Nibb-it | donderdag 9 november 2017 @ 14:44 |
November 1918: Revolutie in Duitsland In West-Europa kwam Duitsland het dichtst bij een sociale revolutie. Evenals in Rusland speelde het ongunstige verloop van de oorlog en de economische problemen die deze met zich meebracht (hier vooral als gevolg van de Britse blokkade) een belangrijke rol. Deze factoren versterkten, net als in Rusland, reeds bestaande spanningen in de Duitse samenleving. De ontevredenheid van de arbeiders leidde al tijdens de oorlog tot stakingsgolven; de kleine burgerij raakte steeds verder in het door haar zo gevreesde proces van proletarisering verzeild en neigde ertoe steeds nationalistischer te worden. De politieke verhoudingen waren ook door de militaire dictatuur van de oorlog nog niet gestabiliseerd. De volstrekt onverwachte militaire nederlaag bracht de traditionele autoriteiten een gevoelig gezichtsverlies; er brak iets in de Duitse samenleving. Revolutionäre Demonstranten am 9. November 1918 in Berlin, Unter den Linden Toch werd de aanzet tot de Duitse revolutie van buitenaf gegeven: de eis van President Wilson alleen met een democratische Duitse regering te onderhandelen bracht Erich Ludendorff ertoe een democratische regering te installeren. De Novemberrevolutie begon dus als een 'revolutie van bovenaf', op tour gezet door de traditionele heersers met het doel een gunstige vrede te verkrijgen en een 'revolutie van onderaf' voor te zijn. Flucht Wilhelms II. am 10. November 1918: Der vormalige Kaiser (Bildmitte bzw. vierter von links) auf dem Bahnsteig des belgisch-niederländischen Grenzübergangs Eysden kurz vor seiner Abreise ins niederländische Exil. "Der Kaiser hat abgedankt". Zweite Extraausgabe des Vorwärts. Herausgeber: SPD. Berlin, 9. November 1918. © Deutsches Historisches Museum, Berlin Inv.-Nr.: Do2 89/2044.101 Dat liep echter uit de hand, toen op 4 november 1918 de matrozen te Kiel en Wilhelmshaven begonnen te muiten en sovjets vormden. De sovjetbeweging greep snel om zich heen, Binnen enkele dagen waren in alle grote Duitse steden 'sovjets van arbeiders en soldaten' opgericht, naar het voorbeeld van de Russische Revolutie. Op 9 november had de revolutie Berlijn bereikt. Om greep op de gebeurtenissen te houden riep de sociaal-democraat Philipp Scheidemann toen de republiek uit. Op 10 november vluchtte keizer Wilhelm II naar Nederland en werd de regering Ebert/Haase gevormd uit leden van de SPD (Sozialdemokratische Partei Deutschlands) en de USPD (Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands). In deze fase was de Duitse revolutie vooral een volksrevolutie, waarbij de grote meerderheid van de sovjets en de betrokken politieke partijen uit waren op de democratisering van de Duitse samenleving en de geleidelijke hervormingen nastreefden. Het eerste doel van de revolutionairen was een 'Nationalversammlung', die Duitsland een nieuwe grondwet moest geven. Deze verkiezingen werden op 19 januari 1919 gehouden en leverden een grote overwinning op voor de SPD (38%). De USPD kreeg slechts 8%. Besetzung des Zeitungsviertels durch Aufständische. Fotograf: Willy Römer. Berlin, 5. Januar 1919. © Deutsches Historisches Museum, Berlin Inv.-Nr.: F 51/9a Regierungstruppen auf dem Weg zum Alexanderplatz zum Schutz des Polizeipräsidiums. Vertrieb: "Elektra", Berlin Schöneberg. Berlin, März 1919. © Deutsches Historisches Museum, Berlin Inv.