Wat gebeurt er als je in een zwart gat valt?

quote:

Op woensdag 28 februari 2007 13:23 schreef lurf_doctor het volgende:
Oh

In dat geval, nee je gaat dood wegens gebrek aan zuurstof.

En met een ruimtepak aan

quote:

Op donderdag 1 maart 2007 18:03 schreef Schonedal het volgende:
Nu zit in het centrum van elk melkwegstelsel een zwart gat - zo neemt men aan -.
Ik kan mij voorstellen dat het zwarte gat daar vanaf het begin der tijden in heeft gezeten, zou dat zwarte gat een product van de big bang zijn of is het juist daarna ontstaan?

Ze zijn uit sterren ontstaan.

quote:

Bij de big bang zelf kan natuurlijk ook een enorm zwart gat ontstaan zijn, niet alle materie die toen ontstond is naar buiten geslingerd maar een zeker deel moet ook geimplodeerd zijn.

Nee joh, de big bang maakte alleen ruimte, tijd en materie. Geen gaten

quote:

Op donderdag 1 maart 2007 22:09 schreef Bart1984 het volgende:

Nee joh, de big bang maakte alleen ruimte, tijd en materie. Geen gaten

Er zijn opvattingen dat er kort na de oerknal zwarte gaten zijn gevormd, ( ik geloof dat ze die dingen "baby black holes" noemen ofzo ) Die zijn erg interessant, omdat ze volgens Hawking ongeveer na 10 tot 15 miljard zijn "verdampt" via emissie. Dat zou dus nu ongeveer moeten gebeuren. Jammer alleen dat ze zo klein zijn, want ze zouden het natuurverschijnsel zijn waarbij je een theorie van quantumgravitatie zou kunnen toetsen.

Ik blijf maar stoer meelezen voor het geval ik er wat van opsteek Het is namelijk wel reuze interessante stof.

Het feit is dat we zo allemaal ons dingen hebben. Haushofer weet hier ontzettend veel van maar hij kan ons stiekem ook alles wijsmaken

@ Haushofer:
Hoe kan een baby black hole "verdampen"? Ik heb bij verdampen een heel ander beeld.

quote:

Op vrijdag 2 maart 2007 11:06 schreef Isegrim het volgende:
Ik heb daar ook altijd wel een beetje last van...

Niet zo bedoelt hoor 't is soms een beetje technisch, maar je moet in dit soort dingen denk ik ook wel ff wat tijd steken, wil je het een beetje begrijpen. Ben ik al 4 jaar en nogwat mee bezig Je kunt wel genoeg populaire literatuur hierover vinden, als het je interesseert, zonder enige vorm van wiskunde

quote:

Op vrijdag 2 maart 2007 12:19 schreef ImmovableMind het volgende:

@ Haushofer:
Hoe kan een baby black hole "verdampen"? Ik heb bij verdampen een heel ander beeld.

Volgens de algemene relativiteitstheorie straalt een zwart gat niks uit. Niks kan immers voorbij de waarnemershorizon komen. De temperatuur van een zwart gat zou dan ook 0 graden Kelvin moeten zijn. Maar er is ook nog die andere theorie, de quantumveldentheorie ( wat vaak ook wel gewoon quantumfysica wordt genoemd in de popi-literatuur, maar ala ) Die quantumveldentheorie beschrijft geen zwaartekracht, maar je kunt wel benaderingen uitrekenen van wat die quantumveldentheorie je zegt over wat er buiten dat zwarte gat gebeurt.

Het blijkt dat net buiten die waarnemershorizon er constant deeltjes worden gemaakt en vernietigd in paren, en dat 1 daarvan soms kan ontsnappen. Een waarnemer ver van het zwarte gat af ziet dit als straling. Hierdoor verliest het zwarte gat echter wel energie. Dit proces gaat verschrikkelijk langzaam; als een gemiddeld zwart gat wil "verdampen" op deze manier, dan moet het universum een factor quantiljard maal een quantiljard langer bestaan ( of zoiets, kan een factor duizend of wat schelen ) . Da's best lang.

