Het Loezjniki-drama van '82: Spartak Moskou - Haarlem.

quote:

20 oktober 1982: een rampwedstrijd in Moskou

Ook 25 jaar na dato is nog steeds onduidelijk hoeveel slachtoffers de ramp geëist heeft en onder welke omstandigheden ze precies om het leven zijn gekomen. In 1982 ging de Sovjet-Unie nog gebukt onder het communistische systeem, elke gebeurtenis die de maatschappij in een kwaad daglicht zou kunnen stellen, ging gelijk de doofpot in. Zo ook deze ramp. Pas zeven jaar later, onder invloed van glasnost en perestrojka en na de stadionramp van Hillsborough in april 1989, werd in de Russische pers melding gemaakt van het feit dat er in 1982 een soortgelijke tragedie had plaatsgevonden in het Lenin-stadion.

Een staatsonderzoek kwam uit op 66 slachtoffers, onafhankelijke onderzoekers meldden een dodental van meer dan driehonderd. Begin jaren negentig richtte de supportersvereniging van Spartak Moskou een monument op in de buurt van het stadion.

Een samenloop van omstandigheden leidde op 20 oktober 1982 tot de ramp. Het drastisch gewijzigde weerbeeld (een dag voor de wedstrijd viel plots de winter in), twee volgepakte tribunevakken met maar één uitgang in een verder leeg stadion (op de wedstrijd waren slechts 15.000 toeschouwers afgekomen) in combinatie met een late Spartaktreffer, waardoor veel mensen die al aan de afdaling van de, door sneeuwval en kou, bevroren en gladde trappen begonnen waren, terugkeerden vormden de aanleiding tot de ramp. Het gedrang leidde tot een lawine van mensen waaruit het bijna onmogelijk was te ontsnappen.

De destijds 16-jarige tennisser Andrei Chesnokov, die het later zou schoppen tot de top-10 van beste tennissers ter wereld, was één van de ooggetuigen. Zijn relaas is indrukwekkend. "Tegen het einde, toen de 2-0 viel, ging het mis. Op de gladde trappen kwam het tot valpartijen, waarbij iedereen over elkaar heen viel. Je kreeg een soort domino-effect. Je kon geen kant meer op, de stalen leuningen verwrongen onder het gewicht van de massa. De mensen werden gewoon doodgedrukt. Zelf kwam ik ook in de verdrukking, door op een gegeven moment van de trap te springen, schuin naar beneden, kon ik mezelf in veiligheid brengen.

Tussen rijen van lichamen door, was er een kleine uitweg. Velen waren dood, sommigen staken hun handen uit om gered te worden, maar ze zaten met hun lichaam vast in de kluwen van mensen. Ze klampten zich vast aan m'n benen, maar je kon ze er niet uittrekken. Eén jongen heb ik los weten te krijgen, die heb ik naar een ambulance gebracht. Maar ze konden niks meer voor hem doen, hij was dood. Beneden heb ik rijen lijken zien liggen. Naast elkaar, zeker een tennisveld lang. Ik alleen al heb die avond zeker honderd doden gezien. Dus het moeten er veel meer zijn dan 66."

quote:

20 oktober 2007: replay Spartak Moskou - HFC Haarlem

Op 20 oktober 2007 zal er in Moskou een speciale wedstrijd plaatsvinden. Op die dag is het namelijk exact 25 jaar geleden dat een UEFA Cup-wedstrijd tussen Spartak Moskou en HFC Haarlem eindigde in een tragedie van ongekende omvang. Op de beijzelde trappen van het toenmalige Lenin-stadion vonden tijdens de slotfase van de wedstrijd honderden, veelal jonge, mensen de dood. Om die slachtoffers te herdenken spelen de teams uit 1982 van Spartak Moskou en HFC Haarlem op 20 oktober een herdenkingswedstrijd in hetzelfde stadion, tegenwoordig Luzhniki geheten.

