FOK!forum / Wetenschap & Technologie / Meer of minder psychische zieken in 50 jaar
sloopkogelwoensdag 2 september 2009 @ 18:09
Ik had een interessante discussie op de zaak.
Ik ben van mening dat er 50 jaar geleden minder kinderen waren met aangeboren psychische afwijkingen. Mijn collega zegt dat dat aantal hetzelfde is.
Zijn daar studies of wetenschappelijke feiten/bewijzen over?

Thanx....
rene90woensdag 2 september 2009 @ 18:10
Ik denk dat het belangrijkste hem ligt in het punt dat er nu meer stoornissen bekend zijn, en dus ook worden gediagnosticeerd. Vroeger wisten ze gewoon een stuk minder.
littledrummergirlwoensdag 2 september 2009 @ 18:13
quote:
Op woensdag 2 september 2009 18:10 schreef rene90 het volgende:
Ik denk dat het belangrijkste hem ligt in het punt dat er nu meer stoornissen bekend zijn, en dus ook worden gediagnosticeerd. Vroeger wisten ze gewoon een stuk minder.


toen waren mensen nog gewoon een beetje appart
rene90woensdag 2 september 2009 @ 18:14
quote:
Op woensdag 2 september 2009 18:13 schreef littledrummergirl het volgende:

[..]



toen waren mensen nog gewoon een beetje appart
Of gek en ze werden buiten de stad in een dolhuys gestopt
Yi-Longwoensdag 2 september 2009 @ 18:15
quote:
Op woensdag 2 september 2009 18:13 schreef littledrummergirl het volgende:

[..]



toen waren mensen nog gewoon een beetje appart
Vroeger hoefde men niet overal meteen een psychische oorzaak achter te zoeken. Als je een klootzak was, dan was je ene klootzak, en was je een onzeker figuur, dan was je een onzeker figuur.

Tegenwoordig heb je al een psychische stoornis wanneer je op je buik slaapt.
rene90woensdag 2 september 2009 @ 18:16
Vroeger was je een beetje drukker dan de ander, nu ben je een ADHD-er...
Yi-Longwoensdag 2 september 2009 @ 18:18
quote:
Op woensdag 2 september 2009 18:16 schreef rene90 het volgende:
Vroeger was je een beetje drukker dan de ander, nu ben je een ADHD-er...
... en dus is er dan iets MIS met je, en mag je aan de pillen en in therapie
wahtwoensdag 2 september 2009 @ 18:33
Vroeger gingen er meer mensen dood. Nu kunnen we (en willen we) alles in leven houden.

Maar even serieus: de definitie van 'psychisch ziek' is (nog) niet eenduidig gegeven zodat het vandaag de dag en 50 jaar geleden 'klopt'.
DrDarwinwoensdag 2 september 2009 @ 18:34
quote:
Op woensdag 2 september 2009 18:18 schreef Yi-Long het volgende:

[..]

... en dus is er dan iets MIS met je, en mag je aan de pillen en in therapie
..en aait de rechter je over je bol als je een misdaad pleegt....
Want je kan er echt niks aan doen dat je zo bent.
Yi-Longwoensdag 2 september 2009 @ 18:45
quote:
Op woensdag 2 september 2009 18:34 schreef DrDarwin het volgende:

[..]

..en aait de rechter je over je bol als je een misdaad pleegt....
Want je kan er echt niks aan doen dat je zo bent.
Natuurlijk kun je er niks aan doen wanneer je zo bent: Je bent zwaar onder invloed van de medicijnen, terwijl een psycholoog/psychiater je wekelijks verteld dat je niet spoort...

Q.E.D.woensdag 2 september 2009 @ 20:40
Ik had hoge verwachtingen, maar niemand weet het antwoord.
rene90woensdag 2 september 2009 @ 20:47
quote:
Op woensdag 2 september 2009 20:40 schreef Q.E.D. het volgende:
Ik had hoge verwachtingen, maar niemand weet het antwoord.
In mijn 1e post beantwoord ik het wel redelijk Sowieso noemt ts "aangeboren" afwijkingen, dit is genetisch bepaald dus lijkt me niet dat dat minder is geworden opeens. Andere stoornissen kunnen wel meer toegenomen zijn en daar ben ik ook wel van overtuigd. Denk aan anorexia, depressiviteit, etc. We leven denk ik onder hele andere omstandigheden dan 50 jaar terug, en de huidige omstandigheden zorgen in mijn ogen eerder voor bepaalde stoornissen (anorexia / depressiviteit etc. )
RitseBwoensdag 2 september 2009 @ 22:02
quote:
Op woensdag 2 september 2009 20:47 schreef rene90 het volgende:

[..]

