk met slagroom. “Verrukkelijk kerstkransje, he?” zei ze gniffelend, al wijzend naar haar rol biscuitjes. Na de koffie werd oma onrustig. “Godsgruwelijke godverdomme,” zei ze. Nijdig stampte ze op de grond. Ik had haar nooit horen vloeken, maar sinds haar dementie vloekte ze als een ADO Den Haag-supporter. Een tiental kastjes haalde ze volledig overhoop, alvorens ze vond wat ze zocht. Engelenhaar. Vastberaden strompelde ze naar de vensterbank, haar trillende handen woest in het zakje graaiend. De botanische Kalanchoë kreeg een extreme make-over, en waande zich die dag heel even kerstboom. “En nu zingen,” krijste oma. Voor ik het Ave Maria kon aanheffen, zeeg ze neer.
Daar lag ze, haar bleke gezicht in schril contrast met het donkerbruin hoogpolig tapijt. In haar haar prijkten enkele sliertjes engelenhaar, weerkaatsend in de zomerzon. Zonder aarzeling sjouwde ik haar tere hoopje mens naar de bank. Ik depte haar voorhoofd met een koud washandje, tot ze beetje bij beetje bijkwam. Haar wanhopige blik en trillende gezicht grepen me bij de keel. Ieder mens breekt een keer, en ik brak tijdens de kerst van afgelopen zomer. Tranen biggelden over mijn wangen en ik voelde de chocolademelk omhoog komen. In haar badkamer kreeg de term ‘chocoladefontein’ een geheel nieuwe betekenis. Terwijl de biscuitjes via mijn neus hun uitweg vonden, bracht mijn mond een artistiek druppelpatroon aan op de toiletbril. Met moeite raapte ik mezelf bij elkaar. Omdat ik gestommel dacht te horen, liet ik de boel de boel en keerde terug naar de woonkamer. De woonkamer waar de ventilator overuren draaide om de zomerhitte te bestrijden. Oma had schijnbaar een nieuw vaatje energie aangebroken en speurde op haar bespataderde knietjes de grond af. Ze keek onder de vitrinekast, achter de televisie en zelfs de bank werd verschoven. Toen ze mijn aanwezigheid opmerkte, dacht ik een vlaag van herkenning te bemerken. “Henk,” zei ze. Ze noemde me vaak Henk, de naam van mijn reeds jaren overleden grootvader. “Henk, heb je de eieren al verstopt?”
Kerst-gemis
Ik zat op de bank en keek naar de chaos om me heen. Het eerste jaar kerst zonder opa of oma, het voelde vreemd… Mn oom en tante hadden voorgesteld om het dit keer bij hen te vieren. Ze voelden zich nu “het hoofd van het gezin”, aangezien zij ook al kleinkinderen hadden. Hun penthouse was ruim genoeg voor alle familieleden, dus op zich was het een prima plan. Iedereen had een bepaald bedrag betaald voor hapjes en drankjes, en cadeaus werden door mijn ouders en ooms en tantes gekocht. Het leek zo leuk. Het leek zo’n goed idee…
Het eerste geschil kwam om de tafelschikking. Jos wilde niet naast Stephan zitten want die hadden ineens ruzie. En Stephan wilde niet weg van die tafel, want hij wilde niet tussen “het kleine grut” zitten”. Waardoor mijn eigen broertje pissig was, omdat hij geen grut genoemd wilde worden… Tot overmaat van ramp gingen de ouders van Jos en Stephan tegen elkaar zeuren over de ruzie tussen de jongens. Uiteindelijk was Jos op de bank gaan eten, en hing er een dreigende stilte tijdens het eten…
En daarna kwam het cadeaus uitpakken… Oom Alfred en tante Klaar hadden zich duidelijk niet aan de prijslimiet gehouden; hun kinderen kregen meer en duurdere cadeaus dan de rest… De kinderen hadden het waarschijnlijk niet eens echt door, maar afspraak is afspraak toch? De sfeer werd steeds grimmiger. De jongere kinderen hadden zich diplomatiek teruggetrokken in de achterkamer om met het gekregen speelgoed te spelen. De volwassenen bleven stug doorkletsen over koetjes en kalfjes, maar wij oudere kinderen voelden dat de spanning te snijden was…
