Wanneer eindigt iets op een D of DT of T

quote:

Op maandag 6 augustus 2018 16:12 schreef Kluun1985 het volgende:

[..]

Werkt dit zowel in tegenwoordige als verleden tijd?

Tegenwoordige tijd

In de tegenwoordige tijd heb je alleen te maken met: wél of geen +t toevoegen aan de stam van een woord.

Belangrijk is dus het concept van 'de stam' begrijpen. De stam is meestal het hele werkwoord waar je de '-en' van afhaalt. Voorbeeld: 'leiden' is het hele werkwoord, 'leid' is de stam. Er zijn uitzonderingen.

Wanneer je de stam van een werkwoord weet, kijk je vervolgens naar het onderwerp binnen die zin.

Voorbeelden van onderwerpen:

• ik / jij / u / hij / zij (/ het) [enkelvoud]
• jullie / u / zij [meervoud]
^{=> Persoonlijk voornaamwoord}

• mensen, dieren, dingen, plaatsen etc.
^{=> Zelfstandig naamwoord}

Ik focus alleen op het enkelvoud.

Nu je het onderwerp weet, kun je het werkwoord vervoegen. Als voorbeeld gebruik ik de werkwoorden 'schieten' (stam eindigt op 't') en 'leiden' (stam eindigt op 'd').

• Ik: alleen de stam, niet vervoegen (dus geen +t).
Ik schiet; ik leid.

• Jij (je) / u / hij / zij / het: stam +t, behalve als de stam al op een 't' eindigt.
Jij schiet; jij leidt.

• Bij een persoon/plaats/dier: stam +t.
Annefleur schiet; Annefleur leidt.
Het paard schiet; het paard leidt.
Rotterdam doet; Rotterdam leidt.

Het zou de Nederlandse taal niet zijn als er geen uitzonderingen zijn (en er weer uitzonderingenop die uitzonderingen zijn).

• Wanneer de 'je/jij' achter het werkwoord staat: géén +t.
Schiet jij; leid jij (doe jij).

• Naast de zwakke (leiden => leiden, leidde, geleid) en sterke werkwoorden (schieten => schieten, schoot, geschoten) zijn er ook nog eens "onregelmatige werkwoorden". Bij onregelmatige werkwoorden voeg je géén +t toe bij hij / zij / het. Onregelmatige werkwoorden zijn vreemde dingen.

Voorbeelden van onregelmatige werkwoorden: willen, mogen, zullen.

- Jij wil - jij wilt (allebei correct).
- Hij wil. ('Wilt' is fout.)

- Jij mag.
- Zij mag. ('Magt' is fout.)

- Jij zal - zult.
- Hij zal. Zij zal. ('Zalt' is fout).




- d: alleen bij 'ik', alleen als de stam van het woord eindigt op 'd'.

- t: bij ik/jij/u/hij/zij/het, alleen als de stam van het woord eindigt op 't'. (Uitzonderingen daargelaten).

- dt: bij jij/u/hij/zij/het, alleen als de stam eindigt op 'd'.

- tt: komt niet voor.
- td: komt niet voor.




Tot zover duidelijk?

[ Bericht 0% gewijzigd door #ANONIEM op 06-08-2018 16:58:20 ]

quote:

Op maandag 6 augustus 2018 17:03 schreef Postbus100 het volgende:

[..]

Ik waardeer je uitgebreide uitleg, maar hier vind ik het verwarrend worden.

Die -d komt er niet bij, er staat alleen een -d omdat die in de stam voorkomt. (ik houd, ik word, ik leid, etc). Je hebt het ook niet over een -m-vervoeging omdat 'ik vorm' toevallig op een -m eindigt. Dus die -d zou ik er gewoon uit laten. Houd het wel zo clean/zuiver.

Dat is waar (begin daarom ook met wel/geen +t), maar ik heb het er bewust bij gedaan omdat het wat ingewikkelder wordt wanneer je de verleden tijd erbij betrekt. Dacht dat het specifiek benoemen (van 'd' bij de tegenwoordige tijd) duidelijkheid zou scheppen ,maar het kan inderdaad voor verwarring zorgen.

[ Bericht 0% gewijzigd door #ANONIEM op 06-08-2018 17:20:07 ]

quote:

Op maandag 6 augustus 2018 16:12 schreef Kluun1985 het volgende:

[..]

Werkt dit zowel in tegenwoordige als verleden tijd?

Verleden tijd:

Bij de verleden tijd komt het ezelsbruggetje van 't kofschip / 't fokschaap om de hoek kijken.

Met dat ezelsbruggetje bepaal je of je het woord vervoegt met een 'd' of een 't'. En dan alleen bij zwakke werkwoorden. Lees dit even door wanneer je niet precies weet wat de verschillen tussen sterke, zwakke en onregelmatige werkwoorden zijn.

Voor mijn voorbeelden gebruik ik de volgende werkwoorden: bouwen, branden, likken, klussen.

Om te bepalen of een werkwoord in het verleden tijd eindigt op -t(e) of -d(e), kun je gebruik maken van het ezelbruggetje.

Eindigt de stam van het werkwoord op één van de medeklinkers (t, f, k, s, ch, p) van het ezelsbruggetje, dan vervoeg je het werkwoord met -t(e).
^{=> Ook bij 'c', 'j' en 'x' eindigt je op -t(e).}

Stam van 'bouwen' is 'bouw'. De 'w' komt niet voor in het ezelsbruggetje, dus: d.
Correct is: bouwde en gebouwd.

Stam van 'branden' is 'brand'. De 'd' komt niet voor in het ezelsbruggetje, dus: d.
Correct is: brandde en gebrand.

Stam van 'likken' is 'lik'. De 'k' komt wél voor in het ezelsbruggetje, dus: t.
Correct is: likte en gelikt.

Stam van 'klussen' is 'klus'. De 's' komt wél voor in het ezelsbruggetje, dus: t.
Correct is: kluste en geklust.

Belangrijk is vooral de verleden tijd kunnen herkennen, en er een gevoel voor ontwikkelen. Bijvoorbeeld: bij werkwoorden die met 'ge-' beginnen, weet je dat de regels van de verleden tijd moet toepassen.





Ik probeer het kort te houden, zodat het behapbaar blijft.

Tot zover duidelijk?

Nog vragen?

[ Bericht 0% gewijzigd door #ANONIEM op 06-08-2018 17:26:09 ]