[CENTRAAL] Exo-Planeten Topic

06-03-2009

Bestaat er leven op Ceres?



Astrobiologen hopen ooit buitenaards leven te vinden, misschien zelfs in onze eigen kosmische achtertuin, het zonnestelsel. De inspanningen van de astrobiologen richten zich meestal op werelden zoals Mars of ijsmanen zoals Europa. Er bestaan echter andere, minder conventionele, locaties in het zonnestelsels waar wellicht leven zou kunnen bestaan. De astrobioloog Joop Houtkooper is met een theorie gekomen waarin de dwergplaneet en asteroïde Ceres beschouwd wordt als een potentiële thuishaven voor buitenaards leven.

Ceres is ontdekt in 1801 en werd aanvankelijk beschouwd als een planeet. Later is ontdekt dat Ceres simpelweg het grootste lid is van een hele familie van objecten, die asteroïden genoemd werden. In 2006 werd Ceres echter gepromoveerd tot dwergplaneet, samen met enkele soortgelijke objecten die op veel grotere afstand staan en behoren tot een andere familie van objecten, de zogenaamde TNO’s (Trans-Neptunische Objecten).

De theorie komt voort uit een hypothese die stelt dat Ceres (in tegenstelling tot de meeste asteroïden) deels uit ijs bestaat. Er zijn aanwijzingen dat Ceres nog steeds warm is van binnen, zodat een groot deel van het ijs in vloeibare vorm zal voorkomen. Het totale volume van dit water zou mogelijk 40 keer groter kunnen zijn dan dat van alle aardse oceanen bij elkaar.



Door dit gegeven werd Houtkooper herinnerd aan een theorie over het ontstaan van het leven, waarin gesteld wordt dat organismen tot ontwikkeling zijn gekomen nabij hydrothermische schoorstenen, die aangetroffen worden op de bodem van de oceanen. Deze schoorstenen spuwen heet water en allerlei chemicaliën de oceaan in, waarbij een voedingsbodem gevormd wordt voor allerlei exotische levensvormen. Hydrothermische schoorstenen worden ook vermoed bij ijzige manen van reuzenplaneten, die onder invloed van getijdenkrachten gekneed worden en hierbij gaan opwarmen. Zo ontstaan ondergrondse oceanen en geologische activiteiten die mogelijk kunnen leiden tot een levensvatbare biosfeer. Europa en Ganymedes vormen de beste voorbeelden van dit soort werelden.

In de vroege geschiedenis van het zonnestelsel bestond er een periode dat het Late Zware Bombardement wordt genoemd, waarbij de binnenplaneten geteisterd werden door cataclysmische inslagen van asteroïden en (in mindere mate) kometen. Als bij het aanvangen van deze periode al leven op aarde is geweest, zou het leven vrijwel zeker vernietigd zijn en gedwongen zijn opnieuw te beginnen.



Merkwaardig genoeg lijkt Ceres vrijwel uitgeschonden uit de strijd te zijn gekomen. Als Ceres gebombardeerd zou zijn, zou de watermantel hierbij compleet en definitief verdampt zijn. Als gevolg hiervan zou de zwaartekracht van de rotsachtige kern te laag zijn geworden om deze watermassa weer terug te vangen. Dit is vermoedelijk gebeurd bij de asteroide Vesta, die een extreem grote inslagkrater heeft en gortdroog is.

Er is dus bewijs dat Ceres (als één van de weinige objecten in het binnen-zonnestelsel) vrijwel onaangetast is door het Late Grote Bombardement en een voorbeeld vormt van de omstandigheden in het zonnestelsel vóór deze gewelddadige periode. Dat zou dan weer resulteren in een “natte” Ceres, waarbij de dwergplaneet nog steeds een levensvatbare oceaan zou kunnen herbergen, welke gevormd is gedurende de vroegste dagen van het zonnestelsel.

Dit lijdt tot een interessante hypothese: als de aarde is gesteriliseerd door een serie van kolossale inslagen, terwijl op Ceres leven is ontstaan dat het geweld heeft overleeft, zou Ceres onze aarde dan kunnen hebben “ingezaaid” met leven, via rotsfragmenten die zijn weggeslagen van Ceres en op aarde zijn neergedaald? Zijn alle organismen op aarde, inclusief mensen, afstammelingen van Ceres? Hoewel dit idee hoogst speculatief is, kreeg Houtkooper de motivatie om dit idee verder uit te werken.



