De tijdmelding 002, ook bekend als 'Tante Cor' !In 1934 krijgt de elektrotechnicus en uitvinder F.W. Leeuwrik het verzoek om een tijdmelder voor de Gemeentelijke Telefoondienst van Den Haag te maken. Zijn ervaringen met geluidsfilm brengen hem op het idee, om dat zelfde principe in een tijdmelder toe te passen. De kern van zijn uitvinding is een grote ronddraaiende trommel met smalle strookjes film, waarop het geluid is vastgelegd. Twee fotocellen tasten de filmstrookjes optisch af. Een moederklok, die elke minuut een elektrische impuls afgeeft, bestuurt het apparaat. Bij ieder puls schuift de fotocel van de "minuten" één strook op, na 59 minuten wordt de fotocel van de "uren" één strook verplaatst.
Wanneer het prototype goed werkt, gaat Leeuwrik op zoek naar een geschikte stem. In het ontwerp stond in eerste instantie te lezen:
“...Ook hoeft niet dezelfde persoon alle bandjes te bespreken, doch kan het geheel met medewerking van verschillende personen worden verkregen. Voor de ochtend- en de daguren bijvoorbeeld. iemand met een opgewekte stem en voor de avond- en nachturen zou bijvoorbeeld een zwaardere mannenstem op zijn plaats zijn”.
Uiteindelijk worden de teksten ingesproken door de dan 24-jarige onderwijzeres Cor Hoogendam. Op 9 november 1934 is het dan zover; onder nummer 393131 is de automatische tijdmelder te bereiken. Het apparaat krijgt al snel de naam ‘Tante Cor’. De belangstelling voor de nieuwe tijdmelder is zo groot dat de gemeente Den Haag in 1935 een tweede toestel bestelt. Daarna volgde de gemeentelijke telefoondienst van Rotterdam op 9 oktober 1935. Zelfs in de Tweede Wereldoorlog wordt Tante Cor nog ruim twee miljoen keer per jaar gebeld.
De opvolgende generaties van Tante Cor….
In 1969 valt, na meer dan 35 jaar trouwe dienst, het doek voor de ‘Tante Corren’. Het nieuwe apparaat is een tijdmelder van het fabricaat Assmann (1965) en lijkt op een pick-up met drie armen. Het werkt met een schijf met magnetische sporen. De teksten zijn gewijzigd, ook het aantal seconden wordt nu weergegeven. Nieuw is ook de toon die aangeeft dat er tien seconden verstreken zijn. De tijdmelding begint met de tekst: “Bij de derde toon is het precies … “ en dan volgt de tijd in uren, minuten en seconden nauwkeurig. Dit keer spreekt de actrice Willie Brill het geluid in. Het Assmann systeem ging als eerste in dienst in Utrecht op 22 juli 1969. De juiste tijd is dan te bereiken voor abonnees onder 002 en wordt dat jaar ruim 130 miljoen maal gebeld.
Maar ook dit apparaat is intussen een museumstuk geworden. In april 1992 is de mechanische tijdmelder vervangen door één enkel apparaat, de Digitime. Dit is een volledig elektronische klok, die door een Duitse lange-golf-zender (DCF 77 in Mainflingen) continue wordt gelijkgezet. Bewegende delen zijn er niet meer, de stem van Joke Driessen is - net als op een CD - digitaal vastgelegd. In de krant ‘Het Binnenhof’ stond op 27 april 1992 onder de kop “Nieuwe stem voor PTT-tijdmelding” het volgende artikel;
“Na drieëntwintig jaar via de telefoon de juiste tijd te hebben gemeld, wordt de stem van Willy Brill woensdag- middag vervangen door die van Joke Driessen. Dat gebeurt tegelijk met het invoeren van een nieuw, volledig digitaal tijdmeldingssysteem bij PTT Telecom. Wie de juiste tijd wil weten krijgt dan via het speciale nummer 06-8002 het nieuwe tijdmeldingssysteem Digitime, aan de lijn dat in de 06-centrale in Rotterdam staat. Het vervangt de mechanische tijdmelders die sinds 1968 in de centrales in Den Haag en Utrecht staan. PTT kent sinds 1930 automatische tijdmelding via de telefoon”.
In de maanden daarvoor bleek het Assmann systeem niet meer geheel fris te zijn, getuige de berichtgeving uit 1991; De telefonische tijdmelding van PTT Telecom is onnauwkeurig gebleken. De tijd die via het oude telefoonnummer 002 en het nieuwe 06-8002 werd opgegeven, liep twintig seconden achter bij de werkelijke tijd. PTT heeft het euvel gisteren verholpen. Volgens PTT-woordvoerder Bouke de Vos is het onduidelijk waardoor de storing is ontstaan. Ook weet hij niet hoelang de melding foutief is geweest. "We werken met een systeem van trommels waarbij gevoelige armen groeven aftasten. Voor de uren, minuten en seconden zijn er verschillende trommels. Waarschijnlijk heeft een arm op een bepaald moment enkele groeven overgeslagen". Het uit 1968 daterende systeem zal binnenkort worden vervangen door een geavanceerde elektronische tijdwaarneming. Een radioverslaggever attendeerde PTT erop dat de telefonische tijdmelding achterliep bij die van de radionieuwsdienst. Na een vergelijking met de atoomklok van het PTT-laboratorium in Leidschendam bleek de telefonische melding twintig seconden te laat te zijn. Het 002-nummer zal volgend jaar definitief worden vervangen door 06-8002 in verband met de standaardisering van de 00-combinatie als internationaal toegangsnummer.
(Telecomerfgoed)
"Any officer who goes into action without his sword is improperly dressed." - "Mad Jack" Churchill DSO MC