Politieke ontwikkelingen in het Midden-Oosten

Een topic dat eigenlijk niet in deze reeks mag ontbreken. Politiek gezien van groot belang. Ook als een van de eeuwige brandhaarden in de wereld, zo lijkt het althans, interessant om in de gaten te blijven houden.

Kaart:

SPOILER

Om spoilers te kunnen lezen moet je zijn ingelogd. Je moet je daarvoor eerst gratis Registreren. Ook kun je spoilers niet lezen als je een ban hebt.

Elke dag komt er wel weer een nieuw bericht uit deze regio. Meestal gaat het om iets vervelend. Met de 'val' van IS en het einde van de Syrische en Irakese oorlogen in zicht betekent dat allerminst dat deze regio tot stilstand komt. Sterker nog. Er gebeurt van alles. Saoedie-Arabie lijkt een grote transformatie door te gaan, de Arabische landen verenigen zich en groeien nader tot Israel, Qatar afgesplitst, Libanon kan zomaar de volgende brandhaard worden, Jemen is een verloren zaak, Egypte blijft vechten tegen Islamisten en de Sji'ietische machtsblokken lijken geleidelijk aan kracht te winnen al dan niet gesteund door niet-Westerse bondgenoten.

Een geografisch overzicht van landen in deze regio:

Bahrein


Kleine oliestaat in de GCC [samenwerkingsverband van Golfstaten]. Zeer afhankelijk van Saoedie-Arabie. Soennieten zijn aan de macht maar het land kent een Sji'ietische meerderheid. Bahrein schaarde zich dan ook achter de boycot jegens Iran. Was recent het eerste land dat sinds lange tijd burgers toestaat naar Israel te reizen. Aangezien dit land zelden iets doet zonder de toestemming van Saoedie-Arabie kan dat wat zeggen over toekomstige relaties.

Cyprus


Dit land zal sommige verbazen maar het behoort geografisch gezien wel degelijk tot het Midden-Oosten. Voornamelijk om deze reden genoemd, hoogstens gekenmerkt door een conflict met Turkije over Noord-Cyprus, dat niet in deze lijst is opgenomen als aparte staat of regio.

Egypte


Ging een turbulente tijd door. President Hosni Mubarak werd ttv de Arabische Opstanden door boze demonstranten afgezet. Zijn Islamitische opvolgers ondergingen al snel hetzelfde lot en werden op hun beurt weer vervangen door een militair bewind. President Sisi probeert het land weer op een beter pad te brengen maar wordt belemmerd door een voortdurende strijd met Islamisten die voornamelijk in de Sinaii-Woestijn zitten en economische problemen.

Egypte ziet zichzelf historisch en cultureel als enige echte leider van het Midden-Oosten maar kan op dit moment niet opboksen tegen de financiele macht van voornamelijk Saoedie-Arabie. Alhoewel dit land wel degelijk Egypte's belangrijkste bondgenoot is probeert het zo nu en dan een onafhankelijke lijn te trekken. Belangrijkste bondgenoten zijn de GCC-landen en onofficieel Israel en Amerika in de strijd tegen de Islamisten.

Heeft geen bijzondere aversie jegens Iran maar wel tegen Qatar, Turkije, en het Amerika van Clinton en Obama omdat zij het Moslimbroederschap hielpen Mubarak omver te werpen en de macht te grijpen. Stond vooraan om de boycot tegen Qatar te steunen en juichte de coup in Turkije toe. Speelt een bijzondere rol in het Israelische-Palestijnse conflict. Aversie jegens Hamas omdat zij ook het Moslimbroederschap steunden en te veel de oren lieten hangen naar de bevelen uit Doha. Blijft zich echter opstellen als de belangenbehartiger van de Palestijnen in het algemeen, in de loop der jaren dichter naar Israel gegroeid, maar blijft gevoelig liggen bij de Egyptische bevolking. Kan een sleutelrol spelen voor Israel in de vredesgesprekken en onderhandelingen met zowel de Palestijnen als de andere Arabische staten.

Iran


De Sji'itische grootmacht in het Midden-Oosten. Eveneens gekenmerkt door een Islamitisch regime. Heeft zich lange tijd door een boycot niet kunnen ontwikkelen als echt machtsblok. Boycott was opgeworpen omdat het land kernwapens zou proberen te vervaardigen. Inmiddels is deze boycot opgeheven en wint Iran aan macht en geld. Het maakt gebruik van zijn symbolische rol als Sji'itische grootmacht en steunt andere vooral niet Soennietische groeperingen in het Midden-Oosten. Iran is buiten dat alles behalve een homogeen land. Het kent veel minderheden en had vrij recent te maken met grote demonstraties. Het opheffen van de boycott en een [in bewoording] meer gematigde president lijken dit voorlopig geen hot item te maken.

Belangrijkste bondgenoten zijn het Irakese en Syrische regime. Plus Sji'itische bewegingen in het Midden-Oosten zoals Hezbollah in Libanon. Complexe relatie met Qatar, gaat wellicht te ver door ze als bondgenoot te beschouwen, maar hebben wel degelijk een werkrelatie. Internationaal moet Iran het vooral hebben van Rusland terwijl het banden met Europa tot bepaalde hoogte probeert te verbeteren.

