quote:BronPlattelandsbevolking Den Bosch slachtoffer van Opstand tegen Spanje
Promotie Leo Adriaenssen over de wording van de Nederlandse staat
De ontworsteling aan de Spaanse kroon en het wordingsproces van de Nederlandse staat in de 16e en 17e eeuw gingen gepaard met oorlogsgeweld onder leiding van Willem van Oranje, Maurits van Nassau en de Staten-Generaal. Leo Adriaenssen onderzocht in zijn proefschrift hoe de plattelandsbevolking in de meierij van Den Bosch dat geweld onderging. Hij concludeert dat de Opstand geen glorieuze bevrijdingsstrijd was, maar een misdadige oorlog. Adriaenssen promoveert op vrijdag 26 oktober aan de Universiteit van Tilburg.
De plattelandsbevolking van de meierij van Den Bosch werd tussen 1572 en 1629 geteisterd door veel oorlogsgeweld. Zij was geen partij in de oorlog, maar zat klem tussen de Republikeinse Staten, het koninkrijk van Spanje en het bestuur van de stad Den Bosch. Leo Adriaenssen onderzocht welke fysieke, politieke, economische en andere middelen de bevolking hanteerde om het geweld te overleven tot de bevrijding van de Spaanse overheersing in 1629. Militair-technologische vernieuwingen, professionalisering, fiscalisering en bureaucratisering van de strijd betekenden dat de bevolking zich nauwelijks kon verweren. Ieder verzet werd volgens Adriaenssen beantwoord met gijzeling, brandstichting, marteling en roof. Andere opties voor de boeren waren recht zoeken, om genade smeken, betalen en vertrekken. Het recht werd echter met voeten getreden, de bevolking was te arm om te betalen en vluchten was een allerlaatste optie: boeren konden hun bedrijf niet meenemen en slechts ver onder de waarde verkopen. Omdat smeken en betalen de enige strohalmen waren, organiseerde de bevolking zich. Er werden regionale assemblees en dorpskassen opgericht om de oorlogsschade enigszins te pareren. Beide instanties werden later echter door de staat gebruikt om de bevolking te onderwerpen en belasting te heffen. Toch hielpen ze volgens Adriaenssen een totale maatschappelijke ontwrichting voorkomen.
De bevolking van de meierij moest de bevrijdingsoorlog tegen Spanje niettemin betalen met een demografisch verlies van bijna 70 procent. Volgens Adriaenssen was er sprake van een uithongeringspolitiek, waarbij Staatse troepen stelselmatig oogsten verwoestten, landerijen onder water zetten en dorpen verbrandden. Willem de Zwijger was een van de initiatiefnemers van dit beleid en zijn zoons Maurits en Frederik Hendrik waren als bevelhebbers mede verantwoordelijk. Gezien de mate van geweld waaraan de bevolking werd blootgesteld, en omdat de plattelandsbevolking van de meierij in tegenstelling tot bijvoorbeeld de Hollandse kooplieden weinig belangen had bij de nieuwe staat, was de Tachtigjarige Oorlog volgens Adriaenssen niet te rechtvaardigen.
Leo Adriaenssen (1945, Amsterdam) studeerde Nederlandse Taal- en Letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam en werkte daarna als docent Nederlands filosofie, maatschappijleer en didactiek. Vanaf 1979 wijdde hij zich fulltime zich aan woningnood, discriminatie en vluchtelingen. Hij publiceerde over racisme, vluchtelingenbeleid en historische onderwerpen.
Noot voor de pers
Leo Adriaenssen promoveert op vrijdag 26 oktober om 16.15 uur in de Aula van de Universiteit van Tilburg, Warandelaan 2. Titel proefschrift: Staatsvormend geweld. Overleven aan de frontlinies in de meierij van Den Bosch, 1572-1629. Promotor: prof. dr. A.J. Bijsterveld (Sociologie, UvT), copromotor: dr. M. 't Hart (Geschiedenis, Universiteit van Amsterdam). Journalisten kunnen een exemplaar van het proefschrift opvragen bij de afdeling Voorlichting en Externe Betrekkingen van de UvT, tel. 013 - 466 2000, e-mail persberichtuvt@uvt.nl . Een handelseditie wordt uitgegeven door Zuidelijk Historisch Contact (ISBN 978-90-70641-82-5). Adriaenssen is bereikbaar op tel. 020 - 686 1567 en e-mail adriaenssen@hetnet.nl . Meer persberichten van de UvT staan op www.uvt.nl/persberichten .
