Zelf voor pensioen sparen

quote:

Op maandag 8 januari 2018 08:32 schreef Kaas- het volgende:
Mijn vriend en ik wonen sinds kort samen en zijn starters. Althans, ik ben er een en hij is nog student en wordt er per september ook officieel een.

Waar ik met mijn werk gewoon een goed pensioen opbouw, geldt dit voor hem niet. Hij is namelijk musicalartiest en gaat van contract naar contract (elke show tourt immers maar zo lang rond). Bij al die contracten ontvang je een salaris en dat is het. Geen pensioenopbouw.

Over enkele weken zijn we ook geregistreerde partners, dus mocht ik komen te overlijden krijgt hij via mij wel een partnerpensioen. Maar hij bouwt zelf niks op en ik wil eigenlijk dat hij dat wel gaat doen en wil daar ook gewoon op tijd mee beginnen.

Maar hoe bouw je precies zelf pensioen op (de zogenaamde derde pijler)? Iemand tips en/of ervaringen die hij of zij hier wil delen? Moet je dan aan een lijfrenteverzekering denken of iets dergelijks? Ander advies? Goede links naar nuttige lectuur is ook goed. Ik stond deze week pas stil bij dat hij niks zal opbouwen en moet nog beginnen met serieus oriënteren. Waar anders dan op FOK.

Wij worden hier (door werkgever) geadviseerd door derde pijler op te bouwen door middels:
* woning versneld aflossen, vervolgens verkopen en met een hypotheek een duurdere woning kopen, opnieuw versneld aflossen etc.
* investeren in het bedrijf (we kunnen als werknemer aandelen kopen), bedrijf waar ik werk is onderdeel van een Duitse holding met een jaaromzet van 100 mln per jaar. In Duitsland is het heel normaal dat je aandelen koopt in je bedrijf om zo je pensioen veilig te stellen

quote:

Op maandag 8 januari 2018 08:58 schreef JeMoeder het volgende:

[..]

Wij worden hier (door werkgever) geadviseerd door derde pijler op te bouwen door middels:
* woning versneld aflossen, vervolgens verkopen en met een hypotheek een duurdere woning kopen, opnieuw versneld aflossen etc.
* investeren in het bedrijf (we kunnen als werknemer aandelen kopen), bedrijf waar ik werk is onderdeel van een Duitse holding met een jaaromzet van 100 mln per jaar. In Duitsland is het heel normaal dat je aandelen koopt in je bedrijf om zo je pensioen veilig te stellen

En wat als dit bedrijf failliet gaat? Dan is en je salaris weg, en je pensioen niks meer waard. Alles op 1 paard wedden is nooit slim.

@TS
Je kan een bepaald bedrag per jaar belastingvrij pensioen sparen/beleggen. Dit kan bijvoorbeeld bij BrandNewDay. Hier zitten dan regels aan vast qua opnemen en dergelijke.

quote:

Op maandag 8 januari 2018 09:11 schreef Buitenspel het volgende:

[..]

En wat als dit bedrijf failliet gaat? Dan is en je salaris weg, en je pensioen niks meer waard. Alles op 1 paard wedden is nooit slim.

@TS
Je kan een bepaald bedrag per jaar belastingvrij pensioen sparen/beleggen. Dit kan bijvoorbeeld bij BrandNewDay. Hier zitten dan regels aan vast qua opnemen en dergelijke.

Je moet je kansen ook spreiden, vandaar ook investeren in je eigen huis bijvoorbeeld. Daarom heb ik een hypotheek waarop ik flink vervroegd mag aflossen.

quote:

Op maandag 8 januari 2018 09:12 schreef JeMoeder het volgende:

[..]

Je moet je kansen ook spreiden, vandaar ook investeren in je eigen huis bijvoorbeeld. Daarom heb ik een hypotheek waarop ik flink vervroegd mag aflossen.

Maar wat bedoel je dan met kansen spreiden? In het bovenstaande voorbeeld heb je 2 dingen waarin je investeert. Namelijk 1 bedrijf, en 1 huis (1 industrie, vastgoed, dat nogal onderheven is aan wetswijzigingen) in één land, in één wijk.

Ik zou toch adviseren om in aandelen te beleggen (bijvoorbeeld verschillende index fondsen wat hele markten volgt), net zoals eigenlijk met iedereen zijn pensioen gebeurt die het wel via zijn werkgever spaart.

