[Reisverslag] Semana Santa en Andalucía

Diez días de Semana Santa en Andalucía

De afgelopen 10 dagen heb ik doorgebracht op min of meer bekend terrein. Als kind kwam ik al veel met mijn ouders in Andalucië, om het voorjaar door te brengen aan de kust van Marbella. Maar het èchte Andalucië, waar je behalve Duitsers ook Spánjaarden tegenkomt, kende ik nog niet. Het werden tien dagen van rituelen, waarbij ik maar gelijk aftrap met mijn favoriete onderwerp.... eten!

Las Tapas
Andalucië kent weinig "buitenlandse" restaurants. Je vindt, vooral in het kustgebied, enkele Middenoosterse tentjes die zich voor namelijk specialiseren in kebab en thee in al haar vormen. Je vindt wat pizzeria's en een enkele verdwaalde Mexicaan of Chinees. Maar de explosie aan exotische restaurants (Afrikaans, Japans, Thais) die we hier in het Noorden kennen is daar onbekend. Maar wie wil exotisch als je tapas hebt?

Tapas, van oorsprong de "dekseltjes" die men in de bodega óp je drankje zette zijn afkomstig uit Andalucië. Het is niet eenvoudigweg een maaltijd, het is een ritueel, een manier van leven die je niet één-twee-drie onder de knie hebt. Zo krijg je in barretjes in Granada gratis kleine broodjes als je maar voldoende wijn of bier bestelt en bestel je in een restaurant als rechtgeaarde Spanjaard beslist meer dan je opkunt: de tafel moet vol staan, al je vrienden en toevallige voorbijgangers (zoals Hollandse toeristes) moeten ook een tapa-tje mee kunnen pikken. De kleine porties zorgen ervoor dat je van al die verschillende hapjes een complete maaltijd bijeen kunt mixen en prikken. En over mixen gesproken: bij het bereiden van tapas is het geheel toegestaan lastige ingrediënten te combineren: vis met vlees, vis met kaas, of vlees, met vis met zoet.... het kan allemaal!
Ik heb er al snel een gewoonte van gemaakt iedere keer minstens één of twee volslagen onbekende zaken te bestellen. Nee, niet opzoeken in het woordenboek, of voor de veiligheid even navragen... gewoon bestellen! Dat betekent dat je soms verrast kunt worden met ultiem droge vis in een soort motorolie, maar ook door op je tong smeltende inktvis met een honingdressing of dunne plakjes varkensvlees in een jus van whisky en gecaramelliseerde knoflook. Een gewoonte van míj waaraan Spaanse obers hebben moeten wennen is mijn neiging de tapas volledig uit te pluizen: Wat zit erin? Hoe maak ik dit zelf? De komende tijd valt het resultaat wellicht te bewonderen in een keuken bij u in de buurt!

En, om al die tapas te geleiden is er natuurlijk wijn. Of, zo dacht ik nog heel naïef: "vino tinto" (Rioja dus) of sherry. Fout! Men spreke van Oloroso, Fino, Manzanilla, Vino Dulce, Rioja Crianza, Riveiro de Duero en Pedro Ximenez. Dessertwijnen, sherry's en varianten daarop, fris smakend, of smakend naar aarde en hout, heerlijk pittig bij de Manchego-kaas, heerlijk fris bij de gamba's, heerlijk zoet bij de chocola. Allemaal heb ik ze uitputtend kunnen proberen ze hebben uiteindelijk voor een bijna-overgewicht van mijn bagage gezorgd.