In mijn 1e post beantwoord ik het wel redelijk Sowieso noemt ts "aangeboren" afwijkingen, dit is genetisch bepaald dus lijkt me niet dat dat minder is geworden opeens. Andere stoornissen kunnen wel meer toegenomen zijn en daar ben ik ook wel van overtuigd. Denk aan anorexia, depressiviteit, etc. We leven denk ik onder hele andere omstandigheden dan 50 jaar terug, en de huidige omstandigheden zorgen in mijn ogen eerder voor bepaalde stoornissen (anorexia / depressiviteit etc. )
Depressiviteit heeft ook een stuk te maken met aanleg
rene90woensdag 2 september 2009 @ 23:36
quote:
Op woensdag 2 september 2009 22:02 schreef RitseB het volgende:

[..]

Depressiviteit heeft ook een stuk te maken met aanleg
Dat denk ik ook, maar het heeft denk ik ook weer te maken met de factoren om een persoon heen of die aanleg ook tot uiting gaat komen.

We kunnen wel blijven praten hierover maar er zal toch geen eenduidig antwoord zijn
RitseBdonderdag 3 september 2009 @ 08:53
Precies, iemand zonder aanleg kan net zo goed depresief worden als iemand die er wel aanleg voor heeft.
Lord_of_the_Stringvrijdag 4 september 2009 @ 02:05
om nog maar niet te spreken over het leven in een omgeving met allemaal psychoten die je dan aan gaan steken met hun vage ideeën over de werkelijkheid.. en dan heb ik het niet over een psychologisch instituut.. da's helemaal de hel op aarde, nee ik heb het over de zogenaamde integratie van mensen onderling en hoever sommige etters gaan om maar niet aangetast te worden in hun zelfbedachte eigengerechtigheid.
RitseBvrijdag 4 september 2009 @ 12:38
Ik heb het nog even na gevraagd, volgens de literatuur is het ongeveer 50/50. Uit de praktijk/ervaring blijkt alleen volgens hem dat het toch voor het grootste deel aan de omgeving ligt.
rene90vrijdag 4 september 2009 @ 12:40
quote:
Op vrijdag 4 september 2009 12:38 schreef RitseB het volgende:
Ik heb het nog even na gevraagd, volgens de literatuur is het ongeveer 50/50. Uit de praktijk/ervaring blijkt alleen volgens hem dat het toch voor het grootste deel aan de omgeving ligt.
Tja, de literatuur heeft zijn standpunt ook flink aangepast en er is niet een duidelijk bewijs. De literatuur kan wel mooi 50/50 roepen maar je kán het gewoon niet bewijzen. Zelf denk ik ook dat de externe factoren/omgevingsfactoren toch wel de grotere rol spelen.

Nature / nurture
RitseBvrijdag 4 september 2009 @ 12:46
Dat denk ik zelf ook, als er dan bij een diagnose bij de familie geschiedenis word gekeken blijkt er in de meeste gevallen geen aanleg in de familie te zitten. Oftewel nurture
rene90vrijdag 4 september 2009 @ 12:48
quote:
Op vrijdag 4 september 2009 12:46 schreef RitseB het volgende:
Dat denk ik zelf ook, als er dan bij een diagnose bij de familie geschiedenis word gekeken blijkt er in de meeste geen aanleg in de familie te zitten. Oftewel nurture
En hier benoem je wel weer iets leuks . "In de geschiedenis was niks bekend"..., dat kan ook komen omdat er vroeger (dus bijvoorbeeld die 50 jaar) nog helemaal niet werd gezanikt als je een dagje had dat je je wat minder voelde en dus veel minder snel je een stoornis kreeg aangeschreven. Kortom, je kan het niet controleren, en ook geen conclusies trekken uit een familiegeschiedenis.
RitseBvrijdag 4 september 2009 @ 12:59
quote:
Op vrijdag 4 september 2009 12:48 schreef rene90 het volgende:

[..]

