[CENTRAAL] Exo-Planeten Topic

02-02-2011

Planetenoogst Kepler-satelliet passeert de 1000



Naast het zesvoudige planetenstelsel dat deze week uitgebreid in Nature wordt besproken, heeft de NASA-satelliet Kepler nog veel meer (kandidaat-)planeten opgespoord. De teller staat inmiddels op 1235, en dat is alleen nog maar de oogst voor de periode mei-september 2009.

Kepler houdt sinds 12 mei 2009 de helderheden van meer dan 156.000 zonachtige sterren in de gaten. De sterren waar, vanaf de aarde gezien, planeten voorlangs bewegen, zijn herkenbaar aan regelmatig optredende helderheidsdipjes. De op deze manier gevonden kandidaten moeten nader worden onderzocht, om te controleren of het ook echt om planeten gaat. En dat kan maanden, in sommige gevallen zelfs jaren duren.

Van de 1235 kandidaten zijn er 68 ongeveer zo groot als de aarde, 288 zijn een maatje groter en worden 'superaardes' genoemd. Daarnaast zijn er 662 mogelijke planeten ter grootte van Neptunus gevonden, 165 van het kaliber Jupiter en 19 'superjupiters'. Een stuk of vijftig van de planeten bevinden zich in de 'leefbare zone' van hun ster: daar kunnen dus temperaturen heersen waarbij water in vloeibare vorm kan bestaan.

Kepler zal nog tot zeker tot november 2012 naar planeten blijven zoeken. Het is goed om daarbij te bedenken dat de satelliet maar een kleine fractie van alle mogelijke planeten kan opsporen. Op de eerste plaats overziet zijn telescoop maar 1/400 deel van de hemel, en bovendien zullen de planeten van de meeste sterren vanaf de aarde gezien nooit voor hun moederster langs bewegen.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

21-02-2011

"Vijftig miljard planeten in Melkweg"


© ap

Er zijn mogelijk zowat 50 miljard planeten in het melkwegstelsel. Daarvan kunnen er 500 miljoen zich binnen de "levensvatbare zone" rond een ster bevinden. Dat schatten astronomen op basis van gegevens die de Keplersatelliet verzamelde.

De astronomen maakten een extrapolatie op basis van een klein stukje hemel dat Kepler al onderzocht. De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA zei eerder dat Kepler bij een analyse van meer 156.000 sterren 1.235 kandidaat-planeten vond, waarvan er 68 qua grootte op de aarde lijken.

Kepler is ontworpen om planeten in de Melkweg te zoeken die op de aarde lijken. Maar om mogelijk leven te herbergen moeten die planeten zich binnen de "levensvatbare zone" rond een ster bevinden, waar het niet te heet en niet te koud is. (belga/odbs)

(HLN)

24-02-2011

Planeet ontdekt bij jonge ster?



Met behulp van ESO's Very Large Telescope heeft een internationaal team van astronomen de kortlevende materieschijf waargenomen rond een jonge ster die in het beginstadium van planeetvorming verkeert. Voor het eerst is daarbij een kleine begeleider ontdekt die mogelijk de veroorzaker is van de brede lege zone in die schijf.

Planeten ontstaan uit de materieschijven rond jonge sterren, maar de overgang van stofschijf naar planetenstelsel gaat snel en er zijn maar weinig objecten bekend die zich in dit stadium bevinden. Eén van die objecten is T Chamaeleontis (T Cha), een onopvallende ster in het kleine zuidelijke sterrenbeeld Kameleon die vergelijkbaar is met de zon, maar dan veel jonger. T Cha bevindt zich op ongeveer 330 lichtjaar van de aarde en is slechts ongeveer zeven miljoen jaar oud.

In de stofschijf rond T Cha is een lege zone ontdekt, die ongeveer 20 miljoen kilometer van de ster begint en ruim een miljard kilometer verder naar buiten eindigt. Omdat dit een aanwijzing zou kunnen zijn dat zich hier planeten hebben gevormd, hebben de astronomen met een speciale camera van de VLT naar de ster gekeken. Daarbij is, op ongeveer een miljard kilometer van de ster, een klein object ontdekt. Latere waarnemingen zullen moeten uitwijzen of deze begeleider een planeet is of een bruine dwerg (een 'mislukte ster').

Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

24-02-2011

Twee exoplaneten delen één en dezelfde baan



In de stortvloed aan gegevens die de naar planeten speurende Kepler-satelliet naar de aarde stuurt, is een uniek planetenstelsel aangetroffen. Rond de ster KOI-730 draaien vier planeten, waarvan er twee in dezelfde baan om hun moederster draaien.

Het tweetal heeft een omlooptijd van iets minder dan tien dagen. Ze houden daarbij steeds dezelfde afstand tot elkaar: de ene loopt precies zestig graden - een zesde deel van een cirkel - voor op de andere.

Die zestig graden is geen toeval. Zestig graden voor en achter elke planeet die om een ster draait, ligt een zogeheten Lagrangepunt. In dat punt is de gecombineerde zwaartekrachtsaantrekking van ster en planeet precies groot genoeg om een daar aanwezig object een stabiele positie te laten innemen. De planeet Jupiter bijvoorbeeld, heeft op die punten een aantal kleine planetoïden in bedwang.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

03-03-2011

Planeet bij ster Bèta Pictoris opnieuw gefotografeerd



Met de Europese Very Large Telescope in Chili zijn nieuwe opnamen gemaakt van de planeet bij de ster Bèta Pictoris. Ook zijn de massa en de temperatuur van de planeet gemeten.

Bèta Pictoris is een jonge ster op een afstand van ruim 63 lichtjaar. Al meer dan 25 jaar is bekend dat deze ster omgeven is door een schijf van gas en stof waarin planeten kunnen ontstaan. Het heeft echter tot 2009 geduurd voordat in deze schijf ook werkelijk een planeet werd opgespoord.

Uit de nieuwe VLT-waarnemingen blijkt dat deze planeet zeven tot elf keer zo zwaar is als de planeet Jupiter. Zijn oppervlaktetemperatuur ligt tussen de 1100 en 1700 graden.

Volgens het internationale team van sterrenkundigen dat de planeet onderzocht heeft, wijst deze hoge temperatuur erop dat de planeet nog maar kort geleden is ontstaan. Hij heeft gewoon nog niet de tijd gehad om de warmte kwijt te raken die hij ten gevolge van het samenklonteringsproces in de stofschijf heeft verkregen.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

02-03-2011

Amerikaanse astronomen ontdekken nieuw planetenstelsel

Amerikaanse astronomen hebben een nieuw planetenstelsel ontdekt. Rond de ster Kepler-11 staan zeker zes planeten. De afstand tussen die planeten en deze ster is zo klein, dat er waarschijnlijk geen leven mogelijk is. Het gaat om het meest compacte planetenstelsel dat ooit is gevonden.


Rond de ster Kepler-11 staan zes planeten

Dat heeft de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA woensdag bekendgemaakt. De ontdekking verschijnt donderdag in het wetenschappelijke tijdschrift Nature.

Lichtjaren
De ster en de zes planeten staan op ongeveer tweeduizend lichtjaar afstand van de aarde. Het stelsel werd ontdekt met de ruimtetelescoop Kepler. Die werd twee jaar geleden gelanceerd om te zoeken naar planeten als de aarde buiten ons zonnestelsel.

In theorie is daar leven mogelijk, als zo’n planeet niet te dicht bij en niet te ver van zijn ster staat.

Bewoonbare zone
In zijn zoektocht kijkt de Kepler naar ongeveer een kwart procent van de sterrenhemel. In dat minieme gebied heeft de Kepler al meer dan 1.200 planeten ontdekt. Ruim vijftig daarvan bevinden zich in de zogeheten 'bewoonbare zone'.

'Het feit dat we zo veel planeten hebben gevonden in zo’n piepklein gedeelte van de hemel geeft aan dat er in het heelal mogelijk talloze planeten rond sterren als de zon draaien,' aldus de NASA.

