Hét proces dat Erdogan nerveus maakt is begonnen

quote:

Turken smullen van proces in VS dat Erdogan nerveus maakt
Rechtszaak
Goudhandelaar Zarrab is bereid in New York te getuigen over geheime olieleveranties uit Iran.

Sinds maandag is een brisante rechtszaak in New York het gesprek van de dag in Turkije. In theehuizen en kroegen, op televisie en sociale media, wordt elke ontwikkeling uitgebreid besproken. De zaak heeft alle ingrediënten van een Turkse tv-serie: drama, familieperikelen, politieke intriges, en verrassende plotwendingen. In dit geval speelt het verhaal zich echter niet af aan het hof van een Ottomaanse sultan, maar binnen de regering van president Recep Tayyip Erdogan.

De hoofdrol wordt vertolkt door de Turks-Iraanse goudhandelaar Reza Zarrab, een vertrouweling van Erdogan in de tijd dat die nog premier was. Volgens de Amerikaanse aanklagers was Zarrab de spil in een omvangrijk complot om de economische sancties tegen Iran te ontduiken. Hij zou voor miljarden dollars aan Iraanse olie hebben gekocht, die hij betaalde door goud naar Iran te smokkelen. Turkse ministers en een staatsbank zouden hebben geholpen bij de zwendel.

Bom onder relatie met VS

Het proces is politiek dynamiet, zowel in Turkije als internationaal. De mogelijke gevolgen blijven niet beperkt tot de positie van Erdogan, de stabiliteit van Turkse banken en in het verlengde daarvan de Turkse economie. De zaak kan ook een nieuw licht werpen op de relatie tussen Turkije en Iran, en een bom leggen onder de toch al gespannen verhoudingen tussen Turkije en de VS.

Volgens de aanklacht heeft Zarrab miljoenen dollars aan steekpenningen betaald aan bestuurders van Halkbank en diverse Turkse ministers. De zaak telt negen beklaagden, onder wie de toenmalige Turkse minister van Economische Zaken. Erdogan zelf staat niet terecht, al suggereert de aanklacht wel dat hij wist van de zwendel. De meeste verdachten worden overigens bij verstek berecht. Alleen Zarrab en de Turkse bankier Mehmet Hakan Atilla zitten vast.

Tot voor kort was Zarrab de hoofdverdachte. Maar deze week bleek dat hij een deal heeft gesloten: strafvermindering in ruil voor een schuldbekentenis en een getuigenis tegen Atilla. „Zarrab gaat het verhaal vertellen uit de eerste hand, hoe hij het heeft beleefd”, zei aanklager David W. Denton Jr. dinsdag. „Het bewijs gaat fraude van mondiale proporties onthullen, (…) die werd afgedekt door ministers in Turkije en Iran.”

Erdogans persoonlijke bemoeienis met de zaak suggereert dat hij zich grote zorgen maakt. Aanvankelijk dacht hij de Amerikanen ervan te kunnen overtuigen de aanklacht in te trekken. Maar diverse gesprekken met president Obama en diens opvolger Trump leverden niets op.

De afgelopen weken heeft Erdogan alles gedaan om het vertrouwen in de rechtsgang te ondermijnen. Hij presenteert het proces als een complot van de Gülenbeweging, die samenspant met de Amerikaanse autoriteiten om hem ten val te brengen. „Toen hun complot in Turkije faalde, hebben ze eenzelfde complot in de VS opgezet”, zei hij in het parlement. „Onder het mom van de rechtsstaat is er een grote val gezet voor ons land.”

Dit argument vindt weerklank in Turkije. Sinds de mislukte coup van vorig jaar worden de VS gezien als de grootste bedreiging voor Turkije. Volgens een opiniepeiling denkt 79 procent van de Turken dat de VS de coup steunden. Dit sentiment wordt gevoed door complottheoriën in Turkse media, en door de Amerikaanse weigering Gülen uit te leveren.