Los Edificios
Goed, maar wat heb ik nog meer gedaan, behalve eten? Vanzelfsprekend de "verplichte nummers": de Moorse gebouwen waarmee Andalucië zo bekend is geworden. Toen de Moren in de 8e eeuw na Christus het zuiden van Spanje binnenvielen zijn ze gelijk enthousiast aan het bouwen geslagen. Moskeeën, natuurlijk, maar ook forten, paleizen en parken. Ze lijken tot op de dag van vandaag goed te hebben geweten waar ze mee bezig waren: smalle straten met veel schaduw en overal bomen, fonteinen en patio's om de nodige lucht en koelte te verschaffen in steden waar de temperatuur in de zomer kan oplopen tot boven de 40 graden. Die smalle straten vormen nu een nachtmerrie voor de Andaluciërs die er tijdens de spits door naar hun werk moeten, maar vormen voor de lopende medemens (en niet in het minst voor de toeristen) een verademing door de enorme hoeveelheid (min of meer) autovrije en pittoreske winkelstraatjes en -pleinen. Bovendien biedt iedere bocht weer een nieuwe verrassing: een betegeld bankje, een kalm druppelend fonteintje, een gesmeed balkonnetje....
Maar terug naar de grote trekpleisters (natuurlijk niet voor niets). Zelf na verschillende gebouwen te hebben gezien (La Mesquita, een voormalige Moskee in Córdoba, het Alcazár, een fort in Sevilla en natuurlijk het Alhambra, een paleis in Granada) blijven ze adembenemend. Het moet de combinatie zijn van eenvoud (de prachtige rood-witte, eindeloze bogen van de Mesquita!), detail en de herhaling van geometrische patronen, tegeltjes en kalligrafie. Het belangrijkste was echter de manier waarop alle zintuigen worden geprikkeld: de ogen natuurlijk, maar de ook de neus, door de geuren van bloemen uit de vele tuinen en patio's, en de oren met het geluid van water dat door fonteintjes en kanaaltjes overal aanwezig is. Toen de Moren in 1492 Spanje werden uitgegooid (Voor de oplettende lezer: gelijk met de aankomst van Colón/Columbus in "de nieuwe wereld";. Columbus die, hoe kan het ook anders, begraven ligt in de kathedraal van Sevilla) waren de Christelijke koningen er als de kippen bij de toonbeelden van Moslimoverheersing te "verbeteren"; naar moderne inzichten. In het geval van de Mesquita heeft dat een schokkerend (en in mijn ogen wanstaltig) barokke kerk in het mídden van de Moorse eenvoud opgeleverd. Maar soms ging het beter. Dan werkten christelijke opdrachtgevers samen met Islamitische ontwerpers en Joodse ambachtslieden, om de mooiste nieuwe onderdelen aan bestaande complexen toe te voegen.... Misschien in de hedendaagse situatie weer een leuk samenwerkingsproject!

La Semana Santa
En natuurlijk was het Semana Santa, de aanloop naar Pasen die vooral in het Zuiden van Spanje uitbundig wordt "gevierd" met enorme processies. Iedere dag, van Domingo de Ramos (Palmzondag) tot Día de la Resurrección (Paaszondag) trekken iedere ochtend, middag en avond een aantal hermandades (broederschappen) van ieder honderden vrouwen en (vooral) mannen door de straten. Ze lopen van hun eigen kerk, door de stad naar de lokale kathedraal en terug naar hun eigen kerk, waarbij ze gekleed gaan in lange gewaden met (heel oneerbiedig) puntmutsen die nog het meest aan de Klu Klux Klan doen denken. Iedere hermandad draagt een paso met zich mee, een loodzware draagbaar met daarop het pronkstuk van de betreffende kerk: een beeld van de gekruisigde Jezus meestal, of van Maria. Ook hier worden alle zintuigen betrokken: de kleuren van de kostuums, beelden en meegevoerde bloemen, het geluid van drums, trompetten en soms een enkele klaagzanger, de geur van kaarsen en wierook.... Kippenvel, zelfs voor een niet-erg-religieus aangelegd persoon als ik!