Door Arne Hankel

(Elsevier)

08-03-2011

Tweelingsatelliet voor zonneonderzoek ontdekt mogelijke planeet



Bij de ster HD 213597 is waarschijnlijk een planeet ontdekt. Na meer dan vijfhonderd van die ontdekkingen is dat nauwelijks nieuws meer. Bijzonder is wel dat deze mogelijke exoplaneet is opgespoord met een instrument van de tweelingsatelliet STEREO.

De beide STEREO-satellieten van NASA houden zich vooral bezig met het waarnemen van de zon. Maar als daar weinig activiteit is, doen ze ook andere waarnemingen. Zo hebben ze onder meer de atmosfeer van Venus en enkele kometen onderzocht. Ook worden met grote regelmaat opnamen gemaakt van stukjes sterrenhemel.

Bij die laatste activiteit zijn honderden sterren ontdekt waarvan de helderheid niet geheel constant is. Van ruim honderd van die sterren was het veranderlijke gedrag niet eerder waargenomen. En in één geval lijken de regelmatige helderheidsvariaties te worden veroorzaakt door een planeet die, vanaf de aarde gezien, bij elke omloop voor de ster langs passeert.

Vervolgwaarnemingen zullen moeten uitwijzen of er inderdaad een planeet om HD 213597 cirkelt.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

17-03-2011

Hete exoplaneet is toch niet in wolken gehuld



Exoplaneet GJ 1214b, die tot de 'superaardes' wordt gerekend, is hoogstwaarschijnlijk niet in wolken gehuld. Dat blijkt uit vervolgonderzoek door hetzelfde team van astronomen dat eind vorig jaar een eerste analyse van de atmosfeer van deze planeet publiceerde.

De atmosfeer van GJ 1214b wordt spectroscopisch onderzocht op momenten dat de planeet voor zijn moederster langstrekt. Tijdens zo'n planeetovergang worden specifieke golflengten van het sterlicht door de atmosfeer geabsorbeerd, die kenmerkend zijn voor de chemische samenstelling ervan.

De eerste metingen lieten twee mogelijkheden open. De ene was dat de planeet was gehuld in een waterstofrijke en zeer mistige atmosfeer, de andere dat de atmosfeer uit waterdamp en zwaardere gassen bestond. De vervolgmetingen laten zien dat de eerste mogelijkheid geschrapt kan worden en dat de atmosfeer van GJ 1214b voor ongeveer tien procent uit waterdamp bestaat. De temperatuur op de planeet bedraagt ongeveer 280 graden Celsius.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

30-03-2011

Aardeachtige planeten zijn gemakkelijker te vinden dan gedacht



De afgelopen tien jaar hebben astronomen honderden planeten buiten ons zonnestelsel ontdekt. Of daar planeten tussen zitten waar leven mogelijk is, moet nog blijken. Maar als het aan de Amerikaanse astronoom Eric Agol ligt, zal de eerste leefbare planeet op een nogal onverwachte plek worden gevonden: in de omgeving van een uitgeputte ster.

In een artikel in de Astrophysical Journal Letters oppert Agol dat leefbare planeten ter grootte van de aarde veel gemakkelijker vindbaar zijn als ze om zogeheten witte dwergen cirkelen. Een witte dwerg is het restant van een ster die, tegen het einde van zijn bestaan, zijn buitenste gaslagen heeft afgestoten. Aanvankelijk is zo'n restant heel heet, maar uiteindelijk wordt hij koeler dan de zon, waardoor de zone waar aangename temperaturen heersen heel dicht bij de ster komt te liggen.

Eventuele planeten die zich in die zone bevinden, zijn al vindbaar met een relatief kleine telescoop mits ze tijdens elke omloop, vanaf de aarde gezien, eventjes vóór hun ster langs trekken. Zulke planeetovergangen hebben tot gevolg dat de ster met grote regelmaat kleine helderheidsdipjes vertoont.