Houtkooper heeft gekeken naar verschillende objecten in het zonnestelsel die oceanen hebben, of ooit gehad hebben. De planeet Venus had vermoedelijk een oceaan gedurende diens vroege geschiedenis, maar deze is relatief snel verdwenen. Bovendien zorgt de relatief grote massa van deze planeet ervoor dat een rotsfragment niet zomaar weggeschoten kan worden: de hoeveelheid energie die hiervoor noodzakelijk is, zou zeer ongunstig zijn voor levende wezens binnen deze rotsen. Objecten zoals Ceres hebben echter veel lagere ontsnappingssnelheden, zodat rotsfragmenten veel gemakkelijker weggeslingerd kunnen worden.

Houtkooper heeft vervolgens de omloopbanen berekend van de kandidaat-planeten, -manen en –asteroïden, om te zien welke de beste posities bereiken om de aarde succesvol in te zaaien met weggeslagen materiaal, zonder hierbij onderschept te worden door andere objecten. Ceres is als “winnaar” uit deze berekeningen gekomen en is feitelijk “als beste getest”.

Tot slot heeft Houtkooper bepaald hoe waarschijnlijk het is dat levende wezens vandaag de dag de oceanen van Ceres bevolken. Het zou hierbij kunnen gaan om levende wezens die gebruik maken van waterstofperoxide als energievoorziening, hoewel de aanwezigheid van waterstofperoxide momenteel niet is vastgesteld op Ceres (maar ook niet uitgesloten kan worden).



Het idee dat de aarde ooit “besmet” is door leven van Ceres, en dat de afstammelingen onze moederplaneet nog steeds bevolken, is hoogst fascinerend. Houtkooper heeft echter toegegeven dat zijn “theorie” meer science fiction is dan science fact, totdat solide bewijs kan worden geleverd. Dit is lastig te verkrijgen, aangezien Ceres en kleine en verre wereld is. Zelfs de beste opnames laten weinig detail zien, en onthullen slechts enkele oppervlaktedetails. Spectrale analyses laten de aanwezigheid zien van klei-achtige mineralen, terwijl de afgeplatte vorm van Ceres overeen komt met hetgeen je mag verwachten van een rotsachtige kern met een mantel van waterijs. Ceres lijkt in één opzicht op de overige dwergplaneten: het zit vol met geheimen en mysteries.

Gelukkig zal dit snel veranderen, dankzij NASA’s Dawn-missie. Deze sonde is gelanceerd in 2007 en zal in 2015 arriveren bij Ceres. Vanaf dat moment zullen de geheimen van deze mysterieuze wereld langzaam ontsluierd worden. Wie weet zal Dawn foto’s maken van geisers van water die vanaf het oppervlak uitbarsten, ongeveer zoals bij Enceladus het geval is. In dat geval zal het science fiction verhaal van Houtkooper plots waarschijnlijker zijn geworden.



Bron: Astrobiology Magazine

(Astrostart)

[ Bericht 43% gewijzigd door ExperimentalFrentalMental op 08-03-2009 00:37:26 ]

19-03-2009

Het opsporen van 'tweeling-aardes' zal niet meevallen


Tweeling-aardes: moeilijk aantoonbaar?

Het moment dat sterrenkundigen planeten ter grootte van onze aarde gaan ontdekken, komt steeds dichterbij. Wellicht dat de recent gelanceerde Kepler-satelliet binnen enkele jaren al beet heeft. Maar aantonen dat zo'n planeet leefbaar is en een atmosfeer heeft als de onze, zal veel moeilijker zijn.

Volgens Amerikaanse onderzoekers zal zelfs de grote James Webb Space Telescope (JWST), die in 2013 gelanceerd zal worden, de grootst mogelijk moeite hebben om bij zo'n planeet gassen als ozon en methaan te detecteren die een biologische oorsprong kunnen hebben.

De atmosfeer van een planeet bij een andere ster laat zich alleen bestuderen als die planeet vanaf de aarde gezien bij elke omloop vóór zijn moederster langs beweegt. Dan absorberen de atmosferische gassen namelijk een klein beetje licht van

de ster, waarbij elk gas een specifieke 'vingerafdruk' in het kleurenspectrum van de ster achterlaat. Om de samenstelling van de atmosfeer te kunnen bepalen, zal de JWST honderden van die 'planeetovergangen' moeten waarnemen. En dan nog is er alleen bij de dichtstbijzijnde aarde-achtige planeten kans van slagen.

Waarschijnlijk zal het dus nog vele jaren duren voordat er uitsluitsel kan worden gegeven over het bestaan van 'tweeling-aardes'.