Je kunt ook nog aantonen dat hoe lichter het zwarte gat is, des te sneller dit proces gaat. Hele lichte zwarte gaten, die dus bv net na de oerknal kunnen zijn ontstaan, zouden dan binnen een fatsoenlijke tijd kunnen verdampen; pak em beet 10 miljard jaar.

Bestaan zwarte gaten wel?

19-06-2007



Zwarte gaten bestaan mogelijk niet, of in ieder geval niet op de manier zoals wetenschappers denken dat ze bestaan. Dit lost een moeilijk paradox in de fysica op. Wat schuilt er achter de ondoordringbare 'event horizon'? Een zwart gat of toch iets anders?



De event horizon (waarnemingshorizon) is de lichtgrens in de buurt van een zwart gat. Achter de grens kan licht niet ontsnappen en daardoor kunnen waarnemers buiten de event horizon het licht nooit zien aankomen. Hierdoor weten we niet wat er achter deze grens schuilt.

De theorie van de event horizon spreekt de astrofysica tegen. Volgens de relativiteitstheorie wordt licht gevangen achter de event horizon. Informatie in het huidige heelal komt dus vast te zitten en verdwijnt op een gegeven moment uit het heelal. Dit is onmogelijk. Iets wat in het heelal zit kan qua informatie niet zomaar het universum verlaten.

Een mogelijkheid is dat een zwart gat de informatie langzaam lekt. Misschien wel in de vorm van een hypothetische stroom deeltjes: de Hawking straling. Deze straling is het resultaat van een zwarte gat die de wetten van de kwantummechanica loopt te saboteren.

Maar een ander idee van wetenschappers is dat de informatie misschien nooit verloren gaat. Tanmay Vachaspati en zijn collega's van de Case Western Reserve universiteit in Cleveland hebben berekend wat er gebeurd wanneer een zwart gat wordt gevormd. Het computerprogramma vormde eerst een in elkaar stortende bol en voorspelde daarna wat een waarnemer zou zien.

Het team kwam erachter dat de zwaartekracht van de in elkaar stortende massa het kwantumvacuüm verstoort, waardoor er een soort 'pre-Hawking' straling ontstaat. Het verliezen van de straling reduceert de massa en de energie van het object, zodat het nooit zwaar en dicht genoeg wordt om een event horizon en een zwart gat te vormen.

"Er zijn geen zwarte gaten", verklaart Vachaspati. "Er zijn alleen sterren die bijna een zwart gat vormen, maar er nooit daadwerkelijk komen." Deze zogenaamde zwarte sterren lijken veel op zwarte gaten, vertelt Vachaswati. Zwaartekracht verstoort de ruimte/tijd, waardoor materie heel langzaam naar de zwarte ster valt. Wanneer de materie de horizon nadert, vervaagt de materie. Het licht wordt uit elkaar getrokken door het zwarte object, waardoor het onzichtbaar wordt. Maar de informatie is er wel. Oftewel, niets verlaat het heelal. De event horizon is slechts een masker waarin een zwarte ster zich hult.

"Ik ben sterk tegen deze theorie", verklaart Gerard 't Hooft van de universiteit van Utrecht. "Het proces dat hij beschrijft kan op geen enkele manier genoeg straling opleveren om een zwart gat te laten verdwijnen. Tenminste niet zo snel als hij suggereert. De horizon vormt allang voordat een zwart gat kan verdampen."

De nieuwe theorie valt te testen. Daarvoor moeten we de Large Hadron Collider gebruiken van de CERN in Geneva. Dit apparaat kan microscopische zwarte gaten vormen, of - als Vachaspati gelijk heeft - microscopische zwarte sterren. Vachaspati beweert dat zwarte gaten niet bestaan, dus kunnen microscopische zwarte gaten ook nooit het daglicht zien.

Bron: New Scientist



(Astrostart)

hmm.. interessant.. maar die verdamping moet dan wel heeeeel snel gebeuren, en er zal dan ook heel wat energie bij vrij moeten komen.. iets zegt mij dat daar wat botst

quote:

Op woensdag 20 juni 2007 02:49 schreef ExperimentalFrentalMental het volgende:
Bestaan zwarte gaten wel?