..

[ Bericht 99% gewijzigd door Graf..Coudenhove..Kalergi op 08-01-2018 09:29:38 ]

quote:

Op maandag 8 januari 2018 09:23 schreef Buitenspel het volgende:

[..]

Maar wat bedoel je dan met kansen spreiden? In het bovenstaande voorbeeld heb je 2 dingen waarin je investeert. Namelijk 1 bedrijf, en 1 huis (1 industrie, vastgoed, dat nogal onderheven is aan wetswijzigingen) in één land, in één wijk.

Ik zou toch adviseren om in aandelen te beleggen (bijvoorbeeld verschillende index fondsen wat hele markten volgt), net zoals eigenlijk met iedereen zijn pensioen gebeurt die het wel via zijn werkgever spaart.

Mijn pensioen is ondergebracht bij een verzekeraar met gegarandeerd (verzekerd) rendement. Ik heb het niet op aandelen omdat het wat mij betreft vooral lucht is en ik zelf nogal slecht grip heb hoe zo'n markt werkt. Natuurlijk kan ik investeren in een tracker oid, maar daarvoor heb ik te weinig vertrouwen in de aandelenmarkt. Hier kan ik natuurlijk volledig naast zitten, maar het voelt voor mij niet goed om geld voor de oude dag in een beurs te steken... Wellicht moet ik me hier nog wat meer in gaan verdiepen.

Naast mijn verzekerde pensioen heb ik dus een stuk vastgoed in een stad, en een aantal aandelen in een bedrijf in Duitsland waarop ik elk jaar dividend ontvang en waarvan de waarde de afgelopen jaren gewoon netjes (niet met al te gekke percentages) gestegen is n.a.v. behaalde bedrijfsresultaten. Dat vind ik nogal een fikse spreiding: pensioen bij een NL'se verzekeraar, vastgoed in een middelgrote Nederlandse stad in de Randstad en aandelen in een buitenlands bedrijf/economie waarvan ik 24/7 bedrijfsprestaties e.d. kan inzien.

Als je nog starter bent is zo'n BND pensioensproduct waarschijnlijk geen slecht idee (https://www.brandnewday.nl/pensioen.html#Hoewerkthet). Dan heb je een superlang beleggingshorizon. Met een eigen huis en wat spaargeld heb je dan een goede spreiding.

In Nederland valt niet te sparen

quote:

Op maandag 8 januari 2018 09:40 schreef JeMoeder het volgende:
Ik heb het niet op aandelen omdat het wat mij betreft vooral lucht is en ik zelf nogal slecht grip heb hoe zo'n markt werkt.

Aandelen vind je niet veilig maar je vertrouwd wel op een verzekering? Je snapt dat de enige zekerheid dat deze verzekering geeft is dat historisch gezien hun (aandelen) beleggingen een x procent opleveren? Waardoor ze er van uit gaan dat ze jou daarmee in de toekomst kunnen uitkeren.

Verzekeraars zijn een grote speler op de aandelenmarkt.

Wat miro86 zegt. Je vriend moet gewoon een pensioen afsluiten bij Brand New Day of Bright. Die laatste heeft wel een aardige vergelijking online:
https://brightpensioen.nl/zzp-pensioen-vergelijken/

Ik heb het ooit eens uitgerekend en als je jong begint, dan heb je voor 250 euro per maand een redelijk pensioen. 200 euro per maand kan ook, dan is het een karig pensioen.

quote:

Op maandag 8 januari 2018 10:07 schreef ITrade het volgende:

[..]

Aandelen vind je niet veilig maar je vertrouwd wel op een verzekering? Je snapt dat de enige zekerheid dat deze verzekering geeft is dat historisch gezien hun (aandelen) beleggingen een x procent opleveren? Waardoor ze er van uit gaan dat ze jou daarmee in de toekomst kunnen uitkeren.

Verzekeraars zijn een grote speler op de aandelenmarkt.

Dat weet ik, ze garanderen een rendement en mocht er iets misgaan dan (faillissement bijvoorbeeld omdat ze hun rendement niet kunnen halen op de beurs maar wel moeten betalen) dan wordt dit gedekt door andere verzekeraars.

Trouwens, ik kon deze constructie niet zelf kiezen, de pensioenregeling wordt (grotendeels) door de werkgever bepaald.