(allesoversterrenkunde)

04-04-2009

Exoplaneet met terugwerkende kracht ontdekt



Een krachtige en recent verbeterde techniek voor het verwerken van foto's zou kunnen leiden tot de ontdekking van vele exoplaneten, waarvan het bestaan verborgen ligt in archiefgegevens die de laatste tien jaar vergaard zijn door de Hubble-ruimtetelescoop. Een Canadese sterrenkundige heeft deze nieuwe strategie voor het jagen naar planeten gedemonstreerd met de ontdekking van een exoplaneet, waarvan het bestaan is vastgesteld door het analyseren van opnames die in 1998 door Hubble zijn gemaakt.

De planeet weegt ongeveer zeven keer meer dan Jupiter en is eerder ontdekt in 2007 en 2008 door de Keck- en Gemini North-telescopen. Nu heeft men ontdekt dat het bewijs voor het bestaan van deze planeet al in 1998 verkregen is door Hubble, maar dat de planeet destijds over het hoofd is gezien. De planeet maakt deel uit van een familie van drie reuzenplaneten die hun rondjes draaien rond de stoffige, jonge ster HR 8799 - op een afstand van 130 lichtjaar vanaf de aarde.



De "herontdekking" met terugwerkende kracht laat zien dat de archiefgegevens van Hubble een rijke schatkamer voor het vinden van exoplaneten vormen, mits de opnames geanalyseerd worden met de meest recente en geavanceerde hedendaagse technieken. Daarnaast levert het belangrijke nieuwe gegevens over de omloopbaan van de planeet in kwestie. De planeet draait namelijk op relatief grote afstand tot de moederster en heeft ongeveer 400 jaar nodig voor één omloop. Dat betekent dat een goede bepaling van de omloopbaan een langdurige zaak is. Nu hebben de tien jaar oude Hubble-gegevens geleidt tot een veel betere benadering van deze omloopbaan

De Hubble-gegevens hebben daarnaast geleidt tot nieuwe inzichten in de fysieke eigenschappen van de planeet. Dat komt doordat de camera waarmee de opnames zijn gemaakt (NICMOS) gevoelig is voor nabij-infrarode golflengten, welke geblokkeerd worden door de aardse atmosfeer. Zo heeft men absorptiesignalen van waterdamp gedetecteerd. Het analyseren van de eigenschappen van deze waterdamp kan leiden tot belangrijke informatie over de temperatuur, luchtdruk en wolkendek van de buitenste planeet van het HR 8799-stelsel.



Bron: Hubble Space Telescope

(Astrostart)

08-04-2009

Keplersatelliet ziet voor het eerst sterren

AMSTERDAM - NASA's ruimtetelescoop Kepler, die de komende jaren jacht gaat maken op aarde-achtige planeten bij andere sterren, heeft sinds dinsdagnacht een vrij uitzicht op het heelal.

De ovale stofkap van de telescoop, met afmetingen van 1,7 bij 1,3 meter, is in de nacht van 7 op 8 april met succes afgestoten.

De stofkap moest de gevoelige optiek en elektronica beschermen tijdens de lancering van de ruimtesonde, op 6 maart.

Helderheid

Kepler gaat van honderdduizend sterren nauwkeurig de helderheid in het oog houden. Op die manier kunnen zogeheten planeetovergangen worden ontdekt: minieme helderheidsvariaties die ontstaan wanneer een planeet - gezien vanuit de omgeving van de aarde - precies voor zijn moederster langsbeweegt.

De komende weken zullen de detectoren van de Kepler-telescoop nauwkeurig gekalibreerd worden. Daarna gaan de wetenschappelijke waarnemingen van start.

(nu.nl)

16-04-2009

Europees bedrijf wil landen op dwergplaneet Ceres

AMSTERDAM - Thales Alenia Space, een gerenommeerd Europees ruimtevaartbedrijf, speelt met de gedachte om de dwergplaneet Ceres met een bezoekje te vereren.

Uitgangspunt is een goedkope onbemande ruimtesonde, de Ceres Polar Lander, die gebruik maakt van bestaande technologie die voor andere ruimtevaartprojecten is ontwikkeld.

De ruimtesonde zou vier jaar na zijn lancering op zijn bestemming aankomen en dan een kleine landingsmodule moeten afkoppelen die ook een mobiele verkenner bij zich heeft.

Geautomatiseerd

De onderzoeksmissie zou grotendeels geautomatiseerd moeten verlopen. Gemikt wordt op een landing in de buurt van een van de polen van Ceres, waar de omstandigheden vergelijkbaar (koud) zijn met die op de ijsmanen van Jupiter en Saturnus.