Belangrijkste tegenstanders zijn Saoedie-Arabie en zowel Amerika als Israel. De strijd met Saoedie-Arabie, de Soennietische grootmacht, is een sektarisch conflict, op dit moment vooral indirect uitgevochten, en met potentie een stuk heter te worden. De strijd met Israel is vooral een symbolisch conflict, eveneens voornamelijk indirect uitgevochten, en eveneens met de potentie om uit te groeien tot een directe confrontatie. Het conflict met Amerika is na Saoedie-Arabie en Israel wellicht de voornaamste strijd voor het Iraanse regime, Amerika steunde de Sjah en heeft zich in de loop der jaren als belangrijkste verdediger van de boycott opgesteld, handelsrelaties kunnen [en zullen] waarschijnlijk weer enigszins hersteld worden maar echte toenadering zal zeker onder het huidige Iraanse en Amerikaanse regime bijzonder moeilijk lijken. Zeker nu Amerika zich duidelijker achter Saoedie-Arabie en Israel plaatst.

Irak


Lang geregeerd door dictator Sadam Hoessein. Amerikaanse invasie van 2003 maakte hier een einde aan. Stortte het land tegelijkertijd in een neerwaartse spiraal. Gekenmerkt door etnische en religieuze conflicten maar ook sterke Islamisering. Op dit moment wordt het land geregeerd door Sji'ieten. Die ook een meerderheid hebben in het land. Dit was tegen de zin van Soennieten en uit deze onvrede kwam de Islamitische Staat opzetten. Een bloedige strijd was het gevolg dit zich over de hele regio leek uit te smeren. Inmiddels is de Islamitische Staat vrijwel 'verslagen' maar gaat Irak nog altijd een ongewisse toekomst tegemoet. Naast sektarische spanningen kent het land ook een grote Koerdische minderheid, voornamelijk woonachtig in het olierijke Noorden, die zich maar wat graag willen afscheiden.

Belangrijkste bondgenoot is ongetwijfeld Iran. Irak heeft weliswaar een Sji'itisch regime maar blijft in tegenstelling tot andere Sji'itische bewegingen een relatief onafhankelijke koers varen. Kent banden met zowel Soennieten als Sji'ieten. Met Amerika en Rusland.

Irak's, vanuit het perspectief van de huidige regering, belangrijkste vijanden bevinden zich voornamelijk in eigen land. Soennietische extremisten en in mindere mate Koerden vormen de belangrijkste bedreiging voor de huidige grenzen van de Irakese staat.

Israel


Ook wel de eeuwige zondebok van het Midden-Oosten genoemd. Altijd een ideaal doelwit geweest voor regionale dictaturen om aandacht in eigen land af te leiden. De Joodse Staat wordt sinds de oprichting al gekenmerkt door een conflict met Arabieren, nu bekend onder de naam 'Palestijnen', die ook in dat gebied woonden. Dat conflict is in de loop der jaren nooit bijgelegd en blijft een gevoelig onderwerp in de hele regio. Israel kent met vrijwel elk ander land in het Midden-Oosten een complexe verhouding maar heeft in de afgelopen jaren partners en tegenstanders in korte tijd onder flinke druk zien komen te staan. Zowel Israel als vredesbesprekingen kunnen echter profiteren van de nieuwe verhoudingen in het Midden-Oosten.

Belangrijkste bondgenoten, of bondgenoot, vooral buiten het Midden-Oosten te vinden in de vorm van Amerika. In de regio waarschijnlijk met Jordanie de beste band. Verder heeft Israel baat bij het militaire regime in Egypte en sektarische spanningen dat vooral de Soennieten, in de vorm van de GCC, dichter naar Israel doet laten toegroeien. Het is deze nieuwe potentiele bondgenoot dat de doorslag kan geven in vredesonderhandelingen tussen Israel en de Palestijnen. Koerden als groep blijven, ook al wordt er over dit partnerschap weinig gecommuniceerd, een belangrijke relatie.

Belangrijkste tegenstander zijn ongetwijfeld de Palestijnen. Andere belangrijke tegenstanders zijn op dit moment Sji'itische opponenten zoals Iran en Hezbollah. Ook het Assad-regime in Syrie is alles behalve een constructieve partner. Israel kent een complexe relatie met Turkije, historisch gezien een bijzonder sterke band met het seculiere Turkse regime, de huidige Islamisten varen echter liever een onafhankelijke koers en stellen zich veel minder constructief op. Gaat wellicht te ver om ze op dit moment een echte tegenstander te noemen.

Jordanie


Het Hasjemitische Koninkrijk is relatief rustig de Arabische Opstanden doorgekomen, het land kent dan ook een gematigd regime en heeft goede banden met zowel het Westen als de GCC, ondanks dit heeft het land toch te maken met interne spanningen. Jordaniers met Palestijnse achtergrond, gekomen ttv strijd in Israel, vertegenwoordigen naar schatting de helft van alle inwoners in het land en dat zorgt voor cofnlicten. Deze Palestijnen wonen vaak in wat ooit vluchtelingenkampen waren maar nu eerder als halve ghetto's kunnen worden beschouwd. Ze zijn een broeinest voor gewapende groeperingen en radicalisering. Verder is Jordanie vooral bang dat geweld in omringende landen over kan slaan naar Jordanie, dat is vooralsnog niet echt gebeurd, maar het gevaar is allerminst geweken.

Jordanie heeft nauwe banden met de Golfstaten, Egypte, en in mindere mate Israel. Ondanks een voortrekkersrol die Jordanie inneemt voor de Palestijnen blijven beide landen door interne onrust afhankelijk van elkaar. Jordanie is ook een belangrijke partner voor de Verenigde Staten en andere Westerse staten.

Jordanie kent vooral interne vijanden in de vorm van Islamisten die het regime omver willen gooien.