19-06-2007

Een mogelijkheid is dat een zwart gat de informatie langzaam lekt. Misschien wel in de vorm van een hypothetische stroom deeltjes: de Hawking straling. Deze straling is het resultaat van een zwarte gat die de wetten van de kwantummechanica loopt te saboteren.

Dit vind ik een beetje een aparte zin. Op wat voor manier 'saboteert een zwart de wetten van de QM'?

Heeft de oerknal ontelbare zwarte gaten geproduceerd?

quote:

20-09-2007



Zou de oerknal enorme aantallen zwarte gaten geproduceerd kunnen hebben? Het is een intrigerend idee, dat mogelijk wordt gemaakt door de enorme dichtheid ten tijde van de oerknal. Toch is er nog geen enkel bewijs voor deze oerzwartegaten of primordial black holes (PBH’s), maar toekomstige observaties zouden daar verandering in kunnen brengen. Het detecteren van PBH’s zal een fantastische ontdekking zijn, aangezien zij gebruikt kunnen worden om meer te weten te komen over de eerste fracties van een seconde na de oerknal.

Dergelijke zwarte gaten zouden ook deel uit kunnen maken van de donkere materie, de mysterieuze substantie die het leeuwendeel van de massa in het heelal uitmaakt. Er zijn vele manieren waarop PBH’s zich kunnen vormen vanuit het inferno van de schepping. Zo zouden PBH’s gevormd kunnen worden door het instorten van een energieveld, zoals het veld dat verantwoordelijk wordt gehouden voor de inflatie (een periode van exponentiële uitdijing). Verder zouden PBH’s een breed scala aan massa’s bevatten, waarvan de minst massieve minder dan een komeet wegen. Deze PBH’s zullen inmiddels verdampt zijn via een proces dat Hawkings-straling genoemd wordt.

PBH’s met hogere massa, tot wel 100.000 keer die van de zon, kunnen het overleeft hebben en hun stempel gedrukt hebben op de kosmische achtergrondstraling, een vorm van straling die is uitgezonden door warme materie in een tijd dat het heelal slechts 400.000 jaar oud was. Dat komt doordat zwarte gaten röntgenstralen uitzenden zodra ze materie uit hun omgeving opslokken. Deze röntgenstraling is in staat om alle materie die het ontmoet te beīnvloeden, zodat de materie zichzelf verdeeld in gebieden met hoge en lage dichtheid. Dit zal een meetbaar effect op de kosmische achtergrondstraling hebben gehad.

Verder is het mogelijk dat de straling van PBH’s van belang zijn geweest bij de vorming van de allereerste sterren in het heelal. Röntgenstraling doet waterstofatomen namelijk ioniseren, wat wil zeggen dat de atomen een elektron kwijtraken. Deze vrije elektronen maken het gemakkelijker om twee waterstofatomen aan elkaar te koppelen, waardoor moleculaire waterstof ontstaat. Zonder moleculair waterstof heb je ook geen stofwolken waaruit zich sterren kunnen vormen. Het bestaan van PBH’s zorgt voor 10 tot 100 keer meer moleculaire waterstof dan bij afwezigheid van PBH’s het geval zou zijn.

Deze hogere stervorming zou wellicht door de James Webb Space Telescope opgepikt kunnen worden, die in 2013 gelanceerd wordt. Het is daarnaast mogelijk dat ongewoon hoge ionisatiegehaltes in het jonge heelal opgepikt kunnen worden door ESA’s Planck-satelliet, die volgend jaar gelanceerd wordt.

Bron: New Scientist

De vorming van oerzwartegaten vanuit de energievelden in het jonge heelal:







Bron: Sanoma State University

(Astrostart)

Monsterlijk zwart gat breekt record

quote:

19-10-2007



Wetenschappers hebben een stellair zwart gat ontdekt met een massa die hoger is dan door de theorie wordt toegelaten. Stellaire zwarte gaten ontstaan als sterren van minstens 20 tot 40 zonnemassa’s instorten onder hun eigen gewicht. De meeste stellaire zwarte gaten wegen ongeveer 10 zonnen en computermodellen hebben moeite om zwarte gaten met hogere massa te verklaren. Desondanks heeft men nu een zwart gat van 16 zonnemassa’s ontdekt.