En hier benoem je wel weer iets leuks . "In de geschiedenis was niks bekend"..., dat kan ook komen omdat er vroeger (dus bijvoorbeeld die 50 jaar) nog helemaal niet werd gezanikt als je een dagje had dat je je wat minder voelde en dus veel minder snel je een stoornis kreeg aangeschreven. Kortom, je kan het niet controleren, en ook geen conclusies trekken uit een familiegeschiedenis.
Vaak kan je wel conclusies trekken uit familiegeschiedenis. Depressiviteit is niet een dagje wat minder, mijn oma was chronisch depressief en die kwam uit een simpel arbeiders gezin waar niet werd gezeken.

50 jaar geleden werd er wel degelijk gemerkt als er iemand depressief was. Zoals in haar geval. Als er onduidelijkheid is over een ziektebeeld in de familiegeschiedenis kan de behandelaar vaak met doorvragen toch nog wel tot een duidelijk vermoeden komen. Anders konden ze net zo goed geen familiegeschiedenis vragen
rene90vrijdag 4 september 2009 @ 13:03
quote:
Op vrijdag 4 september 2009 12:59 schreef RitseB het volgende:

[..]

Vaak kan je wel conclusies trekken uit familiegeschiedenis. Depressiviteit is niet een dagje wat minder, mijn oma was chronisch depressief en die kwam uit een simpel arbeiders gezin waar niet werd gezeken.

50 jaar geleden werd er wel degelijk gemerkt als er iemand depressief was. Zoals in haar geval. Als er onduidelijkheid is over een ziektebeeld in de familiegeschiedenis kan de behandelaar vaak met doorvragen toch nog wel tot een duidelijk vermoeden komen. Anders konden ze net zo goed geen familiegeschiedenis vragen
Dat is wel waar, maar toch blijft het lastig omdat er, althans zoals ik het zie / merk), vroeger veel minder aandacht aan werd geschonken dan nu. Nu krijgt iedereen die al enigzins klaagt over een slechte dag al de stempel "depressief" en een potje pilletjes.
rene90vrijdag 4 september 2009 @ 13:04
Was er trouwens niet laatst een onderzoek geweest, dat ze het gen hadden ontdekt waaruit duidelijk kon worden of iemand aanleg had voor schizofrenie? Of in de hersenen konden ze iets zien met een vergrote voorhoofdskwab of iets.
oompaloompavrijdag 4 september 2009 @ 23:27
quote:
Op woensdag 2 september 2009 20:40 schreef Q.E.D. het volgende:
Ik had hoge verwachtingen, maar niemand weet het antwoord.
Het ligt uiteindelijk aan je definitie van psychische aandoening. Vroeger had men teveel flegma nu is het een dopamine tekort.
Vroeger hadden alle mannen een Eudipus complex, nu PTS.
zhe-devilllvrijdag 4 september 2009 @ 23:33
quote:
Op woensdag 2 september 2009 18:16 schreef rene90 het volgende:
Vroeger was je een beetje drukker dan de ander, nu ben je een ADHD-er...
en geeft men ze medicatie!
oompaloompavrijdag 4 september 2009 @ 23:37
quote:
Op woensdag 2 september 2009 23:36 schreef rene90 het volgende:

[..]

Dat denk ik ook, maar het heeft denk ik ook weer te maken met de factoren om een persoon heen of die aanleg ook tot uiting gaat komen.