De aldus opgedane ervaring kan bijvoorbeeld worden gebruikt voor landingen op de Jupitermaan Europa en de Saturnusmaan Enceladus.


Vloeibaar water

Dwergplaneet Ceres draait tussen de banen van Mars en Jupiter om de zon en zou een ondergrondse oceaan van vloeibaar water kunnen hebben.

Sommige wetenschappers achten het mogelijk dat zich daar primitieve organismen bevinden. Overigens is momenteel ook de Amerikaanse ruimtesonde Dawn onderweg naar Ceres (aankomst in 2015), maar deze zal niet naar het oppervlak van de dwergplaneet afdalen.

© NU.nl/Alles over sterrenkunde

(nu.nl)

18-04-2009

Planetenjager Kepler ziet eerste sterren



De Amerikaanse planetenjager Kepler heeft zijn eerste foto's gemaakt van een rijke sterrenhemel en zal binnenkort beginnen met het speuren naar aarde-achtige exoplaneten. De nieuwe "first light" foto's laten het volledige zoekgebied van Kepler zien, een uitgestrekte sterrenwolk in de Cygnus-Lyra regio van ons melkwegstelsel. Aan de hand van de opname zijn drie afbeeldingen vrijgegeven. De eerste laat de miljoenen sterren zien binnen Keplers volledige beeldveld, terwijl de andere twee inzoomen op delen van het grotere geheel.

De eerste nieuwe foto van Kepler laat het volledige blikveld zien - een deel van de aardse sterrenhemel van 100 vierkante graden (een positiemaat voor hemellichamen op een hemelbol). Dit is vergelijkbaar met twee aaneen geschakelde steelpannetjes van de Grote Beer. Dit gebied bevat ongeveer 14 miljoen sterren, waarvan 100.000 geselecteerd zijn als ideale kandidaten voor het speuren naar planeten.

De andere twee foto's laten slechts 1/10.000ste deel van het volledige blikveld zien. De ene foto laat NGC 6791 zien, een sterrencluster op 13.000 lichtjaar afstand. Op de andere foto wordt ingezoomd op de omgeving van de ster TrES-2, waarbij eerder al het bestaan van een Jupiterachtige planeet bevestigd is.

Kepler zal de komende drie-en-half jaar op zoek gaan naar planeten bij 100.000 vooraf geselecteerde sterren. Het is de verwachting dat Kepler een rijke verscheidenheid aan werelden zal ontdekken, van grote gasreuzen tot kleine rotsplaneten ter grootte van de aarde. De Kepler-missie is de eerste waarbij de ontdekking van aardse planeten (rotsachtige werelden binnen de leefbare zone) vrijwel gegarandeerd is.

Kepler zal de planeten op de volgende manier ontdekken: de ruimtetelescoop zal op zoek gaan naar periodieke helderheidschommelingen van 100.000 sterren binnen zijn beeldveld, welke veroorzaakt worden door planeten die voor hun moederster langs schuiven. Kepler is uitgerust met een 95 megapixel camera (de grootste die ooit in de ruimte is gebracht), waardoor de telescoop helderheidsveranderingen kan detecteren van slechts 20 op 1.000.000!



Bron: NASA

(Astrostart)

21-04-2009

Aarde-achtige planeten ontdekt



Astronomen hebben de ontdekking bekend gemaakt van een exoplaneet binnen de leefbare zone van diens moederster, én van een planeet die slechts twee keer zo groot als de aarde is. Beide planeten draaien rond dezelfde ster, namelijk Gliese 581, die nu vier bekende planeten heeft. Het gaat hierbij om één “aarde”, twee “super-aardes” en een “Neptunus”. Het is voor het eerst dat een rotsachtige planeet is ontdekt die zeker binnen de leefbare zone draait, waardoor het bestaan van oceanen aan het oppervlak mogelijk is.

Het Gliese 581-stelsel bestaat uit de volgende planeten (gezien vanaf de moederster): planeet e (1,9 aardemassa’s), planeet b (16 aardemassa’s), planeet c (5 aardemassa’s) en tot slot planeet d (7 aardemassa’s). Het bestaan van Gliese 581 d was al langer bekend, maar een team van wetenschappers heeft de omloopbaan nu exacter berekend. Zo is gebleken dat Gliese 581 d ruim binnen de leefbare zone draait, de zone waar vloeibaar water aan het oppervlak kan voorkomen.