Het zwarte gat bevindt zich in het nabije sterrenstelsel M33 en staat bekend als M33 X-7. Het object bevindt zich op een afstand van 2,7 miljoen lichtjaar tot de aarde. M33 X-7 is het meest verre stellaire zwarte gat dat ooit door de mens is waargenomen en levert nieuwe inzichten in binaire systemen waarvan de componenten bestaan uit een ster en een zwart gat.

Zwarte gaten zijn onzichtbaar, aangezien de ontsnappingsnelheid van het centrale object (de singulariteit) de lichtsnelheid overschrijdt. Met andere woorden: zelfs het licht kan er niet aan ontsnappen. Zwarte gaten kunnen wel gedetecteerd worden door middel van de zwaartekracht die ze uitoefenen op nabije objecten, of als gevolg van de straling die wordt uitgezonden door invallend materiaal.

M33 X-7 behoort tot een binair stelsel met een ster. Deze ster is zelf ook een mastodont van 40 zonnemassa’s. Vanaf de aarde gezien beweegt M33 X-7 precies voor en achter zijn begeleider langs. Dat betekent dat het zwarte gat van tijd tot tijd precies achter zijn begeleider staat, waardoor zijn röntgenemissie geheel verduisterd wordt.



De nauwe omloopbaan van M33 X-7 en zijn stellaire begeleider suggereert dat beide een heftige fase van stellaire evolutie hebben meegemaakt: de gedeelde envelop. Aangezien het zwarte gat 16 zonnen weegt, moet de ster waaruit het zwarte gat ontstaan is een massa van vele tientallen zonnen gehad hebben. De volledige omvang zal dan dusdanig groot zijn geweest, dat de begeleidende ster geheel is ingebed in de gasenvelop van de grotere component.

Nu resulteert dat meestal in een nauwe dubbelster, waarvan de ene component geheel gestript is van zijn buitenste lagen. Deze component zal dan ontploffen als supernova, voordat er een zwart gat gevormd wordt. Nu is er bij M33 X-7 iets merkwaardigs gebeurt: waarom heeft het zwarte gat dat zich gevormd heeft zo’n hoge massa? Waarschijnlijk is de stellaire voorganger van het zwarte gat in een veel lager tempo massa kwijtgeraakt dan gedacht.

Nu zal de eenzame ster in M33 X-7 uiteindelijk supernova gaan en eveneens een zwart gat vormen. In de toekomst zal M33 X-7 dan ook bestaan uit een paar van zwarte gaten. Hoewel een massa van 16 zonnen nogal heftig is voor een stellair zwart gat, stelt het niets voor bij de enorme massa van de zwarte gaten die sterrenstelsels verankeren. Deze supermassieve zwarte gaten hebben een massa van miljoenen tot miljarden malen die van de zon, maar worden geacht op een andere manier te ontstaan dan de stellarie variant.



Bron: SPACE.com

(Astrostart)

quote:

Op donderdag 1 maart 2007 17:09 schreef Haushofer het volgende:
Een zwart gat kan net zo goed een puntmassa zijn. Alleen, vanaf een bepaalde afstand van die massa zullen fotonen niet meer kunnen ontsnappen aan het zwaartekrachtsveld. Die afstand karakteriseert een bepaald oppervlak, de zogenaamde waarnemershorizon. Die bestaat dus uit fotonen die gevangen zitten en rond het zwart gat gaan.

maar waar blijft dat licht dan? ivm wet van behoud van energie ofzo.

wordt dat zo uitelkaar getrokken dat je het geen licht meer kan noemen? of hoe zit dat?

en wat is het verschil tussen een stellair zwart gat en een niet stellair zwart ga
at

quote:

Op maandag 22 oktober 2007 22:03 schreef Parafernalia het volgende:

[..]

maar waar blijft dat licht dan? ivm wet van behoud van energie ofzo.

wordt dat zo uitelkaar getrokken dat je het geen licht meer kan noemen? of hoe zit dat?