Agol stelt voor om de 20.000 meest nabije witte dwergen op de aanwezigheid van planeten in de leefbare zone te onderzoeken. Dat is wel een hele klus, want daartoe moet elk van die sterren zeker enkele tientallen uren worden waargenomen.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

19-04-2011

Zonne-satellieten kunnen mogelijk exoplaneten ontdekken



De twee Amerikaanse STEREO-ruimtesondes, die zich aan weerszijden van de zon bevinden voor gedetailleerd onderzoek aan onze eigen ster, kunnen in de toekomst wellicht planeten ontdekken bij andere sterren. Dat beweren sterrenkundigen van de University of Central Lancashire vandaag op de National Astronomy Meeting (NAM 2011) van de Royal Astronomical Society in Llandudno, Wales.

De onderzoekers hebben met behulp van de STEREO-ruimtesondes 122 tot nu toe onbekende eclipserende dubbelsterren ontdekt. Op de foto's die gemaakt worden door de gevoelige camera's van de ruimtesondes zijn tot op heden bijna één miljoen sterren vastgelegd, waarvan de helderheidsveranderingen in de loop van de tijd nauwkeurig gemeten kunnen worden. Bij eclipserende dubbelsterren is die helderheid veranderlijk, doordat er sprake is van twee sterren die in een kleine baan om elkaar heen draaien en elkaar daarbij regelmatig bedekken.

Volgens Danielle Bewsher moet het mogelijk zijn om met de STEREO-camera's nog veel kleinere helderheidsvariaties te meten, en op die manier exoplaneten op het spoor te komen die eens per omloop voor hun moederster langs trekken en daarbij een klein beetje sterlicht onderscheppen.

© Govert Schilling

(allesoversterrenkunde)

19-04-2011

Zwarte bomen op planeet met twee zonnen?



Het klinkt als science fiction, maar op een exoplaneet met twee zonnen aan de hemel zouden zwarte bomen kunnen groeien. Dat beweert Jack O'Malley-James van de University of St Andrews vandaag op de National Astronomy Meeting (NAM 2011) van de Royal Astronomical Society in Llandudno, Wales.

O'Malley-James heeft onderzocht hoe fotosynthese zich zou kunnen ontwikkelen op planeten die een baan beschrijven rond een dubbelster. Hij denkt dat zich op zo'n planeet plantaardig leven zou kunnen ontwikkelen dat niet alleen zichtbaar licht via fotosynthese omzet in voedingsstoffen, maar daarvoor ook infrarode of ultraviolette straling kan gebruiken. En wanneer een van de twee sterren een zwakke rode dwerg is, zullen bomen wellicht elke vorm van opvallende straling gebruiken voor fotosynthese, zodat ze niets meer weerkaatsen en er dus zwart uitzien.

© Govert Schilling

(allesoversterrenkunde)

28-04-2011

Zeven jaar geleden ontdekte exoplaneet blijkt supercompact



Rond de ster 55 Cancri draait een planeet die weliswaar zestig procent groter is dan de aarde, maar tegelijkertijd acht keer zo zwaar. Daarmee heeft de exoplaneet bijna de dichtheid van lood.

De planeet, die de aanduiding 55 Cancri e draagt, werd in 2004 met een telescoop op aarde ontdekt. Hij verried zijn bestaan doordat hij zijn moederster enigszins aan het schommelen brengt: dat hij behoorlijk zwaar is, stond dus al vast. Dat hij ook relatief klein is, blijkt uit waarnemingen van de Canadese satelliet MOST.

Vanaf de aarde gezien beweegt 55 Cancri e bij elke omloop, die minder dan achttien uur duurt, eventjes voor zijn moederster langs. Met MOST is gemeten dat bij elk van deze planeetovergangen de helderheid van de ster met 0,02 procent afneemt. Uit dat gegeven hebben astronomen de grootte van de planeet berekend.

Geschat wordt dat de temperatuur aan het planeetoppervlak ongeveer 2700 graden bedraagt. 55 Cancri is dus niet alleen loodzwaar, maar ook gloeiendheet.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

03-05-2011

Dichtste en meest solide planeet tot nog toe gevonden



Canadese wetenschappers hebben de meest solide en dichtste planeet tot nu toe gevonden. Zij spreken van een erg belangrijke ontdekking. Dat meldt de Engelse krant The Daily Mail. 55 Cancri E heeft de dichtheid van lood en een oppervlaktetemperatuur van 2,700 graden. De planeet draait in amper 18 uur rond haar ster, die vanop de aarde met het blote oog zichtbaar is.