-Nr.: Do 75/290 I (2314) In diezelfde maand radicaliseerde de revolutie echter. Al in december 1918 was het tot een breuk gekomen tussen de SPD en de USPD, omdat de SPD onder druk van de legerleiding aarzelde steun te geven aan een USPD-voorstel om het leger te vervangen voor een volksmilitie. Als het leger zijn steun aan het regime introk, zou de SPD even machteloos zijn geweest tegen extremisten van links en rechts als de Provisionele Regering dat in Rusland was geweest. Deze breuk en het uitblijven van directe hervormingen leidden tot escalatie. In januari werd door kleine linkse groepen tot opstand aangezet. Hierop brachten Freikorps-soldaten de communistische leiders Karl Liebknecht en Rosa Luxemburg om. Eind januari liet de sociaal-democratische minister van Binnenlandse Zaken Gustav Noske met behulp van de Freikorpsen deze opstand in Berlijn neerslaan. Op dezelfde manier werden dat voorjaar opstanden onderdrukt die in heel Duitsland waren uitgebroken. De revolutie kwam tot stilstand met het neerslaan van de Radenrepubliek in Beieren. Deze tweede fase van de revolutie had veel meer het karakter van een klassenstrijd dan de eerste. Zij was radicaler van inhoud en actievormen: het ging hier duidelijk om anti-parlementaire stromingen, die en sovjet- of radenstelsel voorstonden. De aanhangers hiervan wilden dat de gehele bevolking aan de politieke macht deel zou hebben via een getrapt systeem van raden, waarbij elke arbeiders-, soldaten-, of boerenraad afgevaardigden naar overkoepelende raden zou sturen, en alle beslissingen zoveel mogelijk gedecentraliseerd werden genomen. Deze directe democratie staat tegenover de representatieve democratie, waarbij de bevolking periodiek leiders kiest. De radenbeweging berustte op de romantische fictie dat het aldus mogelijk zou zijn de heersers en de 'beheersten' te laten samenvallen en dat een conflictloze maatschappij zou ontstaan. De zwakheden van dit systeem werden al snel duidelijk: het vereiste zoveel participatie van zijn aanhangers, dat deze het al spoedig niet meer op konden brengen. De beweging kende dan ook een vrij groot verloop; de meer gematigden keerden zich er spoedig van af. Om deze reden was niet alleen de repressie van het leger oorzaak van de ondergang van de sovjetgedachte in Duitsland. Het is bovendien de vraag of een dergelijke beweging in een moderne industriële maatschappij met haar bureaucratie überhaupt levensvatbaar was. Zelfs in de veel minder geïndustrialiseerde Sovjet-Unie werden de sovjets binnen een paar jaar aan de partij ondergeschikt gemaakt. Flugblatt: Kurt Eisner verkündet die "Bayerische Republik", München, 7. November 1918. © Deutsches Historisches Museum, Berlin De Beierse Vrijstaat en de Beierse Radenrepubliek Al op 7 november 1918 werd in Beieren de monarchie omvergeworpen en een sovjetrepubliek uitgeroepen, met München als hoofdstad. De minister-president van deze Beierse Vrijstaat was Kurt Eisner van de USPD. Eisner pleitte voor een 'socialistische republiek', maar distantieerde zich van de wreedheden die op dat moment werden begaan in de Sovjet-Unie. Hij verklaarde dat deze nieuwe regering eigendomsrechten zou beschermen. Na het mislukken van Eisner's partij om verkiezingen te winnen, besloot hij om ontslag te nemen uit de politiek. Onderweg naar het parlement om zijn ontslag aan te kondigen, werd hij vermoord door de rechts-nationalistische Anton Graf von Arco auf Valley (21 februari 1919). De moord veroorzaakte grote maatschappelijke en politieke onrust, nog meer gevoed door het nieuws dat er in Hongarije een Sovjet-revolutie had plaatsgevonden. Hierdoor werden communisten en anarchisten in Beieren aangemoedigd om de macht te grijpen. Vollzugsausschuss Soldatenrat, Bekanntmachung zur Revolution, 7. April 1919 (Bayerische Staatsbibliothek/Münchener DigitalisierungsZentrum). Op 6 april 1919 werd de Beierse Radenrepubliek formeel opgericht. Het Sovjet-staatje werd in eerste instantie geregeerd door de USPD, met mannen als Ernst Toller, Gustav Landauer en Erich Musham. Ondanks het feit dat het capabele leiders waren lukt het uiteindelijk niet de orde te bewaren. Het bestuur van de republiek viel in korte tijd in handen van de spartakisten. De KPD (Kommunistische Partei Deutschlands) onder leiding van Eugen Levine begon direct met communistische hervormingen zoals de herverdeling van eigendom onder de burgers en het omvormen van fabrieken en industrie in staatsbedrijven. De communisten weigerden samen te werken met het reguliere Duitse leger. Er werd een eigen krijgsmacht opgericht. Deze zogenaamde 'Rote Armee' onder leiding van Rudolf Egelhofer telde in totaal ongeveer 20.000 gewapende arbeiders. De nieuwe Rode Garde begon vermoedelijke rechtse en contrarevolutionaire mensen te arresteren. Als antwoord op de 'rode' overname in Beieren en de standrechtelijke executies van burgers en militairen trok een Freikorps-contingent (Epp en Erhardt) van 30.000 man München binnen en versloeg de communisten in hevige stedelijke gevechten. In totaal werden meer dan 1000 spartakisten en andere aanhangers van het communisme gedood in de gevechten. Er wordt geschat dat ongeveer 700 mensen werden gearresteerd en geëxecuteerd door Freikorps-eenheden. De leider van de revolutie werd gearresteerd, ter dood veroordeeld wegens verraad en standrechtelijk geëxecuteerd. Na het mislukken van de sociale revolutie nam de Nationalversammlung in augustus 1919 te Weimar een nieuwe grondwet aan, die van Duitsland een parlementaire democratie moest maken. Weimar was uitgekozen omdat het wat rustiger was dan het opstandige Berlijn. De nieuwe grondwet voorzag in een Rijksdag die volgens algemeen, evenredig kiesrecht gekozen zou worden, en die in tegenstelling tot de Wilhelminische Reichstag over alle legislatieve bevoegdheden zou beschikken en ook de regering naar huis kon sturen. Aan de andere kant kreeg de rijkspresident, die ook al door het volk verkozen werd, eveneens ruime bevoegdheden. Volgens Artikel 48 kon deze bijvoorbeeld bij sociale onrust de Staat van Beleg afkondigen, het leger inzetten en de burgerlijke vrijheden opschorten. Dat scheen zo vlak na de opstanden van het voorjaar een wijze maatregel; in de loop der jaren zou deze bepaling echter tegen de Duitse democratie keren. Deze machtige positie van de president (ook wel Ersatz-Kaiser genoemd) is een residu van de oude dualistische staatsopvatting van de Duitse liberalen, die wat terugschrokken voor een volledig soeverein parlement. Met deze constitutie moest de nieuwe Duitse democratie het in ieder geval doen, de Weimarrepubliek zou tot 1933 blijven functioneren. Freikorpsen? De Freikorpsen waren paramilitaire organisaties die veelal na de Eerste Wereldoorlog werden gevormd door militairen van de Duitse krijgsmacht. Deze eenheden stonden vaak onder leiding van generaals en andere hoge (ex-)officieren. Niet zelden werden Freikorpsen verbonden aan een politieke partij. Spartakisten?
[ Bericht 0% gewijzigd door Nibb-it op 09-11-2017 14:50:17 ] | |
zakjapannertje | donderdag 9 november 2017 @ 23:17 |
de NOS staat hierbij ook wel stil, met nadruk op het uitroepen van de Duitse republiek in 1918https://nos.nl/artikel/22(...)erland-herdacht.html trouwens: 8 november: andere Duitse vorsten moesten al het veld ruimen, volgens deze pagina: https://en.wikipedia.org/wiki/Timeline_of_the_Weimar_Republic |