Er zijn verschillende pensieonuitvoerders voor individueel pensioen opbouw kunnen zorgen, er zijn ook verschillende sites te vinden met informatie.

Vrij simpel: Je mag tot een bepaald percentage van je loon per jaar belastingvrij in een pensioen steken. Dat pensioen moet vast staan tot je pensioen en wordt dus dan belegd (naar jouw wens) en over de uitkering bij je penioeneren betaal je belasting. Echter, je kan dus niet aan dat pensioen komen en er zijn regels voor wat er wel en niet mag bij het uitkeren van dat pensioen. Vervelende is dat die regels nog wel eens veranderen (en die worden dan van toepassing)

Je kan de derde peiler ook vullen met andere belegingen. Het koophuis is daarin de meest gebruikte. Echter, veel van die niet-pensioen constructies hebben het nadeel dat ze wel vallen onder de vermogensredementheffing. Ander nadeel van andere belegingen: ze zijn niet veilig in geval van bijstand etc.

Echter, een pensioen heeft ook kosten. Dus het kan soms gewoon echt het gunstigst zijn om te sparen, te belegen en eerder af te lossen. Want veel vrijheid met je eigen geld is ook wat waard. Kapitaal in belegingen wordt belast voor rendement, maar als het rendement dan wel beter is, dan kan het alsnog gunstig zijn.

Er is geen pasklaar advies hier op FOK. Of zelf veel inlezen of een (dure) adviseur aan het werk zetten.

Bij een financieel adviseur kun je waarschijnlijk een beter plaatje krijgen van wat juist in jullie situatie het meeste rendement (=pensioen) oplevert. Vaak zijn het slimme combinaties die elkaar versterken en die rekening houden met factoren als belastingen en schommelende rentes.
Je kunt dan ook de risico's van verschillende constructies zien en zelf beslissen of je het risico aanvaardbaar vindt.

Je kunt er samen aan werken dat je een woning hebt die hypotheekvrij is als je met pensioen gaat/wilt, dat scheelt in je vaste lasten.

quote:

Op maandag 8 januari 2018 08:58 schreef JeMoeder het volgende:

[..]

Wij worden hier (door werkgever) geadviseerd door derde pijler op te bouwen door middels:
* woning versneld aflossen, vervolgens verkopen en met een hypotheek een duurdere woning kopen, opnieuw versneld aflossen etc.
* investeren in het bedrijf (we kunnen als werknemer aandelen kopen), bedrijf waar ik werk is onderdeel van een Duitse holding met een jaaromzet van 100 mln per jaar. In Duitsland is het heel normaal dat je aandelen koopt in je bedrijf om zo je pensioen veilig te stellen

Beide punten slaan eigenlijk nergens op...

quote:

Op maandag 8 januari 2018 13:33 schreef AQuila360 het volgende:

[..]

Beide punten slaan eigenlijk nergens op...

ok.

https://www.dela.nl/verzekeringen/spaarverzekering

spaarverzekering bij dela

quote:

Op maandag 8 januari 2018 13:03 schreef Kaas- het volgende:
Privé beleggen in aandelen specifiek voor dit doeleinde zie ik niet zitten. Dan kan je bij het geld, terwijl ik niet wil dat hij erbij kan tot hij ook daadwerkelijk de pensioenleeftijd bereikt heeft.

Ook een pensioen voor hem vergaren door samen extra op de hypotheek af te lossen zie ik niet zitten.

Die opties die banken en verzekeraars aanbieden op het gebied van pensioensparen vind ik wel interessant en ga ik me meer verdiepen.

Doen sommigen van jullie dat wellicht al, privé bij een bank/verzekeraar sparen voor een pensioen?

Ik wil gewoon bereiken dat mijn vriend een goed en zeker pensioen opbouwt, waardoor ook hij (los van mij) op latere leeftijd zekerheid en comfort heeft in het leven i.p.v. dan enkel van AOW te moeten rondkomen.

Wat wil hij zelf eigenlijk? Ik hoor alleen maar ik ik ik.

Ga naar een bank, verzekeraar etc. en schaf een lijfrenteproduct aan.

Banksparen via Regiobank. Kan vanaf ¤25 flexibel. Zit ik ook bij

quote:

Op maandag 8 januari 2018 15:27 schreef Degodvader het volgende:
Ga naar een bank, verzekeraar etc. en schaf een lijfrenteproduct aan.