Verder heeft hetzelfde team dus een nieuwe planeet ontdekt bij Gliese 581, één van de minst massieve exoplaneten ooit waargenomen. Deze planeet draait in slechts 3,15 dagen rondom diens moederster, die overigens op een afstand van 20,5 lichtjaar staat, in de richting van het sterrenbeeld Weegschaal.



Bron: European Southern Observatory

(Astrostart)

21-04-2009

Mogelijk planeten rondom dode sterren

AMSTERDAM - Waarnemingen van de Amerikaanse Spitzer Space Telescope doen vermoeden dat ook dode sterren vergezeld worden door planeten. Sterren zoals de zon blazen aan het eind van hun leven hun gasmantels de ruimte in.

De kern van de ster schrompelt vervolgens ineen tot een kleine, compacte witte dwerg, die in de loop van miljarden jaren langzaam afkoelt.

Spitzer-waarnemingen van witte dwergen hebben nu aan het licht gebracht dat hun oppervlak (dat voornamelijk uit koolstof en zuurstof bestaat) soms 'vervuild' is door zwaardere elementen. Kennelijk daalt er een fijne regen van stofdeeltjes op de sterren neer.

Vermoedelijk gaat het om stof van uiteengerukte planetoïden die zich te dicht in het zwaartekrachtsveld van de witte dwerg hebben begeven en uiteengerukt zijn door de sterke getijdenkrachten.


Kans

Planetoïden zijn de overblijfselen van het ontstaansproces van planeten, dus als er planetoïdenstof bij een witte dwerg gevonden wordt, is de kans groot dat er ooit planeten bij de ster zijn gevormd.

Bovendien kunnen de planetoïden alleen zo dicht bij de witte dwerg komen als hun baan verstoord wordt, bijvoorbeeld door de zwaartekrachtsstoringen van grotere planeten. Op basis van de Spitzer-waarnemingen concluderen onderzoekers van de Universiteit van Leicester dat één tot drie procent van alle witte dwergen in het Melkwegstelsel vergezeld zou kunnen worden door planeten.

(nu.nl)

21-04-2009

'Superaarde' mogelijk gestripte gasreus

AMSTERDAM - Een recent ontdekte exoplaneet die iets groter en zwaarder is dan de aarde, is mogelijkerwijs de kern van een gestripte reuzenplaneet.

Dat beweert Helmut Lammer van de Oostenrijkse Academie van Wetenschappen op basis van computerberekeningen aan exoplaneten die op zeer kleine afstand rond hun moederster draaien.

Van de ruim 300 exoplaneten die tot nu toe zijn gevonden, beweegt een groot deel in extreem kleine banen, op slechts een paar miljoen kilometer afstand van de moederster.

In verreweg de meeste gevallen gaat het om gasreuzen zoals de planeet Jupiter, die na hun ontstaan op de een of andere manier naar binnen zijn gemigreerd.

De berekeningen van Lammer en zijn collega's doen vermoeden dat zo'n 'hete Jupiter' in de loop van de tijd een zeer groot deel van zijn gasmantel kan verliezen onder invloed van de krachtige straling van de ster.


Kwijtraken

Bij sommige explaneten is dat verdampingsproces ook daadwerkelijk waargenomen. Is de afstand tussen planeet en ster kleiner dan drie à vier miljoen kilometer, dan kan de planeet zijn gasmantel zelfs volledig kwijtraken.

Lammer denkt dat dat gebeurd is met de recent ontdekte exoplaneet CoRoT-7b, een zogeheten 'super-aarde' die minder dan twee keer zo groot is als onze eigen planeet, en slechts een paar keer zo zwaar.

Oorspronkelijk zou CoRoT-7b een Neptunus-achtige planeet geweest kunnen zijn.

(nu.nl)

26-04-2009

Exoplaneten

Exoplaneten zijn er maar genoeg. Sterrenkundigen kennen al 120 planeten rond andere sterren, voor het grootste deel gigantische gasreuzen. Met nauwkeuriger onderzoeksmethoden komen ook de grote broers van onze aarde in zicht: stenen bolster, hete pit.

Mu Arae is een onooglijk sterretje in het zuidelijke sterrenbeeld Ara (altaar). Voor sterrenkundigen is de ster een driedubbel lot uit de loterij. In 2000 vonden sterrenkundigen een Jupiter-achtige planeet om de ster. In 2002 bevestigden ze het vermoeden dat er een tweede gasreus in een wijdere baan om de ster draaide. En nu, in juni 2004, voerden onderzoekers van het European Southern Observatory metingen uit die een derde exoplaneet aantonen. Deze nieuwste aanwinst van Mu Arae is maar veertien keer zo zwaar als de aarde, precies op de grens tussen superaarde en mini-gasreus.