De rotsachtige planeet heeft een diameter van 21.000 kilometer waardoor deze 60 procent groter is dan de aarde. De massa van de planeet is echter acht keer zo massief als de aarde, en heeft een dichtheid die dubbel zo groot is. Dankzij deze massa en dichtheid, heeft 55 Cancri E een sterke zwaartekracht, waardoor wetenschappers vermoeden dat er toch een atmosfeer aanwezig is.

Evolutie
Hoewel er, onder andere door de veel te hoge temperatuur, geen leven mogelijk is op de planeet, zou de ontdekking ervan toch een belangrijke doorbraak kunnen betekenen in het onderzoek naar de evolutie van planeten. Soortgelijke planeten zijn namelijk erg interessant voor wetenschappers, aangezien er leven zou kunnen mogelijk zijn indien aan alle voorwaarden voldaan wordt.

Hypothesen
Aangezien de planeet zo dicht bij een ster staat, kan er erg veel informatie van de planeet vergaard worden. Volgens Josh Winn van het Massachussetts Institute of Technology is 55 Cancri E "een perfect laboratorium om testen om allerlei dingen te testen". Hierdoor zouden huidige hypotheses en theorieën getoetst kunnen worden aan de werkelijkheid. (sg)



(HLN)

04-05-2011

Luikse universiteit ontdekt "Super Aarde" in onze kosmos

Wetenschappers hebben met de Spitzertelecoop van de NASA een "Super Aarde" gevonden die meteen de kleinste exoplaneet is in onze buurt.

Dat heeft de Luikse Universiteit (ULG) vandaag bekendgemaakt. De leider van het onderzoeksproject is Michaël Gillon, een onderzoeker aan die universiteit.

Uit data die de Spitzer in januari heeft vergaard konden vorsers een planeet verschalken rond een ster in het sterrrenbeeld Kreeft, op nauwelijks 42 lichtjaar van ons. De planeet, die zich verraadde bij het passeren voor haar ster, kreeg de welluidende naam 55 CnC e.

Het is een gesteenteplaneet die twee keer de omvang en acht keer de massa van onze aarde heeft. Het is meteen de kleinste exoplaneet in onze kosmische buurt.

Het is ook de eerste keer dat de Spitzer is gebruikt om via de transit voor de moederster een "Super Aarde" te vinden, benadrukt astronoom Michaël Gillon die aan het hoofd staat van het project dat tot de vondst leidde.

55 Cnc e is te groot om alleen uit gesteente te bestaan. Wellicht bestaat de kern uit gesteente met daarrond een dikke laag die vooral uit waterijs zou bestaan.

De vraag is nu of de exoplaneet ook een atmosfeer heeft. Indien dit zo is, kan die gedetailleerd worden bestudeerd. Dit kon niet met andere reeds gevonden gesteenteplaneten rond verder verwijderde en minder heldere sterren.

De op onze zon lijkende moederster is met het blote oog te zien. (belga/adha)

(HLN)

17-05-2011

Klimatologen vinden mogelijk levensvatbare exoplaneet


© afp

Een van de planeten rond rode dwergster Gliese 581 zou "levensvatbaar" kunnen zijn, zo hebben klimatologen gemeld.

Wetenschappers vragen zich af welke van de al meer dan 500 gevonden planeten buiten ons zonnestelsel wel eens condities voor leven zouden hebben. Dit vereist een klimaat dat vloeibaar water op het oppervlak mogelijk maakt. Aanvankelijk was Gliese 581d, op 20 lichtjaar van ons en in 2007 ontdekt, geen kandidaat vanwege te koud geacht. De moederster van de waarschijnlijke gesteenteplaneet, zeven keer zo massief als de Aarde, is immers weinig warm. Gliese 581d krijgt aldus drie keer minder energie dan onze planeet van de Zon.