Volgens Erdogan is de zaak gebaseerd op bewijsmateriaal dat door Gülenisten binnen de Turkse politie en justitie is verzameld. Het gaat om documenten en afgeluisterde telefoongesprekken die eind 2013 de basis vormden voor een onderzoek naar corruptie in de Turkse regering. Het leidde tot de arrestatie van 52 mensen, onder wie Zarrab en diverse ministers. Erdogan reageerde door honderden politieagenten en aanklagers van de zaak te halen of te ontslaan.

Miljoenen aan smeergeld

Aanklager Denton zei dinsdag dat Zarrab tijdens het proces zal onthullen hoe het onderzoek van de Turkse politie met behulp van smeergeld in de doofpot is gestopt. „Dezelfde Turkse functionarissen hebben Zarrab geïnstueerd nog meer geld aan de rechters te geven, miljoenen en miljoenen aan smeergeld, zodat alles van tafel zou worden geveegd.” Maar terwijl de Turkse zaak een stille dood stierf, opende de FBI zijn eigen onderzoek naar de zwendel.

De Turkse autoriteiten en regeringsgezinde media pogen niet alleen twijfel te zaaien over het bewijsmateriaal. De aanklagers en rechters in de zaak worden stelselmatig afgeschilderd als Gülenisten. De pogingen om de politieke schade in Turkije te beperken lijken vooralsnog succesvol. Vrijwel alle grote kranten en tv-zenders zijn op de hand van de regering en besteden amper aandacht aan de zaak.

De zaak vormt vooral een gevaar voor de Turkse economie, die sterk afhankelijk is van buitenlands geld. Als het tot een veroordeling komt, en de Amerikaanse autoriteiten leggen boetes of sancties op aan Turkse banken, kan er een crisis uitbreken. Ankara schildert de zaak daarom af als een aanval op de eigen economie.

quote:

Het corruptieschandaal in Turkije was een onderzoek naar corruptie door hooggeplaatste leden van de Partij voor Rechtvaardigheid en Ontwikkeling, sinds 2002 aan de macht in Turkije. Naast verschillende zonen van ministers was ook een zoon van toenmalig premier Erdoğan, Bilal Erdoğan, een van de hoofdverdachten.[1]

De zaak betreft onder andere de verduistering van miljarden euro's aan goudtransacties naar het gesanctioneerde Iran[2] en frauduleuze aanbestedingen van honderden miljoenen euro's aan overheidsprojecten van onder meer woningbouwcorporatie TOKI en het bedrijf van aannemer Ali Ağaoğlu.[3][4] Door de geheime gas-voor-goud afspraak kon Iran in 2012 en 2013 volgens experts de effecten van internationale sancties verminderen.[5] Ook kwam aan het licht dat de zoon van Erdoğan zakenrelaties zou hebben onderhouden met een voormalig lid van Al Qaida, Yasin Al Qadi, tevens een verdachte in de corruptiezaak.[6] Erdoğan en zijn zoon Bilal bleken uit gelekt fotomateriaal persoonlijk contact te hebben gehad met deze van terrorisme verdachte Saudiër, ook toen Al Qadi nog internationaal gezocht werd door de VN.[7] Bilal Erdoğan zou via een frauduleuze verkoop van de grond van de politieacademie in Etiler (de duurste wijk van Istanboel) zo'n 640 miljoen dollar hebben verduisterd.[8] Ook zou Bilal eilanden in de Egeïsche Zee hebben willen kopen voor Al Qadi.[9] Een andere zaak betreft donaties van publieke gronden aan de private stichting TÜRGEV van zoon Bilal, in ruil voor kandidaatschappen voor burgemeestersposities.[10] Deze stichting heeft in enkele jaren tevens 99.999.999 dollar ontvangen van ontraceerbare buitenlandse donateurs.[11] Erdoğan zou ook een bevriende zakenman hebben geholpen een contract van 1,5 miljard euro voor de aankoop van oorlogsschepen met industrieel Koc op te breken.[12] Een bos aan de oostoever van de Bosporus (een van de duurste stukken grond van de stad) zou voor 0 euro door een gemeentelijk fonds zijn geschonken aan een bevriende zakenman die bij het corruptieschandaal betrokken zou zijn.[13] In ruil voor twee villa's zou Erdoğan een aannemer in het westen van het land hebben laten bouwen in een beschermd natuurgebied. In de gesprekken is te horen hoe zijn kinderen aanwijzingen geven over de afbouw.[14]

