Marx en Vrijheid.

quote:

---

Als filosoof houdt Marx' werk stand. Het heeft ons begrip over onze eigen natuur veranderd en ons besef over de berekenis van vrijheid verdiept.
Laten we eerst de tweede van deze zaken bekijken, want vrijheid was Marx' hoofdthema (hoe paradoxaal dit ook lijkt wanneer we kijken naar regimes die beweren zijn ideeen te volgen). De betekenis van Marx' opvatting over vrijheid kan het best begrepen worden wanneer we hem vergelijken met de gebruikelijke liberale visie van op de vrijheid die - zowel in de tijd van Marx als in de onze - gehuldigd wordt door degenen die tegen regeringsinvloed op de vrije markt zijn. Volgens dit standpunt ben ik vrij zolang ik geen opzettelijke hinder van andere mensen ondervind. Natuurlijk kleven er er beperkingen aan deze vrijheid. De regering heeft bijvoorbeeld het recht om zich met mij te bemoeien als ik mijn buren aanval; op dat moment worden anderen doelbewust door mij dwarsgezeten en zou mijn eigen vrijheid beperkt kunnen worden om andere mensen en grotere vrijheid te garanderen. Dit strookt met de bewering dat er maximale vrijheid bestaat wanneer ieder individu in staat is te handelen, zonder opzettelijke hinder van anderen.

Dit liberale idee van vrijheid past precies bij de economische theorieen van verdedigers van het ongebreidelde kapitalisme, want dit stelt het kapitalisme voor als het resultaat van vrije keuzen van miljoenen individuen. De kapitalist doet niets anders dan mensen werk aan te bieden voor, zeg tweeeneenhalve gulden per uur, gedurende veertig uur per week. Zonder bemoeienis van anderen heeft iedereen de keus dit aanbod aan te nemen of af te slaan. Als enkelen het aannemen, wordt hun arbeid door de kapitalist voor zijn eigen doel gebruikt om bijvoorbeeld overhemden te maken. Hij biedt deze overhemden te koop aan tegen een bepaalde prijs, en weer kan iemand de vrije keus maken een overhemd wel of niet tegen een bepaalde prijs te kopen. En iemand die het beter kan dan de huidige kapitalisten die nu zaken doen, heeft de vrijheid om zijn eigen onderneming op te zetten.
Zo werkt kapitalisme natuurlijk niet echt, maar het laat zien hoe het liberale standpunt over vrijheid gebruikt kan worden als een verdediging van het kapitalisme is dat immuun is voor tegenargumenten, bijvoorbeeld dat kapitalisten hebzuchtige mensen zijn die arme mensen uitbuiten door goederen tegen exhorbitant hoge prijzen te verkopen. Verdedigers van kapitalisme kunnen best toegeven dat sommige kapitalisten misschien hebzuchtig zijn, maar ze kunnen er ook op wijzen dat niemand gedwongen wordt om voor een willekeurige kapitalist te werken of goederen van hem te kopen. Dus de hebzucht van de individuele kapitalist is geen reden om het stelsel van het vrije ondernemerschap te veroordelen.

Marx zag dat deze verdediging van het kapitalisme binnen zijn eigen begrenzingen steekhoudend is, maar hij zag ook dat er vanuit een breder, historisch perspectief een fundamenteel bezwaar aan de liberale defenitie van vrijheid kleeft.
Om dit bezwaar uit te leggen moet ik terugvallen op een allendaags voorbeeld. Stel dat ik in een buitenwijk woon en in de stad werk. Ik zou met de auto naar mijn werk kunnen gaan, of de bus nemen. Er wonen vijfduizend andere mensen in mijn wijk die dezelfde keus hebben en hetzelfde besluit nemen. De weg naar de stad is tjokvol met auto's. We doen allemaal een uur over zestien kilometer.
Volgens het liberale begrip van vrijheid hebben we in deze situatie allemaal een vrije keuze gemaakt. Toch is het resultaat iets dat niemand wil. Als we allemaal met de bus zouden gingen zouden de wegen leeg zijn en zouden we de afstand in twintig minuten afleggen. Zelfs met het ongemak dat bij een bushalte wachten met zich meebrengt, zouden we daar de voorkeur aan geven. Het is ons natuurlijk vrij om een ander transport te kiezen, maar wat te doen? Waarom zou een individu een andere keus maken als de bus door zoveel auto's langzamer rijdt? Het liberale begrip van vrijheid leidt tot een paradox: we hebben allemaal voor ons eigen belang gekozen, maar het resultaat is in niemands belang. Individueel rationalisme, collectief irrationalisme.

De oplossing is natuurlijk dat we allemaal bijeenkomen en een collectief besluit nemen. Als individuen kunnen we de wenselijke situatie niet tot stand brengen. Samen kunnen we bereiken wat we willen, slechts afhankelijk van de fysieke beperkingen van ons vernuft en technologie. In dit voorbeeld, kunnenwe allemaal besluiten de bus te nemen.

