malariamug is nog erger
Verloop
Kenmerkend voor malaria zijn de koortsaanvallen, gepaard gaand met koude rilling en soms braken. Bij een eenmalig besmettingsmoment blijft de ontwikkelingscyclus van de parasieten vaak een poos in de pas lopen, en verlaten ze allemaal op hetzelfde moment de cellen en komen samen met allerlei afvalstoffen vrij in het bloed wat tot een koortsaanval aanleiding geeft, vandaar namen als 'derdedaagse koorts'. Afhankelijk van de soort plasmodium doen de aanvallen zich om de 48 uur voor (P. vivax en P. ovale), om de 72 uur (P. malariae), of vaker en onregelmatig (P. falciparum). De laatste vorm, malaria tropica, is de meest voorkomende en de ernstigste, omdat hierbij vaak allerlei nauwe bloedvaten van vitale organen verstopt raken. Als dit betrekking heeft op de hersenen ontstaat cerebrale malaria. Malaria tropica kan de dood tot gevolg hebben.
Malaria kan (door het verloren gaan van veel rode bloedcellen) vergezeld gaan van bloedarmoede (anemie) en vergroting van de milt.
In bepaalde delen van Afrika raakt eigenlijk iedereen vanaf de jeugd met malaria besmet; door herhaaldelijke aanvallen wordt langzamerhand een zekere weerstand opgebouwd. Daarnaast bestaan er bepaalde genetische mechanismen die een zekere bescherming bieden tegen malaria. Een voorbeeld daarvan zijn sommige erfelijke afwijkingen van de vorm van het molecuul van hemoglobine, het rode eiwit dat het belangrijkste bestanddeel van rode bloedcellen vormt. Sikkelcelziekte in de homozygote vorm is nadelig voor de drager, maar in heterozygote vorm (de helft van de hemoglobinemoleculen is maar van het sikkelceltype) zijn dragers minder gevoelig voor malaria. Dit is de reden dat dergelijke hemoglobinopathieën veel meer voorkomen in gebieden waar malaria endemisch is.
[bewerk] Behandeling
Er is een behoorlijk arsenaal aan geneesmiddelen voor malaria, en er komen geregeld nieuwe middelen bij. Dat is helaas ook nodig, want de parasiet heeft een sterk vermogen tot het ontwikkelen van resistentie. Het eerste middel was kinine, een alkaloïde dat uit kinabast (bast van de kinaboom uit zuid-amerika) wordt gewonnen. Lange tijd konden de parasieten bestreden worden met chloroquine, een van kinine afgeleid relatief goedkoop middel dat de parasieten in de rode bloedcellen doodt. In de loop der jaren zijn P. falciparum en in mindere mate P. vivax resistent geworden voor chloroquine.
Waar chloroquine niet werkt, wordt vaak mefloquine (Lariam®) voorgeschreven. Dit middel geeft echter bij sommige mensen ernstige bijwerkingen, soms van psychiatrische aard, die langdurig kunnen aanhouden.
Een nieuwer middel is een combinatie-therapie gebaseerd op artemisinine. Deze behandeling is aanmerkelijk duurder dan die met chloroquine, en wordt daarom (nog) veel minder toegepast dan wenselijk zou zijn. Een verhoopt voordeel van combinatietherapie is dat plasmodia minder snel resistentie zullen ontwikkelen. Artemisinine is de werkzame stof van Artemisia annua of qinghao, een Chinese kruidenthee die in China al ruim twee millennia wordt gebruikt voor de genezing van malaria en aambeien. Het is recent (2005) gelukt om een voorlopermolecuul van artemisinine te laten maken door gistcellen na genetische modificatie[1], waarmee synthese van dit middel binnen bereik komt.