De memorial match is een initiatief van de Haarlemse broers Edwin en Michael Struis die al vanaf hun jongste jaren fan zijn van de 'Roodblauwe leeuwen'. Ze zaten temidden van drieduizend andere fans op woensdagmiddag 20 oktober 1982 in de Kennemersporthal te kijken naar een groot scherm waarop vanaf 17.00 uur live de beelden binnenkwamen van de wedstrijd in Moskou. Twee uur later verlieten ze licht teleurgesteld de hal na de 2-0-nederlaag van hun favorieten. Niet wetende dat er op dat moment in het Lenin-stadion vele mensen werden verdrukt of vochten voor hun leven.

Het initiatief van de inmiddels opgerichte stichting 'To Moscow with Love' is in brede kring omarmd. Toen de broers Struis eind januari in Moskou een onderhoud hadden met een vijfkoppige Spartak-delegatie hoefde de club niet overtuigd te worden van het nut van een dergelijke wedstrijd. "We zullen er alles aan doen om dit initiatief te laten slagen," aldus woordvoerder Vladimir Shevchenko. Ook de oudspelers van Haarlem reageerden enthousiast. Het is de bedoeling dat de wedstrijd plaatsvindt voorafgaand aan een competitieduel van Spartak.

quote:

Stadionramp Moskou

Op 20 oktober 1982 vond in Moskou mogelijk de grootste voetbalramp uit de geschiedenis plaats. Bij de Europacup-wedstrijd Spartak Moskou - HFC Haarlem in het Loezjniki-stadion kwamen tientallen, zo niet enkele honderden supporters om het leven. Ze kwamen in de verdrukking toen ze na afloop van de wedstrijd het stadion probeerden te verlaten. De Sovjetautoriteiten deden er destijds alles aan om deze stadionramp te verzwijgen. In Andere Tijden na 25 jaar eindelijk duidelijkheid over wat zich werkelijk heeft afgespeeld op de trappen van Vak C.

Filmmakers Thomas Blom en Jan Pieter Tuinstra reconstrueerden nauwgezet de gebeurtenissen van die verschrikkelijke avond in Moskou. Ze spraken met ooggetuigen en nabestaanden die nooit eerder in de publiciteit kwamen.

Pantjischin, de man die als enige schuldig is bevonden aan de ramp en daarvoor in een strafkamp heeft gezeten, verbreekt in deze aflevering na 25 jaar het stilzwijgen. Oud-KGB majoor Novostroejev en zijn vrouw verloren die avond hun zoon. Zij verhalen over hun eindeloze pogingen om de waarheid boven tafel te krijgen. Voormalig Haarlem-aanvoerder Martin Haar en zijn toenmalige coach Hans van Doorneveld vertellen de Nederlandse kant van het verhaal. En Henk van Gelderen, toenmalig derde secretaris van de Nederlandse Ambassade, komt met een verrassend getuigenverslag

Andere Tijden, donderdag 27 September 21.25.

quote:

Veel media-aandacht voor stadionramp in Moskou
Datum: 26-sep-2007 08:56

De tragedie die zich in 1982 afspeelde in het Lenin-stadion krijgt de komende weken veel aandacht in de media. Zowel NOVA (vanavond) als Andere Tijden (morgen) besteden de nodige zendtijd aan de ‘verjaardag’ van misschien wel de grootste stadionramp aller tijden. Op 20 oktober 1982 kwamen tijdens de slotfase van het UEFA-Cupduel tussen Spartak Moskou en HFC Haarlem (2-0) vele tientallen en misschien wel honderden Russische voetbalfans om het leven toen ze in de verdrukking kwamen op de trappen van het Lenin-stadion.

NOVA (vanavond Ned 2, vanaf 22.15 uur) filmde afgelopen vrijdag in het Haarlem-stadion en interviewde daar onder anderen de oud-spelers Piet Keur en Piet Huijg. Andere Tijden (donderdagavond Ned 2, 21.30 uur) brengt een nauwgezette reconstructie van de rampavond. De makers van de documentaire spraken met direct betrokkenen, nabestaanden en ooggetuigen van de tragedie die het Sovjetregime verborgen wilde houden voor de buitenwereld.

Aan de vooravond van de presentatie van het boek ‘Drama in het Lenin-stadion’ op donderdag 4 oktober op het Haarlemse stadhuis, is auteur Iwan Tol volgende week woensdag tussen 20.00 en 21.00 uur te gast bij het radioprogramma Langs de Lijn.