Koeweit


Een oliestaat ten noorden van Irak waar op dit moment weinig bijzonders lijkt te gebeuren. Relatief rustig maar dat is wel eens anders geweest. De olievelden werden doelwit van het Irak onder Saddam Hoessein. Sindsdien is Koeweit, van een pro-Sovjet staat, langzaam in Amerikaanse invloedssferen terecht gekomen. Speelt door de centrale locatie vooral een belangrijke rol als onderhandelingspartner tussen Soennieten, olv Saoedie-Arabie, het Westen, olv Amerika, en Sji'ieten, onder leiding van Iran. Probeert zich ook constructief op te stellen in het conflict met Qatar maar blijft wel in het Saoedische kamp.

Libanon


Op dit moment gezien als mogelijk nieuwe brandhaard in het Midden-Oosten. Ongeveer 40% van de inwoners is Christelijk en ongeveer 60% Moslim waarvan de helft Soennietisch en de andere helft Sji'itisch. De macht is verdeeld tussen de belangrijkste groepen maar door regionale en interne spanningen zorgt dat tegelijkertijd voor een onbestuurbaar land. Beiroet, ooit het Parijs van het Midden-Oosten genoemd, is nu een in verval geraakte stad.

De Christenen in Libanon blijven een belangrijke Westerse bondgenoot en er wordt zelfs gefluisterd Israelisch. De president van het land is een Christen. De groep heeft te maken met veel dreiging door Islamitische groepen in binnen- en buitenland. De Soennieten in Libanon worden gesteund door Saoedie-Arabie en andere golfstaten maar hebben in de loop der jaren ook een sterke Islamisering doorgemaakt. Belangrijkste tegenstanders blijven voornamelijk de Sji'ieten terwijl geradicaliseerde groepen ook andere groepen, zoals Christenen, bedreigen. De Libanese Sji'ieten staan onder leiding van Hezbollah. Een groepering in het Westen beschouwd als terroristisch, of in ieder geval een gedeelte daarvan, deze groepering heeft sterke relaties met Iran en het Assad-regime en de voornaamste vijanden zijn Soennieten en Israel. Hezbollah heeft een sterke machtsbasis in het Zuiden van het land nabij Israel wat in 2006 tot een korte maar uiterst bloedige oorlog leidde.

Omdat Libanon zo gespleten is valt moeilijk te zeggen wie de belangrijkste bondgenoten en tegenstanders zijn. Wel is het zo dat door de strijd in Syrie naast veel vluchtelingen ook erg veel geradicaliseerde Syriers en andere strijders al dan niet groepen [van beide kanten] de grens zijn overgetrokken. Zowel Soennietische als Sji'itische Libanezen, en vooral Hezbollah, heeft veel militaire ervaring opgedaan in het Syrische conflict door Assad aan te vallen of te steunen. Opgelopen spanningen in het land hebben er recent voor gezorgd dat de Soennietische Premier Hariri, wiens vader al eerder door een aanslag om het leven was gekomen, het land tijdelijk was ontvlucht. Naar eigen zeggen werd hij bedreigd door Iran gesteunde Sji'ieten en was hij zijn leven niet meer zeker.

Oman


Sultanaat, geografisch niet te dicht bij Iran, in de achtertuin van Saoedie-Arabie. Relatief gematigd regime en belangrijke partner voor het Westen. Onderdeel van de GCC. Desondanks probeert Oman net als Koeweit een liasion te zijn met Iran. Ziet vooral in het Westen buurland Jemen worstelen. Net als andere landen in het Midden-Oosten bang voor Islamisering en opstanden maar tot dusverre heeft Oman dit redelijk onder controle. Blijft hoe dan ook een belangrijke partner voor Saoedie-Arabie.

Palestijnse Gebieden


Voldoet nog niet aan alle voorwaarden om echt als land te worden beschouwd maar er toch als belangrijke partij ingezet. Palestijnen zijn al decennialang in conflict met Israel. Dit voortdurende conflict aangevuld door interne spanningen en tegenstellingen hebben vrijwel elke kans op een productieve Palestijnse staat tegengehouden. De Palestijnse Gebieden hebben twee belangrijke regio's. De Westelijke Jordaanoever, onder continue druk van Joodse kolonisten en interne politieke ruzies en discussies, en Gaza, onder bewind van de terroristische beweging Hamas maar vrijwel volledig geboycott door Israel. Recent, en onder druk van Egypte en GCC-staten, hebben Fatah [machthebbers op de Westelijke Jordaanoever] en Hamas aangekondigd een eenheidsregering te vormen wat de weg vrijmaakt voor constructieve vredesonderhandelingen met Israel.

Palestijnen hebben banden met het hele Midden-Oosten maar blijven cultureel en historisch vooral afhankelijk van Egypte, Jordanie, en de Golfstaten. Vooral Hamas had banden met Iran in de strijd tegen Israel maar onder sektarische druk zijn deze afgezwakt. Turkije is een andere belangrijke bondgenoot voor zowel Fatah als Hamas. De relatie met Qatar blijft complex voor beide partijen, nog steeds aanwezig en belangrijk, maar net als Iran onder druk al dan niet afgezwakt.

Belangrijkste tegenstander voor de Palestijnen blijft Israel. Dit kan veranderen wanneer er over vrede wordt onderhandeld en dit nadrukkelijker in het belang is van omringende machtsblokken.