Heet tegenwoordig banksparen, is een beter product dan een lijfrentepolis.

quote:

Op maandag 8 januari 2018 15:32 schreef Kaas- het volgende:

[..]

Hij wil op zijn oude dag ook een pensioen hebben, ondanks dat je dat als artiest niet via je werkgever opbouwt, en we hebben afgesproken dat ik uitzoek hoe we dat voor hem het beste kunnen organiseren.

Kijk ook eens naar lijfrente.

quote:

Op maandag 8 januari 2018 15:30 schreef Mishu het volgende:

[..]

Heet tegenwoordig banksparen, is een beter product dan een lijfrentepolis.

'beter' is in dezen nogal afhankelijk van je eigen situatie, maar daar zal je aanbieder of een onafhankelijke adviseur je prima over kunnen adviseren.

poeh poeh. Net een beetje zitten rekenen wat je zoal opgespaard moet hebben om een lijfrente te kopen die 2k (netto) per maand uitkeert tot je dood (als je nu 67 bent)... 650k... Is niet niks.

Ik bouw mijn pensioen zelf op. Voor mij zijn het een soort verzekeringen en ik vind ze lastig te doorgronden. Daarom zelf gaan doen, ik koop maandelijks aandelen en heb een duur huis (met inmiddels een kleine hypotheek). Als ik 45 ben verkoop ik de aandelen en het huis en ga ik met pensioen. Tegen de tijd dat het op is hoop ik dat mijn lichaam ook op is, zodat de aio genoeg is.

quote:

Op maandag 8 januari 2018 16:01 schreef miro86 het volgende:
poeh poeh. Net een beetje zitten rekenen wat je zoal opgespaard moet hebben om een lijfrente te kopen die 2k (netto) per maand uitkeert tot je dood (als je nu 67 bent)... 650k... Is niet niks.

Maar 2000 netto bovenop je aow is ook niet niks.

quote:

Op maandag 8 januari 2018 16:05 schreef Elpis het volgende:

[..]

Maar 2000 netto bovenop je aow is ook niet niks.

Moah. Alleenstaand is 100% aow zo'n 1,1k. Met in totaal 3,1k mag je hopen dat je huis afbetaald is.

quote:

Op maandag 8 januari 2018 16:13 schreef miro86 het volgende:

[..]

Moah. Alleenstaand is 100% aow zo'n 1,1k. Met in totaal 3,1k mag je hopen dat je huis afbetaald is.

Na 30 jaar moet je gewoon zorgen dat je huis is afbetaald.

quote:

Op maandag 8 januari 2018 16:13 schreef miro86 het volgende:

[..]

Moah. Alleenstaand is 100% aow zo'n 1,1k. Met in totaal 3,1k mag je hopen dat je huis afbetaald is.

Tja iedereen heeft zijn eigen referentiekader natuurlijk. Maar 3100 netto in de maand voor een alleenstaande, daar zouden héél veel AOW'ers voor tekenen hoor!

quote:

Op maandag 8 januari 2018 16:01 schreef miro86 het volgende:
poeh poeh. Net een beetje zitten rekenen wat je zoal opgespaard moet hebben om een lijfrente te kopen die 2k (netto) per maand uitkeert tot je dood (als je nu 67 bent)... 650k... Is niet niks.

Pensioen (ook in de tweede pijler) is gewoon duur.

Net als saffraan btw. Altijd al geweest ook.

quote:

Op maandag 8 januari 2018 16:01 schreef miro86 het volgende:
poeh poeh. Net een beetje zitten rekenen wat je zoal opgespaard moet hebben om een lijfrente te kopen die 2k (netto) per maand uitkeert tot je dood (als je nu 67 bent)... 650k... Is niet niks.

De gemiddelde persoon wordt 78.1 jaar oud. Dus 11 jaar lang krijg je dan 2K netto per maand. Laten we zeggen 80. Dan is het 13 jaar.

13*12*2000 = 312K dat ze uitbetalen. Vrij karig.

quote:

Op maandag 8 januari 2018 16:59 schreef Buitenspel het volgende:

[..]

De gemiddelde persoon wordt 78.1 jaar oud. Dus 11 jaar lang krijg je dan 2K netto per maand.

11*12*2000 = 264K dat ze uitbetalen. Vrij karig.

Tsja, je bent dan ook microlanglevenrisico aan het verzekeren he.

Even meekijken

quote:

Op maandag 8 januari 2018 16:13 schreef miro86 het volgende:

[..]