De bom barstte toen oom Wil vertelde dat er vijf euro extra per persoon betaald moest worden, omdat het eten meer geld had gekost dan van te voren gepland… Ik zag mijn ouders een verschrikte blik werpen op oom Hans en tante An. Zij hadden 4 kinderen, en hadden het niet breed. 30 euro extra ophoesten was niet zomaar iets voor hen… Tante An stamelde dat ze dat niet had verwacht, en oom Wil snauwde dat ze het dan maar zelf had moeten regelen. Dit was het begin van een grote ruzie. Ik probeerde me ervoor af te sluiten en dacht aan vroeger…
Vroeger… Kerst bij opa en oma, waarbij oma alle hapjes zelf maakte, van de taart tot de toastjes… Uiteraard mochten wij kleinkinderen helpen in de keuken. En stiekem van de bowl snoepen… Het kastje onder de gootsteen, waar de snoepbak stond die we naar eigen gelang mochten legen… De kleine cadeautjes onder de kerstboom; voor ieder (klein)kind een met veel precisie uitgezocht kleinigheidje. En de mini-envelopjes in de kerstboom, waarin voor iedereen een geldbedrag zat “omdat oma toch niet meer zo goed op de hoogte is van wat tegenwoordig echt leuk is”… De zolder, waar we na het cadeau-uitpakken verstoppertje speelden tussen de tientallen meubelstukken… De liefdevolle knuffel waarmee je naar huis gezonden werd aan het eind van de avond…
Mijn ouders probeerden Hans en An te kalmeren terwijl we in de lift naar beneden stonden. Oom Wil had laten weten nooit meer met dat soort krentenkakkers af te willen spreken, en tante Klaar had daarop geschreeuwd dat hij haar broer dan niet meer was…
Ik miste opa en oma… Kerst zou nooit meer hetzelfde zijn…
Ik zat op de bank en keek naar de chaos om me heen. Het eerste jaar kerst zonder opa of oma, het voelde vreemd… Mn oom en tante hadden voorgesteld om het dit keer bij hen te vieren. Ze voelden zich nu “het hoofd van het gezin”, aangezien zij ook al kleinkinderen hadden. Hun penthouse was ruim genoeg voor alle familieleden, dus op zich was het een prima plan. Iedereen had een bepaald bedrag betaald voor hapjes en drankjes, en cadeaus werden door mijn ouders en ooms en tantes gekocht. Het leek zo leuk. Het leek zo’n goed idee…
Het eerste geschil kwam om de tafelschikking. Jos wilde niet naast Stephan zitten want die hadden ineens ruzie. En Stephan wilde niet weg van die tafel, want hij wilde niet tussen “het kleine grut” zitten”. Waardoor mijn eigen broertje pissig was, omdat hij geen grut genoemd wilde worden… Tot overmaat van ramp gingen de ouders van Jos en Stephan tegen elkaar zeuren over de ruzie tussen de jongens. Uiteindelijk was Jos op de bank gaan eten, en hing er een dreigende stilte tijdens het eten…
En daarna kwam het cadeaus uitpakken… Oom Alfred en tante Klaar hadden zich duidelijk niet aan de prijslimiet gehouden; hun kinderen kregen meer en duurdere cadeaus dan de rest… De kinderen hadden het waarschijnlijk niet eens echt door, maar afspraak is afspraak toch? De sfeer werd steeds grimmiger. De jongere kinderen hadden zich diplomatiek teruggetrokken in de achterkamer om met het gekregen speelgoed te spelen. De volwassenen bleven stug doorkletsen over koetjes en kalfjes, maar wij oudere kinderen voelden dat de spanning te snijden was…
De bom barstte toen oom Wil vertelde dat er vijf euro extra per persoon betaald moest worden, omdat het eten meer geld had gekost dan van te voren gepland… Ik zag mijn ouders een verschrikte blik werpen op oom Hans en tante An. Zij hadden 4 kinderen, en hadden het niet breed. 30 euro extra ophoesten was niet zomaar iets voor hen… Tante An stamelde dat ze dat niet had verwacht, en oom Wil snauwde dat ze het dan maar zelf had moeten regelen. Dit was het begin van een grote ruzie. Ik probeerde me ervoor af te sluiten en dacht aan vroeger…