Qatar


Een klein staatje, steenrijk dankzij olie en gas, met een relatief jong regime. Bang geworden door de Arabische opstanden en onder bescherming van het Obama-regime in Amerika heeft dit land zich enigszins weten af te splitsen van Saoedische belangen en is een onafhankelijke koers gaan varen. De bekende nieuwsomroep Al Jazeera is een belangrijk symbool van dit beleid. Voor het eerst werd het Midden-Oosten zichtbaar voor de rest van de wereld [maar wel door de ogen van de machthebbers in Doha]. Dit resulteerde in relatief warme banden met tal van partijen, varierend van Iran tot en met radicale groeperingen. Niet altijd in dank afgenomen door traditionele bondgenoten zoals Saoedie-Arabie. Na de militaire machtsovername in Egypte zag Qatar een sterke tegenstander opstaan en dit werd versterkt door een machtswisseling in Amerika die Saoedie-Arabie meer vrijheid gaf om op te treden tegen het 'kleine' Qatar dat zich dacht met de grote jongens te kunnen bemoeien. Dit resulteerde in een grootschalige boycott van Qatar.

Belangrijkste bondgenoten en tegenstanders zijn lastig aan te wijzen. Qatar blijft een Soennietische staat, normaal gesproken GCC-gebied, maar niet alles is wat het lijkt. Tegelijkertijd gaat het te ver om Qatar een bondgenoot van Iran te noemen. Het relatief jonge regime in Qatar wil vooral een onafhankelijke koers kunnen varen en de regio naar eigen inzicht vormgeven.

De boycott die het land pijnigt maar niet platlegt is dan ook niet volledig omdat Qatar nog altijd kan blijven handelen in olie en vooral LNG. Qatar blijft daardoor steenrijk en dat zorgt ervoor dat het land nog enige invloed behoudt. Diplomatiek gezien heeft Qatar zwaardere klappen gekregen maar blijft het relaties onderhouden met Iran en in toenemende mate Turkije. Ook de relatie met Amerika onder Trump blijft complex in de huidige context.

Saoedie-Arabie


Het belangrijkste Soennietische machtsblok in het Midden-Oosten. Steenrijk door olie en gekenmerkt door een ultra-conversatief regime. Het land heeft echter ook een relatief kleine populatie en dat maakt het land kwetsbaar. De machthebbers hebben hun oneindig ogende kapitaalstromen aangewend om de Islam niet alleen in eigen land maar overal ter wereld naar hun hand te zetten. Dit resulteerde in een sterk gegroeide conservatief Islamitische identiteit binnen de globale Soennietische gemeenschap. Het zorgde echter ook voor toenemende religieuze en sektarische spanningen al dan niet aangewakkerd door economische problemen. In een regio vol opstanden en geweldsuitbarstingen is Saoedie-Arabie vooral tegenover Iran komen te staan. Saoedie-Arabie is tot dusverre enigszins gespaard gebleven van demonstraties maar lijdt wel onder grote economische uitdagingen door een lage olieprijs. Dit dwingt het land tot diversificatie over te gaan. Tegelijkertijd dient zich er een nieuwe machtsorde aan onder de leiding van Kroonprins Mohammed bin Salman gesteund door zijn vader de Koning. De oude ultra-conservatieve elite is de deur aangezet onder het mom van corruptiebestrijding, al dan niet terecht, en bin Salman leidt, naar eigen zeggen, grote hervormingen door die het land zowel moderner moeten maken als nieuwe economische mogelijkheden biedt.

Belangrijkste Saoedische bondgenoot blijven de Soennietische Golfstaten, exclusief Qatar, en Soennietische bewegingen en partijen door het hele Midden-Oosten heen. Saoedie-Arabie onderhoudt verder nauwe banden met Jordanie, Egypte, en Amerika. De relatie met Israel blijft complex, een bondgenoot dan ook zeker niet, maar recente ontwikkelingen lijken erop te duiden dat beide partijen toenadering zoeken in de strijd tegen Iran.

Belangrijkste tegenstander zonder enige twijfel Iran. Aangevuld met bondgenoten zoals Hezbollah en het Assad-regime in Syrie. Qatar en Saoedie-Arabie voeren op dit moment ook een strijd die tot dusverre vooral via handelsrelaties wordt uitgevochten. Vecht ironisch ook tegen radicale groepen in binnen- en buitenland die mede door eigen handelen een redelijke macht en bedreiging vormen.

Syrie


Syrie leek van het ene op het andere moment in een burgeroorlog te vervallen. Het Assad-regime vertegenwoordigt een minderheid in een land met een sterke Soennietische meerderheid. Assad, voorheen bekend staande als relatief gematigd en onder toeristen niet geheel onbeked, bestuurde een land dat vlak voor het uitbreken van de burgeroorlog zelfs toenadering zocht met Israel om tot een meer constructieve relatie te komen. Maar een paar maanden was alles anders en vocht Assad de tot dusverre meest bloedige strijd van de afgelopen jaren uit. Syrie werd het strijdtoneel voor Soennieten en Sjiieten, Turken en Koerden, gematigde moslims en radicale moslims, en voor Rusland en Amerika. Vrijwel elke denkbare partij met een belang in dit conflict was vertegenwoordigd. Anno 2017 lijkt het regime van Assad niet alleen de radicale bewegingen van IS verslagen te hebben maar ook andere groepen en het einde van de burgeroorlog is in zicht. Wat dat betekent voor Syrie zelf is echter verre van zeker. Hoeveel macht heeft Assad nog echt om het land weer in de voorlogse situatie te duwen. Wat blijft er voor van de talloze gewapende bewegingen die om tal van belangen vechten. Syrie zal in de huidige regionale spanningen sowieso nog een belangrijke rol blijven vervullen.