Willem van Oranje... held des vaderlands ....of niet ?
quote:VPRO, met links naar meer achtergondinformatieVolgens Adriaenssen mag men gerust spreken van de tactiek van de verschroeide aarde. Een tactiek die in het krijgsbedrijf van de zestiende en zeventiende eeuw overigens niet ongebruikelijk was. 'De vernietiging van de lokale bevolking was geen doel op zich, maar een middel'. Daartoe werd ook bewust besloten door de Staten Generaal en door Willem van Oranje. 'Als stadhouder was de prins toonaangevend in de beleidsvorming- en uitvoering, en hij stemde volmondig en doelbewust in met de verschroeide aarde-campagnes', aldus Adriaenssen.
Adriaenssen komt tot bovenstaande conclusie in zijn proefschrift ' Overleven aan de frontlinies in de meijerij van Den Bosch, 1572-1629' . Met zijn proefschrift legt Adriaenssen de vinger op een gevoelige plek. De vraag of de vader des vaderland, alle vaderlanders even lief had, wordt door zijn bevindingen actueel. Geschiedenis wordt vooral geschreven en gemaakt door overwinnaars. Dat waren ten tijde van de Opstand de Hollanders
[ Bericht 7% gewijzigd door Bluesdude op 18-10-2007 12:04:42 ]
[ Bericht 93% gewijzigd door Floripas op 18-10-2007 12:19:19 ]
yip Duke....
Dat dachten die Ollanders ook 400 jaar geleden en ze mishandelden die "brabo-buitenlanders"..
Daar stort de mythe van een ongedeeld volk in elkaar ??
De Zuidelijke Nederlanden als stiefkindje van de Noordelijke Nederlanden ?
[ Bericht 39% gewijzigd door Floripas op 18-10-2007 12:21:05 ]
[ Bericht 73% gewijzigd door Floripas op 18-10-2007 12:23:08 ]
Ik heb nog een nieuwtje: De Romeinen deden ook dingen die tegenwoordig van de Geneve Conventie niet meer mogen.
quote:Dit is een interessante kwestie. Kun je iemand antisemitisme verwijten die in Duitsland in de jaren dertig woonde? Kun je Mohammed pedofilie te laste leggen? Kun je de Turken de genocide verwijten? De Nederlanders de slavenhandel? De Bolsjewieken en Che de eliminatie van politieke tegenstanders?Op donderdag 18 oktober 2007 13:50 schreef Viajero het volgende:
Ja, laten we 21ste eeuwse standaarden loslaten op 16e eeuwse oorlogen.
quote:Dat is een wat andere discussie. Waar het hier om gaat is dat oorlog altijd smerig is. Dat was toen zo en dat is het nog steeds. Nu is er op zich niks mis mee om dat te analyseren, maar het zou flauw zijn om eerst te suggereren dat de 80-jarige oorlog 'glorieus' was (of als glorieus gezien wordt) om die stelling vervolgens omver te kegelen met het opsommen van de gebruikelijke oorlogsellende die toen niet anders zal zijn geweest.Op donderdag 18 oktober 2007 14:10 schreef Floripas het volgende:
[..]
Dit is een interessante kwestie. Kun je iemand antisemitisme verwijten die in Duitsland in de jaren dertig woonde? Kun je Mohammed pedofilie te laste leggen? Kun je de Turken de genocide verwijten? De Nederlanders de slavenhandel? De Bolsjewieken en Che de eliminatie van politieke tegenstanders?
quote:Deze dingen waren allen gebonden aan hun tijd en cultuur.Op donderdag 18 oktober 2007 14:10 schreef Floripas het volgende:
[..]
Dit is een interessante kwestie. Kun je iemand antisemitisme verwijten die in Duitsland in de jaren dertig woonde? Kun je Mohammed pedofilie te laste leggen? De Nederlanders de slavenhandel?
quote:Ja. De heersende opvatting was dat dit verwerpelijk was, dus dat is het dan ook.Kun je de Turken de genocide verwijten?
quote:Idem.De Bolsjewieken en Che de eliminatie van politieke tegenstanders?
Overigens gebeurt in elke oorlog 'oorlogsmisdaden', van beide kanten.
quote:Binnen de chinese partijtop is een meerpartijenstelsel verwerpelijk..Op donderdag 18 oktober 2007 15:24 schreef Gatenkaas het volgende:
Ja. De heersende opvatting was dat dit verwerpelijk was, dus dat is het dan ook.
Is het dan ook...
150 jaar geleden was het algemeen kiesrecht verwerpelijk binnen de Nederlandse politieke top..
Is het dan ook verwerpelijk ?
Voor een waardeoordeel van NU over een verschijnsel van TOEN moet je niet als basis nemen de waarden, normen en inzichten van TOEN...
Die waarden, normen en inzichten van TOEN kun je wel meenemen als je dat verschijnsel in een context zet, de zg tijdsgeest..