Broeikaseffect
Maar simulaties van een team rond Robin Wordworth en François Forget van het Parijse Institut Pierre Simon Laplace met modellen voor aardse klimaatstudie vond dat de exoplaneet wel eens baat kan hebben van een broeikaseffect, met als gevolg een warm klimaat dat het ontstaan van oceanen, wolken en regen kan bewerkstelligen.

Nachtelijke afkoeling?
Indien er veel CO2 in de atmosfeer van Gliese 581d zou zitten, zou de planeet een afkoeling van de atmosfeer tijdens de nacht kunnen vermijden en zelfs een warm klimaat hebben. Ondanks minder warm dan ons zonlicht, zou de rode straling van Gliese 581 dieper in de atmosfeer van de planeet kunnen binnendringen en dus opwarmen. (belga/gb)

(HLN)

23-05-2011

Kepler-satelliet ontdekt opvallend veel meervoudige planetenstelsels



De Amerikaanse satelliet Kepler, die naar planeten buiten ons zonnestelsel speurt, heeft bij opvallend veel sterren meer dan één planeet ontdekt. Dat maken astronomen vandaag bekend tijdens de 218de bijeenkomst van de American Astronomical Society (AAS).

Vóór de lancering van Kepler gingen astronomen ervan uit dat bij slechts een handjevol sterren meer dan één planeet ontdekt zou worden. Die voorzichtige schatting was gebaseerd op het feit dat Kepler alleen planeten kan ontdekken die - vanaf de aarde gezien - bij elke omloop vóór hun ster langs passeren. Als op die manier meerdere planeten bij een ster worden ontdekt, betekent dit dat hun omloopbanen vrijwel precies in hetzelfde vlak moeten liggen.

Een eerste inventarisatie van het Kepleronderzoek heeft, naast ongeveer 800 sterren met één planeet, echter meer dan 100 sterren met twee of meer planeten opgeleverd. Hoe dat komt is nog niet helemaal duidelijk, maar gebleken is dat in alle meervoudige stelsels geen planeten van het kaliber Jupiter voorkomen.

Vermoed wordt dat zulke grote planeten een verstorende invloed hebben op de omloopbanen van de overige planeten in het stelsel. Dat zou bijvoorbeeld verklaren waarom de baanvlakken van de planeten in ons eigen zonnestelsel enigszins schuin op elkaar staan.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

23-05-2011

Satelliet Kepler ontdekt tweede rotsachtige planeet



De eerste 'rotsachtige' planeet die met de satelliet Kepler is ontdekt, blijkt gezelschap te hebben van een vrijwel even grote soortgenoot. Dat heeft het Kepler-team maandag bekendgemaakt tijdens de halfjaarlijkse bijeenkomst van Amerikaanse astronomen in Boston.

Het bestaan van de planeet, die de aanduiding Kepler-10c heeft gekregen, is bevestigd door metingen met de infraroodsatelliet Spitzer. Daarbij is gebruik gemaakt van een statistisch methode die ook kan worden gebruikt om nog meer aarde-achtige planeten op te sporen in de database van 1235 kandidaat-planeten die met de Kepler-satelliet zijn ontdekt.

Net als zijn buurplaneet (Kepler-10b) is Kepler-10c waarschijnlijk een geblakerde, deels gesmolten planeet. Hij is naar schatting 2,2 keer zo groot als de aarde en draait in 45 dagen om zijn moederster.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

09-06-2011

Veel aarde-achtige planeten hebben grote maan



Ongeveer één op de twaalf aarde-achtige exoplaneten heeft een maan ter grootte van de onze. Dat is de uitkomst van computersimulaties door wetenschappers van de universiteiten van Zürich en Colorado.

Dat onze planeet zo'n grote maan heeft, werd lange tijd als iets heel bijzonders gezien. Het bestaan van die maan heeft in elk geval grote invloed op de omstandigheden op aarde. Zonder de maan, zouden er geen getijden zijn en was de stand van de rotatie-as van de aarde veel minder stabiel. En dat zou grote klimaatfluctuaties tot gevolg hebben, die het ontstaan van leven waarschijnlijk sterk zouden bemoeilijken.