Moah. Alleenstaand is 100% aow zo'n 1,1k. Met in totaal 3,1k mag je hopen dat je huis afbetaald is.

Eh, punt is, zoveel is leuk en zo maar gevolg is wanneer je in een zorgcentrum komt alles tot 400 euro naar vadertje staat gaat in het kader van zorg met verblijf

quote:

Op maandag 8 januari 2018 17:59 schreef Kaas- het volgende:
Inmiddels veel nuttige websites gelezen waar alle verschillen tussen en voor- en nadelen van enerzijds banksparen en anderzijds een lijfrenteverzekering zijn.

Heb een sterke voorkeur voor banksparen, dus ga me verdiepen in de verschillende vormen en aanbieders daarvan.

Geef ff aan. Ben wel benieuwd!

quote:

Op maandag 8 januari 2018 17:51 schreef Renesite het volgende:

[..]

Eh, punt is, zoveel is leuk en zo maar gevolg is wanneer je in een zorgcentrum komt alles tot 400 euro naar vadertje staat gaat in het kader van zorg met verblijf

Tja, in zo'n geval moet je echt goed gaan nadenken of een privé zorgcentrum (in het buitenland) niet beter voor je kan zijn. In Spanje kosten die blijkbaar 1700-3500 per maand.

quote:

Op maandag 8 januari 2018 18:32 schreef miro86 het volgende:

[..]

Tja, in zo'n geval moet je echt goed gaan nadenken of een privé zorgcentrum (in het buitenland) niet beter voor je kan zijn. In Spanje kosten die blijkbaar 1700-3500 per maand.

Je gaat ervan uit dat eventuele kinderen dan toch al niet meer langs komen dus die afstand geen bal meer uitmaakt?

quote:

Op maandag 8 januari 2018 18:44 schreef Elpis het volgende:

[..]

Je gaat ervan uit dat eventuele kinderen dan toch al niet meer langs komen dus die afstand geen bal meer uitmaakt?

Tof. Verpieteren in Spanje tussen de bruingebakken pensionados

quote:

Op maandag 8 januari 2018 09:40 schreef JeMoeder het volgende:

[..]

Ik heb het niet op aandelen omdat het wat mij betreft vooral lucht is

Volgens mij ben jij in de war met de Bitcoin. Een aandeel heeft een intrinsieke waarde, net als de aandelen die je nu hebt van dat ene bedrijf.
De koers wordt natuurlijk ook bepaald door de waan van de dag en het gaat een beetje op en neer, maar op de lange termijn groeit de waarde. Zelfs als je rekening houdt met een crisis eens in de zoveel jaar, is er op de lange termijn een mooi rendement te behalen.
Er zijn natuurlijk altijd individuele bedrijven waar het slecht mee gaat, maar door te spreiden over veel bedrijven, branches en regio's (via ETF's) is het risico erg klein.

quote:

Op maandag 8 januari 2018 13:03 schreef Kaas- het volgende:
Privé beleggen in aandelen specifiek voor dit doeleinde zie ik niet zitten. Dan kan je bij het geld, terwijl ik niet wil dat hij erbij kan tot hij ook daadwerkelijk de pensioenleeftijd bereikt heeft.

Met een pensioenrekening van DeGiro kan hij er niet bij. Elke maand geld inleggen en er één of enkele breed gespreide ETF's van kopen is redelijk veilig en brengt meer op dan sparen of beleggen via een bank of verzekeraar. Bij banken en verzekeraars gaat een flink deel van de inleg op aan kosten.

Plan een keer een afspraak in met een adviseur, Kan vaak gratis en vrijblijvend en die kan je een op maat gemaakt advies geven.

quote:

Op maandag 8 januari 2018 17:59 schreef Kaas- het volgende:
Inmiddels veel nuttige websites gelezen waar alle verschillen tussen en voor- en nadelen van enerzijds banksparen en anderzijds een lijfrenteverzekering worden toegelicht.

Heb een sterke voorkeur voor banksparen, dus ga me verdiepen in de verschillende vormen en aanbieders daarvan.

Edit: Afijn, bij een lijfrenteverzekering krijg je dus vanaf de pensioenleeftijd tot je dood een bepaald maandelijks bedrag (hangt van je inleg af). Als je langer leeft dan verwacht is dat dus verliesgevend voor de verzekeraar en als je korter leeft dan verwacht, dan heb je te veel betaald voor wat je krijgt.