Vroeger… Kerst bij opa en oma, waarbij oma alle hapjes zelf maakte, van de taart tot de toastjes… Uiteraard mochten wij kleinkinderen helpen in de keuken. En stiekem van de bowl snoepen… Het kastje onder de gootsteen, waar de snoepbak stond die we naar eigen gelang mochten legen… De kleine cadeautjes onder de kerstboom; voor ieder (klein)kind een met veel precisie uitgezocht kleinigheidje. En de mini-envelopjes in de kerstboom, waarin voor iedereen een geldbedrag zat “omdat oma toch niet meer zo goed op de hoogte is van wat tegenwoordig echt leuk is”… De zolder, waar we na het cadeau-uitpakken verstoppertje speelden tussen de tientallen meubelstukken… De liefdevolle knuffel waarmee je naar huis gezonden werd aan het eind van de avond…
Mijn ouders probeerden Hans en An te kalmeren terwijl we in de lift naar beneden stonden. Oom Wil had laten weten nooit meer met dat soort krentenkakkers af te willen spreken, en tante Klaar had daarop geschreeuwd dat hij haar broer dan niet meer was…
Ik miste opa en oma… Kerst zou nooit meer hetzelfde zijn…
De schim van mijn kerstverleden
Ik ontmoette mezelf op de hoek van de Vondelstraat en de Tollenslaan. Ik herkende het kind meteen als mezelf, acht jaar oud. Ik zat voor het hoekpand waar vroeger de buurtsuper zat, met mijn blauwe sjaal stevig om mijn hals geknoopt. Mijn hoofd ging schuil onder de rode muts met groene kerstbomen die mijn oma had gebreid.
Hoewel ik in 24 jaar behoorlijk veranderd was, herkende de jongen mij ook.
“Ik heb het koud, laten we naar huis gaan. Naar de kerstboom.”
Zo klonk mijn stem dus toen ik jong was. Zwijgend vroeg ik me af welk huis hij bedoelde. We konden niet naar het huis dat ik kende toen ik zijn leeftijd had. Sinds mijn moeder overleden is, wonen daar andere mensen. En dus nam ik mezelf mee naar mijn eigen huis.
"Liggen er al pakjes onder de kerstboom?" Ik zag dat mijn jeugd me begerig aankeek. Zou die blik de reden zijn geweest dat mijn vader me op kerstavond 1985 om zeven uur naar mijn kamer stuurde en de volgende ochtend de kerstboom en de cadeaus, samen met mijn vader waren verdwenen? Ik was toen zo oud als de jongen die enthousiast mijn appartement betrad en met tranen in zijn ogen vroeg waar mijn kerstboom was.
In 1986 kochten mijn moeder en ik een nieuwe boom. Maar het verval van Kerst was voor mij toen al ingetreden. Ik was altijd dol op Kerst. Ik kon niet wachten tot de kerstboom werd opgezet. Ieder jaar gingen we op eerste kerstdag naar mijn oma, waar ik spelletjes speelde met neven en nichten die ik al jaren niet meer heb gezien.'s Avonds serveerde mijn oma samen met mijn moeder en mijn tantes een feestelijk kerstmaal. Maar die tijd is al lang geleden gestorven, vanaf het moment dat Kerst voor mij de periode van hoop op de terugkeer van mijn vader werd.
"Er is geen kerstboom. Daar doe ik niet meer aan," zei ik tegen mezelf.
"Dat is stom. Kerst is leuk!"
"In jouw tijd stond Kerstmis symbool voor gezelligheid. Nu is er niemand behalve ik.”
“Maar mama zegt dat het zo gezellig is als je het zelf maakt.”
Dat waren inderdaad de woorden van mijn moeder, lang voordat ze acht jaar geleden op 23 december overleed. Na haar dood kon ik echter helemaal geen Kerst meer vieren.
De jongen stond bij de boekenkast en pakte een vergeeld schrift van een stapel boeken. Het was het dagboek dat ik bijhield toen ik zijn leeftijd had. Ik vond het jaren geleden terug tussen de spullen van mijn moeder. Ik pakte het schrift nu van hem aan op de pagina die hij had opengeslagen en ik las wat ik lang geleden had opgeschreven. Ik beschreef hoe ik in een droom mezelf, veel ouder dan ik toen was, tegenkwam op de dag voor Kerst. Ik vroeg me toen af waarom ik geen kerstboom had. Toen ik opkeek van het schrift, was ik alleen in mijn huis.