We kunnen wel blijven praten hierover maar er zal toch geen eenduidig antwoord zijn
Het eenduidige antwoord is dat het een interactie tussen aanleg en omgeving is
editoorzaterdag 5 september 2009 @ 04:19
Als je het wereldwijd bekijkt dan is de kans dat er meer psychische zieken bijkomen zo goed als zeker, doordat we over 50 jaar met meer dan 10 miljard mensen leven op aarde. Als je alleen naar Nederland kijkt dan denk ik niet dat daar zulke grote verschil zal zijn. Ziekteverschijnselen kunnen we wel behandelen maar niet voorkomen, dus ik denk dat er op medisch gebied niet zo gek veel zal veranderen over 50 jaar.
Ps2Kzaterdag 5 september 2009 @ 04:28
quote:
Op zaterdag 5 september 2009 04:19 schreef editoor het volgende:
Ziekteverschijnselen kunnen we wel behandelen maar niet voorkomen, dus ik denk dat er op medisch gebied niet zo gek veel zal veranderen over 50 jaar.
Iets meer dan 50 jaar geleden hadden we nog maar net Peniciline, waren pokken nog niet uitgeroeid. Verkijk je er niet op wat er in 50 jaar kan gebeuren.
bartholzaterdag 5 september 2009 @ 05:06
Ik zal er maar niet teveel over zeggen, en zeker niet oordelen over anderen.
Heb er zelf last van gehad dat ik indertijd gelabeld ben. En als er dan ook
nog eens een vermelding van "geen ziekte inzicht" bijkomt is wat je er
zelf van denkt bij voorbaat al niet meer relevant. Sterker nog, jezelf niet
ziek noemen, ontkennen dat je wat mankeert wordt dan als een symptoom
gezien van het tegendeel. Heb zo mijn eigen gedachten erover en ga al
heel lang wel mijn eigen gang. Lastig was dat het in een dossier terecht
kwam, en dat er soms vanuit dossiers een beeldvorming vooraf wordt
gevormd. Ik moet niet zoveel meer van psychiaters hebben.

[ Bericht 0% gewijzigd door barthol op 05-09-2009 05:24:21 ]
editoorzaterdag 5 september 2009 @ 07:22
quote:
Op zaterdag 5 september 2009 04:28 schreef Ps2K het volgende:

[..]

Iets meer dan 50 jaar geleden hadden we nog maar net Peniciline, waren pokken nog niet uitgeroeid. Verkijk je er niet op wat er in 50 jaar kan gebeuren.
Ik verkijk me er niet op, zeker niet. Ik heb al meerdere verhalen gehoord over de techniek die nog uit moet komen mbt psychische aandoeningen. 1 ervan is lichte elctro shock op bepaalde gebieden van de hersenen waar men veel van verwacht. Ik verwacht ook zeker dat er veel nieuwe dingen ondekt zullen worden op het behelpen van aandoeningen, maar op het voorkomen is er denk ik nog een lange weg te gaan. Van een zogenaamde gelukspil die voorkomt dat je depresief raakt, zijn we nog heel ver van verwijderd.

[ Bericht 0% gewijzigd door editoor op 05-09-2009 07:33:19 ]
editoorzaterdag 5 september 2009 @ 07:47
quote:
Op zaterdag 5 september 2009 05:06 schreef barthol het volgende:
Ik zal er maar niet teveel over zeggen, en zeker niet oordelen over anderen.
Heb er zelf last van gehad dat ik indertijd gelabeld ben. En als er dan ook
nog eens een vermelding van "geen ziekte inzicht" bijkomt is wat je er
zelf van denkt bij voorbaat al niet meer relevant. Sterker nog, jezelf niet
ziek noemen, ontkennen dat je wat mankeert wordt dan als een symptoom
gezien van het tegendeel. Heb zo mijn eigen gedachten erover en ga al
heel lang wel mijn eigen gang. Lastig was dat het in een dossier terecht
kwam, en dat er soms vanuit dossiers een beeldvorming vooraf wordt
gevormd. Ik moet niet zoveel meer van psychiaters hebben.
Dat staat dan haaks op mijn huidige psychiater die juist het omgekeerde doet en de psychische aandoening zo min mogelijk wil bespreken alleen als dat ten sprake komt. Het gesprek gaat alleen over medicatie en toekomst gerichte vragen. Als je zelf geen psychische klachten ervaart(zoals depressies) en je zelfstandig goed kan redden dan is dat al een belangrijk iets.
bartholzaterdag 5 september 2009 @ 16:30
quote:
Op zaterdag 5 september 2009 07:47 schreef editoor het volgende:

[..]

Dat staat dan haaks op mijn huidige psychiater die juist het omgekeerde doet en de psychische aandoening zo min mogelijk wil bespreken alleen als dat ten sprake komt. Het gesprek gaat alleen over medicatie en toekomst gerichte vragen. Als je zelf geen psychische klachten ervaart(zoals depressies) en je zelfstandig goed kan redden dan is dat al een belangrijk iets.
Misschien dat het ook niet helemaal vergelijkbaar is. Ook het verschil tussen de psychiater die een deskundigenadvies geeft t.a.v. arbeidsgeschiktheid, en behandeling van psychische klachten.
Bij mij ging het indertijd niet zozeer om een behandeling, maar om een beoordeling over werk.
Een en ander resulteerde in een blijvende afkeuring. Een negatief advies voor werkhervatting.
En het is ook al heel lang geleden.
editoorzaterdag 5 september 2009 @ 17:06
quote:
Op zaterdag 5 september 2009 16:30 schreef barthol het volgende:

[..]