Marx zag dat het kapitalisme dergelijke collectief irrationalisme in zich draagt. In prekapitalistische stelsels was het duidelijk dat de meeste mensen hun eigen lot niet konden bepalen - tijdens de feodale tijd moesten horigen bijvoorbeeld voor hun heer werken. Het kapitalisme lijkt anders omdat mensen in theorie keuzevrijheid hebben om voor zichzelf of anderen te werken, Toch hebben de meeste arbeiders net zo weinig controle over hun leven als feodale horigen. Dit komt niet omdat ze een verkeerde keus hebben gemaakt. Ook komt dit niet door fysieke beperkingen van ons vernuft en technologie, maar dit komt door het cummulatieve effect van talrijke individuele keuzen een maatschappij tot gevolg heeft waar niemand - zelfs kapitalisten niet - voor heeft gekozen. Waar degenen die deze liberale opvatting over vrijheid hanteren zouden zeggen dat we vrij zijn omdat we niet onderworpen worden aan opzettelijke hinder van andere mensen, zegt Marx dat we niet vrij zijn omdat we geen controle hebben over onze eigen maatschappij.

_{Uit de serie kopstukken filosofie, Marx, geschreven door Peter Singer}

---

Ik kan me helemaal me verplaatsen in je standpunt. Mijn antwoord is echter simpel in een citaat.

Onwetendheid is de grootste tegenstander van vrijheid.

Zoals ik jou ken uit jou bijdragen ken ik je als een uiterst ambitieus iemand, die misschien wel eens wat te veel van zich en daarmee anderen vraagt.

Ik durf zelfs te zeggen dat we energetisch de nodige overeenkomsten hebben. Belangrijk is voor mijzelf te aanvaarden dat onwetendheid een gegeven in de samenleving en in mijzelf, wij zijn allemaal kinderen die in feite niets van het leven begrepen hebben. Tegelijkertijd is de bewustwording van dit gegeven misschien wel het belangrijkste in deze tijd. Heeft heeft echter nogal wat tegenover gestelde kenmerken van wat we 'evolutie' plegen te noemen: involutie. Evoultie, wordt vaak geassocieerd met groet, kracht e.d. involutie is misschien het best samen te vatten met het woord 'beperking' een woord waar we het in onze psyche lastig mee kunnen stellen. Echter dat is wat hedentendage in het collectieve aan het knoeien is, de kruising van de wegen: Evolutie en Involutie, resultaat, verandering, verwarring, welke uiteindelijk kan leiden tot bewustwording.

Nogmaals Ryan, misschien wil je teveel.

quote:

---

Op maandag 3 maart 2003 13:32 schreef Ryan3 het volgende:

[..]

Ik weet niet of ik in werkelijkheid zo ambitieus ben... Misschien is dat iets dat altijd aan mij ontbroken heeft. Ik ben geen fanatiekeling. Wat de onwetendheid betreft: gelijk heb je... Alleen voor mij langs een andere weg dan en wellicht met andere implicaties. En ook geloof ik dat door dingen scherp te analyseren weldegelijk ook de meest juiste keuze gemaakt kan worden... Maar iig toch vaak en petit comité...

---

Concurrentie van ideeen is een heel normaal menselijk gegeven, soms alleen maar om gehoord te worden, soms om dwars te liggen, etc.etc. etc. Vaak is een gebrek aan zelfvertrouwen een onderliggende oorzaak (ik praat hier over mezelf en in het algemeen en niet zo zeer over jou, daarvoor ken ik je te oppervlakkig). Met de meest juiste keuze is meteen mogelijk je achilleshiel aangehaald. Bush is bezig met zijn meest juiste keuze o.a. wat hij in het belang van de wereld acht. Zijn broer Sadam is bezig met zijn meest juiste keuze. Juiste keuzes kunnen juist in de weg staan van een dialoog en mensen gaan meteen met hun 'juiste keuze' in de loopgraven zitten. Schiet uiteindelijk niemand iets mee op. Alleen in stilte (onvevooroordeeld) kun je kontakt maken met een ander en kan er een open dialoog ontstaan, mijns inziens.

ps Iets anders is Fatima een kloon van je of speelt er iets ander? Ik ben geneigd tot het eerste. Staal was voor mij een verassing, dat dit een kloon van je was. Hele andere energie mijns inziens, frisser, onbevangener, minder zijn last meetorsend, al werd dat na verloop van tijd minder door dat de 'oerenergie' hem weer te pakken kreeg. Je zult op zoek moeten gaan naar je wortels, en vooral daarbij het 'vingertje van de uber-kip'.

Wat Staal betreft doe je uitleg me denken aan een uitspraak die m'n vader wel eens deed: Niet gehinderd door enige kennis van zaken, een enorme vrijheid als je er bij stil staat.

Krisnamurti schrijft er over in zijn boekjes: Het verleden loslaten en het web van het denken. (Het gebruikt overigens niet de terminologie van mijn vader. Totaal ander beestje )

Nou blij dat, dat van Fatima en jou duidelijk is, vond van begin af aan dat er 'iets aan de hand was', zonder te weten wat. Nou dus niet het kloon zijn.

quote:

---

Op maandag 3 maart 2003 22:23 schreef Born_2B_Scorned het volgende:
Waarom wordt op fok het altijd persoonlijk, als het interessant begint te worden?
Het lijkt wel of iedereen de overtuiging mist om door te zetten, of teveel persoonlijkheden heeft om de juiste of de enige in te zetten.
Of zou het zijn omdat uiteindelijk het iedereen maar weinig interesseert wat er nou echt voortkomt uit dit 'gebl@@t'.
mvg!

---

By my guest, or as I prefer, be your own guest.