quote:
De schreeuw van de voetbalsupporter
Willy Berends, na een jarenlang dienstverband uitgegroeid tot cultuurbewaker bij FC Twente, leeft onrustig toe naar de degradatiekraker van zaterdag tegen Willem II in de Grolsch Veste: 'Op een borrelende vulkaan is het rustiger dan bij ons.' FC Twente, voorlaatste in de eredivisie, staat voor de sportieve en financiële afgrond.
De meningen schieten alle kanten op. Vak P, de fanatieke aanhang, publiceerde donderdag een pamflet met een visie op het wanbeleid. Directeur Jan van Halst moet weg. Trainer Gertjan Verbeek krijgt het voordeel van de grote twijfel.
'Twente, verenigt', een stichting die ontstond als luis in de pels rond het bijna-faillissement van de landskampioen van 2010 eiste deze week mediastilte van Verbeek en Van Halst, van wie vooral de eerste in praatprogramma's ongezouten meningen ventileerde. Alle energie moest naar de club.
De stichting, met twee vertegenwoordigers namens de supporters, vroeg de raad van commissarissen ook de positie van Verbeek te evalueren. Is hij, nog geen half jaar geleden aangesteld als opvolger van de ontslagen René Hake, de juiste persoon om Twente in de eredivisie te houden? Berends: 'FC Twente ontstijgt de status van voetbalclub. FC Twente is van ons allemaal.'
Verbeek en Van Halst zijn akkoord gegaan met de mediastilte, al spreekt Verbeek van 'hypocrisie'. 'Menig trainer schuift aan bij Studio Voetbal of als analyticus bij de Champions League. Met tien punten meer had ik niets gehoord. Ik geef alles voor FC Twente, maar deze degradatiestrijd is Russische roulette met een lege portemonnee. Nee, ik hoef de maatregel niet te accepteren, maar dan maak ik het mezelf erg moeilijk.'
Machtsfactor
Het volk snoerde Verbeek de mond. De stem van de tribune galmt door de stadions, als machtsfactor. Kijk naar Willem II, tegenstander van FC Twente. #Edwinout, was vorige week de strekking van het door een brede laag supporters gesteunde, weinig ludieke protest. Willem II was Willem II niet meer. Ze dwongen trainer Van de Looi tot overgave. Hij stapte op.
Het was niet voor het eerst dat supporters op verbale dan wel fysieke wijze het einde van een trainer inluidden, maar het was toch bijzonder. Zo verscheen Fons de Kok op televisie, secretaris van de Supportersclub Willem II. Op de site schrijft hij dat hij 34 jaar is, woonachtig in Dongen en samenwonend met vriendin Natascha. 'Wij hebben twee prachtige kinderen.' Rustige man. Maar daar, op dat plein voor het stadion, veranderde De Kok in een emotionele kerel die niets liever wilde dan dat de trainer opstapte. Het voetbalhart bloedde.
Verstrengeling
Voetbal is ook politiek. De verstrengeling gaat ver. Menig aanhanger van Feyenoord kijkt naar de ideeën van de politieke partijen inzake het nieuwe, volgens velen megalomane project Feyenoord City. AZ heeft een eigen stemwijzer, waarin staat wat de politiek doet voor het voetbal. Dat kan gaan over een tunneltje onder een drukke weg waarover supporters naar het stadion fietsen.
De club is ook een soort politieke partij. Alleen: terwijl de burger volgende week bij de gemeenteraadsverkiezingen kan kiezen uit partijen, houdt de supporter slechts van één partij. Die liefde stelt hem op de proef en de supporter is mondig.
Zoals menig burger zich niet meer vertegenwoordigd voelt door politici oude stijl, ziet de supporter de kloof met zijn club groeien. Spelers zijn onaanraakbaar en verdwijnen na één of twee jaar naar een andere, beter betalende werkgever. Trainingen zijn besloten. Buitenlandse overnames stellen de verhoudingen op de proef. Wie kent Tsjigirinski, de baas van Vitesse? Wie is trouw aan de club? Juist, de supporters.
De supporter voelt zich speelbal. Wedstrijden zijn op tv wanneer het de televisie behaagt. Supporters hebben weinig machtsmiddelen. Ja, geweld. Ja, seizoenkaart opzeggen. Ja, fluiten. De verhoudingen schuren. Hoe kleiner de club, hoe beter het contact meestal is tussen clubleiding en aanhang. Wie bepaalt? De schreeuwers op de tribune of de redelijken?
Martin van Neck, supporter van Go Ahead Eagles, zegt met zelfspot: 'Go Ahead ontslaat onder druk van de supporters en de slechte resultaten zo'n beetje bijna elk jaar de trainer. Niet dat het helpt, want onder Jan van Staa doen we het nog veel slechter dan onder Leon Vlemmings.'
Ook Verbeek wijst op die 'wet'. Met een andere trainer gedurende het seizoen gaat het meestal niet beter, maar het geduld van supporters, spelers, sponsors of bestuurders raakt op. Van Neck onderzocht de invloed van supporters door internetfora intensief te volgen, waarbij het hem opviel dat ongeveer dertig van de 9.000 supporters van Go Ahead in het stadion heel fanatiek zijn in de digitale praatgroep. In zoverre komt de macht op het internet dus van een klein groepje. Het viel hem trouwens ook op dat 'de gemiddelde supporter' kijk heeft op het spel.