Belangrijkste bondgenoten van Syrie, vanuit het Assad-perspectief beschouwd, zijn Iran, Hezbollah, en Rusland. Syrie staat niet onwelwillend tegenover het herstellen van relaties met Westerse mogendheden, zeker in de context van de strijd tegen terreur, maar vooralsnog zal dat een lastig verhaal blijven met gematigde tegenstanders in grote mate gesteund door diezelfde Westerse mogendheden en vooral Amerikaanse antipathie jegens Iran.

Belangrijkste tegenstanders van Syrie, opnieuw vanuit het Assad-regime gezien, zijn Soennietische partijen in binnen- en buitenland die het voortbestaan van zowel Syrie zoals we dat vandaag de dag kennen en het Assad-regime bedreigen. Ook Israel en Turkije blijven belangrijke opponenten jegens Assad maar deze relaties zijn vooral afhankelijk van de politieke machtsbalans in de regio. Koerden in het Noorden van Syrie, gesteund door Amerika, hebben de potentie om een nieuwe partij tegen Assad te vormen maar worden vooral door Turkije en een intern conflict met de Irakese Koerden relatief kort gehouden in hun ambitie een eigen staat te vormen.

Turkije


Turkije is een unieke staat in de context van het Midden-Oosten. Als voornaamste nakomeling van het Ottomaanse Rijk heeft het nog altijd de ambitie leiding te geven aan de regio. Deze doelstelling voorkomt dat Turkije duidelijk tot een van de machtsblokken in het Midden-Oosten gerekend kan worden. Historisch gezien en onder een seculier bewind had Turkije vooral sterke banden met het Westen inclusief Israel. Met de opkomst van de Islamistische partij AKP en Erdogan is alles anders. Turkije heeft een sterker religieus karakter gekregen en probeerde vervolgens jarenlang een regionale leidersfunctie te vervullen. Oppositie jegens Israel, nauwe banden met Iran, en het steunen van Islamitische bewegingen waren het gevolg. De Arabische opstanden en onrust in de regio maakte een einde aan die Turkse ambities. Iran besloot zich weinig aan te trekken van de Turkse ambities en groeperingen begonnen zowel in binnen- als buitenland een eigen koers in te zetten. Islamitisch geweld, politieke spanningen, Koerdische onrust en een bij vlagen overslaand conflict in Syrie waren het gevolg. Na een sterke economische groei kent het Turkije van Erdogan nu vooral politieke spanningen. Dit alles heeft hem doen overtuigen nog strakker de teugels aan te trekken in de vorm van politieke hervormingen en religieus nationalisme.

Belangrijkste bondgenoten van Turkije zijn op dit moment lastig aan te wijzen. Qatar lijkt op dit moment redelijk warme banden met Turkije te hebben en ironisch, mede door de spanningen in Syrie, lijkt ook Rusland, de historische 'vijand', dichter naar Turkije toe te groeien. Turkije blijft echter een NAVO-staat en dit bondgenootschap kan niet volledig aan de kant worden geschoven. De Turks-Iraanse relatie blijft te complex om echt als bondgenootschap te beschouwen om de relatie met Israel maar even helemaal buiten beschouwing te laten.

Voornaamste tegenstander van Turkije blijven toch radicale Islamisten, wat vrij ironisch is gezien Erdogan deze bewegingen jarenlang heeft proberen te ondersteunen, en vooral politieke tegenstanders inclusief Koerden. Turkije kent een gespannen relatie met Egypte omdat Erdogan het Moslimbroederschap gesteund zou hebben. Israel is een symbolische tegenstander, maar tegelijkertijd op verschillende niveaus een partner zelfs onder Erdogan, dus zoals gezegd te complex om eenduidig in een groep te kunnen plaatsen.

Verenigde Arabische Emiraten


De Verenigde Arabische Emiraten zijn net als Qatar miniscuul maar steenrijk geworden door de handel in olie en gas. Een conservatief regime maar heeft de poorten wagenwijd opgezet voor modernisering en Westerse invloeden. Blijft ook de belangrijkste bondgenoot van Saoedie-Arabie en dat is geheel wederzijds. Net als Saoedie-Arabie zeer bevreesd voor Iran maar ook Islamitische geradicaliseerde groepen die een eigen koers varen.

Belangrijkste bondgenoot is zoals gezegd Saoedie-Arabie en andere GCC-staten. Ook erg warme banden met Egypte, Jordanie, en het Westen. Militair gezien speelt het dankzij de financiele middelen een zeer belangrijke rol in de strijd tegen Islamisten en Sji'ieten.

Belangrijkste tegenstanders zijn Iran en Sji'ietische bondgenoten. Stelt zich net als Saoedie-Arabie en Egypte hard op jegens Qatar.

Jemen


Bevindt zich vrijwel geheel in de achtertuin van Saoedie-Arabie. Al jarenlang straatarm en staat bekend als een broeinest van tal van geradicaliseerde groeperingen. Een kleine meerderheid van Soennieten, die tradtioneel gesteund door Saoedie-Arabie ook de macht hebben, maar het land kent eveneens een grote groep Sji'ieten waarvan de Houthi's de belangrijkste vertegenwoordiging zijn. Het was deze groep die een opstand begon tegen de Soennietische bewindvoerders al dan niet aangespoord door Iran. Voor Saoedie-Arabie bij uitstek het belangrijkste conflict omdat het hun directe invloedsfeer en directe achtertuin betreft. Anno 2017 lijken de Houthi's de controle enigszins te verliezen maar is het nog alles behalve beslist.