Op 17 december 2013 werden 52 verdachten gearresteerd. Veertien verdachten werden in beschuldiging gesteld van omkoping, corruptie, fraude en witwassen. Op 24 februari 2014 werd een reeks van vijf telefoongesprekken geopenbaard waarin Erdoğan en zijn zoon Bilal lijken te spreken over het verduisteren van ruim 40 miljoen dollar in contanten, verdeeld over dozen in verschillende huizen. In de begeleidende video werd echter beweerd dat uit het corruptieonderzoek zou blijken dat het hier om ruim 1 miljard dollar in contanten zou gaan. Hierna zakte de Turkse lira weg ten opzichte van de dollar.[15] Als reactie riepen de Turkse oppositiepartijen Erdoğan op om per direct af te treden.[16] De volgende dag braken protesten uit in 11 steden, verspreid over het land.[17][18] Erdoğan noemde deze demonstranten 'atheïsten en terroristen'.[19] In een telefoongesprek dat op 26 februari werd geüpload lijkt Erdoğan zijn zoon Bilal aan te sporen om geen genoegen te nemen met 10 miljoen euro smeergeld. Het zou gaan om fraude bij de aanbesteding van een gaspijpleiding naar Iran en Turkmenistan.[20][21] De inconsistenties in de gesprekken tussen Erdoğan en zijn zoon zijn volgens geluidsexperts toe te wijzen aan het gebruik van een CryptoPhone, die de stem van Erdoğan digitaal vervormt.[22] Agenten die verantwoordelijk waren voor de encryptie van deze telefoons werden prompt ontslagen.[23][24] Hoewel de audio-opnamen volgens experts authentiek zijn,[25][26] zou de Turkse politie opdracht hebben gekregen om al het bewijsmateriaal te vernietigen.[27] Volgens een onderzoek dat in opdracht van de Turkse overheid werd opgesteld is er geen bewijs dat er in de gesprekken is geknipt, maar bestaat het audiokanaal van de YouTube-video uit vijf unieke gesprekken.[28] Dit rapport vermeldt echter niet dat dit in de originele video ook duidelijk wordt aangegeven. Erdoğan weerlegt sindsdien de gesprekken als een 'immorele montage',[29] waarmee hij volgens de Turkse oppositie heeft toegegeven dat de stem in de gesprekken inderdaad van hemzelf afkomstig is. Ook de voorzitter van de AKP gaf toe dat de stemmen zeer wel afkomstig kunnen zijn van Erdoğan en zijn zoon.[30] Erdoğan probeerde de verspreiding van de opnamen te stoppen door een copyright op zijn telefoongesprekken te claimen, waarmee hij indirect de authenticiteit zou hebben bevestigd.[31][32] Een parlementslid van de AKP beweerde dat corruptie onder de 'vrijheid te zondigen' zou moeten vallen.[33]