In een wereld van passanten waant de supporter zich kenner. Hij is de constante factor. Matthijs Keuning, voorzitter van het Supporterscollectief Nederland, spreekt van vooral informele invloed. 'Supporters hebben vaak een betere visie op de langere termijn dan bestuurders. Niet de zogenaamd emotionele supporter, maar de voorbijgaande bestuurder neemt vaak de grootste risico's.'
Hij pleit voor overleg. Hoe minder dialoog, des te meer kans op oncontroleerbare onvrede. Kijk naar Ajax, waar de matige prestaties van dit seizoen leiden tot protest. De fanatieke supporters hielden zich twintig minuten doodstil tegen Heerenveen, afgelopen zondag, en ontrolden spandoeken met teksten als 'fuck commercie' en 'zonder inzet en goed beleid, raak je de achterban kwijt'.
De supporter krijgt het idee dat hij klant is in een commercieel circus. Klant. Zo noemde voormalig directeur Eric Gudde van Feyenoord zijn supporters, tot woede van een deel van de aanhang. Bij Feyenoord is de situatie vreemd. Het Legioen staat voor de buitenwacht voor macht. Tegenstanders op het veld voelen Kuipvrees. Scheidsrechters zijn nogal eens geïntimideerd. Maar het Legioen zelf voelt zich machteloos, inzake Feyenoord City bijvoorbeeld, waarvan alleen al het stadion pakweg 400 miljoen euro kost en de ontwikkeling van het gebied nog veel meer.
Ze willen weten wat het nieuwe stadion Feyenoord werkelijk oplevert. Niet voor bouwers of voor vriendjes van bouwers, maar om betere spelers te kopen. Proef de groeiende onvrede in de Kuip op een wedstrijddag, waar het kampioenschap van afgelopen seizoen afleidt van de onvrede. Feyenoord wil een ander segment toeschouwers trekken, vreest het fanatieke deel van de aanhang. Ze willen van de moeilijke jongens af. Kritisch supporter Jan de Knecht, ruwe bolster, blanke pit met ongekende dossierkennis, wil minder in de publiciteit dan voorheen en verwijst naar anderen, maar hij noemt Feyenoord wel 'Noord-Koreaans'.
Noord-Koreaans, dat is een goede omschrijving, oordeelt Alwin van den Hoven, die onder meer ontwerper van merchandising is. 'Macht in combinatie met Feyenoord, dat bestaat niet', zegt hij sarcastisch. Supporters vragen al jaren om de beloofde plek in de rvc. Ze weten zich overal in het stadion bespied door camera's. De Feyenoord Supportersraad, opgericht voor dialoog, verklaarde onlangs zich nergens bij betrokken te voelen. Van den Hoven: 'Terwijl het stadion voor honderd jaar bepalend is voor de stad.'
Incompetent
Bij FC Twente is Lucas Franssen voorzitter van de grootste supportersclub, de Vriendenkring. Hij stelt dat de rvc incompetent is en dat Jan van Halst moet verdwijnen. Die kreeg nota bene een bonus. 'Jan is goed in commercie, maar hij heeft als technische man geen goede selectie neergezet.' Na het seizoen verwacht hij een 'grote schoonmaak'.
Cultuurbewaker Willy Berends begrijpt de twijfels over Verbeek. 'De club heeft de laatste jaren misschien te veel tikken gehad om Gertjan Verbeek aan te kunnen.' Verbeek zei in het Foxsports-programma Eretribune dat het soms goed is als een club degradeert. Hij bedoelde dat een club zich dan opnieuw kan uitvinden. De supporters zijn echter bang dat degradatie fataal is. Vandaar dat menigeen genoeg had van al die televisieoptredens van Verbeek. Laat hem Twente in de eredivisie houden.
Groeiende kracht van de meute
Pieter de Waard, directeur van Telstar en zelfbenoemd kandidaat voor het voorzitterschap van de KNVB, denkt altijd aan zijn supporters. 'Die tent moet vol', is zijn lijfspreuk nu het uitstekend gaat. Zonder transparantie en overleg is een goede verhouding met supporters onmogelijk. 'Met mijn helikopterview zie ik grijze mannen van middelbare leeftijd krachtig eigenaar zijn van het voetbal. Maar het voetbal is van iedereen. De communicatie verloopt vaak moeizaam, want advies en commentaar zijn niet besteed aan driedelige pakken. We gooien luiken dicht en houden alles voor onszelf. Extreem voorbeeld is de excommunicatie c.q. verbanning van pers en supporters bij Oranje.' Het Nederlands elftal begint volgende week aan een nieuwe cyclus, met veel minder zogenoemde persmomenten. Een slechte ontwikkeling, vindt De Waard. Hij waarschuwt: 'Als communicatie slecht of onmogelijk is, groeit de kracht van het volkstribunaal. Met sociale media als technisch hulpmiddel is de menigte snel gemobiliseerd. Door gebrek aan dialoog verliezen wij in het pluche de regie. Die ontwikkeling moeten we doorbreken, door het voetbal in al zijn facetten met iedereen te willen delen en vieren.' De groeiende kracht van de meute ontwaart hij ook buiten het voetbal. Minister Halbe Zijlstra sneuvelde mede vanwege de publieke opinie, ING trok de 'bonus' voor topbestuurder Hamers in als een 'bolus'. 'De sleutel voor bestuurders is luisteren en begrijpen, wat niet hetzelfde is als goedkeuren. Het gaat om het gebruiken van het morele kompas. Verplaats jezelf in de impact van je handelen. Dat levert, mits goed verwoord, begrip op bij andere betrokkenen.'