Andere belangrijke partijen

Koerdische Gebieden


De Koerden vormen in Irak, Turkije, Syrie, en in mindere mate Iran een macht van betekenis. Bij veel van de grote regionale conflicten van de afgelopen vijf jaar betrokken. Vaak als doelwit van radicale Moslims of meer traditionele tegenstanders. Koerden hebben zich over het algemeen nooit echt onderdeel gevoeld van de landen waar ze vandaag de dag onder worden geschaard. Ze hebben dan ook de ambitie om een eigen Koerdische staat op te richten. Koerden hebben Goede banden met Westerse staten inclusief Israel.

Net als zoveel groepen in deze regio zijn ook de Koerden niet geheel uniform. Koerden in Irak hebben een slechte relatie met de PKK in Turkije en de Koerdische machthebbers in Syrie. Wel zijn ze alle drie eensgezind in hun strijd tegen de autoriteiten in de landen waar ze onder vallen.

De belangrijkste, en machtigste, Koerdische groep is die in Irak. Bevolken het olierijke noorden van het land. Niet voorbereid op de strijd tegen de Islamitische staat maar wapende zich met Westerse [en tot bepaalde hoogte zelfs met enige Turkse] steun snel tegen deze dreiging. Gehard in de strijd, en gesterkt door de regionale ontwikkelingen, besloten de Irakese Koerden hun onafhankelijkheidsambities kracht bij te zetten en een Referendum uit te voeren die duidelijk in het voordeel van onafhankelijkheid werd beslist. Het Irakese regime nam hier geen genoegen mee en veroverde binnen korte tijd alle door Koerden buit gemaakte gebieden terug. Deze strijd is nu bevroren maar lijkt alles behalve beslist.

Syrische Koerden hebben warme banden met Turkse Koerden inclusief de PKK. Ze hebben niet de financiele middelen zoals in Irak maar waren wel beter voorbereid op Islamitisch geweld. Dit bleek echter niet voldoende te zijn en ook deze Koerden moesten door het Westen geholpen worden, dit lukte, en de Islamitische groepen werd teruggedrongen. De Syrische Koerden hebben echter ook een sterke opponent in het Noorden vechtend onder Turkse vlag die de Koerdische gebiedsuitbreiding niet ziet zitten en geregeld acties uitvoert.

Turkse Koerden, en niet alleen de PKK, zijn vooral in de afgelopen jaren weer een partij van betekenis geworden. Erdogan leek in het begin van zijn ambtsperiode de Koerden meer ruimte te geven om hun eigen Cultuur te behouden maar veranderde zijn 'tolerante' opstelling al snel bij het eerste zuchtje tegenwind. Inmiddels vechten Turkije en Koerden bijna weer zoals vanouds. Turkse Koerden staan dichter bij Syrische Koerden dan bij de Irakese Koerden. Toch is Turkije bang dat een onafhankelijk Koerdisch gebied ten noorden van Irak een precedent kan scheppen voor andere Koerden.

De Koerden in Iran spelen op dit moment geen voorname rol van betekenis in de regionale conflicten maar blijven tegen de Iraanse machthebbers in Teheran strijd voeren. Ook Iran houdt de ontwikkelingen buiten het land nauwlettend in de gaten en vreest dat onafhankelijkheid kan overslaan naar Koerden binnen de eigen grenzen. De toekomst van Koerden blijft vooralsnog ongewis, de Irakese Koerden blijven vooralsnog de belangrijkste partij en lijken ook hun autonomie verworven ttv de strijd tegen Saddam Hoessein te kunnen behouden, de vraag is echter of, en dan vooral hoe, hun ambities onafhankelijkheid te verwerven kracht kan worden bijgezet.

Rusland


Hedendaagse Russische inmenging in het Midden-Oosten begon vooral ttv de Koude Oorlog. Als machtsblok tegen het Westen, en specifiek Amerika, begon Rusland bondgenoten in de sterk nationalistische staten van het Midden-Oosten. Verminderende spanningen, Islamisering, en de uiteindelijke val van de Sovjet-Unie deden veel van deze bondgenootschappen kantelen. Een enkeling bleef echter behouden en de moderne Russische staat, die zich nog steeds tegen Westerse en vooral Amerikaanse belangen probeert af te zetten, beschermt deze relaties alsof de Koude Oorlog nooit weg is geweest. Vooral in Syrie is dat gebleken met Poetin die het regime van Assad onvoorwaardelijk steunde, en met succes. Ook Iran kan op Russische steun rekenen, minder traditioneel maar het past nog altijd in het kader van een Rusland dat een tegenblok probeert te vormen tegen Amerikaanse invloeden in de regio. En daar passen ook betere relaties met Turkije bij.

Verenigde Staten


Amerikaans beleid in deze regio stamt voor een groot deel nog uit de Koude Oorlog. Toch is er veel veranderd. Veel bondgenoten zijn gevallen en nieuwe partners zijn opgestaan in het Midden-Oosten. De belangrijkste bondgenoot in de regio is zonder enige twijfel Israel. Andere belangrijke bondgenoten zijn de Golfstaten onder leiding van Saoedie-Arabie, Jordanie, en het militaire bewind in Egypte. Getraumatiseerd door de oorlog in Irak probeert Amerika zich minder met de regio te bemoeien, opgeschaalde olieproductie heeft het land ook minder afhankelijk gemaakt van de Golfstaten, toch staat Amerika onder Donald Trump weer sterker dan ooit achter bondgenoten zoals Saoedie-Arabie en Israel. Het land voelt zich nog niet klaar om zich direct in een specifieke strijd te mengen, met uitzondering van die tegen terreur, maar laat wel weer duidelijker zien wie het land wel steunt en wie niet in de regio.

-----

Dit forum mist, mijn inziens, een topic gewijd aan het Midden-Oosten waar recente ontwikkelingen en de toekomst van landen en de regio kunnen worden besproken.