Om te onderzoeken hoe uitzonderlijk de vorming van zo'n grote maan is, hebben de wetenschappers de vele botsingen doorgerekend zoals die plaatsvinden in een zonnestelsel-in-wording. Volgens de huidige inzichten is onze maan ontstaan uit het puin dat vrijkwam nadat de oeraarde werd getroffen door een proto-planeet ter grootte van Mars. Uit de computersimulaties blijkt dat dit scenario niet zo onwaarschijnlijk is als het lijkt.

Uit het onderzoek blijk dat de meeste sterren zoals onze zon een rotsachtige planeet hebben op een afstand waar (naar onze maatstaven) aangename temperaturen heersen. Eén op de twaalf van deze 'leefbare' werelden onderging een inslag waar een grote, stabiliserende maan uit voortkwam. De computersimulaties laten overigens een grote spreiding zien: het percentage aarde-achtige planeten met een grote maan zou tussen 2 en 25 procent kunnen liggen.

(HLN)

14-06-2011

CoRoT-kunstmaan ontdekt tien nieuwe exoplaneten



Met de Franse kunstmaan CoRoT zijn tien nieuwe exoplaneten ontdekt. Het gaat om zeven 'hete Jupiters' (zware reuzenplaneten in kleine omloopbanen), één planeet die kleiner en lichter is dan Saturnus, en twee Neptunus-achtige planeten die rond dezelfde ster cirkelen. De nieuwe ontdekkingen zijn vandaag bekend gemaakt op het tweede CoRoT-symposium in Marseille.

Net als de Amerikaanse ruimtetelescoop Kepler maakt CoRoT - een gezamenlijk project van het Franse ruimtevaartagentschap CNES en de Europese ESA - met behulp van een 27 cm-telescoop jacht op planeetovergangen, die optreden wanneer een exoplaneet vanaf de aarde gezien voor zijn moederster langs beweegt. Sinds de lancering in december 2006 heeft CoRoT ruim 400 kandidaat-planeten gevonden; tot nu toe zijn er 26 definitief bevestigd.

De nieuw ontdekte exoplaneten vertonen een grote verscheidenheid. Zo zijn er twee hete Jupiters ontdekt waarvan de baan erg langgerekt is en is er sprake van een grote variatie in soortelijke dichtheden. Ook de leeftijden van de moedersterren lopen sterk uiteen, van 600 miljoen jaar tot tien miljard jaar.

© Govert Schilling

(allesoversterrenkunde)

14-06-2011

Astronomen ontdekken bizar planetenstelsel



Een internationaal team van astronomen heeft aanwijzingen gevonden voor het bestaan van een planetenstelsel dat rond een nogal bijzondere dubbelster cirkelt. Deze dubbelster, UZ For geheten, bestaat uit een witte en een rode dwergster. Daaromheen lijken twee reuzenplaneten te cirkelen, die aanzienlijk zwaarder zijn dan de planeet Jupiter.

De afstand tussen de sterren die UZ For vormen is dermate klein dat de twee in slechts enkele uren om elkaar heen wentelen. Het duo zou gemakkelijk binnen onze zon passen! Toevallig is het baanvlak van de beide sterren zo georiënteerd, dat de sterren elkaar vanaf de aarde gezien bij elke omloop eventjes bedekken.

Door heel nauwkeurig te timen op welke momenten die bedekkingen plaatsvinden, zijn de astronomen erachter gekomen dat daar kleine variaties in optreden. Soms zijn de bedekkingen een beetje te vroeg of te laat. Deze variaties laten zich het gemakkelijkst verklaren als er twee planeten, respectievelijk zes en acht keer zo zwaar als Jupiter, in wijde banen om de dubbelster cirkelen.