Volgens Erdoğan is er van corruptie geen sprake, en is het geheel het werk van een samenzwering door een 'parallelle staat', in samenwerking met 'buitenlandse krachten'. In de maanden die volgden op het corruptieonderzoek werden ruim 7.000 agenten, meer dan duizend werknemers van veiligheidsdiensten en honderden rechters en officieren van justitie ontslagen of overgeplaatst.[34][35] In een gelekt telefoongesprek zou te horen zijn hoe Erdoğan zich na het bekend worden van de corruptiezaak persoonlijk bezighield met het vervangen van openbaar aanklagers.[36] Volgens Erdoğan zijn deze mensen aanhangers van Fethullah Gülen, en hij omschreef ze als 'hashasjins' (hasjrokende huurmoordenaars). Een ruime meerderheid van de Turkse bevolking gelooft echter niet in het officiële standpunt van de regering over het corruptieonderzoek.[37] Daarnaast bleek uit een van de geluidsopnamen dat Erdoğan na het lekken van het schandaal zelf de nieuwe aanklagers voor de zaak uitkoos.[36]

In maart 2016 verliet Erdoğans zoon Bilal hals over kop Bologna, alwaar hij zijn studies wilde afronden. Volgens de Italiaanse justitie zou Bilal zijn studie echter als dekmantel hebben gebruikt om grote sommen geld naar Italië te sluizen.[38] Eerder had de Duitse justitie al verdenkingen geuit over illegale geldstromen van Erdoğan. In een interview met de Italiaanse staatsomroep RAI zei Erdoğan dat de Italiaanse justitie zich beter kan bezighouden met de bestrijding van de maffia dan onderzoek te doen naar de eventuele witwaspraktijken van zijn zoon Bilal. Een arrestatie van Bilal zou leiden tot een verslechtering van de relatie tussen de twee landen.[39] In een reactie op Twitter en Facebook gaf de premier van Italie Matteo Renzi aan dat Italiaanse rechters zich conformeren naar de wet en de Italiaanse grondwet, en niet de opinie van Erdogan.[40]

quote:

De vicevoorzitter en woordvoerder van de Turkse regeringspartij Mahir Ünal heeft donderdag gereageerd op het omstreden verloop van de Amerikaanse rechtszaak tegen de Turks-Iraanse goudhandelaar Reza Zarrab. Die legde woensdag een getuigenis af dat een voormalige Turkse minister 50 miljoen dollar aan steekpenningen zou hebben aangenomen. Zarrab staat terecht “wegens ontduiking van de Amerikaanse sancties tegen Iran”.
“We zien deze dagen dat men hoop begint te krijgen [om de Turkse regering omver te kunnen werpen]”, zei Ünal. “Hun hoop is gebaseerd op een zaak in New York die op een vreemde manier verloopt en geen basis kent in het internationale recht en zelfs niet in de algemene wetgeving die de mensheid kent. De beweringen komen van een man, Zarrab, die [door de VS] is gegijzeld. Men vestigt daar hoop op.”
De woordvoerder van de AK-partij zei ook dat “het hun niet was gelukt tijdens Gezi-protesten, op 17-25 december [juridische coup] en ook niet op 15 juli [couppoging]”. “Nu proberen ze Amerika te gebruiken tegen Turkije. Hier hebben we de volgende boodschap voor: de Amerikaanse rechtsstaat is onder invloed van FETO-leden [Fethullahist Terror Organization], mede mogelijk gemaakt door de diepe staat. De berichtgevingen over de aanklagers en (Amerikaanse) rechters heeft iedereen wel kunnen volgen [banden met Gülenbeweging]. We blijven vanzelfsprekend niet als toeschouwers toekijken hoe ‘dit brein’ Turkije politiek en economisch in het nauw probeert te drijven.”
Ünal: “Het gaat om valse hoop. We zien zeer duidelijk wie en welke groepen allemaal aansluiten om Turkije klem te zetten. Ik doe hier een openbare oproep aan alle burgers. Het volk is op de hoogte van het [valse] spel dat gespeeld wordt. We zullen niet toestaan dat Turkije wordt gegijzeld vanwege (getuigenis en aantijgingen) van een man die onder druk is gezet.”
Deal
Zarrab, tot voor kort de hoofdverdachte, heeft een deal gesloten met de Amerikaanse officier van justitie. Hij wordt nu verhoord als getuige in de zaak.