De waarnemershorizon bestaat uit fotonen die net niet kunnen ontsnappen. Licht wat binnen zit, blijft opgesloten. De energie dus ook. Alle materie met energie trouwens. Met de verdamping van het zwarte gat, beschreven bij Hawking, wordt die energie weer terug gegeven in vorm van straling. Wat een veel lastiger punt is, is waar de entropie blijft van die materie die je in het zwarte gat knikkert. Daar zijn de meningen nog over verdeeld

Licht wat net buiten de waarnemershorizon ontsnapt naar het oneindige, moet een potentiaal ondergaan en zal dus energie verliezen. Net zoals een voetbal kinetische energie verliest als je deze recht omhoog schopt. Bij fotonen zal dat resulteren in een langere golflengte, en dus in een roodverschuiving. Licht op de waarnemershorizon wordt "oneindig rood verschoven", iets wat je vrij eenvoudig met formules kunt aantonen.

quote:

Op maandag 22 oktober 2007 22:13 schreef Parafernalia het volgende:
en wat is het verschil tussen een stellair zwart gat en een niet stellair zwart ga
at

Ik denk dat met een stellair zwart gat een supermassief zwart gat in het midden van sterrenstelsels wordt bedoelt. Dat zijn zwarte gaten die in de loop der tijd materie hebben opgeslokt en zo zijn gegroeid ( de oppervlakte van de waarnemershorizon kan alleen toenemen volgens bepaalde vergelijkingen als je energie aanvoert ) Dat kan resulteren in massieve zwarte gaten met massa's gelijk aan misschien wel miljoenen malen die van de Zon.

Een "niet-stellair" zwart gat is dan gewoon een enkele ster die tot een zwart gat is vervallen, met enkele zonsmassa's Maar dit zou je even expliciet moeten nagaan, want ik zit niet zo in die terminologie.

quote:

Op maandag 22 oktober 2007 23:53 schreef Haushofer het volgende:

[..]

De waarnemershorizon bestaat uit fotonen die net niet kunnen ontsnappen. Licht wat binnen zit, blijft opgesloten. De energie dus ook. Alle materie met energie trouwens. Met de verdamping van het zwarte gat, beschreven bij Hawking, wordt die energie weer terug gegeven in vorm van straling. Wat een veel lastiger punt is, is waar de entropie blijft van die materie die je in het zwarte gat knikkert. Daar zijn de meningen nog over verdeeld

Licht wat net buiten de waarnemershorizon ontsnapt naar het oneindige, moet een potentiaal ondergaan en zal dus energie verliezen. Net zoals een voetbal kinetische energie verliest als je deze recht omhoog schopt. Bij fotonen zal dat resulteren in een langere golflengte, en dus in een roodverschuiving. Licht op de waarnemershorizon wordt "oneindig rood verschoven", iets wat je vrij eenvoudig met formules kunt aantonen.

dus, als licht in een zwart gat verdwijnt, dan is het er nog wel in een bepaalde vorm, het is alleen niet meer terug te halen

quote:

Op dinsdag 23 oktober 2007 00:03 schreef Parafernalia het volgende:

[..]

dus, als licht in een zwart gat verdwijnt, dan is het er nog wel in een bepaalde vorm, het is alleen niet meer terug te halen

Nou, da's het eigenaardige. Licht wat binnen de Schwarzschildstraal komt, gaat naar de fysische singulariteit. In een normale ruimte-tijd zonder die fysische singulariteiten hebben alle wereldlijnen in die ruimte-tijd ( of geodeten, als je alleen zwaartekracht bekijkt ) een geschiedenis die "in het oneindige reikt". Ze hebben geen begin- en eindpunt. Natuurlijk kan een foton bijvoorbeeld gecreeerd worden, maar dat is gewoon een beschrijving. Je kunt daarvoor beredeneren wat er met de energie gebeurde. Bij een fysische singulariteit eindigt een foton in een punt wat niet meer tot de ruimte-tijd behoort. Wegens energiebehoud verwacht je dat de energie in het zwarte gat blijft, maar de beschrijving van het foton houdt daar op; we weten simpelweg niet wat er met het foton gebeurt.

Eigenlijk een subtielere vraag dan ik eerst dacht, zal er nog even over nadenken hoe het precies zit

quote:

Op dinsdag 23 oktober 2007 00:09 schreef Haushofer het volgende:

[..]