Zou fraai zijn over 300 jaar de beslissing van de nazitop 11 miljoen mensen te vermoorden zo af te doen dat "men eenmaal zo dacht"
[ Bericht 39% gewijzigd door Bluesdude op 18-10-2007 16:23:36 ]
quote:Ja en nee. Voor de Chinese partijtop is het idd verwerpelijk, voor de meeste democratieën van het Westen is het iets dat je moet koesteren. Het ligt aan de opvattingen die een bepaalde groep heeft, wat het voor hen wel of niet verwerpelijk maakt...Op donderdag 18 oktober 2007 16:12 schreef Bluesdude het volgende:
[..]
Binnen de chinese partijtop is een meerpartijenstelsel verwerpelijk..
Is het dan ook...
quote:Waarom hebben wij deze tijd ook oorlogstribunalen, denk je? Zulke acties zijn onvermijdbaar in een oorlog, maar moeten dan ook passend gestrafd worden, zodat het ingedamd kan worden.Op donderdag 18 oktober 2007 16:15 schreef Floripas het volgende:
En waar leg je dan de grens? Iets "oorlog" noemen legitimeert van alles?
quote:Ik doelde er eerder op dat het fout is dat iets van TOEN NU verwerpelijk genoemd wordt, terwijl het TOEN normaal was. Als we eerstgenoemde gaan doen is dat idd. verkeerd..Op donderdag 18 oktober 2007 16:12 schreef Bluesdude het volgende:
Voor een waardeoordeel van NU over een verschijnsel van TOEN moet je niet als basis nemen de waarden, normen en inzichten van TOEN...
Die waarden, normen en inzichten van TOEN kun je wel meenemen als je dat verschijnsel in een context zet, de zg tijdsgeest..
quote:Binnen de nazitop dacht men er zo wel over. Buiten de nazitop niet. En aangezien de nazitop de oorlog niet heeft gewonnen, is het ook gruwelijk bevonden. Anders was misschien wel ingeburgerd dat dat humaan voor de übermensch zou zijn.Zou fraai zijn over 300 jaar de beslissing van de nazitop 11 miljoen mensen te vermoorden zo af te doen dat "men eenmaal zo dacht"
[ Bericht 36% gewijzigd door Gatenkaas op 18-10-2007 16:43:42 ]
En om dit nu op te hangen aan de 80-jarige oorlog... Beetje flauw. De krijgsgeschiedschrijving hangt van massaslachtingen aan elkaar. Het uitmoorden van een veroverde stad is altijd schering en inslag geweest.
En er dan WvO voor aansprakelijk stellen is nog vele malen flauwer...
quote:Vooropgesteld dat de onderzoeker gelijk heeft dus, want zoveel weet ik er niet van.Op donderdag 18 oktober 2007 18:51 schreef Lord_Vetinari het volgende:
En om dit nu op te hangen aan de 80-jarige oorlog... Beetje flauw.
Hoezo flauw ? Hoezo is het onterecht dit " op te hangen" ..
Het gebeurde toch in de 80-jarige oorlog? En Willem en zijn familie zijn toch altijd op een voetstuk gezet, wat niet terecht is volgens de onderzoeker..
quote:Tja achteraf wel misschien maar of je er veel aan hebt weet ik niet.Op donderdag 18 oktober 2007 14:10 schreef Floripas het volgende:
[..]
Dit is een interessante kwestie. Kun je iemand antisemitisme verwijten die in Duitsland in de jaren dertig woonde? Kun je Mohammed pedofilie te laste leggen? Kun je de Turken de genocide verwijten? De Nederlanders de slavenhandel? De Bolsjewieken en Che de eliminatie van politieke tegenstanders?
quote:Alleen een idioot denkt dat welke leider dan ook of totaal goed of totaal slecht is. Soms moet je vuile dingen doen om een goed doel te halen. Ik zie niet in waarom het relevant is om weer eens met een "kijk eens hoe slecht hij was!" verhaal te komen. Ik vind het stemmingmakend en over het algemeen dient zo'n boek niet meer dan het vergloriseren van de auteurs eigen CV. Maar ja, dan ben ik vast weer cynisch.Op donderdag 18 oktober 2007 19:50 schreef Bluesdude het volgende:
[..]
Vooropgesteld dat de onderzoeker gelijk heeft dus, want zoveel weet ik er niet van.
Hoezo flauw ? Hoezo is het onterecht dit " op te hangen" ..
Het gebeurde toch in de 80-jarige oorlog? En Willem en zijn familie zijn toch altijd op een voetstuk gezet, wat niet terecht is volgens de onderzoeker..
Maar goed, uit dit soort discussies blijkt vooral hoe dun de lijn tussen 'goed' en 'kwaad' is en dat dit vooral overwinnaarstermen zijn, in plaats van uitdrukkingen van een absolute moraal.
quote:De auteur komt met feiten die minder bekend zijn en zeker onbekend voor het grote publiek..
