Jan Wolkers (81) overleden

quote:

Jan Wolkers (81) overleden
Door Harmen Bockma en Arjan Peters



AMSTERDAM - De schrijver, schilder en beeldhouwer Jan Wolkers is vrijdag op 81-jarige leeftijd overleden op Texel. Wolkers werd beroemd dankzij werken als Kort Amerikaans (1962), Een roos van vlees (1963), Terug naar Oegstgeest (1965) en Turks fruit (1969).

Wolkers rekende met een spervuur aan romans en verhalen af met zijn gereformeerde afkomst. Zijn openhartige taalgebruik en de ogenschijnlijk weinig fijnzinnige inhoud van de boeken bezorgde hem de reputatie van onbehouwen provocateur – en maakte hem mateloos populair bij de jongeren, die toen massaal afscheid namen van de behoudende mentaliteit die de eerste jaren na de oorlog hadden gekenmerkt.

Men smulde van de gulle plastiek en tomeloze energie die van Wolkers’ boeken spatte. In de jaren ervoor had hij alle beelden in zich opgeslagen en verwerkt, het moest eerst bezinken en zijn bedding krijgen, om ze er met verdubbelde kracht uit te smijten. De afrekening met het gereformeerde geloof en de hartstochtelijke liefde voor dieren, de verknoping van Eros en Thanatos, de seksuele vrijheid en het onburgerlijke kunstenaarschap; het was kennelijk nogal veel ineens, in een land waar schrijvers dikwijls werden geassocieerd met zolderkamers, ernst, en het geduldige en subtiele schrappen en schrapen.

Omver blazen
Niets daarvan bij Wolkers: die kwam op tv, voerde actie tegen Vietnam, racisme, apartheid, dierenmishandeling, maakte schilderijen met echte koeiestront waar hij zijn handen wellustig in liet rondgraaien, en blies je in zijn proza bijkans omver. De reuzenletters en felle kleuren van zijn boekomslagen, ontworpen door Jan Vermeulen, leken de heftige inhoud al aan te kondigen. Deze schrijver was geen bescheiden jongen. Deze artiest wilde opvallen.

Na zijn verhuizing in 1981 van Amsterdam naar Texel, waar hij en zijn derde vrouw Karina de tweeling Bob en Tom kregen, groeide Wolkers uit tot een altijd gevatte en spontane publiekslieveling, evenzeer belezen als authentiek onbevangen en nieuwsgierig, die als schilder en beeldend kunstenaar onverminderd actief bleef, terwijl zijn literaire arbeid zich hoofdzakelijk beperkte tot het schrijven van essays en gedichten.

Ontroeren
Journalisten kregen immer een hartelijk onthaal in huize Pomona, en de kleinsten onder zijn fans ontroerde hij diep met de tv-serie (in 2002) en de verhaaltjes waarin hij door zijn ‘achtertuin’ wandelde en geestdriftig (‘Moet je kijken! Mooi hè!’) de kevertjes, egeltjes, kikkervisjes, knobbelzwanen, dwergvleermuisjes, zijn eeuwig groene Japanse gingko, en de spuugbeestjes aanprees als de kunstuitingen der natuur waaraan we te vaak achteloos voorbij gaan.

Wolkers wordt woensdag in Amsterdam gecremeerd.