Misschien dat het ook niet helemaal vergelijkbaar is. Ook het verschil tussen de psychiater die een deskundigenadvies geeft t.a.v. arbeidsgeschiktheid, en behandeling van psychische klachten.
Bij mij ging het indertijd niet zozeer om een behandeling, maar om een beoordeling over werk.
Een en ander resulteerde in een blijvende afkeuring. Een negatief advies voor werkhervatting.
En het is ook al heel lang geleden.
aha, Gewoon een verplichte keuring zeker. tja, vervelend om dan zoiets te moeten horen, maar het is niet iets denk ik waar je veel waarde aan zou moeten hechten. Het medisch dossier blijft natuurlijk gewoon bestaan maar ik denk niet dat het al te veel invloed zou moeten hebben op een vervolg baan. Of heb je daar wel hinder van gehad?
Neezaterdag 5 september 2009 @ 17:21
Diagnoses zijn nu uitgebreider, anderzijds zijn er meer stressoren dan vroeger.
mazaruzaterdag 5 september 2009 @ 17:25
Ze hebben tegenwoordig veel meer labeltjes om op je te plakken.
Vroeger moest je wel heel erg gek zijn, wilde je een psychische label opgeplakt krijgen.
Je was gewoon "een beetje vreemd", of 'een beetje druk". Tegenwoordig hebben ze voor iedere tick een naam gevonden.
oompaloompazaterdag 5 september 2009 @ 17:49
quote:
Op zaterdag 5 september 2009 17:25 schreef mazaru het volgende:
Ze hebben tegenwoordig veel meer labeltjes om op je te plakken.
Vroeger moest je wel heel erg gek zijn, wilde je een psychische label opgeplakt krijgen.
Je was gewoon "een beetje vreemd", of 'een beetje druk". Tegenwoordig hebben ze voor iedere tick een naam gevonden.
Dat is niet helemaal waar, vroeger hadden ze alleen andere labels zoals hysterie en allerlei freudiaanse aandoeningen.
bartholzaterdag 5 september 2009 @ 18:28
quote:
Op zaterdag 5 september 2009 17:06 schreef editoor het volgende:

[..]

aha, Gewoon een verplichte keuring zeker. tja, vervelend om dan zoiets te moeten horen, maar het is niet iets denk ik waar je veel waarde aan zou moeten hechten. Het medisch dossier blijft natuurlijk gewoon bestaan maar ik denk niet dat het al te veel invloed zou moeten hebben op een vervolg baan. Of heb je daar wel hinder van gehad?
Vervolgbanen waren dus niet de bedoeling. Merkte ook de oppositie van het GGZ toen
ik indertijd eigenzinnige initiatieven nam om weer aan de slag te komen. Heb nog eens op
het matje moeten komen vanwege die initiatieven. Een uitnodiging voor een gesprek waarin
me goed werd ingewreven dat reintegratie niet meer de bedoeling was. Waarin ook letterlijk
gezegd werd dat ik 'ziek' was. Tjee, wat werd die psych pissig toen ik vervolgens vroeg
wat ik dan wel mankeerde. Zijn geagiteerde antwoord was "van alles en op jouw leeftijd is
daar niets meer aan te doen" en vervolgens had hij het over hoeveel mensen hij wel niet
zag en dat hij dat echt wel kon beoordelen. Reageerde dus alsof ik zijn deskundigheid in
twijfel trok. Natuurlijk merkte ik een en ander ook in mijn contacten met reintegratiebureau's
die ik in die periode had ingeschakeld. Het enige is dat ik nooit gedoe heb gehad met het UWV.
Daar leek het net alsof ik gespaard werd. Heb daar bij gelegenheden ook vragen gesteld
over het waarom van mijn afkeuring. Vaak een omgekeerde wereld.
Ben inmiddels te veel op leeftijd om nog langer dat gevecht aan te gaan, het zit er nu
niet meer in dat ik nog betaald aan de slag zal komen. Maar dat wil niet zeggen dat ik niets
meer doe.
RitseBzaterdag 5 september 2009 @ 18:38
quote:
Op zaterdag 5 september 2009 17:21 schreef Nee het volgende:
Diagnoses zijn nu uitgebreider, anderzijds zijn er meer stressoren dan vroeger.
Er zijn niet meer stressfactoren dan vroeger, ze zijn alleen anders. Dan krijg je dus ook andere klachten en aandoeningen
boyvdinsdag 8 september 2009 @ 19:16
Lijkt me moeilijk om van zoiets een voorstelling te maken.