Bij banksparen daarentegen is er aan het einde een vast totaalbedrag en dat wordt dan bijvoorbeeld 20 jaar lang uitgekeerd vanaf de pensioenleeftijd en dan stopt het. ‘Pech’ dus als je langer leeft: dan valt die geldstroom weg.

Beide vormen zijn fiscaal voordelig. Itt normaal spaargeld betaal je er niks over in box 3.

Banksparen is wel goedkoper en dus rendabeler dan een lijfrenteverzekering. Een ander voordeel aan banksparen is dat je nabestaanden sowieso recht hebben op dat geld. Die krijgen bij overlijden 100%. Als je overlijd met een lijfrenteverzekering krijgt echter niemand ook maar een cent. Bovendien valt banksparen onder het depositogarantiestelsel en het geld is daarmee op de lange termijn veiliger dan bij een verzekeraar.

Vind banksparen dus duidelijk de chillste optie. Al heeft het wel het ene nadeel dat je niet gegarandeerd tot je dood een pensioen geniet. Al boeit dat risico niet echt, want wij mogen waarschijnlijk pas met 72 jaar met pensioen en dan ontvang je dus tot je 92e en daarna heb je ook niet echt iets extra nodig.

Zijn daar overigens ook weer diverse vormen van. Sparen vs beleggen vs een mix ervan. En ook diversiteit qua in hoeveel jaar het uitbetaald wordt en allerlei andere voorwaarden en kosten en wat je inlegt en zo. Maar dat zoek ik een volgende keer wel op.

Zit zelf in een vergelijkbare situatie. Heb een (vrij goed) pensioen via mijn werkgever, m'n vriendin is zelfstandige sinds 2015 en bouwt dus geen (vast) pensioen op. Na inschrijving KvK (zij was toen rond de 23) even het e.e.a. vergeleken, ook lijfrente en banksparen. Heb uiteindelijk voor de volgende tijdelijke oplossing gekozen:

Momenteel heeft zij geen bankspaar- of lijfrenteproduct. Als startende ondernemer, met jaarlijks ca. 1 x modaal aan inkomen, betaal je in de eerste jaren überhaupt amper inkomstenbelasting waarmee zij - i.o.m. de boekhouder - het nog niet nodig vond fiscaal aantrekkelijk geld opzij te zetten om winst/IB te drukken. Naast de startersaftrek als ophoging van de zelfstandigenaftrek zaten wij ook nog niet aan het vrijgesteld vermogen voor de vrh (in 2018 is dat 60k) waardoor 'kaal box 3' sparen en beleggen ook nog niet zo onaantrekkelijk was. Dit i.t.t. zelfstandigen met enkele tonnen aan spaargeld. Na 2018 zullen we het opnieuw bekijken, omdat dan de startersaftrek en de vrh het iets onaantrekkelijker begon te maken. Een groot voordeel van nu nog niet instappen is dat er gespaard kan worden voor een eigen woning en je ook flexibeler bent dan met een 'fiscaal voordelig' product. Als je nu 9.000 - 12.000 bankspaart en tegelijkertijd dat bedrag niet achter de hand hebt, kun je straks in de knel komen voor het kopen van een eigen woning. Dat je erbij kunt is een kwestie van discipline, uiteindelijk heb jij er ook wat aan als hij 12k aan kosten koper kan betalen.

Bottom line: als je vriend een startend ondernemer is, < 40k per jaar aan omzet verwacht (gezien de sector niet heel onlogisch), er nog geen sprake is van een eigen woning en je nog onder de 60k aan gezamenlijk vermogen hebt, kun je er voor kiezen een bankspaar- of lijfrenteproduct af te sluiten zodra de fiscale voordeeltjes afnemen, de winst begint te stijgen, het spaargeld belast wordt en er een eigen woning is gekocht.

Ik heb gedeeltelijk aan banksparen gedaan en gedeeltelijk lijfrentepolissen gekocht,verder nog in vaste dienst geweest en daar krijg ik een pensioen van tot de dood (of als het pensioenfonds op de fles gaat) en daarnaast is er nog staatspensioen (A.O.W.) en kijken voor de koopjes in de supermarkten dan voornamelijk duurzame goederen kopen (blik,potjes en foliepakken) ook wat vers halen (groenten van het seizoen)