Hij doorbreekt de mythe van het ongedeelde volk die olv nobele leiders de onafhankelijkheid bevochten.
Hij maakt een scheiding (zo lijkt het ..uit het persbericht door derden geschreven) tussen de bevolkingsgroepen en constateert dat de groep Hollandse kooplieden (uit het gewest Holland) andere belangen hadden dan de burgers en boeren uit dit stukje Brabant...
Die waren de pineut....
Toegegeven ..het persbericht zit zodanig in elkaar dat het subjectieve zelfdefensieve reacties uitlokt..
Ik erken volledig dat het een minder bekend stukje geschiedenis is, prima. Maar waar komt die trend vandaan dat plotseling mensen maar "grote Nederlanders" neer willen halen? Wat voegt dat toe aan het werkgebied?
Dat niet iedereen in de Nederlanden onconditioneel de Orangistische troepen steunden wisten de historici in 1721, 1816 en 1952 ook al. Men koos er alleen voor een ander deel van het verhaal te benadrukken.
Maar inmiddels discussiëren we eerder over de discussie volgende het persbericht dan het proefschrift zelf, wat nog niemand gelezen heeft.
.Is Adriaenssen overigens zelfs een Brabander?
quote:Inderdaad zeer interessant. Moet je geschiedenis altijd in zijn context zien, of moet je er iets van leren? Of beide misschien.Op donderdag 18 oktober 2007 14:10 schreef Floripas het volgende:
[..]
Dit is een interessante kwestie. Kun je iemand antisemitisme verwijten die in Duitsland in de jaren dertig woonde? Kun je Mohammed pedofilie te laste leggen? Kun je de Turken de genocide verwijten? De Nederlanders de slavenhandel? De Bolsjewieken en Che de eliminatie van politieke tegenstanders?
Je kunt natuurlijk niet in het verleden leven, dus hoe wás het nu echt in Nazi-Duitsland, hoe ver ging de indoctrinatie? Ik denk niet dat je het de mensen uit die tijd moet verwijten, maar wel de acties veroordelen. En ja, dat mag met je 21ste eeuwse kennis en mores. Hoe is het ook al weer? Als je de geschiedenis niet kent, ben je gedoemd deze te herhalen? Is het dan niet zo, dat door acties van mensen in het verleden, wij, de moderne mensch, kunnen leren hoe het níet moet?
quote:dit verder moet je kijken van wat toen de gemiddelde standaard was.Op vrijdag 19 oktober 2007 19:19 schreef hasse8 het volgende:
[..]
Inderdaad zeer interessant. Moet je geschiedenis altijd in zijn context zien, of moet je er iets van leren? Of beide misschien.
Je kunt natuurlijk niet in het verleden leven, dus hoe wás het nu echt in Nazi-Duitsland, hoe ver ging de indoctrinatie? Ik denk niet dat je het de mensen uit die tijd moet verwijten, maar wel de acties veroordelen. En ja, dat mag met je 21ste eeuwse kennis en mores. Hoe is het ook al weer? Als je de geschiedenis niet kent, ben je gedoemd deze te herhalen? Is het dan niet zo, dat door acties van mensen in het verleden, wij, de moderne mensch, kunnen leren hoe het níet moet?
quote:Ik vind dat je geschiedenis altijd vanuit de tijdsgeest moet bekijken zodat je het beter kunt begrijpen, maar het is niet verkeerd om er 21e eeuwse normen en waarden op los te laten. Toch zou je zowat alles vanuit dit standpunt kunnen veroordelen en dat lijkt me niet helemaal terecht (en dan doel ik op hoe langer je terug gaat, hoe barbaarser het wordt).Op vrijdag 19 oktober 2007 19:19 schreef hasse8 het volgende:
[quote]
Je kunt natuurlijk niet in het verleden leven, dus hoe wás het nu echt in Nazi-Duitsland, hoe ver ging de indoctrinatie? Ik denk niet dat je het de mensen uit die tijd moet verwijten, maar wel de acties veroordelen. En ja, dat mag met je 21ste eeuwse kennis en mores. Hoe is het ook al weer?
quote:Geschiedenis herhaalt zich nooit, omdat de oorzaken nooit identiek zijn aan de daarop volgende gebeurtenissen. Je kunt er echter wel lering uit trekken en je kunt wel degelijk verbanden zien; maar voorspellen kun je het niet, want het herhaalt zich niet.Als je de geschiedenis niet kent, ben je gedoemd deze te herhalen? Is het dan niet zo, dat door acties van mensen in het verleden, wij, de moderne mensch, kunnen leren hoe het níet moet?