Het sterrenbeeld Ara (altaar) aan de zuidelijke sterrenhemel. Mu Arae is een kleine oranjegele ster zoals onze zon. Op deze afbeelding staat de ster aangeduid met de griekse letter mu (m) in het linker bovendeel van de afbeelding. bron: ESO

Onverwacht
De ontdekking van een derde exoplaneet (planeet rond een andere ster) rond Mu Arae kwam nogal onverwacht. Het internationale HARPS-consortium (genoemd naar de High Accuracy Radial Velocity Planet Searcher-spectrograaf) was er namelijk niet naar op zoek! Het team was Mu Arae zélf aan het onderzoeken. De ster zet namelijk periodiek uit en krimpt dan weer. Door dat gedrag in kaart te brengen, hoopte het HARPS-team beter zich te krijgen op wat zich binnenin de ster afspeelt. Maar Mu Arae had een verrassing voor de onderzoekers.

“Bovenop de ritmische uitzetting van de ster zagen we nog een extra signaal,” zegt Nuno Santos van het HARPS-team. De extra variatie had een periode van 9,5 dag en werd meteen nauwgezet onderzocht. Het team kon maar één verklaring vinden: nóg een planeet die om de ster draait. Ster en planeet draaien eigenlijk om een gemeenschappelijk zwaartepunt als twee stijldansers. Omdat de ster zoveel zwaarder is dan de planeet, beweegt de planeet het hardst van de twee, maar de beweging van de ster is tóch vast te stellen.

Mu Arae beweegt afwisselend van de aarde af en er weer naartoe. Daardoor krijgt het licht van de ster een Dopplerverschuiving: rood als zij van de aarde af beweegt, blauw als ze de andere kant opgaat. Net zoals een de toon van een politiesirene hoger klinkt als de auto op je af komt en in hoogte daalt als hij je voorbij gaat. In de sterrenkunde zijn via deze techniek, die de radial velocity method heet, al tientallen planeten rond andere sterren gevonden.


Dopplerverschuiving van sterrenlicht. De zwaartekracht van ster en exoplaneet zorgt dat ze om elkaar heen draaien. De beweging van de ster is te zien als een periodieke rode en blauwe Dopplerverschuiving van het sterrenlicht.

De nieuwe ontdekking, lieten de sterrenkundigen zien, is zo’n 14 keer zwaarder dan de aarde. Daarmee is het de lichtste exoplaneet ooit gevonden en zit hij op de grens tussen gasplaneten als Jupiter en Uranus en de rotsachtige planeten als de aarde, Venus, Mars en Mercurius. Welke van de twee is het?

Gasplaneten vormen zich volgens de huidige theorie relatief ver van de moederster als die nog wordt omringd door een schijf van gas en stof. Die stofschijf blijft over nadat een oerwolk van gas samentrekt en in haar binnenste een ster vormt. Ver van de ster af klonteren eerst rotsachtige planetesimalen samen tot een flinke kern. Die kern veegt weer gassen op die in zijn pad komen en wordt een gasreus. Jupiter, Saturnus en Uranus zijn daar prima voorbeelden van. Uranus is met zijn 14,5 aardmassa’s ongeveer zo zwaar als de nieuwe planeet rond Mu Arae. Maar de HARPS-onderzoekers denken, dat de exoplaneet helemaal geen gasreus is.

De nieuwe planeet is wel erg licht, zeggen ze. En hij bevindt zich ook enorm dicht bij zijn zon – met een ‘jaar’ van 9,5 dag ver binnen de baan die Mercurius om onze eigen zon beschrijft. Als de exoplaneet een gasreus is, werd hij ver van de ster gevormd om daarna naar binnen te migreren. Daarbij zou de planeet veel zwaarder zijn geworden dan 14 aardmassa’s. Dat laat nog maar één mogelijkheid over: een rotsachtige planeet met een dikke atmosfeer.