Je loopt meteen al op het probleem van wat men over 50 jaar wel en niet als psychische aandoening kan defineren.
Neevrijdag 11 september 2009 @ 15:28
quote:
Op zaterdag 5 september 2009 18:38 schreef RitseB het volgende:

[..]

Er zijn niet meer stressfactoren dan vroeger, ze zijn alleen anders. Dan krijg je dus ook andere klachten en aandoeningen
Het is wel een feit dat er meer stress voorkomt dan vroeger. Anderzijds is er natuurlijk een hoop geautomatiseerd, maar zijn we tegelijk enorm afhankelijk geworden van ICT faciliteiten en moderne techniek. Informatieverwerking verloopt vele male sneller dan vroeger, we zijn genoodzaakt om overal op de hoogte van te zijn en alles bij te houden, en dat ook nog allemaal mobiel.
oompaloompavrijdag 11 september 2009 @ 19:23
quote:
Op vrijdag 11 september 2009 15:28 schreef Nee het volgende:

[..]

Het is wel een feit dat er meer stress voorkomt dan vroeger. Anderzijds is er natuurlijk een hoop geautomatiseerd, maar zijn we tegelijk enorm afhankelijk geworden van ICT faciliteiten en moderne techniek. Informatieverwerking verloopt vele male sneller dan vroeger, we zijn genoodzaakt om overal op de hoogte van te zijn en alles bij te houden, en dat ook nog allemaal mobiel.
Gut-feeling zegt dat er nu idd meer stress is dan vroeger maar ik vraag me af of dat wel echt zon "feit" is. Vroeger moest je ook heel veel alleen andere dingen
Neemaandag 14 september 2009 @ 23:53
quote:
Op vrijdag 11 september 2009 19:23 schreef oompaloompa het volgende:

[..]

Gut-feeling zegt dat er nu idd meer stress is dan vroeger maar ik vraag me af of dat wel echt zon "feit" is. Vroeger moest je ook heel veel alleen andere dingen
Die taken waren relatief simpel, wel veel maar toch had men meer controle over zijn bezigheden dan nu het geval is. Tegenwoordig zijn er meer eisen, mensen willen meer doen in minder tijd, kinderen hebben, liefst twee, plus beide partners fulltime werken en carriere maken. Materialistische status is nu belangrijker dan pak weg 30 jaar terug. Er word veel meer van je verwacht, prestatie is enorm belangrijk en niet te vergeten status.

Mensen moeten dus meer doen om hun behoeftes te bevredigen en dat veroorzaakt stress, wat uiteindelijk psychische- en lichamelijke ziektes oplevert, plus een verhoogt risico aan kanker.
oompaloompadinsdag 15 september 2009 @ 00:00
quote:
Op maandag 14 september 2009 23:53 schreef Nee het volgende:

[..]

Die taken waren relatief simpel, wel veel maar toch had men meer controle over zijn bezigheden dan nu het geval is. Tegenwoordig zijn er meer eisen, mensen willen meer doen in minder tijd, kinderen hebben, liefst twee, plus beide partners fulltime werken en carriere maken. Materialistische status is nu belangrijker dan pak weg 30 jaar terug. Er word veel meer van je verwacht, prestatie is enorm belangrijk en niet te vergeten status.

Mensen moeten dus meer doen om hun behoeftes te bevredigen en dat veroorzaakt stress, wat uiteindelijk psychische- en lichamelijke ziektes oplevert, plus een verhoogt risico aan kanker.
Ja maar wat ik me dus af vraag is of dat wel echt zo is. Vroeger moest je de perfecte huisvrouw zijn,elke dag een vers maal, alle was met de hand en zon schrobbord, gemiddeld veel meer kinderen etc. Materialisme is juist ontstaan onder het calvinisme etc. Is status nu wel belangrijker, of is status nu alleen anders?