[ Bericht 0% gewijzigd door DeParo op 26-11-2017 09:52:30 ]

De ontwikkelingen in Saoedie-Arabie op dit moment zijn erg interessant. Uiteraard politiek zoals in de OP benoemd maar ook economisch. De lage olieprijs heeft alles in het land onder druk gezet. Groot nieuws was toen Aramco, het staatsbedrijf dat over de olie gaat, aandelen besloot te verkopen op de beurs. Dit is alweer gedeeltelijk teruggedraaid en Saoedie-Arabie heeft besloten een aandelenpakket aan een consortium van, waarschijnlijk vooral Amerikaanse, investeerders te verkopen. De Kroonprins Mohammed bin Salman zet hervormingen stevig door en heeft meer economische en politieke vrijheid nodig om het land naar zijn hand te kunnen zetten:

https://www.ft.com/content/b798f29e-d113-11e7-b781-794ce08b24dc

Fascinerende ontwikkelingen, vooral als je bedenkt dat Saoedie-Arabie nog niet zo lang geleden op de rand van de economische afgrond stond en binnen een jaar failliet kon zijn, dat lijkt nu voorkomen en het lijkt zelfs een revolutie door te voeren aangaande diplomatieke betrekkingen in de regio.

quote:

Op zaterdag 25 november 2017 15:21 schreef Arkai het volgende:
Goed topic! Mochten de spanningen in het M-O leiden tot verder oplaaiend geweld, dan kan dat leiden tot een van de meest complexe conflicten die de mensheid ooit heeft gezien. De OP alleen al geeft aan hoe divers en verweven de belangen van de verschillende naties kan zijn en dan zitten we nog op een laag die voor ons tot op zekere hoogte te bevatten is. Tel hierbij de agenda's van sluimerende bewegingen, multinationals en allerhande economische/politieke ontwikkelingen op om te beseffen dat het spel dat gespeeld wordt geen klassieke winnaars of verliezers gaat kennen.

Klopt. Het is een web van belangen en sentimenten die vaak alleen in de plaatselijke context begrepen worden. Wel vind ik dat nu sinds de wisseling van de wacht in Amerika voor het eerst wat meer duidelijke scheidslijnen te zien zijn, sektarisch geweld was er al maar 'afvalligen' zoals Qatar worden niet langer geaccepteerd, benieuwd of deze lijn doorgetrokken zal worden.

quote:

Op zaterdag 25 november 2017 15:36 schreef JubaUrbicus het volgende:
Mooie topic hoewel ik wel hier en daar wat verbeteringen heb:

[..]

Dit klopt in feite niet, er is geen discriminatie en geweld tegen christenen in Libanon. Het is momenteel nog vredig met vooral spanningen die te maken hebben met Syrische vluchtelingen, waarin juist christenen en sommige moslims hartstikke hard zijn en hen (de Syriërs) behandelen als vuil en 3e rangs burger.

Ik ga deze topic zeker in de gaten houden, vooral omdat ik een Arabier ben met een sunnitische achtergrond.

Dank. Maar ik wil toch even reageren. Ik heb veel in de regio rondgetrokken en veel met mensen van verschillende groepen gesproken, officieel wordt iedereen in Libanon geaccepteerd maar toch is de realiteit soms wat anders, Christenen zijn een kwetsbare groep geworden in Libanon en het is niet voor niets dat zij ook in grote aantallen het land hebben verlaten. Ze zijn niet de enige kwetsbare groep, en ze hebben macht, maar staan wel degelijk onder druk van Islamitische groeperingen net als in andere landen in de regio.

quote:

Op zaterdag 25 november 2017 15:43 schreef JubaUrbicus het volgende:

[..]

Eerlijk gezegd betwijfel ik of je in Libanon bent geweest en of in contact staat met Libanezen, er is absoluut geen druk en de christenen in Libanon zijn juist hartstikke zichzelf en zijn eigenlijk de baas. De grondwet in Libanon is zo gemaakt dat alleen de christenen recht hebben op presidentschap, de christelijke identiteit van Libanon is hartstikke beschermd.

Hun wettelijke vrijheid en macht ontken ik helemaal niet. Het gaat mij om de realiteit op de grond. Christenen voelen zich op dit moment zeer bedreigd in Libanon. Weliswaar wordt de Christelijke identiteit van het land beschermd in de Grondwet, en ook in de politiek, maar Libanon is redelijk onbestuurbaar geworden. Dus wat de 'staat' nog te zeggen heeft over dit alles is zeer twijfelachtig. Misschien heb ik het wat verkeerd verwoord, ik bedoel niet dat specifiek en alleen Christenen worden bedreigd, maar zij net zo zeer door toenemend Islamisme in de regio in deze.

quote:

Op zaterdag 25 november 2017 16:05 schreef RM-rf het volgende:
Arabellion

Wilde ivm de complexiteit en de uitleg die nodig was bij alles rond de Islamitische Revolutie en de Irak-Iran oorlog er niet te veel over zeggen maar dank voor de toelichting. Ben vooral benieuwd naar wat jij denkt dat gebeurt wanneer Ayatollah Khamenei komt te overlijden bijvoorbeeld.

quote:

Op zaterdag 25 november 2017 15:47 schreef JubaUrbicus het volgende:
Daarnaast vind ik dit filmpje ook belangrijk om hier te plaatsen zodat mensen begrijpen waar het allemaal naartoe gaat in het midden oosten, sunnieten in het midden oosten en vooral de sunnieten uit de golf regio beginnen zich steeds meer te sympathiseren met Israël en vele beginnen er ook openlijk vooruit te komen:

Prestigious Kuwaiti Arab Writer says Israel is a Legitimate State, Not an Occupier

Klopt, dit wordt steeds meer in de openbaarheid gegooid, waar het enkele jaren geleden vooral video's waren die gingen over hoe verwerpelijk Israel en het Zionisme wel niet waren zie je nu langzaam een zelfde politiek van acceptatie en toenadering ontstaan, voor de vredesonderhandelingen en een mogelijk bondgenootschap met Israel is dat uiterst positief, hier zal ook wel enige Amerikaanse invloed van toepassing zijn geweest.

quote:

Op zaterdag 25 november 2017 15:55 schreef 99.999 het volgende:
Carolien Roelants schrijft wekelijks een stukje in het NRC over het Midden-Oosten. Kan haar nuchtere benadering wel waarderen en vind het leerzame stukjes.
Zie o.a. hier https://www.nrc.nl/search/?q=Carolien+Roelants&sort=date

Leuke manier van schrijven. Ik moet wel zeggen dat het eerste artikel wat ik nu van haar lees:
https://www.nrc.nl/nieuws(...)en-13949935-a1580924
toch een beetje twijfelachtig is. Als Midden-Oosten 'expert' vind ik niet dat je even moet 'googelen' [of dat toe moet geven] of en hoe Iran wapens levert aan Houthi's, Dat hoor je gewoon te weten of gepaste bronnen op raad te plegen [en de site warisboring?]. Verder gaat het argument ook niet echt op omdat Iran ook wapens weet te leveren aan Hamas ondanks dat Israel dit veel kleinere gebied nog strakker van de buitenwereld heeft afgesloten dan Saoedie-Arabie met Jemen. Indien zelfs Frankrijk zegt dat het om een Iraanse raket gaat dan zal er wel iets van kloppen.

quote:

Op zaterdag 25 november 2017 16:59 schreef Stabiel het volgende:
Toch een aantal significante ontwikkelingen in het Midden-Oosten die de geopolitieke verhoudingen in de regio drastisch gaan veranderen:

1) De terugtrekking van de Verenigde Staten uit het Midden-Oosten. Door de mislukte oorlogen in Irak en Afghanistan, triljoenen dollars die verdampt zijn en talloze oorlogsslachtoffers hebben de Amerikanen een 'Midden-Oosten fatique' opgelopen. Er is nauwelijks bereidwilligheid onder de Amerikaanse bevolking om een nieuwe oorlog in het Midden-Oosten te starten, terwijl de regionale bondgenoten van de VS (Israël, Saoedie-Arabie, VAE, Bahrein) al geruime tijd aandringen op militaire sancties tegen Iran. De terugtrekking van de VS uit de regio gaat gepaard met de 'pivot to Asia', wat erop neerkomt dat de VS haar strategische belangen in Azië probeert te beschermen in het licht van de opkomst van China als nieuwe supermacht en het nucleaire gevaar vanuit Noord-Korea. Daar komt bij kijken dat de VS de laatste jaren nauwelijks meer afhankelijk is van olietoevoer uit het Midden-Oosten.

Morgen wil ik verder gaan met de andere ontwikkelingen. Vandaag ben ik brak.

Ik wil benadrukken dat wat jij zegt vooral de rol van Amerika in de regio verandert, minder direct ingrijpen meer direct steunen, de strijd wordt nu niet meer door Amerika gevoerd gesteund door bondgenoten, maar door bondgenoten gesteund door Amerika en dat is wat we nu zien, een stuk duidelijker onder Trump dan onder Obama, die zich inderdaad vooral richting Azie leek te begeven.

quote:

Op zaterdag 25 november 2017 17:13 schreef Stabiel het volgende:

[..]

Want? Frankrijk is nauwelijks een onafhankelijke speler in het Midden-Oosten, in tegenstelling tot een Duitsland bijvoorbeeld. Het heeft nauwe politieke en militaire banden met de GCC-landen, en wierp zich in de nucleaire onderhandelingen met Iran op als het meest kritische land in de P5+1 groep. Er is nauwelijks bewijs dat Iran wapens levert aan de Houthi's, en het land kent zelf enorme aantallen wapendepots die de afgelopen decennia verzameld zijn, met als voornaamste Russische, Chinese en Noord-Koreaanse meuk.

Omdat Frankrijk vooraan staat om de banden met Rusland en Iran te verbeteren, ik was het niet eens met de strekking van de columnist maar ook zij was verbaast over dat juist Macron dit stelde, Frankrijk probeert juist 'altijd' een onafhankelijk buitenlands beleid te voeren.

quote:

Op zaterdag 25 november 2017 17:18 schreef Stabiel het volgende:

[..]

Een Amerika die zichzelf op de achtergrond stelt zal de verhoudingen drastisch beïnvloeden. Het komt erop neer dat Saoedie-Arabie en Israël hun eigen boontjes moeten doppen, en niet meer automatisch op een interventie van de VS moeten rekenen. Dit zie je de laatste weken al terug in de statements van verscheidene Israëlische officials, die waarschuwen dat Israël het hef in eigen handen zal nemen als de supermachten (Rusland en de VS) haar belangen niet in ogenschouw nemen.

Die steun zal er wel zijn, maar niet meer met Amerika als leidende partij, meer als ondersteunende partij. Dat laat het initiatief aan bondgenoten en voorkomt dat Amerika zelf nog zo vaak hoeft op te treden, denk ook dat zowel Israel als de Golfstaten daarom ook blij zijn met Trump, ondanks dat ze nu wel duidelijker zelf hun belangen moeten verdedigen.