Stofschijf van 100 aarde-zon afstanden breed rond de ster AU Microscopii. Klonteringen in zo’n stofschijf groeien uit tot grote rotsblokken die weer samensmelten tot planeetkernen.
bron: Universiteit van Hawaii

Leefbaar Mu Arae?
Leven zoals wij dat kennen komt op Mu Arae’s nieuwe exoplaneet niet voor. Rond sterren als de zon kun je een denkbeeldige zone tekenen, waarin de temperatuur en soort planeet vloeibaar water en een adembare atmosfeer kent. Mu Arae’s nieuwkomer beweegt wel zó dicht bij zijn zon, dat vloeibaar water uitgesloten is. Toch is de planeet erg speciaal: het is een van de eerste rotsachtige exoplaneten ooit gevonden. Omdat gasreuzen in een soortgelijke baan veel zwaarder zijn en hun ster dus sterker heen en weer trekken, zijn ze makkelijker te vinden dan een rotsplaneet. Hete Jupiters heten zulke gasreuzen vlakbij een ster. Meten we de exoplaneet rond Mu Arae misschien een Hete Aarde noemen?

(Kennislink)

27-04-2009

Exoplaneten worden opgeslokt door hun moedersterren



Planeten die op kleine afstand rond hun moederster bewegen, worden uiteindelijk door de ster opgeslokt als gevolg van sterke getijdenwerking. Dat concluderen Amerikaanse astronomen op basis van onderzoek aan de verdeling van planeetbanen en gedetailleerde computersimulaties.

Tot nu toe zijn ongeveer 350 planeten bij andere sterren (exoplaneten) ontdekt. Veel daarvan bewegen op zeer kleine afstand (enkele miljoenen kilometers) rond hun moederster, met omlooptijden van hooguit een paar dagen. Ze kunnen niet zo dicht bij de ster zijn ontstaan; kennelijk vindt er een of andere vorm van migratie plaats.

Sterrenkundigen van de Universiteit van Washington en de Universiteit van Arizona hebben nu een verklaring gevonden voor het feit dat er in het geheel geen planeten gevonden zijn op minder dan 2,5 miljoen kilometer afstand van de ster. Zulke planeten oefenen sterke getijdenkrachten uit op hun moederster, en de resulterende vervormingen van de ster leiden ertoe dat de baan van de planeet in hoog tempo kleiner en kleiner wordt.

Uiteindelijk wordt de planeet door de getijdenkrachten van de ster uiteengerukt en zal hij door de ster worden opgeslokt. Volgens de onderzoekers zal dat met de recent ontdekte planeet CoRoT-7B binnen hooguit één of twee miljard jaar gebeuren.

De opsloktheorie verklaart ook waarom planeten in kleine omloopbanen erg jong zijn: oudere planeten worden eenvoudigweg niet meer aangetroffen omdat ze al door de ster zijn verorberd.

© Govert Schilling

(allesoversterrenkunde)

[ Bericht 8% gewijzigd door ExperimentalFrentalMental op 28-04-2009 22:51:13 ]

04-05-2009

Sterren kunnen planeten verslinden



In de laatste 20 jaar hebben wetenschappers honderden planeten buiten ons zonnestelsel ontdekt. Een nieuwe studie heeft uitgewezen dat het aantal bekende exoplaneten nog hoger had kunnen uitpakken, ware het niet dat sommige planeten in hun moederster gevallen zijn en simpelweg niet meer bestaan. Het bewijs hiervoor is verkregen door te kijken naar het aantal bekende planeten per gegeven afstand tot de moederster. Hieruit blijkt veel planeten voorkomen op een afstand van 0,05 AU vanaf de moederster - op nog kortere afstand zijn nauwelijks planeten bekend.

Niemand weet zeker waarom planeten regelmatig voorkomen op 0,05 AU afstand van de moeder (waarbij 1 AU overeen komt met de afstand tussen de aarde en de zon). Het feit dat veel bekende exoplaneten dicht bij hun moederster staan kan verklaard worden aan de hand van planetaire migratie. Volgens de geaccepteerde modellen van planeetvorming kunnen dergelijke planeten onmogelijk op hun huidige positie ontstaan zijn. In plaats daarvan moeten ze veel verder weg ontstaan zijn, waarna ze vervolgens naar binnen zijn gemigreerd. Het feit dat planeten schijnbaar niet voorkomen binnen 0,05 AU afstand vanaf de moederster is moeilijker te verklaren.

Het is bekend dat een planeet die zich op extreem korte afstand tot de moederster bevindt, uiteen zal worden gescheurd door de zwaartekracht van de ster. Deze grens wordt de Roche-limiet genoemd - een vergelijkbare limiet kan worden aangetroffen bij allerlei soorten objecten, waaronder planeten (de ringen van Saturnus worden bijvoorbeeld geacht het resultaat te zijn van een maan die binnen de Roche-limiet van de planeet is gekomen). Nu lijkt de migratie van exoplaneten echter ruim buiten deze limiet te stoppen!