Als de beide planeten echt bestaan, hadden ze geen slechtere plek kunnen uitzoeken. Door de kleine onderlinge afstand, 'steelt' de witte dwergster voortdurend materie van zijn kleine rode metgezel. De hoge snelheid waarmee dit gas op de witte dwerg terechtkomt, heeft tot gevolg dat het tot temperaturen van miljoenen graden wordt verhit. En daardoor worden de planeten voortdurend met enorme hoeveelheden röntgenstraling bestookt.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

13-07-2011

Planeet ontdekt bij drievoudige ster



Italiaanse astronomen hebben een planeet ontdekt bij de ster HD 132563. Na meer dan vijfhonderd van dit soort ontdekkingen is dat nauwelijks meer opzienbarend, ware het niet dat HD 132563 een drievoudige ster is.

Tot voor kort dachten astronomen dat er in systemen van drie of meer sterren weinig of geen planeten te vinden zouden zijn. De voortdurend wisselende aantrekkingskrachten in zo'n stelsel zouden de banen van eventuele planeten destabiliseren. Maar inmiddels is nu al bij acht drievoudige sterren een planeet ontdekt.

HD 132563 bestaat in feite uit een dubbelster en een enkelvoudige ster die op een onderlinge afstand van ongeveer 60 miljard kilometer om elkaar heen draaien. De nieuw ontdekte planeet draait om de enkelvoudige ster van het systeem. Hij is zeker 1,3 keer zo zwaar als de planeet Jupiter en draait op een gemiddelde afstand van 400 miljoen kilometer om zijn moederster. Pogingen om de opname van de exoplaneet te maken zijn (nog) niet gelukt.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

14-07-2011

Bevestiging planeetontdekkingen vordert langzaam



De bevestiging van de potentiële exoplaneten die de Amerikaanse satelliet Kepler heeft opgespoord vordert uiterst langzaam. Alleen al in het eerste half jaar na zijn lancering in maart 2009 ontdekte Kepler meer dan 1200 sterren waarbij regelmatige helderheidsvariaties op de aanwezigheid van één of meer planeten duiden. Tot nu toe is echter pas van zeventien 'Kepler-planeten' het bestaan bevestigd.

De nieuwste bevestiging is die van planeet Kepler-15b met behulp van de Hobby-Eberly-telescoop (HET) van de universiteit van Texas. De Kepler-waarnemingen lieten zien dat deze planeet in minder dan vijf dagen om zijn moederster wentelt. Daarbij trekt hij, vanaf de aarde gezien, steeds voor die ster langs, waarbij diens helderheid met iets meer dan een procent afneemt.

Tussen maart en november 2010 is met HET heel nauwkeurig naar het spectrum van de moederster van Kepler-15b gekeken, om te zien of deze een schommelbeweging met dezelfde regelmaat vertoont. Dat bleek inderdaad het geval. Uit de nieuwe metingen volgt wel dat de planeet minder groot is dan gedacht: hij is iets kleiner dan de planeet Jupiter, terwijl de eerste schatting uitkwam op bijna anderhalf maal Jupiter.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

19-07-2011

Planeetovergangen te zien bij nabije ster



Een team van Amerikaanse astronomen heeft een planeetovergang waargenomen bij een ster op slechts 40 lichtjaar van de aarde - een steenworp afstand naar kosmische maatstaven. De exoplaneet, die 55 Cancri e heet, is tweemaal zo groot als onze planeet en bijna negen keer zo zwaar. Hij heeft waarschijnlijk een vast, rotsachtig oppervlak waar de temperatuur kan oplopen tot 2700 graden.

55 Cancri e werd zeven jaar geleden ontdekt doordat hij zijn moederster enigszins doet schommelen. Hij doet dat overigens niet alleen: rond de ster draaien nog minstens vier andere planeten.

Omdat de afstand tussen 55 Cancri e en zijn ster heel klein is - slechts een paar miljoen kilometer - leek de kans aanwezig dat de planeet vanaf de aarde gezien bij elke omloop voor zijn ster langs beweegt. En dat is nu bevestigd door metingen van de Canadese satelliet MOST, die gedurende twee weken de helderheid van 55 Cancri heeft gemeten.

Uit die metingen blijkt dat de ster om de 18 uur - precies de omlooptijd van de planeet - eventjes in helderheid afneemt. Daaruit kan alleen maar worden geconcludeerd dat 55 Cancri e inderdaad steeds als een donker silhouet voor de ster langs beweegt.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)