Toch blijft het voor mij een sport de menselijke kant van zo'n ritueel te zien: kinderen in de processie (ook in lang kostuum, maar vaak zonder kap), die de religieuze impact niet op waarde kunnen schatten en een wedstrijd doen wie de grootste bal kaarsvet kan sparen, of die niet weten waar ze met hun zakdoek heen moeten en die en publique hun kostuum omhoog trekken(want ergens onder al die lagen zat toch een broekzak?).
De moderne tijden doen onvermijdelijk hun intrede met volledig gekostumeerde, SMS-ende hermanos en met een foto in de twintig (!) pagina's tellende dagelijkse bijlage over Semana Santa in de krant van Sevilla, met als ondertitel "dura penitentia" (zware straf/bezinning): een jongen en een meisje, de op de achtergrond voorbijtrekkende processie negerend, verwikkeld in een huigdiepe kus.
Het voor mij meest hilarische moment van Semana Santa vond plaats in Sevilla, waar ik met twee Spaanse mannen (type bouwvakker) een wijntje dronk, terwijl de processie van die avond ("El Silencio", zo genaamd omdat deze specifieke paso voorbijkomt in volledige, indrukwekkende stilte) voorbijtrok. Hoewel niet alle Andaluciërs diepe religieuze gevoelens koesteren bij de processies, heeft vrijwel iedereen een groot respect voor het ritueel. Toen de processie dan ook naderde werd alom om stilte gesist en doofde de bodega waar we stonden haar lichten. De paso, verlicht met tientallen kaarsen, naderde. Een potentieel kippenvelmoment, zou je denken.... Ware het niet dat Antonio, één van mijn Spaanse vrienden, zich al een kwartier eerder naar binnen had begeven om zich daar, volslagen onbewust van zijn omgeving, te verdiepen in de jackpotmachine. In de doodse stilte klonken de elektronische piepjes en knallen als een aardbeving. Ondanks (of misschien wel dankzij) de grote, afkeurende de ogen van de omstanders heb ik héél hard op mijn lip moeten bijten om niet in schaterlachen uit te barsten!

La gente
En dan natuurlijk de mensen. Vinden de mensen hier het gek dat ik (als meisje) alleen reis? Altijd! Vooral als ik dan ook nog eens op pleinen of in barretjes gelukzalig om me heen zit te turen, min of meer stomme vragen stel (in aanvaardbaar Spaans, maar met een vreemd Nederlands-Nica-Argentijns-Peruaans accent), mijn eten met veel plezier zit te ontleden, mensen tot politieke discussies verleidt (waarna ze geregeld onderling ruzie krijgen!) en ook nog eens onophoudelijk zit te schrijven op servetjes.
Maar wat vind ik van de mensen? Misschien ben ik niet objectief, natuurlijk heb ik ook vervelende mensen ontmoet (Moge de trut die na meer dan een half uur wachten in de stromende regen mijn taxi stal tot in lengte van dagen klapbanden krijgen!). Maar mensen die mij vanaf de eerste avond trakteren op wijn en chocoladetaart, die me iedere hoek en patio van hun stad laten zien en daar ook nog eens de meest futiele details over weten te vertellen en die niet ophouden te vertellen hoe gewèldig mijn Spaans is (uch) hebben natuurlijk een streepje voor.
Wat me het meest bij zal blijven aan deze veel te korte vakantie is het feit dat Andaluciërs altijd op straat lijken te zijn. Met hun wijn en hun tapas, hun vrienden en hun kinderen. Goed, het klimaat zit ze mee. Maar met regen bevolken ze de bodega's voor hetzelfde ritueel. Ze discussiëren, maar nemen het niet te serieus. Ze praten over 11-M (de aanslag in Madrid van enkele weken geleden), maar zonder enige stress of paniek. Ze werken hard maar hebben geen werkersmentaliteit. Ze zijn trots op hun land en geschiedenis en ieder op hun eigen stad, die toch net iets beter is dan Málaga (in Sevilla) of Sevilla (in Málaga). Trots op het feit dat zoveel buitenlanders nooit meer weggaan uit Andalucië, omdat ze, zo zeggen ze zelf "Qualidad de vida" hebben, kwaliteit van leven.
Ik ga het niet betwisten....



[ Bericht 1% gewijzigd door Hik op 14-04-2004 17:04:43 (Kutcodes :() ]

Was het teveel tekst?

Met het openbaar vervoer....blijft toch het leukst, vind ik!

Hmmm... ja!