Waarom lijken planeten hier te stoppen? Sommige modellen suggereren dat materiaal binnen de stellaire stofschijf een jonge planeet naar binnen kan "duwen". Als een ster in staat is geweest om de directe omgeving vrij te maken van stof, zal de migratie van de planeet een halt toegebracht worden. Nu is een team van wetenschappers met een alternatieve verklaring gekomen. Wellicht bestaan er wel degelijk planeten die zich binnen de "grens" bevinden - alleen niet voor lang.

Getijdenkrachten tussen de planeet en de moederster doen de omloopbaan van de planeet steeds kleiner worden. Binnen tientallen miljoenen jaren zal de planeet binnen de Roche-limiet van de moederster komen. Vervolgens zal de planeet uiteen vallen en compleet door de moederster verzwolgen worden.

Deze studie suggereert dat de exoplaneet Corot-7b, die de kortste omloopbaan heeft van alle bekende planeten, niet lang meer te leven heeft. De planeet staat op slechts 0,017 AU afstand van de moederster. Dat betekent dat de planeet binnen 25 miljoen jaar de fatale Roche-limiet zal betreden.

Toekomstige studies zouden bewijs kunnen leveren voor dit soort gewelddadigheden. Zo zou het licht van een ster de chemische vingerafdruk van een verzwolgen planeet kunnen bevatten. Daarnaast zouden sterren die abnormaal snel roteren "opgewonden" kunnen zijn door een invallende planeet.



Bron: New Scientist

(Astrostart)

13-05-2009

De planetenjacht is begonnen



De NASA-satelliet Kepler is begonnen met zijn zoektocht naar planeten bij andere sterren. De satelliet, die op 6 maart werd gelanceerd, zal de komende drieënhalf jaar meer dan 100.000 sterren in de gaten houden.

Kleine, regelmatige fluctuaties in de helderheden van deze sterren kunnen de aanwezigheid van eventuele planeten verraden. Theoretisch zou Kepler op die manier zelfs planeten moeten kunnen opsporen die niet groter zijn dan onze aarde. Maar in eerste instantie zullen het vooral grote planeten zijn die ontdekt worden - dat gaat nu eenmaal een stuk makkelijker.

De eerste treffers worden in 2010 verwacht.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

quote:

Op dinsdag 28 april 2009 14:27 schreef Doler12 het volgende:
Ik ben benieuwd zullen er ook exo-manen ondekt kunnen worden?

quote:

Op donderdag 14 mei 2009 12:00 schreef KlappernootatWork het volgende:

[..]

misschien vind die ook wel manen rond die planeten. (de maan is medeverantwoordelijk voor het leven op de aarde vanwege de getijden)

quote:

Op zondag 14 december 2008 01:44 schreef ExperimentalFrentalMental het volgende:
12-12-2008

Bestaan exo-manen kan aangetoond worden

[ afbeelding ]

Een nieuw Brits onderzoek heeft uitgewezen dat het mogelijk is om manen te detecteren bij exoplaneten. Volgens het onderzoek kunnen manen hun bestaan kenbaar maken door de invloed die ze hebben op de omloopbanen van de planeten, die hierdoor zachtjes gaan "wiebelen". Dit wordt dan weer zichtbaar in de omloopsnelheid van de planeten, een effect dat met de huidige technologie gemeten kan worden. Op die manier kan men niet alleen het bestaan van de maan aantonen, maar ook diens massa en afstand tot de moederplaneet bepalen!

Van de 300 exoplaneten die aan de wetenschap bekend zijn, bevinden zich ongeveer 30 in de leefbare zone rond de ster (de zone waarin vloeibaar water aan het oppervlak kan voorkomen). Helaas zijn deze 30 planeten allemaal gasreuzen zoals Jupiter en dit zijn minder waarschijnlijke objecten voor het bestaan van leven ten opzichte van rotsachtige werelden met een vast oppervlak.

Nu zijn gasreuzen in het zonnestelsel echter in het bezit van verscheidene grote manen die overeenkomsten vertonen met rotsplaneten. De kans is groot dat dit ook voor exoplaneten geldt, zodat exo-Jupiters in de leefbare zone wellicht omringd worden door massieve, "aardse" manen. Dat betekent dat exoplaneten in de leefbare zone weliswaar weinig kans maken op het ondersteunen van leven, maar dat massieve en aarde-achtige manen van deze planeten toch kunnen zorgen voor levensvatbare werelden!

[ afbeelding ]

Bron: Royal Astronomical Society

(Astrostart)