Nou, da's het eigenaardige. Licht wat binnen de Schwarzschildstraal komt, gaat naar de fysische singulariteit. In een normale ruimte-tijd zonder die fysische singulariteiten hebben alle wereldlijnen in die ruimte-tijd ( of geodeten, als je alleen zwaartekracht bekijkt ) een geschiedenis die "in het oneindige reikt". Ze hebben geen begin- en eindpunt. Natuurlijk kan een foton bijvoorbeeld gecreeerd worden, maar dat is gewoon een beschrijving. Je kunt daarvoor beredeneren wat er met de energie gebeurde. Bij een fysische singulariteit eindigt een foton in een punt wat niet meer tot de ruimte-tijd behoort. Wegens energiebehoud verwacht je dat de energie in het zwarte gat blijft, maar de beschrijving van het foton houdt daar op; we weten simpelweg niet wat er met het foton gebeurt.

Eigenlijk een subtielere vraag dan ik eerst dacht, zal er nog even over nadenken hoe het precies zit

ben benieuwd!
Tevens goed voor m'n zelfvertrouwen dat ik vragen kan stellen waar haushofer over na moet denken

quote:

Op donderdag 1 maart 2007 17:37 schreef Megumi het volgende:
Of je nog leeft hangt van het perspectief af van waaruit er naar je gekeken wordt.

Nee, je bent gewoon hardstikke dood.
Op aarde heeft het geomagnetische veld een sterkte van 30-60 microtesla, bij een Magnatar (sterkste type neuronster) is dit minstens 10 gigatesla, en wordt je al op ca 5.000 km afstand uit elkaar getrokken met krachten van 20 tot 50 kilonewton.
Een zwart gat is dan nog eens duizenden keren sterker...
Bovendien krijg je al eerder te maken met straling, hoge G-krachten etc.
Sterker nog:
In het centrum van het zwarte gat heerst een temperatuur van bijna 0 Kelvin, maar aan de rand van de event horizon hoopt zich zeer heet gas op door de rotatie, dit kan miljoenen graden heet worden¹.
Je zou dus er dus niet eens in de buurt van kunnen komen

quote:

Op vrijdag 2 maart 2007 17:49 schreef Haushofer het volgende:

[..]

Niet zo bedoelt hoor 't is soms een beetje technisch, maar je moet in dit soort dingen denk ik ook wel ff wat tijd steken, wil je het een beetje begrijpen. Ben ik al 4 jaar en nogwat mee bezig Je kunt wel genoeg populaire literatuur hierover vinden, als het je interesseert, zonder enige vorm van wiskunde

[..]

Zou je wat van die boeken kunnen noemen? Ik vind dit namelijk een razend interessant onderwerp, maar als er veel wiskundige formules aan te pas komen zal ik het niet meer snappen.

Ik heb nog twee vraagjes over een zwart gat, als ster implodeerd en het een zwart gat maakt dan wordt dus alle massa van de zon in een miniscuul punt gestopt waardoor een zwartgat enorme zwaartekracht velden ontwikkeld, maar als het bijvoorbeeld op die foto's naar beneden zakt op het membraam waar het eerst op lag, waar zakt het dan eigenlijk naar toe ? Ik bedoel wat voor een object zorgt er voor dat een zwarte gat verder naar (het toe?) of naar benenden wordt getrokken dan de rest.
voorbeeld

quote:

Een uitbeelding van een zwart gat met een begeleiderster (geel) die zijn Rochelob gevuld heeft. Gas uit de begeleider valt naar het zwarte gat en vormt een accretieschijf (blauw). Een deel wordt haaks met veel energie uitgespuwd in de vorm van fonteinen ("jets") aan beide polen.

Als zelfs licht niet aan een zwart gat kan ontsnappen hoe kan er dan wel van die jets uitkomen

quote:

Op donderdag 25 oktober 2007 09:17 schreef Pakspul het volgende:
Ik heb nog twee vraagjes over een zwart gat, als ster implodeerd en het een zwart gat maakt dan wordt dus alle massa van de zon in een miniscuul punt gestopt waardoor een zwartgat enorme zwaartekracht velden ontwikkeld, maar als het bijvoorbeeld op die foto's naar beneden zakt op het membraam waar het eerst op lag, waar zakt het dan eigenlijk naar toe ? Ik bedoel wat voor een object zorgt er voor dat een zwarte gat verder naar (het toe?) of naar benenden wordt getrokken dan de rest.
voorbeeld

[ afbeelding ]
[..]