De volgende ochtend stond ik extra vroeg op om de lichtjes van de kerstboom aan te doen. Terwijl ik in de keuken bezig was met mijn kerstontbijt ging de deurbel. Mijn koffiemok viel op de grond toen ik aan de andere kant van de deur het gezicht van de oude man zag die ik herkende als mijn vader.
Ik ontmoette mezelf op de hoek van de Vondelstraat en de Tollenslaan. Ik herkende het kind meteen als mezelf, acht jaar oud. Ik zat voor het hoekpand waar vroeger de buurtsuper zat, met mijn blauwe sjaal stevig om mijn hals geknoopt. Mijn hoofd ging schuil onder de rode muts met groene kerstbomen die mijn oma had gebreid.
Hoewel ik in 24 jaar behoorlijk veranderd was, herkende de jongen mij ook.
“Ik heb het koud, laten we naar huis gaan. Naar de kerstboom.”
Zo klonk mijn stem dus toen ik jong was. Zwijgend vroeg ik me af welk huis hij bedoelde. We konden niet naar het huis dat ik kende toen ik zijn leeftijd had. Sinds mijn moeder overleden is, wonen daar andere mensen. En dus nam ik mezelf mee naar mijn eigen huis.
"Liggen er al pakjes onder de kerstboom?" Ik zag dat mijn jeugd me begerig aankeek. Zou die blik de reden zijn geweest dat mijn vader me op kerstavond 1985 om zeven uur naar mijn kamer stuurde en de volgende ochtend de kerstboom en de cadeaus, samen met mijn vader waren verdwenen? Ik was toen zo oud als de jongen die enthousiast mijn appartement betrad en met tranen in zijn ogen vroeg waar mijn kerstboom was.
In 1986 kochten mijn moeder en ik een nieuwe boom. Maar het verval van Kerst was voor mij toen al ingetreden. Ik was altijd dol op Kerst. Ik kon niet wachten tot de kerstboom werd opgezet. Ieder jaar gingen we op eerste kerstdag naar mijn oma, waar ik spelletjes speelde met neven en nichten die ik al jaren niet meer heb gezien.'s Avonds serveerde mijn oma samen met mijn moeder en mijn tantes een feestelijk kerstmaal. Maar die tijd is al lang geleden gestorven, vanaf het moment dat Kerst voor mij de periode van hoop op de terugkeer van mijn vader werd.
"Er is geen kerstboom. Daar doe ik niet meer aan," zei ik tegen mezelf.
"Dat is stom. Kerst is leuk!"
"In jouw tijd stond Kerstmis symbool voor gezelligheid. Nu is er niemand behalve ik.”
“Maar mama zegt dat het zo gezellig is als je het zelf maakt.”
Dat waren inderdaad de woorden van mijn moeder, lang voordat ze acht jaar geleden op 23 december overleed. Na haar dood kon ik echter helemaal geen Kerst meer vieren.
De jongen stond bij de boekenkast en pakte een vergeeld schrift van een stapel boeken. Het was het dagboek dat ik bijhield toen ik zijn leeftijd had. Ik vond het jaren geleden terug tussen de spullen van mijn moeder. Ik pakte het schrift nu van hem aan op de pagina die hij had opengeslagen en ik las wat ik lang geleden had opgeschreven. Ik beschreef hoe ik in een droom mezelf, veel ouder dan ik toen was, tegenkwam op de dag voor Kerst. Ik vroeg me toen af waarom ik geen kerstboom had. Toen ik opkeek van het schrift, was ik alleen in mijn huis.
De volgende ochtend stond ik extra vroeg op om de lichtjes van de kerstboom aan te doen. Terwijl ik in de keuken bezig was met mijn kerstontbijt ging de deurbel. Mijn koffiemok viel op de grond toen ik aan de andere kant van de deur het gezicht van de oude man zag die ik herkende als mijn vader.
De Ster
-dit verhaal doet helaas niet meer mee-
[ Bericht 97% gewijzigd door DaMart op 22-12-2009 23:00:08 ]
-dit verhaal doet helaas niet meer mee-
[ Bericht 97% gewijzigd door DaMart op 22-12-2009 23:00:08 ]