Die plaatjes zijn een beetje verwarrend, misschien. Laat ik het even zo uitleggen:

In een stabiele ster heb je zogenaamd hydrostatisch equilibrium. De druk door de hitte ( deeltjes met kinetische energie in het plasma die alle kanten op botsen ) wijst naar buiten, en de druk door de zwaartekracht wijst naar binnen. Die 2 krachten zijn in evenwicht in een stabiele ster (zoiets noemen ze ook wel de hoofdreeks ).

Dan raakt de brandstof op. Er kunnen dan allemaal andere fusieprocessen op gang worden gezet wat afhangt van de totale massa, maar op een gegeven moment is er geen energie meer voor. Dit is sowieso altijd bij de vorming van ijzer, want het kost meer energie om ijzer te fuseren dan dat het oplevert. De ster begint te krimpen, omdat de temperatuur daalt en de zwaartekracht de overhand krijgt.

Dan wordt de kern weer in elkaar gedrukt, en op een gegeven moment wordt een andere druk belangrijk; de zogenaamde degeneratieve druk. Dit is een druk ten gevolge van het Pauliprincipe, en puur quantummechanisch. Het feit dat een ster uit fermionen bestaat, en dat fermionen niet in 1 dezelfde toestand kunnen zitten, laat fermionen mekaar afstoten. Nu kun je met een berekening laten zien, dat je dan aan de hand van de massa kunt bekijken of de zwaartekracht zelfs die druk kan overbruggen, en dan is er niks meer wat een massa tegenhoudt om zichzelf in een singulariteit te storten. Zwaartekracht is immers altijd aantrekkend.

Alle massa die dan nog over is, wordt in 1 enkel punt gedrukt. De algemene relativiteitstheorie voorspelt dat dit enkele punt dan ook een oneindige ruimte-tijd kromming heeft, en dat punt "hoort niet meer bij de ruimte-tijd". De theorie kan hier verder niks over zeggen. Daarom worden in die diagrammen zwarte gaten ook als een gaatje in de ruimte-tijd afgebeeld. De algemene relativiteitstheorie eist namelijk van je dat de ruimte-tijd altijd "glad" is zodat je er zinnige wiskundige operaties op uit kunt voeren, en zo'n singulariteit zorgt voor een soort van discontinuiteit.

quote:

Als zelfs licht niet aan een zwart gat kan ontsnappen hoe kan er dan wel van die jets uitkomen

Zoals ik het begrepen heb, komen die jets niet uit het zwarte gat. Er worden een sterk elektromagnetisch veld opgewekt rond zo'n zwart gat door die accreatieschijf, en dat veld wijst bij de polen "naar boven". Het zijn dus die elektrische velden die de geladen deeltjes wegknalt. Dit is ver genoeg van de waarnemershorizon af, zodat de elektromagnetische kracht veel groter is dan de zwaartekracht.

Dit zou ik echter even preciezer na moeten kijken

quote:

Op dinsdag 23 oktober 2007 23:59 schreef Hugo- het volgende:

[..]

Zou je wat van die boeken kunnen noemen? Ik vind dit namelijk een razend interessant onderwerp, maar als er veel wiskundige formules aan te pas komen zal ik het niet meer snappen.

Ik heb zelf eigenlijk geen populaire boeken over alleen zwarte gaten of algemene relativiteit ( de theorie die zwarte gaten beschrijft) Je komt ze vaak tegen in boeken die meer algemeen over natuurkunde gaan, zoals "het heelal" van Stephen Hawking. Maar een kijkje op Amzon laat al zien dat je vaak voor minder dan 20 dollar hele leuke boeken kunt krijgen erover

wat ik me afvroeg is, zal een zwart gat de aarde ooit bereiken of valt daar niks over te zeggen?